Op kanker rust enorm
taboe in Nederland
Een aantal mensen
verziekt de boel
203,-
Nieuwe tandarts
Harde uitspraken wethouder Verboom
LCC: „Geen
nieuwbouw
van C A is
de doodsteek
voor Leiden"
Geven voor Leven": gesprek met Leidse kinderarts dr. Jde Koning
AUDITIE LYRA ACADEMICA
VOOR EEUWFEESTVIERING
Groenhoven wil niet
met gemeente praten
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1974
LEIDEN "Krakers van een wis
selwoning worden er acuut uitgezet,
al is het midden in de naoht". Tot
deze en andere kernachtige uitspra
ken kwam de zich zichtbaar boos
makende wethouder Verboom gister
middag in de vergadering van de
raadscommissie voor volkshuisvesting
VVD'er Langerak had hem even
daarvoor attent gemaakt op het feit
dat in Leidien-noord een wisseiwoning
(een woning die tijdelijk leeg staat
t.b.v. bewoners wier huis gerenoveerd
wordt) gekraakt is.
„Die krakers gaan maar terug naar
LEIDEN Wethouder Oosterman heeft gisteravond tijdens
een vergadering van de raadscommissie voor sociale zorg,
maatschappelijke aangelegenheden, gezondheidszorg en cul
tuur meegedeeld dat omstreeks april/mei van het volgend
jaar zich waarschijnlijk een nieuwe tandarts in Leiden zal
vestigen. De wethouder verklaarde dat hij gistermiddag een
gesprek met deze tandarts heeft gehad, waaruit hij de con
clusie heeft getrokken dat enig optimisme alleszins gerecht
vaardigd is. De "nieuwe" tandarts heeft zich al bereid ver
klaard om ook ziekenfoiidspatiënten te behandelen.
Overigens is er al eerder contact geweest met drie pas afge
studeerde tandartsen, die geneigd zijn in Leiden een groeps-
praktijk op te zetten. Een mogelijkheid daartoe zou aanwezig
zijn in een ruimte van de Stichting De Adelaar aan de Vijf-
Meilaan. Het contact met deze drie tandartsen is evenwel
voorlopig oriënterend. Als alles naar wens verloopt, zouden
zij in september of oktober van het volgend jaar in Leiden
kunnen beginnen, zo deelde de wethouder mee.
waar ze vandaan komen", zei Ver
boom kwaad. "Anders hoeven we in
Leiden niet verder te gaan met de re
novatie. Ik word hier hels over. Ik
vind het verschrikkelijk. Je zet een
proces op gang en dan moet zo'n wo
ning leeg blijven. Laat ze maar op hun
beurt wachten, net als ieder ander".
Alsdus de wethouder, die tegensput
terende commissieleden toevoegde-
"Geen ge-ja-maar".
Al eerder in de vergadering had Ver
boom laten blijken er niets voor
te voelen op de suggestie van de PSP
in te gaan om bewoners in de Me-
renwijk met een forse huurschuld niet
hun woning uit te zetten, zoals voor
23 gezinnen schijnt te dreigen.
"Dit college is niet bereid de éis van
le PSP in te willigen. Er zullen name
lijk ook mensen bij zitten, die bewust
een huurschuld kweken. Je kunt het
een woningbouwvereniging niet kwa
lijk nemen als ze gebruik maakt van
haar recht om de huur te innen. Dat
betekent dat er uitzettingen zullen
plaatsvinden. Dat neemt niet weg
dat er ook mensen door werkloosheid
in moeilijkheden zijn gekomen. Ik
hoop dat ik extra mankracht kan
vinden om de zaak van geval tot ge
val te bekijken. Een punt van zorg
blijft, dat er schulden gemaakt zijn,
die betaald moeten worden. Ik zal het
daar ook met de staatssecretaris over
hebben. De 23 gezinnen zullen niet
acuut het huis uit worden gezet. Een
rechter stelt termijnen van een half
Jaar, zodat er alsnog regelingen kun
nen worden getroffen".
"Maar ik vind", vervolgde wethou
der Verboom, „dat er veel te gemakke
lijk met deze zaken wordt omgespron
gen.
Ik vind dat er te gemakkelijk vanuit
wordt gegaan dat wij voor vervan
gende huisvesting moeten zorgen en
dat er te gemakkelijk van de sociale
dienst wordt getrokken. Het is een ge
ring aantal mensen, die de boel ver
zieken. Er zijn er bij, die je niet
grijpen kunt. Ambterfaren worden ge
terroriseerd en bedreigd. Ik vind dat
het college en de raad geen knijp voor
de neus waard zijn, als ze zich laten
terroriseren".
Negen maanden
voor inbreker
LEIDEN/DEN HAAG De Haag
se rechtbank heeft een 19-Jarige jon
geman uit Leidschendam veroordeeld
tot 9 maanden gevangenisstraf waar
van 2 maanden voorwaardelijk met
proeftijd van 2 Jaar, wegens tal van
inbraken en diefstallen welke hij
pleegde. Zijn werkterrein omvatte
o.a. zijn woonplaats Leiden, Delft,
Leiderdorp.
Verdachte behoorde tot een groep
van druggebruikers. Zijn buit bestond
OA. uit 8000 gulden bij inbraak in
een woning te Leiderdorp en een
hangklok in Leiden.
De officier van Justitie had 10
maanden gevangenisstraf
maanden voorwaardelijk geëist.
LEIDEN Het Leids City Cen
trum, overkoepelend orgaan van
de Leidse detailhandel, is ge
schokt door de berichten in onze
krant van eergisteren over de gro
te b problemen die dreigen te ont
staan rond de uitbreidingsplan
nen van C. en A. aan de B-ree
straat. Zoals bekend staat de
nieuwbouw van C. en A. op losse
schroeven omdat het pand van
de Raad van Arbeid, dat zou moe
ten verdwijnen op de voorlopige
monumentenlijst is geplaatst.
LCC-voorzitter J. van Egmond
vindt het een onverteerbare zaak
dat een of meer personen die
bovendien nog anoniem blijven
in staat kunnen zijn een dergelijk
jarenlang voorbereid verbou
wingsplan te dwarsbomen. "Als
deze plannen niet kunnen door
gaan zien wij dat als een dood
steek voor Leiden als koopcen
trum", aldus Van Egmond. "Niet
omdat het nu toevallig een groot
winkelbedrijf is, maar het feit dat
zoiets elk bedrijf in Leiden boven
het hoofd hangt. Het streven van
het Leids City Centrum is erop
gericht van Leiden een goed koop
centrum te maken. Daar knokken
we voor. En een goed koopcen
trum moet zich kunnen uitbrei
den en verbeteren. Een bedrijf als
C. en A. hoort thuis in het bran
chepatroon. Daarom hopen we
vurig dat de gemeenteraad wer
kelijk oog heeft voor de toekomst
van Leiden en het gebouw van
de Raad van Arbeid schrapt van
de Monumentenlijst. Je kunt ten
slotte niet alles bewaren. Een
stad moet leven."
Voorlichting
wateroverlast
LEIDEN In de aula van de
school aan de Sumatrastraat 20i
(hoek Willem de Zwijgerlaan) zal
op 3 december 's avonds om half
negen voor de bewoners van de
Merenwijk een voorlichtingsavond
worden gehouden over de water
overlast in deze wijk. De afgelo
pen maanden hebben verschei
dene groeperingen zich daarover
beklaagd bij het gemeentebestuur.
Ir. Barendregt van de Dienst
Gemeentewerken zal onder meer
een uiteenzetting geven over de
oorzaken van de waterproblemen
Daarna krijgen de bewoners ge
legenheid tot het stellen van vra
gen. Wethouder Waal fungeert
als voorzitter.
Haarlemmerstraat 181 (hoek Hooglandse Kerksteegis het adres van juwelier-horloger
v. d. Water, waar U de grootste collectie in de beste merken vindt en zoals U weet "altijd voor
deliger". Gouden sieraden - horloges - klokken - Gero cassettes - briljant. Eigen ateliers,
waardoor prima vakservice. Doet er uw voordeel mee. Ook met de a.s. feestdagen.
LEIDEN Op 12 december te
20.00 uur houdt het Lyra Acade
mica, een auditie in het LAK, Le
vendaal 150" te Leiden. Deze audities
zijn bedoeld voor al die instrumenta
listen, die momenteel niet meespelen
in een studenten-muziekgezelschap.
Het Lyra bundelt alle muzikale acti-
viteieten tijdens de Eeuwfeestviering.
Een ieder, die tijdens het Eeeuw-
feest mee wil spelen of mee wil
zingen in één van de koren of or
kesten, die geformeerd zullen worden,
moet zich vóór 10 december a.s.
opgeven bij het secretariaat van het
Lyra: Prinsessekade 2 te Leiden.
Meer Leids nieuws
elders in deze lcran t
LEIDEN Kinderen die aan
kanker lijden hebben in het alge
meen een grotere overlevingskans
dan volwasenen. Bij bepaalde vor
men leukemie bedraagt de over
levingskans zelfs vijftig procent.
Voor wat betreft de vaste tumoren
is dat, althans in Nederland, nog
niet extact bekend, omdat er nog
geen centrale registratie bestaat.
Toch is het al wel bekend dat be
paalde (kwaadaardige) tumoren
niet dodelijk hoeven te zijn. Dr.
De Koning: „Er zijn vele tumoren
waaraan je iets kunt doen. Alleen
is het net als bij leukemie soms
heel verschillend. Ik heb hier eens
tegelijkertijd twee zuigelingen rje-
had, die allebei een soortgelijke
tumor hadden. De één was na tien
jaar van behandeling weer prima
in orde; de ander was na korte
tijd dood".
Volgens dr. De Koning is de be
strijding van kanker in Nederland
enorm vooruitgegaan ten opzichte
van een twintigtal Jaren terug. Met
name toen de zg. cyto6tatioa (me
dicamenten die het gezwel moeten
vernietigen) hun intrede deden, de
operatieve technieken werden ver
beterd en de bestraling verder werd
ui gewerkt, werd al vrij snel duide
lijk dat de kankerbestrijding voor
al bij kinderen geen hopeloze zaak
hoeft te zijn. Dr. De Koning: "Toch
zijn er nog verschillende vragen
waar we geen antwoord op weten.
Zoals: hoe moet je combinaties van
medicamenten maken om tot bete
re resultaten te komen? Waarom
kun je de ene leukemie wiel en de
andere niet met succes behandelen?
Waarom geneest het ene kind met
een bepaalde tumor wel en het an
dere niet"? Dr. De Koning acht 'n
uitbreiding van wetenschappelijk
onderzoek, om deze vragen afdoen
de te kunnen beantwoorden, nood
zakelijk. En wat dat betreft juicht
hij de actie "Geven voor leven" in
elk geval toe.
Zoals hij dat trouwens ook doet
als het gaat om verbetering van de
begeleiding van ouders en kind.
Want die begeleiding is nog niet op
timaal. De Koning: "Ik heb hier 'n
aantal co-assistenten gehad, die
een rollenspel deden over leukemie.
Op een gegeven moment vroeg ik
aan degene die voor dokter speelde:
wat ga je nou tegen de ouders in
dit geval de gespeelde ouders
zeggen? Hij zegt: nou ga ik het htm
vercellen. Dus hij begon heel moei
zaam te vertellen dat de prognose
somber was. En dan zie Je dat het
gesprek over de diagnose heel moei
lijk is. Die situatie doet'zich voor als
je de ouders van het kind voor het
eerst op bezoek krijgt. Want laten
we eerlijk zijn: als Je vader of
moeder bent van een kind met leu
kemie, dan is het eerste wat je
vraagt: wordt mijn kind beter?
Daarom: de eerste en de laatste fa
se van de begeleiding, die zijn het
moeilijkst".
Dr. De Koning heeft zélf de er
varing "dat je als dokter een enorm
stuk van jezelf in die begeleiding
legt". Hij vindt ook dat de arts dat
moet kunnen.
„Dat klinkt misschien wel wat
eigenwijs. Maar het is wel zo. Je
moet het leren door ervaring. Aan de
ene kant moet je met de ouders mee
leven. Maar aan de andere kant moet
je ook afstand kunnen nemen. Het
is niet eenvoudig: maar als dokter
moet je de leukemie beschouwen als
een gewone ziekte waar je met kracht
aan gaat werken. En dan moet je
het probleem van deze ziekten eigen
lijk al voor jezelf verwerkt hebben".
Bloedziekten en tumoren brengen
niet alleen op medisch gebied enorme
complicaties met zich mee. Ook
psycho-sociaal gezien leveren deze
ziekten grote problemen op. In sommi
ge gevallen bij het kind. Maar in be
langrijker mate nog bij de ouders, die
het „waarom" immers vaak minder
dan de medicus zullen kunnen be
vatten. Dr. De Koning vindt het
daarom van groot belang dat de
ouders deelgenoot worden gemaakt
van alle mogelijke problemen die het
kind dat aan kanker lijdt, omringen.
Er moet een samenwerkingsverband
ontstaan tussen de ouders en het me
disch team, vindt hij, waarin po-
maal wordt gecommuniceerd.
In dat samenwerkingsverband komt
o.m. de vraag aan de orde of de
ouders ten opzichte van derden al
dan niet moeten verzwijgen dat hun
kind leukemie (of een tumor) heeft.
Er zijn medici die zeggen: nee,
niet aan anderen vertellen. Er zijn
er ook die zeggen: dat hangt hele
maal van de ouders af. Dr. De Ko
ning voelt wel voor het laatste. Maar
zegt ook: ,,In Nederland rust een
enorm taboe op deze ziekten. En het
kind heeft geen leven meer als je als
ouders aan andere mensen gaat ver
tellen dat je kind leukemie heeft. Op
school wordt hij nagewezen. En oma,
die enorm emotioneel op die ziekte
reageert, strijkt het kind over z'n
bolletje en zegt: ach, wat ben Je zie
lig. Of er komt een buurvrouw over
de vloer en die vraagt, hoe is het
nou met dat bloed, is het al wat be
ter? Dat zijn dingen waarom ik
meestal tegen de ouders zeg: praat
er alsjeblieft met niemand over. Want
je krijgt er enorme moeilijkheden
Dr. De Koning hecht grote waarde
aan de opstelling van de ouders wier
kind aan kanker lijdt. Dat bepaalt,
zegt hij, voor een belangrijk deel de
wijze waarop het zieke kind begeleid
wordt. „Ik heb hier 'n keer een moe
der gehad die tegen haar kind zei:
„je hebt een kwaal en daar moet Je
doorheen. Kijk, dat is natuurlijk een
reuze gezonde opvatting. Maar niet
alle ouders zijn zo. En dat is natuur
lijk begrijpelijk".
Over de begeleiding van het kind:
„Bij de begeleiding van het kind moet
Je proberen het in elk geval niet te
dramatiseren. U moet eens een poli
kliniek meemaken waar kinderen die
leukemie hebben worden behandeld
Dan praten we niet vaak over nare
dingen uit het verleden en in de toe
komst. Dan gaan we gewoon met de
kinderen om".
Opvang door oudera
De beleving van kanker door het
kind: "Jongere kinderen beleven hun
ziekte vrij eenvoudig: of ze voelen
zich ziek of ze voelen zich goed. Deze
kinderen zijn alleen bang dat die
dokter weer iets pijnlijks met ze gaan
doen. Bij oudere kinderen zijn de re
actiepatronen heel wisselend. Sommi
ge kinderen zijn erg optimistisch, an
dere zijn weer erg somber, houden zich
er duidelijk mee bezig en denken:
wat gaat er met mij gebeuren? Maar
dat hangt ook weer af van de opvang
door de ouders. Als het kind dat leu
kemie heeft, thuis op een bank wordt
gelegd en het wordt met allerlei tra
gische toestanden omringd, dan komt
de angst voor de ziekte bij dat kind
Juist boven".
Interventie in zo'n geval door de arts,
vervult dr. De Koning met enige re
serve. "We kunnen natuurlijk niet te
veel willen. Want dan ben je geneigd
dingen te gaan opleggen, paternalis
tisch te zijn. Je moet het dan ook zo
zien: het probleem van de ziekte ligt
er. En het kind, de ouders en de dok
ter moeten er het beste van maken.
Kijk, je wilt wel een bepaalde sa
menwerking tussen de ouders en
het kind. Maar je moet als dokter
niet te veel tussenbeide komen".
Verbetering van de begeleiding. Een
onderdeel in het vijfjarenplan van de
actie "Geven voor leven" dat dr. De
Koning, zoals gezegd, bijzonder aan
spreekt. "Het zou natuurlijk prach
tig zijn wanneer meer mensen in de
para-medische sector, die het pro
bleem van deze ziekten voor zichzelf
verwerkt hebben, in een team zouden
kunnen worden opgenomen. Je zou
dat team dan ook kunnen aanpassen
bij het kind. Want het is natuurlijk
duidelijk dat niet ieder kind door
een groot team behoeft te worden be
handeld. Bij problemen op psycho
logisch, psychiatrisch en sociaal ge
bied moeten er in elk geval wel des
kundigen aanwezig zijn. En wil Je
dat kunnen realiseren, dan moet er
geld voor zijn. Want het betekent een
uitbreiding van mankracht. Dat is
essentieel".
Geleidelijk voorlichten
Over de taboesfeer ten slotte: „Zo
lang we kanker niet in alle gevallen
kunnen genezen, rust er een stempel
op de mensen die die ziekte hebben.
Daarom kun Je die taboesfeer ook
niet doorbreken door simpelweg de
mensen te confronteren met alle na
righeid rond kanker. Je moet de men
sen geleidelijk aan gaan voorlichten.
Dat geldt ook in de relatie met dy
ouders van een kind dat kanker heeft.
Ook daar kun Je niet alleen maar
zeggen: luister eens, uw kind heeft
leukemie en als het geen medicijnen
krijgt, dan gaat het dood. Want dan
verplaats je het probleem naar de
ouders .En je moet mensen niet be
lasten met een probleem dat ze en
dat klinkt dan misschien wel wat pa
ternalistisch niet aankunnen. Je
moet met de ouders gaan samenwer
ken. En de ouders met jou. Zodat Je
het probleem van deze ziekten samen
kunt doorpraten. En dan hoef je als
behandelend arts die taboesfeer die
in de maatschappij bestaat, niet te
doorbreken".
Gratis inbouw
6 Maanden garantie
(Esso waardig)
Speelklaar
Afspeelapparaat
2 boxen ind. BTW I
iraigj
Demonstratie, intxxiw en cassettes bij uw Esso-verkooppunt
Alphen a/d Rijn, Esso Servicenter J. van Leyden, Frederik
Hendrikstraat 2, 01720 91050.
Leidën, Automobielbedrijf Enzab B.V., Hoge Rijndijk 27a
071 40697.
Lisse, Esso Servicenter R. R. Groen, Ruishornlaan 24. 02521
(fssol
Sassenheim, Garage C. Vink, Essenlaan 36. 02522 12231.
Vanavond wordt de landelijke actie "Geven voor leven" van het
Koningin Wilhelmina Fonds afgesloten. Duizenden vrijwilligers zul
len hun eerder afgelegde tracé langs de vele deuren nog één keer
volgen om naar zij hopen met welgevulde enveloppen of toe
zeggingen terug te keren.
Nox even ter herinnering: de actie "Geven voor leven" ter bestrij
ding van kanker bij kinderen moet 40 miljoen gulden in het laatje
brengen: Met dit bedrag kan een vijfjarenplan worden gefinancierd,
dat tot doel heeft een uitbreiding van het fundamentele kankeron
derzoek, bevordering van studie en behandeling van leukemie (bloed
ziekte), centrale documentatie en bestudering van vaste tumoren,
verbetering van de begeleiding van jeugdige patiënten en hun ouders
en tot slot bevordering van de ontwikkeling van een beperkt aantal
oncologische (oncologie betekent: leer van de gezwellen) kinder
afdelingen.
Over deze actie en over jeugdkanker een gesprek met dr. J. de Ko
ning, kinderarts in het Academisch Ziekenhuis Leiden e'n specialist
op het gebied van de haematologie (leer van de bloedziekten) en
oncologie. Dr. De Koning heeft via de Stichting Nederlandse Werk
groep Leukemie bij Kinderen geregeld contact met de drie artsen
die zoals dat o.m. bleek uit een tv-uitzending over de actie van
de NCRV afgelopen maandagavond erg nauw bij de actie "Geven
voor leven" betrokken zijn.
Door Wim Wiirtz
Dr. J. de Koning: bij begeleiding niet dramatiseren.
Stichting zoekt juridische bijstand
LEIDEN Het afwijzen door de ge
meenteraad van het bouwplan in
het gebied tussen Herengracht,
Zuidsingel, meelfabriek De Sleutels
en de Oosterkerkstraat is voor de
stichting Nieuw Groenhoven aanflei-
dlng geweest om juridische bijstand
te zoeken. Mr. Geelkerken is daar
voor ingeschakeld.
Zoals bekend heeft de gemeenteraad
onlangs een bouwplan, dat door de
architect Klarenbeek in opdracht
van de ontwikkelingsmaatschappij
Projekit 5 was vervaardigd, afge
keurd. Tot ergernis van de stichting
Niieuw Groenhoven, die al jarenlang
maar een plaats zoekt, waar ze wo
ningen voor bejaarden kan laten
bouwen. Wel heeft de gemeente het
aanbad gedlaan om althans een deel
van het bouwplan te realiseren,
maar Nieuw Groenhoven wenst niet
meer rechtstreeks te onderhandelen.
Wethouder Verboom zei daarover
gistermiddag in de vergadering van
de raadscommissie voor volkshuis
vesting: „Het is nog niet duidelijk
wat nu de bedoeling is. Misschien
valt het mee. Het kan natuurlijk
zijn, dat die grand nu naar een ander
gaat". Waarop CDA'er Ham repli
ceerde: „Maar dan bent U nog ni'eit
van de architect af". De oud-wet
houder wenste verder duidelijk uit te
spreken, dat het niet de gemeente te
geweest, die architect Klarenbeek,
ook ontwerper van het bestemmings
plan Herengracht-Zijlsingel, heeft
ingeschakeld. „De stichting Groen
hoven is op advies van de prot. chr.
woningbouwvereniging in contact,
gekomen met Projekt 5 en daarmee
met Klarenbeek".
Langerak (WD) nam het de stich
ting nogal kwalijk, dat ze juridische
bijstand heeft gezocht. „Groenhoven
neemt het onsportief op" (hij wees
daarbij ook op een boze brief, die
aan de vooravond van de bewuste
raadsvergadering door dé stichting
naar de raad was gestuurd). „Ik ge
loof dat ze het beetje sympathie, dat
ze nog bij sommige raadsleden had
den, nu gaan verspelen".
Voor het gebied aan de andere zijde
van die Oosterkerkatraat zijn overi
gens achttien bouwplannen inge
diend. De termijn is afgesloten, de
beoordelingscommissie heeft haar
werkzaamheden afgerond. De plan
nen zullen volgende maand in het
voormalige Minnehuis ten toon wor
den gesteld. Daarna zal een keuze
worden gedaan.
Bij de Vakschool voor meisjes
aan het Rapenburg is spontaan
het plan opgekomen om een bij
drage te leveren aan de aktie "Ge
ven voor leven". Door leerlingen
zijn in één dag tijd kerstkaarten
gemaakt en verkocht. Verder werd
er een vlooienmarkt georgani
seerd en geld bijeengebracht. Het
resultaat van twee dagen hard
werken is een opbrengst van bijna
f1000.
