Verder verlies voor
KLM onaanvaardbaar
Drie jaar en tbr wegens het
doodsteken van caféhouder
Stichting bestrijdt
personenadministratie
Boeren
blijven
oogsten
Straf Vellekoop geen zaak kabinet
Buitenom
Binnendoor
ZATERDAG 30 NOVEMBER 1974
GOES De boeren in het door
de regenval-zonder-eind zo zwaar
getroffen zuidwest-Nederland blij
ven oogsten. Ook wanneer dere-
gering besluit om een vergoeding
te geven per ha. onoogst gewas,
blijven de landbouwers toch pro
beren zoveel mogpiyk aardappelen
en bieten uit de grond te krijgen.
Dat zei gisteravond coördinator J.
Goeman van het oogsthulp-actie-
centrum in Goes. Volgens Goe
man heeft het Landbouwschap
becijferd dat de regering vele
tientallen miljoenen guldens
moet uittrekken wanneer de wa-
teroverlastregeling, die het Land
bouwschap heeft aangevraagd,
wordt goedgekeurd.
De vereniging van dienstplich
tige militairen VVDM heeft mee
gedeeld dart, de meeste dienst
plichtigen het helpen bij de oogst
wel als zinvol ervaren, maar dat
zij de verplichte gang van zaken
niet Juist vinden. De WDM pro
testeert tegen een oogsthulp met
een verplicht karakter.
De VVDM heeft een t ijde
llijk bureau in het oogstgebied
ingericht. Volgens de organisatie
zijn hier nogal wat klachten bin
nengekomen van militairen over
hun huisvesting. Deze zou „onder
maats" zijn. Met name genoemd
worden een bowlingcentrum en
een levensmiddelenmagazijn in
Sas van Gent.
Het Verbond van Nederlandse Ondernemingen hield gisteren een jubileumbijeenkomst in Am
sterdam. Een van de eregasten was prins Bernhard hier in gesprek met VN O-voorzitter Van
Veen.
Den Uyl over dienstweigeraar:
DEN HAAG De straf van 21
maanden voor dienstweigeraar Kees
Vellekoop is geen zaak van het ka
binet, maar van de militaire rech
ter.
Premier Den Uyl heeft dit ge
zegd vlak voordat vrijdagavond de
ministerraad zich ging bezighouden
met een wetsontwerp dat erop is ge
richt de mogelijkheden voor het
weigeren van militaire dienst te ver
ruimen. f
Maandag zullen in Den Haag aan
hangers van de vereniging
dienstweigeraars Kees Vellekoop be
geleiden op zijn tocht van het Cen
traal Station naar het paleis van jus
titie, waar hij zich om 9 uur moet
melden.
Vellekpop is een' zogenoemde
„atooinpacifist". Volgens de huidi
ge wet kunnen alle bezwaren van
godsdienstige of ethische aard in
aamerking komen voor erkenning.
Het Hoog Militair Gerechtshof heeft
Vellekoop 2 april van dit jaar we
gens weigering dienst te doen ver
oordeeld tot 21 maanden gevan
genis. Een verzoek om gratie is kort
geleden afgewezen door staatssecre
taris Glastra van Loon van Jus
titie. In progressieve kringen in
de Tweede Kamer is men verbolgen
over het uitblijven van de wijzi
ging van de we^ gewetensbezwaarden
PPR-Kamerlid Jurgens heeft des
tijds als verdediger van Vellekoop
voor de krijgsraad gesteld, dat een
meerderheid- in de Kamer ervoor is
om bezwaren tegen bepaalde wa
pens, zoals de atoombom, te erken
nen als grond voor dienstweigering.
DEN HAAG In Den Haag is
opgericht de Stichting landelijk co
mité waakzaamheid personenadmi
nistratie. Aanleiding tot de oplich
ting is de proef met de centrale
Inventarisatie
mishandeling
van vrouwen
DEN HAAG Minister Van Doorn
'(CRM) laat een inventarisatie ver
richten op het terrein van vrouwen,
die door hun partner zijn mishan
deld.
Volgens het antwoord van Van Doorn
op Kamer-vragen is nog weinig be
kend over de omvang het het pro
bleem van mishandelde vrouwen. Na
dat de resultaten van de inventarisa
tie bekend zijn, kan worden bezien
■welke maatregelen de opvangcentra
financiëlle hulp kunnen bieden, aldus
de minister.
personen administratie (CPA) waar
mee in de gemeente Leidschendam
is begonnen en die de komende
maand ook in Dordrecht, Zoeter-
meer en Amersfoort van start gaat.
De stichting, waarinJuristen, socio
logen, programmeurs en oomputer-
kundigen zitten, eist dat er geen
C.P.A. en geen proefneming met de
CPA komt, „zoalng er niet een dui
delijke C.P.A.-wet is. waarin de
rechten en persoonlijke levenssfeer
van het individu zijn gewaarborgd".
De stichting zal als actiecomité
werken en wil voorlichten over de
aan de CPA verbonden risico's. Zij
vreest dat het toezicht op beheer
en gebruik van de gegevens onvol
doende is. Zij wil waakzaam zijn
ten aanzien van overheid en parti
culiere instanties, wanneer die ge
bruik maken van persoons- of per
soonlijke gegevens.
De stichting is opgericht op initia
tief van de bond voorr vrijheidsrech
ten en de werkgroep persoonsregi
stratie. De werkgroep was actief tij
dens de voorbereiding van de volks
tellen.
Volgens de nieuwe stichting kan de
problematiek rond de invoering van
de CPA niet los worden gezien van
het persoonsnummer. „Via de CPA
wil de overheid dat persoonsnummer
een wettelijke basis verschaffing. In
voering van de CPA betekent automa
tisch Uivoering van het persoonsnum
mer", vreest de heer F. de Bruin
van de stichting. Hij zegt dat het
koppelen van gegevensverzmalingen,
die in een computer worden opgesla
gen, uit oogpunt van bescherming
van de persoonlijke levenssfeer een
uiterst riskante zaak is. Door het
koppelen van gegevensbeastanden
wordt het mogelijk alle informatie
over een persoon of groepen van
personen zo te rangschikken dat een
informatief portret ontstaat, waar
door de persoonlijke levenssfeer van
individuen kan worden aangetast.
De stichting is miet bij, voorbaat
tegen elke vorm van CPA, maar
eerst dienen wettelijke waarbor
gen te worden gescliapen om het in
dividu te beschermen. Daarbij zou
volgens de stichting onder meer het
inzagerecht geregeld moeten wor
den, zodat iedereen kan nagaan wat
van hem geregistreerd staat.
Grofsmederij
lste half jaar
in rode cijfers
LEIDEN NV Koninklijke Ne-
derlandsche Grofsmederij meldt dat
de resultaten over het eerste halfjaar
1974 nog negatief zijn. De belang
rijkste oorzaak is het niet behalen
van de gestelde norm t.a.v. de be
nodigde produktieve krachten door
onvoldoende geschoold personeel.
Hierdoor ontstond een onderbezet-
tingsverlies, aldus het bedrijf.
De bouw van de nieuwe fabriek in
Zoeterwoude verloopt geheel volgens
schema. April 1975 zal het nieuwe
bedrijf in dienst worden gesteld. Naar
verwachting zal de concentratie van
het huidige tweetal faciliteiten op
een terrein de resultaten gunstig aan
beïnvlieden.
SCHIPHOL De KLM gaat dit
jaar voor de vierde achtereenvol
gende keer verlies lijden. Sinds
1971/1972 betekent dit dat van
de reserves in totaal 250 tot 300
miljoen gulden zal zijn ingeteerd.
Niettegenstaande ietwat gunstiger
vooruitzichten voor het boekjaar
1975/1976 wijst de begroting er toch
op dat nog met verlies rekening moet
worden gehouden. President-direc
teur S. Orlanöini van de KLM noem
de dat giscoren onaanvaardbaar. "Te
meer omdat wij niet meer op reser
ves kunnen terugvallen en uitslui
tend op eigen tèracht zijn aangewe-
'W1J gaan ons instellen op een pe
riode van heel weinig groei', aldus de
heer Orlandini. 'Dat is nogal een
omschakeling want wij hebben in
het verleden ons beleid altijd geba
seerd op enorme groei." De KLM wil
een poging doen om de beladings
graad nog wat op te voeren en de
kosten te drukken.
Het personeelsbestand van de KLM
zal worden gestabiliseerd op rond
17.000. Momenteel zijn er nog 17.400
werknemers in dienst, maar dat aan
tal zal begin volgend jaar automa
tisch op 17.300 komen. Van hen zullen
er in de periode tot 1 april 1976 nog
eens 300 moeten afvloeien. De KLM
hoopt dit te bereiken door het niet
vervullen van vacatures, door vrijwil
lige non-activiteit, vervroegde pen
sionering en interne verschuivingen.
Minister Westerterp (Verkeer en
Waterstaat), gisteren teruggekeerd
van de teleurstellend verlopen luchit-
vaartbesprekingen in Suriname, heeft
onthuld dat de Surinaamse lucht
vaartmaatschappij SLM zonder daar
zelf iets voor te doen dit jaar naar
een ruwe sohatiing één miljoen gul
den aan provisie van de KLM ont
vangt.
Daardoor heeft de KLM in de afge
lopen zomer twee ton verlies geleden
op de toch frequent uitgevoerde en
goed bezette route van Paramaribo
naar Schiphol, die In de volksmond
de Bijlmermeerexpres" heet.
Suriname stelt geen enkele prijs op
voortzetting van de bijzondere ver
houding en samenwerking op lucht
vaartgebied met ons land, zodra Su
riname in 1976 onafhankelijk zal
zijn geworden.
Knelpunt bij de onderhandelingen
waren dfe verhoogde tarieven, die de
KLM dit jaar heeft ingevoerd op dé
lijn naar Paramaribo. Volgens Wes
terterp waren die verhogingen on
ontkoombaar door de gestegen brand
stofprijzen. Maar de Surinaamse
bewindsman Bruma bleek niet te
overtuigen van: die zienswijze.
Bevolkingsgroei
is weer minder
DEN HAAG De voortgaande
sterke daling van het geboortecijfer
blijft het meest spectaculaire aspect
van de Nederlandse bevolkingsont
wikkeling.
Dit constateert de Rijksplonologische
Dienst in zijn Jaarverslag over 1973.
Eind vorig Jaar telde Nederland
13.490.000 inwoners. De bevolkings
groei was opnieuw geringer dan in
het Jaar daarvoor: 104.000 tegen
118.000 in 1972.
Volgens het verslag van de Rijks
planologische Dienst zijn in de grote
woonkernen de meeste mensen onte
vreden met hun woonomgeving. In
volgorde van belangrijkheid werden
als voornaamste woon-voorkeuren
genoemd: veel groen, rustig wonen,
huis met tuin, goed openbaar ver
voer, buiten wonen, voldoende par
keerruimte, voldoende winkels en
goede lagere scholen.
'Anti-alcohol-pildeugt niet
DEN HAAG Geen enkele pil,
capsule of tablet is in staat het al
coholgehalte in het bloed of in de
uitgeademde lucht te verminderen.
Het ministerie van volksgezondheid
heeft gisteren meegedeeld dat dit is
gebleken uit een groot aantal proe
ven die o.m. zijn gedaan door het
TNO en het gerechterlijk laborato
rium.
Volgens het ministerie heeft het
innemen van anti-alcohol-prepara
ten geen enkele zin. Door geloof te
hechten aan de werking ervan stelt
men zichzelf en anderen aan grote
gevaren bloot. Het alcoholgehalte in
het bloed kan slechts in geringe ma
te worden beïnvloed door het eten
van een maaltijd. Op een gunstige
werking kan niet worden vertrouwd,
aldus het ministerie.
UTRECHT "Dat de 25-Jarige
Sloper Johnny G. terecht moet
staan voor het doodsteken van de
30 jaar oudere Utrechtse caféhou
der Gerrit Cats is het uiteindelijke
gevolg van het feit dat de sloper
zichzelf niet de baas kan". Aldus 't
betoog van officier van Justitie mr.
A. Herstel gisteren voor de recht
bank Utrecht.
Problemen waar toch werkelijk
niet alleen verdachte mee wordt
geconfronteerd maar ook andere
mensen de dood van een gelief
de vader, een ziek kind, woningel
lende kan Johnny niet verwer
ken omdat hijzelf in feite het groot
ste probleem vormt. Hij heeft geen
enkel inzicht in zichzelf en dat on
vermogen ontlaadt zich in een licht
ontvlambare agressie, die nog snel
ler de kop opsteekt door veelvuldig
drankgebruik, aldus de officier.
Terbeschikkingstellling van de re
gering is de enige manier om John
ny weer op het paard te krijgen,
orfi hem zichzelf te Ieren te door
gronden. Behalve onvoorwaardelljk-
ke tbr. acht mr. Herstel ook drie
Jaar gevangenisstraf met aftrek op
zijn plaats. Dat de sloper nog eens
iemand zal neersteken, is niet on
mogelijk, gezien ook het feit dat hij
in het verleden nogal wat agressie
delicten heeft gepleegd. "Bovendien
moeten wij rekening houden met de
enorme onrust die de dood van
Cats een geliefde figuur in Ut
recht bij het publiek heeft te
weeg gebracht en meer in het alge
meen op de enorme onrust die de
toenemende agressie bij het publiek
heeft gewekt", aldus mr. Herstel.
Velen betreuren het heengaan
van caféhouder Cats Dat is op de
rechtbank goed te merken: bezoe
kers worden aan de ingang door een
parketwachter gefouilleerd, er is 'n
valse bommelding binnen gekomen.
En als de eis tegen Johnny is geval
len, vliegt een man op de publieke
tribune applaudisserend overeind en
roept terwijl hij met zachte drang
uit de zaal wordt geleid: "Als ik
hem niet overhoop steek dan een
ander. Ik heb gezworen dat hij zal
gaan".
De feitelijke toedracht levert
geen problemen op want Johnny
heeft vlot bekend wat er op de be
wuste woensdagavond in juni is
gebeurd. Die avond legt hij een
kaartje met een vriend, zij gaan
naar een café en naar nog een ca
fé en daar treffen zij Cats, een
goede vriend van Johnny, een soort
vaderfiguur voor hem nadat hij in
1972 zijn vader verloor. Cats en
Johnny krijgen ruzie om iets onbe
nulligs. Allebei lichtgeraakt door
drankgebruik, gaan zij naar buiten
om het uit te vechten. Daarbij haalt
Cats een zakmesje te voorschijn en
steekt John in zijn gezicht. Hevig
bloedend druipt hij af en gaat met
zijn vriend naar huis. Cats gaat
met het mes in de hand het café
weer in.
Onderweg naar huis zegt John
geen woord. Thuis is hij ook zwijg
zaam maar op een gegeven moment
pakt hij een groot broodmes. "Niet
doen John", roept zijn vrouw maar
hij is al weg met de auto. Johns
vriend alarmeert in een telefooncel
de politie en gaat hem achterna,
maar als men op de plaats des on-
heils aankomt, is het al te laat:
John is onderweg op straat Cats te
gengekomen, uit zijn auto gestapt
en de vluchtende caféhouder ach
terna gerend. Op een gegeven mo
ment is hij vlak achter de oudere
man en steekt hem met het mes
diep in de rug. Als Cats hevig bloe
dend op de grond ligt, schrikt
Johnny: "Ik zal Je naar het zie
kenhuis brengen", zegt hij. Maar
ziende dat dat waarschijnlijk niet
meer hoeft, rijdt hij naar het poli
tiebureau en geeft zich aan.
Johnny's raadsman mr. Th.
Pothof meent dat zijn cliënt hóóg-
stans mishandeling kan worden
verweten. Hij vindt dat het bewijs
voor doodslag niet is geleverd. Al
steek Je iemand met een lang mes
in -zijn rug, dan hoeft dat niet te
betekenen dat je hem ook dood wilt
hebben. Uitspraak 13 december.
Wortel en
schoorsteen
Omdat ik van staatssecretaris
Van Huiten heb begrepen dat
hij tegenover Sint-Nicolaas de
tachometer soepel zal hante
ren, hou ik het er maar op dat
de oude baas wat heeft aan de
boekentips die dadelijk volgen.
Het zijn leuke dingen om te
geven, Je verliest er op het dak
niet het evenwicht bij en er is
bovendien mee rekening gehou-
dan dat de eerbiedwaardige bis
schop zijn niet hypergezonde pe
seta's voor dit doel in nog altijd
vrij harde gulden moet omwisse
len. Bisschoppen zijn meestal min
der goed ingevoerd op de wissel
markt dan op de banketbeurs of
schoon de Sint met al die asociaal
suiker hamsterende huisvrouwen
vaak met gard en zak moet drei
gen om ergens een stuk borst
plaat los te branden.
Nostalgie
Het draait om nostalgie in die
boeken. Soms voor de ingewijden
alleen, soms voor ons allemaal.
André van der Louw schreef nog
net op de in Rotterdams-nau
tische kringen vertrouwde
valreep „Rood als Je hart" (uit
gave Arbeiderspers!, een kroniek
van de AJC, die menigeen zich
herinnert als een groep met oco-
rino's uitgeruste enthousiastelin
gen, die gestoken in manchester
drollenvanger en met witte kabel
kousen aan de voeten, naar duin
en strand trokken, de padvinderij
van het democratisch-socialisme,
asceten die het drank- en rook-
gebruik van hun leeftijdgenoten
(bier bij Rome, Jenever bij de Re
formatie) in hoge mate veraf
schuwden en alles dat maar
even naar modebewuste kledij
zweemde als het verraderlijk koe
ren van het verwerpelijk kapita
lisme verre van zich en de mei
boom wierpen.
Van der Louw schrijft daar aar
dig over en er staan nog een hoop
leuke foto's bij bovendien. Toch is
het gek, als je op één van die
prentverbeeldingen, duidelijk uit
de dertiger jaren daterend, een
aantal jongemannen op een rij
ziet st^an met de gewone panta-
Ion aan, maar ontbloot bovenlijf.
Dat zijn de karakteristieke plaat
jes uit dat tijdsgewricht. Soms
droegen ze ook nog schoppen op
de krachtige schouders en waren
de vuisten gebald. Deze plaatjes
en de tijd dat ze werden gescho
ten zijn verwarrend. Soms tonen
ze ook helemaal geen socialisten
maar iets heel anders. Er werd
veel gemarcheerd in die dagen
en de voorman Wim van Halm
kon over zijn Socialistische Jeugd
organisatie en al die wilskrachtig
de camera inkijkende jongelieden
schrijven: „Van ons wordt meer,
wordt beter verwacht. Wij moeten
zonder hoovaardij een goed voor
beeld zijn en geven en proberen
schijn van wezen te onderschei-
Er moest nog eens een wereld
oorlog overheen gaan om van dit
pathos de zin en onzin te zien.
brengt dan onder woorden: het
kapitaal, de horlogeketting, de
kroeg, de kerk, honger en kanon-
nenvlees. Het zondagsblad, „De
Notenkraker" legde van deze har
de aanpak nog het best getuige
nis af. In de Skarabee-reeks (die
ook al aandacht besteedde aan
Panorama, Het Leven, De Lach),
is nu voor f2450 een selectie uit
de jaargangen van 1907 tot 1936
verschenen. Het grote bezwaar
van de methode van samenstel
ler Leonard de Vries is dat Je
niet weet wat hij weglaat; hij
laat je bovendien raden naar de
motieven van zijn keuze. De pren
ten van Albert Hahn zijn op zich
echter het boek waard en men
neemt de doorgaans zouteloze en
veelal historisch onplaatsbare
stukken tekst als breinbrekers
voor lief. De arbeider bij Hahn
(en zijn school) is nooit aam
borstig of slecht in 't pak zittend.
HU treedt naar voren óf als een
edele atletische gestalte, die het
kapitaal en de heersers in de
grootste verwarring brengt, of sa
men met zyn gezin als uitge
mergelde slachtoffer van een ver
foeilik systeem. Daartussen is er
niets. Het is een permanente staat
van oorlog. ,De Notenkraker" is
het frontjournaal.
Tante Pau
Zo'n Leonard de Vries maakt
het zich wel heel makkelijk met
de knipschaar in „De Notenkra
ker". Hy revancheert zich volle
dig met „Het Prentenboek van
Tante Pau", boek van de maand,
maar pas op 7 december te krU-
gen (zodat de boekenbon onver-
mUdelUk in stelling moet worden
gebracht). Tweehonderd bladzU-
den plaatjes, versjes, verhaaltjes
uit oude prentenboeken zyn voor
géén geld (tot en met 6 Januari
f 12.50» bU de hand. De oplage
van 125 duizend wordt in dit taal
gebied in 't algemeen slechts be
reikt bU memoires van oUjke lich
tekooien of bU schrijvers die door
de officiële litteratuur-kritiek als
„verteller" (verwerpeUjker kan
niet) worden afgedaan. En bU be-
lastinggidsen natuurlUk.
De antieke plaatjes zullen bin
nenkort op rommelmarkten in
een gammel lUstje wel als authen
tiek worden aangeboden. Lezend
in Grimm was de bek al eens
eerder opengevallen bU alle geëta
leerde wreedheid, kindertjes, wier
handen boven het graf groeien,
en dergelUke.. In de collectie van
Tante Pau, zóveel dichter bU onze
eigentUd (plm. 1900) staat het
voor de peuters bedoelde vertel
linkje van P. Fransen Jz.: „De
geschiedenis van de vier muis
jes". Het loopt deerUjk met de
schepseltjes af: de kat, de val,
het lykt nog tot de natuurUjke,
zU het verdrietig stemmende orde
Katwijk
„De gebeurtenissen in KatwUk"
we schrUven dan 1923 had
den in AJC-kringen dezelfde
emotionele inhoud, als de Bar-
tholomeusnacht voor de Hugo-
noten. Het is het verhaal van de
bloedige confrontatie.
Een colonne AJC-ers, tevreden
opweg naar Leiden, na een dagje
genieten en observeren van de
hondsdraf, guggelheil en blauw-
bllgorgel, stuit in het toen op
zondagen nog op golfjes oranje
bitter dryvende vissersdorp, op
een groep autochtonen, die met
basaltslag en klinkers, him argu
menten tegen de sosialen en de
anti-christ in het algemeen wel
gemikt en vól geestdrift kracht
bijzetten. Het Rode volkje, ook
niet mis, verweert zich kranig,
een kroniekschrUver uit hun ge
lederen schrUft: „totdat vanaf een
zUweg een stel onverlaten een
onzer aangreep en met een stok
van achteren neersloeg. Dit indi
vidu werd natuurlUk door de on
zen bewerkt op een wUze, die hem
nog wel enige tUd zal geheugd
hebben". Een KatwUkse predi
kant, ds. S. Voorsteegh, gaf weer
een heel andere versie: „In Kat
wUk had een heftige demonstra
tie van een sociale Jeugdorgani
satie plaats gehad. Men bespotte
Oranje en trok het van de ere-
bogen. Maar de KatwUkers waren
ook niet voor de poes en hebben
ze met „oranje boven" letterlUk
het dorp uitgezongen".
KUk, dat is nou de nostalgie
van het conflictmodel.
Notenkraken
Geheel andere socialistische
folklore waren de persorganen.
Men had niet zomaar een abon
nement op „Het Volk"; het was
de dageUjkse bezegeling van de
strUd tegen al die zaken die
men doorgaans beter in beeld
wrede verhalen
der dingen te behoren. Het derde
muisje echter treft het meest
JammerUjke lot door een vileinig
wUf Öat't dier vergiftigd snoepgoed
voert. De kindertjes, waarop P.
-Fransen Jz. zUn macabere ver
dichtsels spon, zullen er wel van
gesmuld hebben, want uitgevers
waren ook in die jaren geen fi
lantropen: .„Het derde van de
zusjes kwam bü een oude
vrouw. „Wie of er van mUn eten,
toch telkens snoepen zou", zoo
dacht het oude wyfje; doch zU
was ook niet dom, en door wat
muizentarwe kwam d'arme snoep
ster om".
Ik meen mU te herinneren dat
er jaren geleden eens een hoop
opwinding was in de Amsterdamse
Artis omdat reuzenslangen onder
het oog van een bezoekende
schoolklas werden gevoed met
levende witte muizen. Het was
een fout in de regie en het zou
niet meer voorkomen. Dat wil
zeggen: levende witte muizen
blUven op dq menulyst van de
boa constrictor, maar we behoe
ven het niet te weten.
Het Russisch roulette van leven
en dood was rond de eeuwwisse
ling wat duidelUker herkenbaar
met slechte huizen, tering en der
de-daagse koorts. En dat merkte
je dus ook in de prentenboeken
voor de Jeugd. Dat is nu anders;
alle beesten spelen met elkaar. De
onderlinge slachting begint na
sluitingstUd.
H.M.
