Kaarten op tafel
in beleidsgesprek
Raad van Kerken
«minium1»
KERKDIENSTEN
Foto van trappende
marechaussee niet
beledigend bedoeld
Dicht bij
huis
ZEKE
Protesten tegen brochure
ZATERDAG 7 DECEMBER 1974
De beleidsconferentie van de Raad van Kerken in Nederland, waarvan elf kerken of
godsdienstige instanties deel uitmaken, heeft de vorige week gedurende twee dagen ver
gaderd. Het was een vervolg op en een zekere afsluiting van de ctrie kerkenconferen ties
die in september-oktober van dit jaar gehouden zijn. We schrijven „e enzekere afslui
ting", want een eindpunt is er niet bereikt en wie een meer dan oppervlakkig verslag
van deze beleidsconferentie heeft gelezen, zal dit ook wel hebben begrepen.
Het punt waarover we overal heb
ben kunnen lezen, tenminste in de
kranten die ons onder ogen kwamen,
is geweest het besluit om aan te drin
gen op een wekelijkse vastendag. Dat
Vader Pachom
over gebed en
spiritualiteit
LEIDEN— Volgende week dins
dag (10 december) zal in het acade
miegebouw aan het Rapenburg een
lezing worden gehouden door Vader
Pachom van Neerven. Hij is lid van
de Orthodoxe Kerk en priester—mon
nik van het Oecumenisch Patriar
chaat van Constantinopel. Vader
Pachom is Nederlander: hij be
woont een skite in St. Hubert in
Brabant.
De lezing, die om 20.00 uur begint.
Is de derde in een cyclus over spiritu
aliteit en gebed. De Oosters Ortho
doxe Kerk is georganiseerd in een
aantal aparte landskerken. In de
Balkanïanden is meer dan 90 pro
cent lid van deze eigen landskerk.
In Rusland zijn sinds 1946 ook de
roomskatholieken opgenomen bin
nen de Russisch—Orthodoxe Kerk.
De Orthodoxe Kerk baseert zich,
evenals de Rooms—Katholieke Kerk
op bijbel en traditie, maar kent nau
welijks centale leiding. De patriarch
fungeert binnen zijn clerus als pri
mus inter pares. In oecumenisch ver
band zijn er intensieve toenaderings
pogingen tussen de diverse patriar
chaten en de RK Kerk: dit heeft al
geleid tot'" gezamenlijke! gebeds
diensten yan Rome—bezoekende or
thodoxe kerkleiders en, de paus. De
eenheid, die in 1054 Verbroken werd
met de wederzijdse ex—communi
catie van oost en west en die lange
tijd verbroken is geweest, stuit o.m.
af op de centrale positie van de paus
van Rome binnen de katholieke
christenheid.
Ds. Toornvliet
in Leiden
LEIDEN Ds. G. Toornvliet,
radio-predakant in Bloem endaal,
spreekt as. zondagavond in de Mare-
kerk (Lange Mare 48) te Leiden over
het. thema „Sterren stralen overal".
Muzikale medewerking wordt ver
leend door de sopraan Alice Stokvis.
was voor de dagbladen blijkbaar het
meest uitspringende punt. Met dik
ke letters stond het gedrukt dat de
kerken in ons land, gezien de kritie
ke voedselsituatie in de wereld en
de ongelijke verdeling van de wel
vaart, hun leden op het hart willen
binden daaraan als christenen meer
te denken en zichzelf daaraan te
herinneren door het vasten geduren
de één dag in de week.
Het is niet direct bedoeld om, het
geen-we daarmee uitsparen te be
stemmen voor een humanitair doel
ergens in de Derde Wereld, waar
het gebrek meer dan nijpend is. Men
heeft verder gedacht, wanneer men
spreekt dat "het geld en de energie
die vrijkoriien bij een verantwoord ge
bruik bestemd zuilen worden "voor
de vernieuwing van onze samenle
ving.
Hierop komen we aan het slot nog
terug.
Op die beleidsconferentie in Lun-
teren is meer gebeurd dan dat' er een
mogelijke wekelijkse vastendag is ge
nomen. Het feit dat van al die deel
nemende kerken en godsdienstige in
stanties de topmensen aanwezig wa
ren, is allereerst eens iets waaraan
aandacht mag worden besteed. Dat is
nog nooit in ons land vertoond. Men
heeft afgevaardigden, deputaten,
commissieleden, mensen met een spe
ciale opdracht om op een vergadering
van de Raad van Kerken in Neder
land hun kerk te vertegenwoordigen.
Zo iets wordt gewoonlijk "gedele
geerd". Zij die direct voor het beleid
in eigen kerk verantwoordelijkheid
dragen, horen dan later wel wat er
besproken en vooropgesteld is. Dat is
nu anders geweest.
De tien die uit elke kerk aanwezig
waren, hebben nu meegedaan aan
de besprekingen. En al waren de ver
schillende werkgroepen die er in Lun-
teren zijn gevormd uit de .130 deelne-
miers niet publiek en al moesten, ter-
wille van de tijd de plenaire verga
deringen kort worden gehouden, dit
kerk leiding geven, zich hier open
lijk hebben moeten uitspreken en
neemt niet weg"dat zij, die in eigen
mede beslissingen hebben moeten
nemen.
Zo iets hebben we in
ons land nog niet eer
der meegemaakt en we vragen ons
af waar en wanneer dit eerder is ge
beurd.
Er zijn al heel wat vergaderingen
van de Raad van Kerken in Neder
land gehouden, op plaatselijk ni
veau, in regionaal verband en ook
enkele landelijke. Men kon daar lus
tig redeneren, discussiëren, heel wat
overhoop halen en met voorstellen
komen. In iedere kerk, indien het ten
minste zover kwam, kon men dan
zien wat er mee te doen. In de
praktijk bleek dat er niet veel van
terecht kwam.
En zo zouden ook wel die drie kerken-
oonferenties van september-oktober
in de delta van de gescheiden kerken
zijn uitgelopen om zo ieder op eigen
wijze de wijde wijde zee te bereiken.
Zo iets hadden we, eerlijk gezegd, ook
verwacht.
Wat is er nu gebeurd? Eer dat die
stroom zich ging splitsen hebben we
nu deze beleidsconferentie gehad van
een 130 vertegenwoordigers van de
kerken die bij de Raad van Kerken
zijn aangesloten. Praesides van sy
noden waren er, mensen die op het
beleidsniveau van hun kerk 'n be
langrijke plaats innemen. Zelfs de
aartsbisschop, kardinaal Alfrik, was
in hoogst eigen .persoon aanwezig.
Deze vertegenwoordiging heeft aan
de beleidsconferentie 'n betekenis
gegeven, zoals geen vergadering van
de Raad van Kerken in ons land
nog ooit heeft gehad.
En tegelijk zijn die drie
kerkenconferenties (en alle be
sprekingen die voordien op het plaat
selijke en regionale vlak zijn gehou
den) over bevrijding tot gerechtigheid
geloof en gemeenschap, van meer ge
wicht geworden, wat zonder die bij
eenkomst van de vorige week in Lun-
■teren, niet zou zijn geschied.
Zij die zich voor die drie kerkencon
ferenties hebben ingespannen en er
aan hebben meegewerkt, behoeven
nu niet te zitten met het verlammen
de gevoel (wat zo menigmaal over
deelnemers aan zulke evenementen
gekomen is) dat er verder toch niets
wordt gedaan met hetgeen zij op ta
fel hebben gebracht. Op zeer korte
termijn zelfs is er nu een vervolg ge
komen. Dat is op zichzelf een ver
heugende zaak en het doet ons ho
pen dat de Raad van Kerken in
ons land zal heenkomen over de
impasse waarin Bij toch wel ver
keert.
Door die beleidsconferentie in Lun-
teren hebben de gezamenlijke kerken
in ons land, voor zover ze dan lid zijn:
van de Raad van Kerken, een geza
menlijk beleidsprogram gekregen.YZij
zullen zich gezamenlijk moeten blij
ven bezig houden met de toekomst
van de wereldsamenleving. Dat is
iets wat er gemakkelijk uit gekomen
moet zijn, want in de praktijk was
men reeds op verschillende terrei
nen tot samenwerking gekomen. "De
kerken en hun leden hebben, levend
vanuit het evangelie, de plicht op te
komen voor de zwakken en rechtelo
zen". Genoemd zijn dan gevange
nen, gemartelden. slachtoffers van
racisme, buitenlandse werknemers
en rijksgenoten.
AMERSFOORT De Raad van
Kerken heef t niet de bedoeling ge
had iemand te beledigen met de foto
van een trappende marechaussee in
de brochure „Martelenniet te ge
loven". De brochure werd samen met
Amnesty International en het Hu
manistisch Verbond uitgegeven ter
voorbereiding van de dag van de
rechten van de mens op 10 december.
In zijn antwoord op een protest
brief van het hoofdbestuur van de
marechausseevereniging schrijft prof.
dr. H. Fiolet, secretaris-generaal van
de Raad van Kerken, mede namens
de beide andere samenstellers, dat de
foto door publikatie in één van de
dagbailden meer aandacht heeft ge
kregen dan bedoeld. In de brochure
wordt verder geen enkele toespeling
gemaakt op de marechaussee. Op de
brochure, die de afgelopen weken in
een groot aantal is verspreid, zijn tot
nu toe geen andere negatieve reacties
ontvangen.
Wel erkent prof. Fiolet dat deze
actiefoto aangeeft hoe het optreden
van de politie ten opzichte van poli
tieke dwarsliggers een eerste aanzet
kan zijn van geweld, dat kan uit
monden in martelingen.
De Raad van Kerken heeft de ma
rechausseevereniging dan ook voor
gesteld hierover een gesprek te hou
den, waarbij ook de foto en de bro
chure ter sprake kunnen komen.
VoQgens de vereniging was door de
foto een onrechtmatige relatie gelegd
tussen de marechaussee en allerlei
martelpraktijken. Zij eist dat de foto
terstond uit de brochure wordt ver
wijderd.
Van minister Vredeling heeft de
Raad van Kerken nog niets verno
men. Volgens de legervoorlichttngs-
dienst was deze pijnlijk getroffen
door de foto en zou hij de samen
stellers van de brochure om ophel
dering vragen. Indien de minister
hierom vraagt, zal de raad in dezelf
de geest antwoorden als aan de ver
eniging. alidus prof. Fiolet.
Het hoofdbestuur van de mare-
ohaussee-vereniging denkt er over
gerechtelijke procedure tegen de
Raad van Kerken en Amnesty In
ternational aan te spannen. De Raad
van Kerken gaat volgens de ver
eniging in haar antwoord voorbij
aan de beledigende strekking en de
onrechtvaardige suggestieve werking
die van de foto uitgaat.
De werkgroep die de brochure heeft
samengesteld, heeft inmiddels ver
klaard dat de tekst niet verwijst naar
de marechaussee, maar stelt dat de
lezer zich moet afvragen of hijzelf
en de samenleving waarin hij leeft,
wel vrij zijn van opvattingen die in
bepaalde omstandigheden het marte
len bevorderen. De foto heeft tot
doel de lezer te helpen zich van zijn
eigen verantwoordelijkheid bü het
tegengaan van martelingen bewust te
worden, en bedoelt zeker niet de ver
antwoordelijkheid naar een bepaalde
groep in de samenleving af te schui
ven, aldus de werkgroep.
Ook dit is een punt
het gemakkelijk eens moet zijn ge
worden. De "gelijkwaardigheid van
man en vrouw in kerk en maat
schappij" heeft stellig meer discus
sies opgeleverd, hetgeen weer te be
grijpen is. daar de structuur van alle
kerken niet gelijk is. Maar ook hier
kan men gemakkelijk in het algeme
ne blijven. Dat is niet het geval wan
neer het gaat over "oecumenische ca
techese" en "oecumenische vorming
Inzake de kernen van het belijden".
Daarbij moesten zekere kaarten op
tafel komen.
Gemengde huwelijken
Iedere kerk heeft zo haar eigen
geschiedenis, haar eigen belijdenis,
haar eigenvorming, haar eigen ker
kelijk leven, haar eigen kerkstruc
tuur en daaraan kan men zo maar
niet voorbijgaan. Maar een feit is
dat steeds meer huwelijken kerkelijk
gemengd zijn. We hebben wel eens ho
ren zeggen dat het ongeveer de helft
zou rijn, tenminste in de steden. En
daarmee komt men praktisch te staan
voor zo iets als een oecumenische ca-
echese.
Het allermoeilijkste punt is na
tuurlijk geweest het samen vieren
van avondmaal-eucharistie. Hier
moesten troefkaarten op tafel ko
men en dat is dan ook geschied. Het
mag dan "beschamend" zijn ge
noemd dat christenen niet tot deze
gezamenlijke viering in staat zijn.
tenminste officieel niet, en de kar
dinaal mag hier dan gesproken heb
ben van eerbied voor de overtuiging
van anderen en dat het voor hem
een geloofskwestie is. niet allereerst
een kerkrechtelijke en een theologi
sche zaak, hier is men toch volko
men blijven steken en dat, terwijl
het hier nu Juist gaat om het hart
van het kerk-zijn en christen-zijn.
Het standpunt van de paus in dezen
is voldoende bekend. In ider geval
hebben de kerken na deze 'beleids
conferentie genoeg stof om er ieder
voor zich over na te denken en dat
zal nu wel moeten gebeuren ook.
We komen tenslotte nog even te
rug op dat vasten van één dag in
de week. Vasten is een goed bijbels
begrip. We lezen er nog al eens
over. In protestantse oren heeft
vasten een puur roomse klank,
maar we behoeven het nu toch niet
meer te verbinden met hetgeen
daar vroeger gebod was. Wie een
moraaltheologie opslaat, die vroeger
in de RK Kerk in ons land gebruikt
werd, kan daarin merkwaardige en
interessante dingen vinden wanneer
het gaat over die vastenwet. Tot zo
iets zullen alle kerken met elkaar
niet meer in staat zijn. Het gaat nu
ook niet om een zelf-heiliging. maar
om voedselnood die er is in de we
reld. Door zelf slechts één dag te
vasten, worden, we herinnerd aan
heb die een week lamg niet genoeg
in hun maag krijgen. En als we er
op deze wijze .persoonlijk mee in
aanraking komen, zal het ons meer
doen dan wanneer we een folder of
brochure lezen bijv. over de Sahel-
landen.
Welvaart
Wij leven in een tijd van wel
vaart. Wie de kerkgeschiedenis een
beetje kent, weet dat Juist in- zulke
tijden de gedachte aan armoede om
Christus wil, naar boven is geko
men. We hebben daarop een paar
maanden geleden gewezen naar
aanleiding van de boodschap van
WOORD VAN BEZINNING
Ergens in mijn boekenkast
staat een bijbeltje, dat ,me erg
dierbaar is. Het is nog de oude
statenvertaling, omdat de nieu
we vertaling nog niet uit was.
Voorin staat mijn naam en
daarbij geschreven in het hand
schrift van mijn vader "decem-
ber-oorlogsjaar 1940" Ik was toen
twaalf jaar en de oudste van vijf.
Mijn vader had gezegd: "ik ver
tik het om dit jaar aan sinter
klaas te doen".
Dat gaf wel wat sneue gezich
ten. Toen kregen we elk een bij
beltje. Lektuur waar we nauwe
lijks aan toe waren.
Dat bijbeltje staat daar nu als
een'stukje geschiedenis. Een ge
schiedenis, die voorbij is, maar
beslist niet "passé".
Het heeft gewerkt en het werkt
nog. Het knoopte ons kleine le
ventje vast aan de afschuwelij
ke dingen, die in de grote wereld
gebeurden.
Het bracht die wereld dicht bij
huis.
Ik moest daaraan denken bij
de actie "geven voor leven". Ook
daar waren kinderen, die hun
cadeautjes opgaven ten behoeve
van de aktie.
Je kunt praten en lezen over
allerlei vraagstukken in de we
reld. Zoals u nu ook weer doet,
als u,de krant leest. Soms schokt
het Je even eri leg Je de krant
neer en zegt tegen Je vrouw:
"Heb Je dat ook gelezen, vam die
vrouw, die drie weken dood in
haar kamertje lag? "Maar wat
helpt het als we niet zélf oplet
tend. attent rondkijken in eigen
omgeving. Als we ons niet be
kommeren om de kansen die de
Here God duidelijk aanwijsbaar
in onze straat geeft?
Wat helpt het als Je er niet in
betrokken wordt?
Als je zelf niet je handen uit
steekt dicht bij huis?
Eerwaarde dames en heren
van de christelijke kerken in Ne
derland zijn in een nette verga
dering bijeen geweest. Om te
praten over onze wereld. Om na
te denken over een manier, die
do mensen betrekken kan 'bij het
wereldvoedselvraagstuk. Ze rijn
gekomen met een plan: een vas
tendag. U kunit daarvan den
ken wat u wilit: wat helpt het nu
als wij eens een dag wat zuinig
jes aan doen?
En toch: het is een manier om
de wereld rakelings dichtbij te
brengen.
Wat gaat het betekenen in een
gezin met kinderen: sneue ge
zichten? Of toch ook betrokken
raken bij een wereld waar je niet
zomaar alles kunt eten en drin
ken alsof je er recht op hebt? Bid
den voor het eten krijgt nieuwe ak
tuallteit.
Ieder pondje vlees dat wij extra
eten in deze decembermaand
wist u dat we daardoor een veel
voud aan gewicht in graan aan de
voorraad onttrekken?
Vorig Jaar in december beleefden
we noodgedwongen de oliecrisis.
Autoloze zondagen. Het is alweer
geschiedenis geworden. Maar
bent u daardoor betrokken ge
raakt bij deze wereld, onze we
reld, die we niet eindeloos kunnen
opgebruiken? De snelheid op auto
wegen is officieel maximaal 100
km. Maar wat helpt het als bij
na iedere Leidenaar (en niet al
leen zij) op de Willem de Zwijger
laan 70 rijdt? Hoe betrekt u uzelf
en uw kinderen op dit punt bij
de wereld?
Morgen wordt er in de christe
lijke kerken gebeden voor politie
ke gevangenen. Mensen, die in al
lerlei landen opgepakt zijn vanwe
ge hun politieke houding. Amnes
ty International voert weer zijn
aktie. Maar wat helpt het als we
niet eerst leren alle>wrok en onge
noegen. alle Jaloezie uit eigen hart
op te ruimen? Je moet erbij be
trokken raken.' Je kinderen erin
betrekken. Uitje pigen gevangenis
trekken. De gevangenis van een le
ven, dat vasthoudt aan verkeerde
gewoonten
Het bijbeltje in mijn kast is vol
woorden. Geweldige woorden. Het
begint met de mens (Adam) in
een tuin. Het eindigt met de mens
in de stad (het nieuwe Jeruza
lem) Daartussen ligt de geschie
denis van de mens. Cultuurge
schiedenis.
De mens bouwend aan zijn we
reld. Er staat ook in dat God bij
die wereld betrokken raakt. Dat
Hij in Jezus Christus dicht bij
komt. Rakelings dichtbij. Een
mooi boek. Maar nog mooier is wat
er voorin staat. Daarin werd een
klein Jongetje door zijn vader met
de neus op deze wereld gedrukt.
Dat brengt God dicht bij hufe.
R. J. KOOLSTRA.
geref. predikant Leiden.
de Waldenzerkerken bij hun 800-
jarig bestaan.
De beweging van de Francisca
nen, ongeveer in dezelfde tijd, is op
gekomen toen er in de steden steeds
meer welvaart kwam. Een zelfde
verschijnsel zien we in ons land in
de 15e eeuw. de eeuw van de Mo
derne Devotie en van de Observan
tie. En om nog H voorbeeld te noe
men, toen Middelburg en Zeeland
him hoogste bloei beleefden, kwam
juist daar op beweging van de Na
dere Reformatie, die mensen per
soonlijk aansprak op hun christen
zijn en vroeg om soberheid van le
ven. soberheid in het eten, soberheid
in de kleding.
Die Nadere Reformatie heeft heel
ons land beïnvloed en nog zijn de
sporen daarvan niet verdwenen. In
Amerika schijnt men nog meer wel
vaart te kennen dan wij hier. We
vinden het waarlijk niet toevallig
dat er aldaar een kerkelijke bewe
ging is ontstaan die het vasten in
haar programma heeft. Zo vreemd
hebben wé het daarom ook niet ge
vonden dat dit punt op de beleids
conferentie te Lunteren naar voren
is gekomen en we hopen alleen
maar dat de kerken in staat zullen
zijn er een gepafte vorm aan te ge
ven zonder te ver* allen in het wet-
ticisme van de vroegere moraal
theologie.
S. J. M. HULSBERGEN.
Hoogmis in de
Hartebrugkerk
LEIDEN As. zondag womdit in de
Hartebrugkerk een plechtige hoog
mis gehouden ter gelegenheid van
het feest van Maria Onbevlekte Ont
vangenis. patrones van de Harte
brugkerk. De aanvang is 9.30 uur.
Muzikale medewerking wordt ver
leend door organist Jan Schmftz. het
gemengd koor en het mannenkoor.
Bulthuizen Her». Gem. 9.30 en 6
u.. dienst des woords. Geref. Kerk 9.30
en 6 u.geen opgave.
Bodeeraven Herv. Gem. Dorps-
Leiden Hervormde gemeente
Hooglandse Kerk 10 u. leervicaris W.
Sol. 11.45 Oec. Studentendienst. Ma-
rekerk 10.30 uur ds. Lagerwe«. 17
uur ds. A. J. de Jong.
Maranathakerk 10 u. ds. K. Bouhuys
Beloftekerk 10 en 5 u. ds. Koolstra.
Koningskerk 10 u. ds. ds. Huigen.
Bethlehemkerk 10 u. ds. H. W.
Hemmes.
Jeugdkapel Vredeskerk 10 u. dhr. R.
A. Hemerik.
Jeugdkapel De Goede Herder 10.30 u.
dhr T. J. v. d. Ploeg.
H. Middelares (zat. 7 u.) 9.30 (hoog
mis) 11.30 (gedialog.).
St. Josephparochle 8.30, 9.30. 11 en
6.80 u. (zat. 7 u.).
Hartebrugparochie 8. 9.30 (Lat.) 10.45
12 en 6.3Q u. (zat. 7 u.).
Petrusparochie (at. 7 u.
9, 10.30, 12
Petrusparochie (at. 7 u. Jongerenmis
10.30, 12 en 6 u.
Antonlusparochle (zat. 7 u.) 9.30. 11
2.15 i
Oud Kath. Kerk (Zw.Singel 60) 10 u.
Soefi-beweglng (Gerecht 10) 11.15 u.
Bethlehemkerk 9.30 i
opgave. Geref. Kerk
huts. 6.30 u. ds. v. d. Tas v-Boskoop).
Nieuwerbrug 10 u. J
koop), half 7 ds.
Kerk vrljgem. 9.30 v
RK kerk 8, 10 en 11.30 u. (zat. 7 u.).
Boskoop Herv. Gem. 9.30 u. ds.
Heljmans. 6.30 u. ds. J. Stelwagen. Ge-
rel. Kerk 9 30 en 6 u. ds. Dijkstra. De
Stek 11 u. ds. Hellmans. Chr. Geref.
Kerk 9.30 u. leesd. Pinkstergem. 9.30 u
de heer Th. Verwoerd. Verg. van gelo-r
vigen 9.f-
Swierts, 7 u. gemeensch. dienst ln
geref. kerk met eerw: C. Stroo. 5 u.
Oec. viering in RK kerk Groennendijk
Hazerswoude. RK kerk (ridderhof) 10.3
Lederdorp Herv. Gem. Dorpskerk
10 u. ds. Geursen. Hoofdstr.kerk 10 u.
mevr. P. Bikker, 6.30 u. ds. G. v. Loe-
nen. Schepplngskerk 9 u. en 10.30 U.
J. P. Honnef, 5 u. jongerendienst ds. G.
v. Loenen. Baptistengemeenschap (ach
ter Boumanweg 236) 10 u. dr. J. de Vrl
en 6 u. ds. A. H. Agtereek. RK kerk
9 en 12 u.(zatav. 7 u.).
Leimulden Herv. Gem. 9.30 u. ds.
J. H. de Vree H. A. 7 uds. E M. Pan-
nekoek te Lelden. Geref. Kerk 9.30 u.
ds. F. D. Meynhardt te Reeuwljk. 7 u.
Jos G. Los. R. K. kerk (zs'
rentluskerk (zat 7 u) 8.30, 10.30 (hoog
mis). Moeder Godskerk (zat 7 u) 8.
7 u.) 8. 9 30. 11 en 6 u.
.'zus ln De Zilk (zat 7 u)
1.30 u. Kapel St. Bavo 9.30
Verboom, 6.30
termeer) en 10 u. kinderdiensten. Ge
bouw Shalom 10 u. jeugdkapel, Zui
derhout 10 u kinderdienst, Deylerhuls
10 u jeugdkerk, Chr School. Middel
weg 10 u. kinderdiensten. Geref. kerk
10 u. ds. V. d. Meulen. 5 u. ds. E. de
Vries (Schevenlngen). RK
Kerk) 10 30 u. ds. H. O. Sasse. Paulus-
kerk 10 u. drs. Ariadne Brokerhof, Ge
meentecentrum Ingang Wijttenbach j
weg 10.30 u. prof. dr. A. J. Heerlng (Le
den) en 7 u. ds. D. de Heer. Gemeente-
in Ingang Lijtweg Jeugdkerk:
.lenst. Diaconessenhuls 10.30 u.
Pijlman. Geref. Kerk Hoofdstr.
Verboom ïmmanuelkerk 10 u ds N J Goede Herder (zat. 7 u.) 9.30. 10.30. 12
verboom. ïmmanuelkerk 10 u. ds. N J. 5 3Q u wllllbrord (zf^ 7 u 0 30 en
10 "'ds' Di' ModdeiSr'TÏ'T^B «oubrugge - Herv. Gem. 9.30 u. ds.
Koekkoek. _Chr. Afgesch, Gem! 9.30. u! L^kY&^dfbSLÏÏ?
u. ds. Hulzenbosch.
Janse en 16 u. ds. V. d. Berg.
RK kerk 9. 0 30. 12
leesd. RK, Ontmoetingskerk: 8.30
i 11 u. (zat. Jehovah's Getuigen. Koninkrijkszaal
RK kerk (zat. 7 u.) 7.45. 9 en 10.45
Broek te Bodegraven. Geref. Kerk
10 u. dr. Bakker te Oegstgeest, 6.30 u.
dr. J. M. Vlijm te Lelden. Chr. Geref.
Kerk 9.30 u. ten 4 u. dr. J. P. Versteeg
te Apeldoorn. R. K. Kerk (zat. 7 u.)
7.30 u. en 10.30 u. Ter Aar Dorpshuls
Aardam 9 en 12 u.
Alphen aan den Bijn Herv. Gem.-
Gebouw Nabij Van Lennepstr. 10 u. ds.
Ontmoetlngscentr. (zat. 5.30 u.)
Hazerswoude Herv. Gem. 9.30 en
6.30 u. ds. N. Geertsema. Geref. Kerk
10 en 5 u. ds. Z. C. Versluys. RK Ber-
narduskerk Rijndijk (zat. 7 u.) 10.30
Geref. Kerk 10 u. ds. H. D. de
M. Hanemaaijer, 6.30 u. ds. J. H. Bo-
gers. Kruiskerk Gouwsluis 10 u. ds. M.
Fokkema. Opstandlngskerk Pr. Marijke
T. H. Oostenbrug. Chr.
.30 u. Dienst des
GereL* Kerk Vrjirkalvatorl 10.45 r£. kerT'izat. 7°™ 7aof230«
ds. J. H. Bogei
M. Fokkema Community Singing m.
m.v. mannenkoor .Die Rhljnse San-
ghers eb. W. Lekkerkerker trompet.
Gebouw Nabij Van Lennepstr,
Geref. Kerk 10 u. ds. Hartkamp,
evang. dhr. L. Oslnga. Chr. Geref. Kerk
geen opgave..
Hoogmade Herv. Gem. ds. P.
Schoonhoven. RK kerk (zat. 7 u.) 9
Dienst voor doven (Petrakere) 10.30
u dhr. C. Rip.
Gezinsdiensten Jeugdhaven 10 uur.
„De Mirt" dhr. Spijker, 10 u. „Het Mie
rennest. dhr. Kromhout.
't Breehuys (Breestr. 19), 10 u.
Jeugddienst, ds. R. Steenstra.
Gereformeerde gemeente: 10 u. en
half 5 ds. Boogaards.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u. ds. Car-
Baptistengem. (Oude RUn) 10 u. dfl.
Van Naaderen.
Rem. Doopgsgez. gem. (Lokhorstkerk
10.15 u. ds. H. v. Bilderbeek.
Chr. Science (Steenschuur 0) 10.30 u.
Holl dienst
Jeugdkapel mei. Bruggraaf. Zaal Op- Kaa HerV- Gem> 10 u. ds. A. Car-
standlngskerk Prinses Marljkestr. ^10 u. stens RK. kerk 10 en 7 u. (zat. 7 u.).
Katwijk aan don Rijn Ned. Her».
Kerk: Open Hofkerk: 10.30 u. drs. Jac.
de heer Pont. Martha-Stlchtlng „Rijn
en 5 u ds Schuurman. Oud Ger. Gem
9.30 en 3 u. leesd. do. 12 dec. 7.30 u. ds
v d. Meer Oostetrand. Aktie Kruist.
Nted. ma 8 u. ds. J. Gravendeel in Ma-
rlënbucht. RK kerk Agathakerk (zat.
7 u.) 8.30, 10, 11.30 u. Poelpolder (zat.
7 u.) 8. 9.30, 12 en 5.30 u. Engelbew.
(zat. 7 u.) 7.30, 9.30. 11 en 5.45 u.
Nieuwkoop Herv. Gem. 9.30 u.
ds. Kool te Katwijk a. Zee. 6.30 u. ds. G
Post. Geref. Kerk vrijgem.
ds. J. P. v. Santen.
ds. R. de Vries 5 u. ds. G. v. Hal-
sema. R. K. Kerk Kerkstr. 72 zat. 19 u
Katwijk aan Zee Ned. Herv. Kerk J- Kaal- Qeref.-
Nieuwe Kerk: 10 u. ds. D. _Bouman Sr.
oppasdf
Kerk (H. Rijndijk 24) 10
jehova Getuigen (Hogewoerd 175)
2.30 u. Vestestr. 10 en 15
Leger des Hells. 10 u. hellsdlenst
GoX
Fr. de Jong.
den Rijn-Noord De
7.30 u. verlossingssamenkomst.
Herderkerk Ten Harmsenstr. 9
ds. J. Vos. 6.30 u. ds. M. v. Harmeien.
Rldderveld 'De Bron' Troubadourweg
10.30 u en 6.30 u ds. G. de Ruiter H.A.
Drlehoorne Saturnusstr. 7 u. Interker
kelijke dienst. Geref. Kerk (Vrljgem
Kantine Sociale Zaken. Oud Geref.
Gem. Kerkgebouw Hooftstr. 240 9.30 u.
en 4 u. Rem. Geref. Gem. Kerkgebouw
Van Mandersloostr. Chr. Geref. Kerk.
(Zillsingel 2) Jeruzalemkerk Grljpenstelnstr. 9.30 u.
en 4.30 u. ds. N. de Jong. Baptlstengem.
Triomfatorkerk Molenwerfstr. Leger
des Hells Corn, de Vlamingstr. 10 u. en
Chr. Chr. Geref. kerk 9.
stud, den Hertog (Apeldoorn).
Noordwljk Geref. Kerk Vlnken-
kerk 10 u. ds. D. H. Elderman, 5 u
ds. R. de Vries. Trlumfatorkerk 10 u.
ds. G. v. Halsema, 5 u. ds. D. H. Elder-
SlnToujeTef/w'SfSrT B
Th. Hoff, bediening H. A.. 3
ip (Oude Rijn 3).
Mlddernachtsgroep (Zw. singel 21) i
7 u.) 9 u. (lat.) 10.45 u. (Ned.) 12
H. Geestkerk Rldderveld De Bron
Leesd. 5 u. Leesd. Dinsdag
10 dec. 7.30 u. ds. A. Vergunst. Volle
Evangelie Gem. Rijnland: Samenkom
sten: Openb. Lagere School, Voorstr. 10
Katwijk aan Zee Aanv. dienst kwart
tien. Soefi-beweglng, Unlversel
Jansen. De Rank (geref. bond) 10 u.
ds. D. v. Vliet (waddinxveen), 3.30 u.
ds. G. v. Kooten (Delft), 19 u. ds. D.
Keuring. Vlnkenlaan: 5 u. ds. R. S.
Elgersma. RK kerk St. Jeroen (zat. 4
i. kapel en 7 u.), 8, 9.30 (hoogmis). 11.
5 u.). 8. 9.30 (hoogmis
Rijnsburg Herv. Gem. (Grote
kerk) 9.30 en 5 u. Bethelkerk 5 u. Ge
ref. kerk Petrakerk 9.30 ds. H. Post,
Baayen. ïmmanuelkerk 9.30 u.
evenwichtige zienswijze bewaren
aanzien van uitgeslotenenen. Volle
Evangeliegem. „Sion," gemeenschaps
ruimte Chr. basisschool De SaJvomln-
lohman. Llndengaarde 17a, Ingang t.o.
station NS Noord9.30 u. de heer P. v.
d. Helden. Tesselschadelaan 28: 4 u.
Jeugdbijeenkomst tdinsdagav.8 uur.
bijbelstudie).
11 u. R.K. Christus Dlenaarkerk
(«at. 7 u.) 8.30. 10. 11.30 en 6 u. R.K.
kerk Meerbrug (zat. 7 u.) 10. 12 en 6 u.
Zwammerdam Herv. Gem. 10 u.
ds J v Vessem en 6.30 u ds J Mostert
Geref. Kerk 10 u. en 630 u. ds. J.
T. B. van Houten te Aalsmeer. Rem,
Geref. Gem. geen opgave. RK kerk (zat.
7 u.) 8. 10. 11.30 en 5.30 u.
i 7 u.
Wassenaar Herv. Gem. Dorpskerk
kinderdiensten, 10 i
ADVERTENTIE
8.30. 9.30 (hoogmis) Hen 17.30 u. Aula
ds. Chr. Tuinbouwschool (zat. 7 u.) 10.30
Valkenburg Herv. Gem. 10 u. ds.
Heymans (Katwijk) en 6.30 u. ds. Veld
kamp (Den Haag). Geref. Kerk 9.30 en
6.30 V ds. H. Rooze. Geref. Kerk vrlj
gem. 9.30 en 5 u. leesd.
Voorhout Herv. Gem. 10 u. ds.
Hoogenkamp (geen Jeugdkerk). RK
kerk (zat. 7 u) 9 (hoogm) 10.30. 11.46
en 5.30 u.
Voorschoten Herv. Gem. Dorp 10
ds. Meljering. Clubgebouw (Ant.L
Leeuwenhoekkade10 jongerendienst
Geref. Kerk: Dorp 10 u. ds. Reedijk,
5 u ds Brederveld (Lelden) aula Noord
storm
wettelijke aansprakelijkheid voor
"""KRING
ziektekosten
....omzékertezijn!
vraag inlichtingen aan ma assurantieman
of eventueel aan
verzekeringsmaatschappij
\»rinaU|k«l te riam-1 UI.OIO-366I4V
la Cultureel Centrum. RK keft I
Kijkje in de Jozefkerk te Hil-
legom.
