'SvejV: meer musical dan opera
Luxemburg onder Oranje-Nassau
dec
(9ur/ Qïie
teuws
ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN IN AMSTERDAM
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1974
PAGINA 23
Sinds de brave soldaat Svejk in
Jaroslav Haseks gelijknamige roman
is opgedoken hebben de activiteiten
van deze argeloos defensie onder
mijnende Tsjech diverse theater- en
filmmakers aan het werk gezet.
Ook de Tsjechisch-Amerikaanse
componist Robert Kurka zag iets in
Svejk. Lewis Allen maakte een
tekstboek, gebasseerd op Haseks
roman. Kurka zorgde voor pittige
muziek en het resultaat ging in 1958
In premiere. In de Verenigde Staten
is het stuk binnen korte tijd
populair geworden.
„Sveik" van Kurka is meer een
musical dan een opera, maar dat
was voor de Nederlandse Opera
stichting geen beletsel het werk op
het repertoire te nemen. Woensdag
avond kon men in Delft voor het
eerst kennismaken met deze produk-
tie in het Nederlands (vertaling
Dolf Verspoor) die tot stand is
gekomen in samenwerking met het
Operagezelschap Forum.
Na de door de Delftse Kunststich
ting georganiseerde en zeer slecht
bezochte voorstelling in de Stads
Doelen verdwijnt "Svejk" twee maan
den van het speelplan om in
januari in diverse steden weer
tevoorschijn te komen.
De belangrijkste conclusie na het
kijken en luisteren naar deze
produktie: er is een groep Jongeren
binnen de eigen kweek van de
Nederlandse Operastichting (met de
Opera Studio als centrale kwekerij)
die het onder goede leiding op het
terrein van de musical uitstekend
doet.
De Amerikaanse Rhoda Levine had
Max van Weegberg en Jan Handerson in de opera 'Svejk'.
stichting geregisseerd met niet zulke
imponerende resultaten maar in dit
stuk is z« in haar element. Men moet
er niet aan denken wat er van het
beslist niet grootse stuk van Kurka
terecht was gekomen wanneer
Rhoda Levine ons niet getracteerd
had op kostelijke vondsten en
wanneer de uitvoering niet zo
aanstekelijk was geweest.
Operavocalisten, koorleden en mi-
mespelers sprongen, dansten, voch
ten en hosten al naargelang het
uitkwam dat het een lieve lust was.
Voor dat alles is ruimschoots
aanleiding aangezien Kurka en
Allen hun brave soldaat Svejk z'n
avonturen hebben laten beleven in
vaak rumoerige omstandigheden, in
ziekenhuis, krankzinnigeninrichting,
leger of kroeg. Al die situaties
en afbraakdekorstukken van Robert
Israel simpel maar raak aanschou
welijk gemaakt.
Voor de hoofdrol was de tenor Jan
Handerson van de Hoofdstad
Operette geleend. Met zijn wat
temerige stemgeluid en zijn acteer-
routine was hij een uitstekende
Svejk. "Ik ben op mijn gemak" zingt
hij in de hevigste panieksituaties en
die indruk gaf de stralende minnaar
uit „Grafin Maritza" in deze voor
hem vreemde entourage inderdaad
Naast hem waren vooral Mary
Willems en Max van Weegberg
uitstekend op dreef. Jochem Slot
houwer dirigeerde het alerte Radio
Kamerorkest in Kurka's vaak nogal
stereotype en primitieve maar in het
totaal niet onaardige typische
eerder bij de Nederlandse Opera- werden mede door de crisiskostuums orkestbakpartituur.
In 1815 werd het Groothertogdom
Luxemburg met alles drop en dran
persoonlijk bezit van koning Willem
I, bij besluit van het Congres van
Wenen. In 1890 verdween Luxem
burg, behalve als vakantieland, uit
onze vaderlandse geschiedenis. Men
zingt er ook thans nog het
Wilhelmus, maar op een andere
melodie. Over Luxemburg onder de
drie Willems gaat de expositie, die
tot 13 Januari in het Haags
Gemeentemuseum en nadien in
Luxemburg wordt gehouden, omdat
het Luxemburgs-Nederlands cultu
reel verdrag 255 jaar bestaat.
Het is een tentoonstelling van
kaarten, oorkonden, volksprenten,
gravures en foto's, alsmede enkele
vorstenportretten, gekozen door drs.
J. A. A. Bervoets, een chartermees
ter van ons Algemeen Rijksarchief.
De „stem des volks" van Luxemburg
onder Oranje Nassau kon hij alleen
in politierapporten uit die tijd
vernemen, want caricaturisten wa
ren daar destijds nog niet. Daarom
is nu Opland maar aan het werk
gezet. Dit ter verlevendiging van de
expositie, die door de Rijksvoorlich
tingsdienst op een aantrekkelijke
manier is ingericht. Affiche en
catalogus zijn ontworpen door Jan
Kuiper.
Willem I behandelde zijn Luxem
burg als een provincie die wat
verder van huis lag dan de Luikse
Een beeld van de expositie 'Luxemburg onder Oranje Nassau'.
industrie die hij sterk bevorderde.
In Luxemburgse schoolboekjes heeft
hij dam ook geen goede naam. In
1839 werden grote stukken bij België
gevoegd en het resterende Groother
togdom kwam onder het zeer Duitse
bestuur van twee hoge ambtenaren
uit Nassau, tot Willem II de zaak in
handen nam. Deze vorst en
vervolgens Prins Hendrik, die het
land voor Willem III als stadhouder
bestuurde, legden de grondslag voor
de economische welvaart die het
voornaamste thema van de expositie
is. In 1884 werd dan ook in
Luxemburg een standbeeld voor
Willem II opgericht, waarvan dat in
Den Haag een kopie is.
T entoonstellingen
Sociëteit Burgers (Burgsteeg 2a):
Pen- en penseeltekeningen André van
Buuren (tot 30 november)
Huriaan 7. Wasse-
prenten. Xosca 1
Expositiezaal gemeentelijke archief -1
dienst Boisotkade 2a tentoonstelling
"40C Jaar Leldens Ontzet".
Vanaf 27 sept.-29 november van 9-12
en van 14 17 uur Op zaterdagen en 3
en 4 oktober nlieen 's jchtends van 9-
12 uur Op de donderdagen 10. 17. 24 en
»1 oktober kan men bovendien ook
tvonds tussen 10.30 en 21 30 terecht
Koord studio (Oude Rijn 88): Ex
positie Son Mou en Wilma Nouse (t.
Volwassenen dag
18.46
dag. v
19.46
v.' 16 l
Kr aam ai deling
8.45
18.30 i
Leidse bioscopen
LUXOR "The Great Ga/tsby".
kinderafdeling dag
9 klasse: dag. van 14
18 45 tot 19.45 uur:
Kraamafdeling- dag van 15 tot 16 uur
en van 18.45 tot 19.45 uur; Kinderaf
deling dag van 15 tot 18.30 uur
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13
I4.3f uur; s zondags 11—12 uur en
1415 uur: eerste klasse: de gehele
dag
Openingstijdens van 10 uur v.m.
lur nam dl ook van 8—10 uur
's Zondags na afspraak.
ide Singel 28-32. ten
toonstelling Leiden '74 leven In oor-
logstlld in de tweede heirt van de 16e
eeuw Van 2b «ept t/m 1 dec Ope
ningstijden dag van 10 uur v.m.6
Jan Kr e )cl
STUDIO "Grandeur Nature" dag.
Avondbezoek
daagse", dag. 14.30, 19.00
CAMERA "Tora.
LAK theat
mi'gebouw (Rapenburg)
en Oidncb Kuihanek exposeren .Gra
fiek uit Praag" t/m 7 november
De Bink, Rooseveltstraat 2. Frans
Eradus exposeert foto's, dag. open van
8-6 i
l 24 c
behalve s
Van 6 i
Volkenkunde
Bteenstraat 1 rentoonstelling "Zuid
zee uit de Doeken"
Atelier De Scherf* Nassaulaan «1
Oegstgeest tel 60220 Ans v d Beide-
Kon «cpoeeert eigen werk o.a glas
buigen
Galerie This Eye. Noordeinde 2a. ex
positie van tekeningen en schilderijen
6—10
zo. 14.00 en 16.15 uur en za. en woe.
14.30 uur. Kindermatinee: "Sjors en
8j lmmie en de Gorilla", za en wo te
14.30 uur, alle leeftijden. Nachtvoor
stelling: "La grande bouffe", vr. en za.
13 30 uur, 18 jaar.
REX "Dolle Mlna's avonturen ln
de vakantie", 14.30, 19.00 en 21.16 uur,
16 Jaar. Kindervoorstelling: "Tarzan
en de Jungleboy', wo. en za. 14.00 u,
alle leeftijden. Nachtvoorstelling: "De
maagdelijke heks", vr. en za. 23.30
uiur, 18 jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
I 13.30 tot 15.30 I
woensdagavond van 18.30 tot 19.30 v
n) zUn de bezoekuren als volgt:
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor SDe-
clale kaarten
Alphen aan den Rijn
Rijksmuseum
Oudheden Ra-
behalve van dins
dag uur tot woensdag 13.00 uur
(Dlacouessenhuls) en van vrijdag
13.00 om tot zaterdag 18.00 uur (Eli
sabeth Jekenbuls)
dag Acade- 13.30—14.15
echtgenoten 1920 1
Bezoekuren Ziekenhuizen Geluidshinder Schiphol
met vrtldag 9
Geopend
l 9
reeetde
-en 16 uur UI kb van i4.uu—
De Lakenhal 3ae 10—6 uur Zondag ouders zondag
Kinderafdeling dage-
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
bil het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000).
15 november 1974
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
De beroemde Italiaan Bec-
cari, die eerst onlangs van
Nieuw-Guinea terugkeerde 't
welk hij met D'Albertis bereis
de, bevindt zich thans te Kau-
dari een vrij onbekend gedeel
te van Z.-O. Celebes (Odoardo
Beccari 1843-1920was een
vermaard Italiaans plantkun
dige die in 1865 en 1866 op Bor
neo verbleef waar hij 30.000
planten verzamelde: tussen
1871 en 1876 vertoefde hij drie
keer op Nieuw-Guinea, Red.)
Volgens zijn schrijven aan
Henry Giglioli te Florence, dat
opgenomen is in het "Geogra
phic Magazine" van Septem
ber, had hij vooral in het be
gin met vele moeilijkheden te
kampen. "Ik was omgeven van
allerlei gevaren: in de lucht
dreigde koorts, in het woud
waren koppesnellers, op zee
zeeroovers, in het dorp de vij
andige Boeghi en in mijn huis
mijn eigen bedienden". Laatst
genoemden dreigden hem met
krissen, doch met gestreng
heid en revolvers wist hij hen
in toom te houden. Met de
dorpshoofden geraakte hij op
beter voet en de meisjes van
Kaudari hielpen hem de zeilen
van zijn boot in orde brengen,
ja zelfs met den radja van de
wilde Afoeren of Tokkia, zoo
als zij daar genoemd worden,
sloot hij vriendschap door hem
volkomen te vertrouwen en
vrij bij zich in en uit te laten
gaan. Het gemeentebestuur
van Genua heeft intusschen
aan Beccari de middelen ver
schaft om een tweede, langere
reis naar Nieuw-Guinea tema
ken.
Vijftig jaar geleden:
Het persbureau Aneta
meldt uit Weltevreden, dat de
plaats Wonosobo door een
hevige aardbeving is geteis
terd. Daar en in de dessa San-
gandjam zijn driehonderd per
sonen gedood. De kali bij de
kampong Leksono werd een
groote modderstroom, waarin
verscheidene lijken van men-
schen en dieren dreven.
In Engeland is bij het
Windsor-paleis, bij een poging
om drinkwater voor een sana
torium te verkrijgen, een ster
ke warm-waterbron aange
boord, die met een straal van
45 meter hoogte de lucht in
spoot.
Het
geheim
van de
put
Kooktip
Maak beslag van 150 g
gezeelfde bloem, 3 a 4 dl
melk en een eidooier.
Roer tot er geen klontjes
meer in het beslag te vin
den zijn.
Wrijf 50 g roquefort
door een zeef en meng
een eetlepel koffieroom
door. Roer het kaasmeng
sel door het beslag en
voeg nog 1 eetlepel pa
prika toe en ruimschoots
versgemalen peper. Voor
al geen zout, want ro
quefort is al hartig ge
noeg. Meng er 2 eetlepels
gesmolten boter door en
als laatste 'n stijfgeklopt
eiwit. Bak er in een koe-
kepan in boter dunne
flensjes van en houd die
warm tot de laatste ge
bakken is.
WINA BORN
FRED BASSET
AMSTERDAM De' Amsterdam
se stadsarcheoloog Jan M. Baart,
heeft de vondst bekend gemaakt,
van een nog in voortreffelijke staat
verkerend waterreservoir uit de 18-
de eeuw, dat bij de restauratiewerk
zaamheden tevoorschijn is gekomen
onder het voormalige Burgerwees
huis tussen de St. Luciensteeg en
de K alverstraat.
In dit vroegere weeshuis is sinds
enkele Jaren het Amsterdams Histo
risch Museum gevestigd. De restau
ratie van het pand, waarin straks de
archeologische vondsten uit de bodem
van Amsterdam een blijvende plaats
zullen krijgen, vordert snel. Intussen
liggen de oudheidkundige schatten,
die met name uit de drassige bodem
van de in aanleg zijnde metrobuis
tevoorschijn zijn gekomen, nogop-
geslagen in diverse kluizen.
Bijna twee meter onder de vloer van
het Burgerweeshuis kwam een kel
derruimte bloot, die bij inspectie ge
heel in tact bleek te zijn. Het waren
zes waterreservoirs, die onderling,
door poortjes met elkaar in verbin
ding stonden.
De put is trouwens niet de enige ar
cheologische vondst, die het Bur
gerweeshuis heeft opgeleverd. In t
verleden zijn onder de funderingen,
en op de binnenplaatsen allerlei ge
bruiksvoorwerpen van enkele eeuwen
geleden aangetroffen. Vier Jaar gele-,
den stuitten de restaurateurs op een
begraafplaats, waarin de resten van
Over al deze vondsten wil de ar
cheologische dienst een boek sa
menstellen, waarin een zo compleet
mogelijke lijst zal worden opgeno
men van al het materiaal dat in de
afgelopen twintig jaar bij de opgra
vingen uit de Amsterdamse bodem te-
zal aandacht worden besteed aan
andere historische gegevens van de
oude binnenstad.
KLEINE VAART
Areas p 14 Kp Finisterre nr Antwer
pen
Carebeka 7 13 v Tarragona nr Agoxl-
Mare Sllentum 14 te Rotterdam
Marian Maria 14 525 no Puerto Rico
nr Santos
Maria Smits 13 te Lourenco Marques
Megres 13 rede Constantza
p 12 SchevenSmgen nr Zie-
Abida 13 v Cardon nr Hamburg
AnWlabay 13 v Str. Malakka nr Pens
Axlstabeles 14 v Amsterdam
Indie
Capuluna 14 te Rio de Janeiro
Carbago 13 v New York nr Jack
sonville
Chepron Eindhoven 16 te Papeete
Chevron Nederland 13 200 o Durban Katwijk 14 te Ant<
nr Bahrain
Ohlriqui 14 te Guayaquil
Crania 13 v Liverpool nr Shellhaven
Ilias 13 60 z Cartagena nr Rotterdam
Nedlloyd Katwijk 14 te Hamburg
Nedlloyd Kyoto 14 te Los Angeles
Nieuw Holland 13 v Singapore
zzo New Orleans
Miranda
Rotterdam 14 te Bermuda
Straat Chatham 13 135 nno Semarang
Nomadisch 13 v Rotterdam nr Turku
Diadema 14 te Wilhelmshaven
Docklift 2 14 te Rotterdam
Esso Den Haag 14 te Livorno
Freetown 14 te Abidjan
Ganymedes 14 te Buenaventura
Grotedijk 14 te Savannah
Gulf Hansa 13 75 zw Ouessant nr
Bantry
Mel- Gulf Italian 14 v Rotterdam nr Gulf-
haven
Lelderkerk 14 te Antwerpen
Lycaon 13 v Durban nr Le Havre
Mississippi Uoyd 14 260 z Mobile i
New York
Neder Eems 14 v Damman nr Abi
dhabl
Neder Rhone 13 250 nw Kaapstad i
Straat Fukuoka 13 000 o Mauritius nr
Luanda
Straat Nassau 14 1320 wnw Kaapstad
nr Kaapstad
Streefkerk 13 te Durban
Tanamo 13 80 o Madeira nr Genua
Toloa 13 v Armuellee nr New Orleans
Vktrea 13 v Bombay nr Mena al Ah-
madl
Waalekerk 13 v Barcelona nr Karls-
78 - 126 Nadat hij zulke hogenékeningen had gekregen, wil
de Joris Goedbloed niets meer met het huis van meneer Hippoli-
tos ie maken hebben.
"Het maakt me arm, inplaats van rijk," prevelde hij, terwijl hij
zich haastig van het dure buitengoed verwijderde. "Ach - wie
had kunnen denken dat dit zo af zou lopen! Daar heb ik nu
zoveel moeite voor gedaan...
Den oliebron heb ik verzonnen, en... oeps!"
Hij struikelde over een voorwerpje dat half in de grond zat, en
hij herkende de olie-wichelroede die hij als Sjors Oliegoed had
gebruikt.
'Memoriam, memoriam' zoals de Ouden uitriepen als zij hun
verleden opgroeven," mompelde hij, de stok bij zich stekend.
"Misschien §zeft een garage daar nog wat voor, zodat ik een
droge korst brood kan kopen..."
Met die gedachte vervolgde hij zijn weg; en daardoor zag hij
Panda niet die nog een laatste blik op de Honingraat-heuvel
kwam werpen.
"Dat zijn meneer Hippolitos en zijn vriend," mompelde die, toen
hij de geluiden van truffel-genietende lieden hoorde opstijgen.
"Zo is dit voor iedereen toch maar goed afgelopen. Zelfs voor mij.
Want ik héb er van geleerd dat niet alle spoken griezels zijn,
en niet alle sprookjes zijn onwaar."
EINDE VAN DIT VERHAAL
