igJKees van lersel: Uit
vak is niet te leren'
l ...e/7 gisteren
vandaag
'Stem' vierde jubileum met drievoudige lofprijzing
DRAMA VOOR DE TELEVISIE (IV)
CORRY HAGOORT INTERIEURKUNST
TV morgen]
WOENSDAG 20 NOVEMBER 1974
LEIDEN Zeventig jaar gele
den kwam voor de eerste maal
een schuchter "Morgenrood" uit
de kelen van enkele Leidse socia
len. De ofrge&hoolde stem van dé
werkman was, daarmee verhevei)
tot een van de steunpilaren van
de Harde Strijd Tegen Het On
recht". Het land moest worden ge
regeerd door de eeltige hand van
de arbeider. Roomsen en fijnen
zouden eindelijk kleur moeten be
kennen» liefst de rode kleur! Nu
is dan de strijd volbracht, hetgeen
gevierd kon worden met een drie
voudige lbfprijzihg Vah God, te
weten een Te Deum, een Magni
ficat en een Mebse solemnelle. In
de volkstaal Van bijna twëe mil
lennia geleden: het Latijn.
Bovenstaande alinea bevat natuur
lijk een brok geschiedvervalsing.
Maar eeu ietwat socialer getinte vie
ring van het Jubileum van de Stem
des. Volks had wellicht ook meer men
sen naar de Stadsgehoorzaal gelokt.
De wisselwerking tussen uitvoeren
den en publiek bestond nu grotendeels
hierin, dat een groot gedeelte van
de toeschouwers van vóór de pauze
later op het podium stond of zat, en
omgekeerd.
van Cimarosa en -het
Sammartini werden
in Henk Briër, die nu
an het koor verbon
den is, in een vlot tempo uitgevoerd.
Op enkele kleine ontsporingen na be
reikte men veilig de eindstreep maar
wel met de restrictie, dat het kamer
orkest ad hoe het beste begreep waar
men aan bezig was. Veel mogelijk
heden tot nuanceren liet de tempo
keuze van de dirigent namelijk niet
Het Te Deun
Magnificat vai
onder leiding v
alweer elf jaar i
toe.
Na de pauze klonk de Messe solem
nelle van Gounod, waarbij de Leid
se Stem was aangevuld met de
Utrechtse, en d© begeleiding werd
verzorgd door Symphonia uit Rotter
dam. Hoewel de samenwerking op
enkele punten wat te
liet, was de klank veel voller
verder geworden. Een compliment anders), de alt Martha
verdient de koperblazersgroep. (een fraai timbre, wat weinig adem)
de tenor Henk Meijer (soepel zin- deze
ver- Ridderhof (een volle krachtige uitspraak), en de bas Henk van den Henk
zui- stem, maar iets minder zeker dan Brink. Laatstgenoemde verdient een
Kerkhoff regeltje apart: ik was oprecht ver
baasd en aangenaem verrast, dat
weloverwogen
slecht uitge- zong, nergens geforceerd, nergens i
i minder mooie geïnteresseerd. Hopelijk behoort
den Brink tot de laat
bloeiers, die hun rijke podiumerva
ring en grote repertoirekennis be
nutten als basis voor diepgaande in
terpretaties.
RON HARMS
ADVERTENTIE
lovingsringen? Eg TT/~ "T 1
9*eye drinkt
Leids /Juweliersbedrijf
Telefoon 26127 - Breestraat 114c
LEIDEN
Oscar Peterson
boos op Russen
MOSKOU (AP) De Canadese
Jazz-pianist Oscar Peterson heeft
een tournee in de Sowjet-Unie afge
broken omdat' hij vond filet de be
handeling te krijgen die hem' toe
kwam.
Zijn vertrek had plaats een paar
ï»ur voordat 't bekende trio zou gaan
optreden in Moskou. Voor zover kan
worden nagegaan was dit het recht
streekse gevolg van onenigheid van
Peterson met .de directie van zijn
hotel, en wegens andere regelingen
de tournee betreffend.
„Peterson was van oordeel dat hij
niet hier als kunstenaar kon optre
den," aldus een bekendmaking van
de Canadese ambassadeur in Mos
kou.
Naderhand is nog vernomen dat
piapist Peterson, bassist Niels Hen-
ning Pedersen en drummer Jake Han
na, die* gedrieën het land hebben
verlaten, hadden verwacht dat de
overheid voor hen kameps in eerste
klas hotels hadden gereserveerd. In
plaats daarvan kwamen de musici
terecht in een klein hotel dat niet
in het centrum van de stad ligt. La
ter ging men naar een groter hotel,
maar daar werd het diner pas om
's avonds half twaalf opgediend.
Op dat ogenblik zou Peterson tot
de slotsom zijn gekomen dat het hem
„mueikaal niet meer mogelijk was"
zijn tournee voort te zetten.
Toen Kees van lersel jaren geleden door de VARA werd ge
vraagd zijn regiekwaliteiten ook eens te beproeven op televisie
begon hij een zwerftocht door de studio's die negen maanden
duurde. Na zes maanden informeerde de VARA-top voorzichtig
of er nog een dramatisch werkstuk van zijn hand te verwachten
viel. Kees van lersel liet weten dat hij dan pas tot creatieve
daden zou komen wanneer hij de techniek van het medium
volledig onder de knie had. Een van zijn eerste produkties
was "Vuile handen" van Sartre. Een rondreizende dramaturg
van de BBC prees het resultaat als het beste wat hij op de
Europese beeldschermen had gezien.
Kees van lersel is een oude rot in
het vak. Zijn serie over Meryntje
Gijsen ligt nog vers in het
geheugen.
Wij ontmoeten hem in zijn
Amsterdams grachtenhuis. Een lan
ge man die meer weg heeft van een
manager dan van een regisseur. Als
zoon van een Brabantse leerfabri-
kant was hij voorbestemd zijn vader
op te volgen. Dat gebeurde niet. Ook
zijn chemiestudie brak hij af, omdat
zijn grote liefde uitging naar het
theater. Aanvankelijk als acteur
later als regisseur onderscheidde hij
zich dankzij een groot artistiek
vermogen vooral met betrekking tot
het experimenteel toneel. Op de
toneelgroep "Studio" drukte hij een
eigen stempel. Vier Jaar geleden zei
hij het gezelschap vaarwel na een
conflict met de zakelijk leider.
Wanneer wij praten over schrijven
voor televisie zegt hij: "Een auteur
heeft drie dingen nodig: een
behoorlijke geestelijke bagage van
waaruit hij schrijft, creatief vermo
gen en kennis van het vak".
In tegenstelling tot wat Jan Keja
heeft gezegd over samenwerking met
de schrijver vanaf het moment dat
de idee wordt geboren, laat Kees
van lersel de opzet en uitwerking
liever aan de auteur over. Hij kan
ook niet bogen op ervaringen met
jong talent. De scripts die hij tot nu
toe onder ogen kreeg waren meestal
afkomstig van gerenommeerde
schrijvers. Dat wil overigens niet
zeggen dat elk ingezonden drama
met een realisatie werd beloond.
Evenmin is Kees van lersel het eens
met Jan Keja wanneer die zegt dat
er een wezenlijk verschil bestaat
tussen de interpretatie van een
acteur in het theater en op de buis.
"In de interpretatie zit geen verschil,
ook niet in de gevoelsmatigheid. Het
is natuurlijk wel zo, dat een acteur
in een zaal de achterste rij moet
bereiken en voor de televisie alleen
zijn partner. De regie is nog al
verschillend. Televisieregie is meest
al moeilijker, bewerkelijker dan bij
toneel. Vooral de mise en scene
vraagt een aparte benadering omdat
die geheel op de camera's moet
passen. De vraag is, waar richt Je Je
camera's op? Op degene die luistert
of op degene die praat. Ik ben een
regisseur die graag met close-ups
werkt."
Kees van lersel houdt van stukken
waarin de mens centraal 6taat in
menselijke omstandigheden. Die
mens moet je in de spelvorm
zodanig inhoud geven dat anderen
zich met die mens kunnen
identificeren, dat ze hem herkennen.
"In een heleboel stukken zijn de
figuren dragers van woorden. De
mens heeft de schrijver volkomen
koud gelaten. Echte mensen ontmoet
Je meestal in documentaires, mensen
met hun sores, daar kun je in
geloven".
Volgens Kees van lersel geldt ook
voor de regisseur dat hij de kunst
moet verstaan weg te laten wat weg
kan. Daar staat tegenover dat je op
televisie soms meer moet laten zien
dan op het toneel. Als iemand voor
de televisie een telefoongesprek
voert, dan zal ie alle nummers
moeten draaien om het aannemelijk
te maken".
Kees van lersel zal nooit in de tekst
schrappen. "Van mensen als Sartre
of Beckett, daar blijf ik van af. Wat
zij schrijven, daar heb ik geen
moeite mee. Ik heb een affiniteit
met die schrijvers."
De kwaliteit van buitenlandse
produkties. Van lersel wil niet
verhelen dat met name de Engelse
produkties van uitstekende kwaliteit
zijn. In vergelijking met Nederland-
NEDERLAND I
17.00 De rode autobus (KRO)
18.45 Paulus de Boskabouter (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Van Gewest tot Gewest (NOS)
19.50 Stichting Nederlandse Vrijwilligers (SOCUTERA)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (POL. PART.)
20.30 Trekking Staatsloterij (NOS)
20.35 Five easy pieces, speelfilm (NOS)
22.10 Werkwinkel (NOS)
22.35 Panoramiek (NOS)
22.50 Studio Sport (NOS)
23.15 Den Haag vandaag (NOS)
23.30 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.15 Sportleiding, herhaling les 6 (TELEAC)
18.45 Paulus de Boskabouter (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Hoe Rabbi Mosje Leib naar het gebedshuis kwam
(1KOR)
19.30 Kenmerk, informatie over kerk en samenleving (IKOR-
KRO/RKK)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Informatie op woensdag, met de tv-film Brian's Song
en aansluitend studiodiscussie (TROS)
Na de filmvertoning leidt Wibo v. d. Linde een dis
cussie over het onderwerp kanker.
22.40 Journaal (NOS)
22.45 Computerkunde, les 33 (TELEAC)
Vorige week, veronderstelde ik, dat
met het juist beantwoorden van
de eerste vijf vragen in Tweekamp
door één en dezelde deelnemer, n
nieuw record gevestigd: was. De
volgendie dag werd ik opgebeld
door een leraar van het Drents
Nassau College in Assen, die mij
meldde dat al in het eerste jaar
van Tweekamp Peter Romijn van
zijn school alle tien vragen in de
sector sociale vakken goed beant
woordde. Het Drents Nassau Col-
lege 'had bovendien de joker inge
zet. dus verdiende Peter Romijn
voor zijn school 20 punten. Ook
het totale aantal punten dat het
Drents Nassau College toen ver
diende, namelijk 44, schijnt een
nog ongebroken record te zijn.
Overigens verbaas ik me dikwijls
over wat al die jongens en meis
jes wel weten, maar soms ook wat
ze nieit weten. Een vorige keer
bleken ze noodt van hun leven van
Ham van Meegeren te hebben ge
hoord, en gisteren bleek Buziau
een volmaakt onbekende figuur
voor ze te zijn. Dick Passchier zei,
dat deze bekende komiek in de
eerste jaren van de oorlog nog
opmerkelijke dingen had gedaan.
Het verhaal wil (maar het is ook
wel eens tegengesproken) dat hij
met een portret van Hitier het
toneel opkwam, twijfelend om zich
heen keek en toen tegen het pu
bliek mompelde: „Wat zal ik er
mee doen? ophangen of tegen de
muur zetten?".
Dat was dus Buziau. Hij had het
zelfde over Stalin kunnen zeggen.
De VPRO zond gisteren het eerste
deel uit van een gedramatiseerde
BBC-documentaire over de man
die bekend werd als Vadertje Sta
lin en de geschiedenis inging als
een van 's werelds grootste tiran
nen. Tereelf der tijd had Niek Hei-
zenberg op de andere zender een
interview met de Rus Tsjaikowski
van de "Literaboernaja Gazjeta"
die als leider van een delegatie
naar Nederland; domweg alles ont.
kende wat waar is. De artistiek?
waarde van ..Goelag Archipel
noemde hy nihil, 98 pot. van de
Joden die willen emigreren krijgt
toestemming, de officiële kerken
zyn volkomen vry, er zitten geen
dissidenten in psychiatrische in
richtingen, etc.
Ik heb zelden een grotere en
onbesohaamdere leugenaar op het
scherm gezien. Niek Heizenberg
deed zyn best, maar tegen zoveel
botheid valt niet op te tornen.
Bovendien is zo'n man een bui
tenlandse gast, dus moet Je nog
beleefd zyn ook.
Wellicht heeft meneer Tsjai
kowski nog iets opgestoken van
de BBC-documentaire over Sta
lin, en daar dan de voldoening
uitgeput dat de rode terreur in
feite geen uitvinding was van Sta
lin maar van Lenin zelf. Ik kom
na de tweede en laatste aflevering
van deze documentaire er nog op
terug, want ik word uiteraard
ook nog geacht iets te zeggen over
de eerste aflevering van "De dy
nastie der kleine luyden", bedacht
geschreven en geregisseerd door
Wily van Hemert. Ambitieus. Een
vlucht door de eeuwen. De Neder
landse geschiedenis, gereflecteerd
door de gewone man. Op zichzelf
een prima idee, maar wat we za_
gen was een soort veredelde
"meester Maesius", en niet eens
zo heel erg veredeld.
Myn eerste bezwaar was, dat
lang niet alles verstaanbaar bleek
te zyn, en dan niet door de 'taal
maar door het technische falen
Een tweede bezwaar was noch
tans die taal. Ik kan me voor
stellen dat Willy van Hemert ge
kozen heeft voor een soort oud-
hollands, waarbij een jongetje van
10 jaar "nimmer" roept in plaats
van "nooit" (of ammenooitniet"
want als je mensen in dertiende-
eeuwse kleren hijst, waarom zou
je ze dan ook niet een dertiende-
eeuws Nederlands laten praten?
Wel, een van de redenen zou
kunen zijn dat die kleding de
identificatie met de kleine luyden
niet bemoeilykt (de mode veran
dert met de dag, zoals ze er toen
by liepen lopen ook nu veel men
sen erbij, bovendien kennen we de
klederdracht uit die tyd van de
schilderijen, we zyn er mee ver_
trouwd), en die verouderde taal
wel. Jaarlyks raken vele tiendui
zenden Nederlanders dankzij mu-
seumbezoek of het kijken naar de
televisie vertrouwd met de visuele
aspecten van vroegere eeuwen,
maar het aantal Nederlanders dat
middeleeuwse teksten leest blijft
beperkt tot enkele honderden, en
niemand hoort ook die voorbije
taal nog spreken.
Zo zyn er nog meer bezwaren
tegen "De kleine luyden" te op
peren, maar er komen nog min
stens zes afleverngen, ik hou de
rest van myn buskruit (omstreeks
1300 voor het eerst in vuurwape
nen gebruikt) nog even droog.
NICO SCHEEPMAKER
RADIOPROGRAMMA
ADVERTENTIE
KIJK EN VERGELIJK
ADVERTENTIE
ST. NICOLAAS SUGGESTIES
DOEZASTRAAT 14 LEIDEN
lersel: „Ik werk graag met close-ups".
6e acteurs is hun talent niet groter, creativiteit. Een regie-opleiding is
maar wel hun vakkennis. Van lersel een hulpmiddel. Het kan je niet
voegt daar aan toe dat Engelse helpen bij het bereiken van een
acteurs veel meer tijd beschikbaar artistiek resultaat",
hebben om tot een maximale
prestatie te komen. Door het
Nederlandse bestel word je daarin
bijna tegengehouden.
"Wij zouden misschien ook over
'betere stukken kunnen beschikken
als onze sohrijvers beter werden
gehonoreerd. Mensen als Van 't Reve
zetten niet zo maar binnen een
maand een stuk op papier. Je moet
eerst een idee krijgen. Daar moet je
een tijd op broeien. Denk maar eens
even na over hoe lang die mensen
over een boek doen. Dus, als dat
niet voldoende wordt gehonoreerd
beginnen ze er ook niet aan. Ze
moeten er vani leven."
Regie-opleiding. Kees van lersel is
van mening dat dit vak nauwelijks
te leren is. "Je hebt het of Je hebt
het niet", zegt hij". Een man die
tv-regie wil doen, moet een
beeldende fantasie hebben. Ik hoef
geen plaatjes te tekenen om te zien
hoe de scenes er uit moeten zien.
Hij zit daar en zij daar. Dat is het
beeld. Verder komt het aan op je
WOENSDAG 20 NOVEMBER
Na een triomfaal succes op het
laatste concert, gegeven in het
San Carlo Theater van Napels is 't
Amsterdams Philharmonische Or-,
kest gisteravond op Schiphol terug-,
een tournee door Ita
lië.
Onder leiding van dirigent Anton
Kersjes gaf het gezelschap in een
week tijd vier concerten voor uit
verkochte zalen en wel in Turijn,
Perugia, L'Aquila en Napels.
Het grootste succes werd in Na
pels geboekt met de Pastorale van
Beethoven en de Derde Symfonie
van Bruckner.
SANGRIA
puur Spaans
plezier
literfles
BACARDI
de wereldbe
roemde rum
fles
VIEUX
extra zacht
literfles
GILDE PILSENER
12 halve liters
nu 4.95
nu 13.95
nu 9.98
nu 6.95
STEENSTR 8 TEL 21361
HERENSTR 4 - TEL 3004t
HAARLSTR 20+TEL 21411
en gratis thuisbezorgd in
Leiden en omgeving.
Donderdagavond koopavond
tot 9 uur geopend.
Theo-
TROS: 20.00
up: gevarieerd muzlekpro-
.15 Uit de per
Specialiteiten a la carte
wensprogramma. 22.30 Nieu
AQDtua. 23.00 (S) Coulissen
tounstmagazine. 23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum H
18.00 Nieuws. 1811 Dingen van
Iojournaal8.50 Morgenwij d ing.
Ö-11.05 Radiojournaal
(S) Rondom Twaalf: een uur
si voor iedereen, met om 11.55
Beursberichten. 12.30 Modern PLatte-
12.35 Sportrevue. 13.00 Nieuws.
13.11 Radiojournaal.
van de Com-
Amusementsp ro
munlatlsohe Partij
VARA: 18.30 (S)
gramma. 18.55 (S)
zine. 19190 (S) Lichte grammof<
ziek. NOS: 19.40 Openbaar Kunstbezit.
dig: klassieke
19.50 Den
ziekmagazine.
en vrede, 50 j;
20.05 ('sf'woensdagai
22.10 En toch.Kerk
NOS: 18.02 Joost mag niet eten.'
19.02 (S) Drie loopt achter. (19.30
Paardekoersen). 20.02 Woensdag III
lichte platen, sport en aktualtteiten.
14.10 (S) In de
wetenschappen. 14.30 (S) De Kope
ren tuin. hoorspelserie (8). 15.04 (S)
Aspecten: kunstrubriek. 16.00 Nieuws.
16.03 Radiojournaal. 16.05 Kinderma
gazine. 17.00 (S) Mobiel: een beweeg
lijk programma voor beweeglijke men
sen. 17j55 Mededelingen.
Hilversum ITI
Ieder lieel uur nieuws.
TROS: 7.02 Drie op je boterham. 9.031
Qrtg draalt op
rechtstreeks verslag
etbal-
Music.
(22.30 Effectentlps. 22.55 Mede-
0.02 (S) Metro's Midnight
J2 Take it easy. 2.02 De
Methode. TROS: 6.02-7.00
Drie op Je boterham.
DONDERDAG 21 NOVEMBER
Hilversum I
NCRV: 7.00 Nieuws. 7.02 Het levende
Woord. 7.08 (S) Preludium: klassieke
muziek. 7.30 Nieuws. 7.41 (S) Hier en
Nu. 7J55 Aangestipt: programmaover-
evangelisch comment, bij de tijd. 8.30
>r- 16.03 De Hitmeesters: De Nederlandse
Nieuws. 8.36 Gymnastiek voor de huis- quiz.
zwijgen: slap
stick- en stomme filmfragmenten. NOS
20.00 (K) Journaal. VARA: 20.20 (K)
Coldiitz, tv-serle. 21.15 (K) 2 voor 12.
13.05 (K) Journaal
n: programma Nederland II
TELEAC: 18.15 Flexibele school - les
9. NOS: 18.45 (K) Paulus de Boska-
land-
(S) Hier
pauzedienst. 13.15 (S) Lichte koorzang.
13.30 Globaal: muziek, reportages
meningen. (15.3
Nu). 17.30 Nieuws. 17.32 (S)
boufcer. 18.55 (K) Journaal. TROS:
rnis, natuur -
jsturen: pro-
0motorrijders.
NOS: 20.00 (K) Journaal. TROS: 20.21
(K) Tatort, misdaadserie. 21.45 (K)
TV-privé: gesprek. 22.25 (K) Het hei
lig vuur, kunstmagazine. NOS: 23.00-
23.05 (K) Journaal.
