Grandeur nature
bizar
een
scenario
ry
BIEDT DE INTERNATIONALE OECUMENE PERSPECTIEF?
Vragen over marteling
gevangenen in Z.-Afrika
Piccoli als poppeminaar
Haanstra verfilmt
roman van Koolhaas
HttHtillHIWHIl
Kerk en Vrede" viert
vijftigjarig bestaan
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1974
PAGINA 17
De actrice Sophia Lorren krijgt, geknield voor regisseur Giorgio
Capitani, de laatste aanwijzingen bij de in Rome verfilmde op
namen van haar laatste film "La pupa del gangster" (Het
liefje van de boef). Sophia speelt de rol van een voormalige
prostituee, vriendinnetje van Marcello Mastrioanni, die de rol
van de boef uitbeeldt.
Een waardevol geschenfc^^.
Een fraaie kleuren
foto van uw
kleuter of baby
Wacht er niet te lang n
en laat nu door onze
Pixyfotografe een
opname maken.
VROOM DREESM ANN
Theater: Studio. Titel: „Grandeur
nature" (een levensgroot stuk).
Hoofdrol: Michel Piocoli. Regie en
scenario: Luis Berlanga.
Ben levensgrote pop, zo beeld
schoon en levensecht dat het werke
lijk een vrouw schijnt, en een diep-
gefrustreerde tandarts: dat zijn de
hoofdfiguren in Luis Bertanga's film
„Grandeur nature", die in Nederland
onder de fantasieloze tdtel „Een
levensgroot stuik" is uitgebracht.
Michel lijkt in het begin nog de
kleine jongen, die met poppen speelt.
Het is allemaal nogal vermakelijk om
te zien en er steekt nog weinig eigen
aardigs in. Spoedig echter wordt he*"
abnormaal: hij koestert de pop als
een maitresse, koopt kleren voor haar
en viert zijn sexuele frustraties op
haar uit, daabij een sadistisch ge
noegen scheppend in de afgunst van
zijn vouw. die vemoedt dat hij ««en
„levend" viendönnetje heeft. Als zijn
vrouw hem op een dag met de pep
verrast, betekent dót een crisis, waar
het echtpaar niet uitkomt. De man
gaat nu al zijn tijd aan de pop be
steden, neemt haar mee uitlogeren
bij zijn moeder, die het allemaal over
zich heen laat komen, en begint zelfs
een procedure tot echtscheiding.
De ziekelijke geest van de man
brengt hem zelfs zo ver, dat hij oa
pop verwijten maakt, dat zij hem „be
driegt" met de concierge van zijn
huis. Hij maakt opnamen met een
verborgen camera en als de bewijzen
duidelijk zijn dat de concierge zich
inderdaad aan de pop heeft „venne
pen". laat hij haar op Japanse wijze
zelfmoord plegen. Hij wordt dan zietc
en verbergt het „lijk" onder zijn bed.
Als tenslotte de pop wordt gestolen
en tot plezier van de gasten in een
logement voor gastarbeiders wordt
gebracht, ls de dramatische ontkno
ping nabij: het einde van een liefde
in de Seine
Een knappe film, vooral door het
grote acteertalent van Piccoli. Boei
end van begin tot eind, niet in het
minst door het bizarre gegeven.
Michel, die in zijn argwaan de pop "de biecht afneemt".
ANNEMTFX RUYGROK
Bert Haanstra keert weer terug
naar de speelfilm. In het vollgend jaar
zullen de opnamen gemaakt worden
voor ,De nagdl achter het behang"
naar de roman van Anton Koolhaas,
die vertelt van twee studievrienden
van wie de één een beroemde chirurg
in Amsterdam en de ander een huis
arts in een klein Stadje is geworden.
Een confrontatie na vele Jaren zal
worden gespeeld door Kees Rrusse en
Ton Lensink. Koolhaas en HaanStra
werken op het ogenlblok aan het sce
nario, dat het veihaal aanpast bij de
füimmogefltükheden.
Na zjjn eerste speelfilms, „Fanfare"
en „De zaak MP", schakelde Haan
stra over op documentaires als „Alle
man". „De stem van het water" en
,3ü de beesten af". Hü werkte ook
nog samen melt TaJbi.
Na vele pogingen met Nederlandse
en buitenlandse scenarioschrijvers om
tot een korrueddescript te komen, werd
zijn keuze tenslotte bepaald op een
boek vam de door Haanstra zeer be
wonderde Anton Koolhaas, die eerder
aan zijn documentaires meewerkte en
die met „De dijk is dicht" eerder zelf
een fillm realiseerde. Anton van Mun
ster, die al betrokken was bij ver
scheidene Haanstra-films zal de foto
grafie doen.
ADVERTENTIE
Haagse bioscopen
APOLLO: „Pas op... of we
slaan d'r op", dag. 12.15, 2.30, 7,00
en 9.15 uur, za. en zo. ook 4.45
uur. 14 jaar.
APOLLO 2: „Confessions of a
police captain", dag. 2.00, 7.30 en
9.45 uur, zo. ook 4.15 uur. 18 Jaar.
AST A: „The great Gatsby", dag.
2.00 en 8.15 uur. 14 jaar.
BUOU: .JEmmanueQle", dag.
2.00, 7.30 en 9.30 uur, zo. ook 4.15
uur. J8 jaar.
CAMERA: „The good, the bad
and the ugly", dag. 2.00 en 8.00
uur. 18 Jaar.
CINEAC: „The killere". dag.
5.30, 730 en 930 uur. 18 Jaar.
Kindermatinee: .Lekker op avon
tuur met Donald, Pluto en Mic
key", dag. 9.30, 1130, 1.30 en 330
uur, zo. vanaf 1130 uur. AL.
CORSO: „The Sting". dag. 2.00,
7.00 en 930 uur. zo. ook 4.30 uur.
14 Jaar.
DU MIDI: „The way we were",
dag. 8.15 uur. za. 7.00 en 930 uur.
14 jaar.
Kindienmatinee: .Pinoochio", za.,
zo. en woe. 2.00. AL.
EURO: „Irma la Douce", dag.
2.00 en 8.00 uur., za., zo. en woe.
4.00 en 8.00 uur. 14 Jaar.
Kinidermatinee: „Het land der
reuzen", za., zo. en woe. 130 uur.
AL.
FLORA: „Erotisch speelgoed",
dag. 2XX), 7.00 en 9.15 uur. zo. ook
430 uur. 18 Jaar.
KRITERION„Tout le monde
est beau, tout le monde il est
gentel", dag. 3XX). 7.00 en 930 uur.
14 Jaar.
METROPOLE: „Juggernaut",
dag. 2.00 en 8.00 uur. 14 Jaar.
ODEON: ,Les valseuses", dag.
2.00, 6.45 en 9.15 uur, zo. 145, 4.15,
6.45 en 9-15 uur. 18 Jaar.
OLYMPIA: „Spartacus", dag.
2.00 en 8.00 uur (dinsdagavond
geen voorstelling)14 Jaar.
PASSAGE: „Les couples du Boos
de Boulogne", dag. 230, 7.00 en
930 uur, zo. 130, 4XX), 7.00 en 9.30
uur. 18 Jaar.
REX: „Vol gas met Herbie",
dag. 930, 1130, 130, 3.30, 5.30,
7.30, en 930 uur, zo. vanaf 130
uur. AL
ROYAL *70: „De vechtjassen
van Trinity", ma. t/m woe. 215 en
8.00 uur, do. t/m zo. 2.15, 7.00 en
930 uur. 14 Jaar.
ROYAL: „Chem slaat er op
los", ma. t/m woe. 2.15 en 8.00
uur, do. t/m zo. 2.15, 7.00 en 9.30
uur. 18 jaar.
STUDIO: „Alicia", dag. 2.15,
7.15 en 9.30 uur, za 130, 4.00, 7.15
en 9.30 uur. 18 Jaar.
STUDIO 2000: „Cabaret", dag.
7.00 en 930 uur, zo. 1.00, 7.00 en
930 uur (dinsdagavond besloten
voorstelling). 18 Jaar.
Kindermatenee: „Winnetou tegen
Witte Buffel", za. en woe. 2.00
uur. AL.
DE UITKIJK: ,Les enfants du
paradis", dag. 2.00 en 8.00 uur. 18
Jaar.
Blijvers
LUXOR „The Great Gatsby",
de rolprent die de confectie-dn-
dustrie op de been moet helpen
door een nieuwe mode te propa
geren. Mooie fotografie en Robert
Bedford en Mia Farrow in de
hoofdrollen.
TRIANON ,De vijf van de
vierdaagse", waarin Johnny
Kraaykamp triomfen viert als de
meesmuilenige boef.
Terug in Leiden
CAMERA „Tora, tora, tora",
over de aanval op Pearl Harbor.
LIDO „The good, the bad
and the ugly", met Clint Eastwood
in de hoofdrol. Een film van Ser
gio Leone.
Kindermatinee
CAMERA „SJors en SJimmie
en de gorilla", het vermawehjke
tweetal wordt bijgestaan door een
griezelige aap, die toch best aar
dig kan zjjn.
REX „Tarzan en de Jungle
boy", de slingerende oerwoudheid
krijgt gezelschap van een oer
woudjongetje.
Nachtfilms
CAMERA „La grande bouf-
fe", de vreetpartij wordt nog een
week vertoond. Voor mensen met
een sterke maag.
REX ,De maagdelijke heks",
een situatie die niet lang zal
voortduren, die reputatie van sex-
films in aanmerking genomen.
Rex
„Dolle avonturen in de vakan
tie" Een verslag van een va
kantie van een groene platte-
lanldsjomgen, die twee meisjes bij
les moet geven. Hét komt er na
tuurlijk: op neer, dat de twee
meisjes hem bijles geven, maar
dan op heel ander gebied. Een
maal weer op school is het ont
groende schooljongetje niet meer
te houden, hetgeen duidelijk aan
zijn schoolresultaten te zien ls.
Goede films in
andere steden
„The Stingr" (Paul Newman.
Robert Bedford, Corso, Den
Haag).
„Tout le monde il est beau. tout
le monde il est gentil" (Jean
Yanne), Kriterion, Den Haag.
.JRebecca" «Alfred Hitchcock).
Biaüfco, Amsterdam.
„Cabaret" (Liza MineUii), Rivo-
ló, Amsterdam.
„De langste dag", Colosseum.
Rottendam.
1974: in Belfast (Noord-Ierland)
wordt de verantwoordelijkheid voor
de moord op een 20-jarige protes
tantse jangen opgeëist door een (ex
treme) katholieke groepering! 1974:
een katholiek doodt een protestant,
en andersom! Naturulijk zijn dit uit
zonderingen. De oecumene laat zien
in haar opmars niet de pas afsnijden
door 'medegelovigen', die zich menen
te kunnen permitteren om nota bene
vanuit hetzelfde geloof elkaar te ver
moorden. Ik zei het al: deze extre
miteiten houden de oecumene geluk
kig niet tegen. Sinds 1517 de op
komst van Luther mogen katho
lieken en protestanten dan niet meer
één zijn, in de praktijk van het ge
loven scheelt het zo langzamerhand
niet veel meer.
Tot zo n 25 jaar gele/en - in 19 W
werd de St Will ibrordvereniging op
gericht. die vanuit de katholieken de
oecumene poogt te bewerkstelligen
was het haat en nijd tussen protes
tanten en katholieken. Vanuit Chris
tus' gebod dat allen die in Hem ge
loven, één dienen te zijn, is men van
beide zijden hard bezig om er wat
aan te doen. Het is alleen Jammei-,
dat de toenadering tussen protestan
ten en katholieken vaak gepaard gaat
met een verwijdering van elkaar ia
de eigen gelederen. De hoofdverschil
len- eucharistie en Paus (over Maria
wordt niet of nauwelijks meer gerept)
blijven voorlopig nog wel, maar ze
zijn bespreekbaar, en dat is al hc-el
wat.
Verflauwing
Rond de feestdag van de H. Willi-
brord, de patroonheilige van de her
eniging, lijkt het mij dienstig om de
stand van zaken m.b.t. de oecumene
te schilderen. We mogen dan stap
pen hebebn gedaan mJb.t. de doop-
erkenning en 't gemengde huwelijk,
toch ds de belangstelling de laatste
jaren in ons land voor
wat aan het verflauwen. "Daarom
heeft de oecumene in ons land de
laatste tijd aan internationale repu
tatie en betekenis ingeboet." Dit zegt
een deskundige op dit terrein, dr. A.
Houtepen, oecumenisch gedelegeerde
van het bisdom Breda, die dezer da
gen een staidie over de internationale
oecumene het licht heeft doen zien
onder de titel: "Biedt de internatio
nale oecumene perspectief?" Hij con
stateert dater vooral de laatste Jaren
middels internationale bijeenkomsten,
studiecommissies en studieraporten
nogal het een en ander aan
de oecumene is gedaan. Vrijwel ieder
jaar en dat zal de eerste jaren
nog wel voortduren wordt er er
gens op de wereld een groot congres
gehouden. Helaas wordt een derge
lijk congres alleen in eigen gelederen
gehouden. "Wat alsmaar niet wil
lukken is de totstandkoming van een
pan- orthodoxe synode, waaraan ove
rigens nog wel stug wordt gewerkt",
aldus tfr. Houtepen. "Eu wat jammer
is, is het uitblijven van het lidmaat
schap van de RH. Kerk van de We
reldraad van kerken."
Naast een aantal beraadsvormen
is er ook een toenemend aantal ak
koorden over belangrijke onderdelen
van evangelie-beleving. Dr. Houte
pen beperkt zich in zijn studie tot
de laatste vier jaar: vanaf 1971, let
wel: dat is precies de periode waarin
wij in Nederland van een oecume
nische impasse zijn gaan spreken. En
dr. Houtepen beperkt zich tot enkele
hoofdpunten, die hij «toelicht aan de
hand van de volgende teksten: a. de
vraag naar de fundamenten van het
belijden: schrift, traditie en dogma;
b. de vraag naar de kernstructuren
van de geloofsgemeenschap: doop,
eucharistie, ambt; c. de verhouding
van kerk en wereld, evangelie en
geschiedenis: de opdracht tot 'heil'
in onze «tijd.
De ontwikkelingen in de reforma
torische en RH.-beantwoording van
de vraag naar de fundamenten van
het belijden de verhouding schrift,
traditie en dogma hebben de
laatste Jaren tot steeds grotere over
eenstemming geleid. Vaticanum H
heeft 'a belangrijke stoot in de goede
richting gegeven en een en ander
werd markant onder woorden ge
bracht in het rapport van de evan-
gelisch-lutherse/R.K. studiecommis
sie 'het evangelie en de kerk' van
1972. Er zijn in de loop der Jaren ook
tal van internationale akkoorden om
trent de betekenis van de kernstruc
turen doop. eucharistie en ambt
tot stand gekomen, al is nog niet de
hele weg afgelegd.
'In alle rapporten wordt uitge
gaan van en geconcludeerd tot de
onontkoombare erkenning van de
eucharistische realiteit, d.wi de
fundamentele trouw aan de bedoelin
gen van de Heer, in de vieringen van
de andere kerk, waarmee overeen
stemming werd bereikt. Er groeit
een voldoende gelijkgezindheid in
zake de eucharistie, waarnaar het
beleid der kerken zich wel zal moe
ten gaan richten", aldus dr. Houte
pen. En dan een uitgesproken wens:
"Een erkenning door Rome van de
realitas eucharistioa in een aantal
reformatorische kerken moet daarbij
hoge prioriteit hebben."
Pausschap
Over het ambt zijn ook enkele ui
terst belangrijke rapporten gepubli
ceerd. Zelfs op het uiterst moeilijke
vraagstuk van het Pausschap begin
nen nu de eerste gespreksresultaten
binnen te komen. "Als de principes
van pluraliteit, collegialiteit en sub
sidiariteit (meervoudigheid, collegiale
gezindheid en het zo nodig in de
plaats treden van hetgeen in de
eerste plaats wordt verlangd) in
acht zouden worden genomen, zou
den de lutherse gesprekspartners
geen bezwaar hebben tegen een of
andere vorm van een Petrinisch
ambt (Pausschap) in de kerk", aldus
dr. Houtepen.
Tot slot van zijn studie beant
woordt dr. Houtepen de vraag of de
internationale oecumene perspectief
biedt bevestigend ook voor de oecu
mene Rome Reformatie in Neder
land, mits voldaan wordt aan twee
voorwaarden: er moet in ons land
aan een programmatische oecumene
d.wz aan de inhoud van belijden, be
leven en vormgeving van het gelo
ven meer aandacht gegeven worden.
En ten tweede: er moet in Rome,
door het secretariaat voor de een
heid, wellicht iets bijgestuurd wor
den in de policy (politiek) van de
laatste Jaren, dus niet alleen streven
naar eenheid met de kerken, die de
R.K. Kerk het meest nabij zijn."
THEO KROON,
Hervormde Kerk schrijft open brief
Atheïsme in
Engeland
neemt af
LONDEN Het zuivere athe
ïsme in Engeland neemt af.
Het aantal "ongelovigen" is de
laatste elf jaar gedaald van 9
naar 6 procent. Het percentage
dat gelooft in een persoonlijke
God zakte van 38 naar 29 pro
cent. Maar liefst 35 procent ver
klaart niet te geloven in 'n per
soonlijke God zoals christenen
en joden, maar wel in een soort
geest of levenskracht.
Deze cijfers blijken uit een opi
nieonderzoek van de BBC on
der ruim duizend personen.
Er bestaat een wijde kloof tus
sen uitdrukkelijk godsdienstig ge
drag, zoals lidmaatschap van 'n
kerk en regelmatig kerkbezoek
en een zeker godsdienstig levens
gevoel. Terwijl het zuivere athe-
isme afneemt, groeit het aantal
Britten dat een soort geloof
heeft, dat echter niet kerkelijk
gebonden is.
DEN HAAG In een open brief
aan het moderamen van de Neder
duitse Gereformeerde kerk in Zuid-
Af rika hebben de praeses en de se
cretaris-generaal van de generale sy
node van de Nederlandse Hervorm
de Kerk om antwoord gevraagd op
vier vragen over het gevangen hou
den en behandelen van een aantal
mensen, die betrokken waren bij 'n
bijeenkomst in het stadion van Dur
ban op 25 september. De gevange
nen worden naar het oordeel van
de briefschrijvers ten onrechte in af
zondering gehouden en worden bo
vendien hevig gemarteld.
De bijeenkomst, die belegd werd,
door leiders van de zogenoemde be
wustwordingsbeweging (South Afri
can Student. Organisation, Black
People's Convention en de Black Al-
lid Workers Union) had tot doel soli
dariteit te betuigen met de nieuwe,
voorlopige regering van Mozambique
(Frelimo). Dergelijke bijeenkomsten
werden door de minister van Binnen
landse Zaken van Zuid-Afrika verbo
den. Toch verzamelden zich vier- tot
vijfduizend mensen. De politie sloot
de menigte in en viel aan met wa
penstok en honden. Vele mensen, on
der wie vrouwen, moesten met diepe
hondebeten in het ziekenhuis wor
den opgenomen. Veertien mensen,
werden gearresteerd, zij vertegen
woordigden zo goed als de gehele
leiding van de drie groepen. In de
brief worden de gevangenen met
naam en toenaam genoemd.
Praeses ds. J. C. H. Jörg en secre
taris-generaal A. H. van den Heuvel,
zeggen dat deze details op verre af
stand moeilijk te verifiëren zijn maar
dat zij geschokt zijn naar aanleiding
van uit Zuid-Afrika verkregen mate
riaal. Fotokopieën van hospitaallijs-
ten vermelden bovendien arrestaties
van patiënten.
Uit Amerikaanse en Engelse bron
nen is het moderamen van de syno
de ter ore gekomen, dat de aanklacht
tegen de gearresteerden twee maal
werd gewijzigd en vervolgens onder
niet minder dan de wet tegen het
terrorisme gebracht werd. Daar
door kunnen de gearresteerden in
communicado, d.w.z. in afzondering
gehouden worden. Blijkbaar hebben
zij tot op heden him familie, noch
een advocaat mogen ontvangen. Te
gen deze laatste maatregelen, zo
schrijven Jörg en Van den Heuvel,
heerst in Nederland en in onze kerk
grote verontwaardiging.
Hun zorg, zo vervolgen rij, wordt
nog eens verdiept door herhaalde
berichten, dat de in de brief genoem
de gevangenen zouden worden ge
marteld in de gevangenis van Pre
toria, waarbij methoden worden ge
bruikt, waarbij vooral de gewrichten
van handen en benen zouden worden
Wol, O
5?
Bij de United Parish-kerk in het Amerikaanse Brookline heeft
het bijbelse woord in een originele variant een uiterst prak
tische betekenis gekregen. Op het bovenste bord staat te lezen:
Gij zult niet parkeren zonder toestemming; het onderste
bord vertelt dat zondaren zullen worden weggesleept....
"Christus breekt het geweer in
stukken". Dat bijschrift gaf Otto
Pankok aan zijn houtsnede uit 1950,
die de voorpagina vult van Militia
Christi, het maandblad van het
jubilerende "Kerk en Vrede'. Deze
geloofsgemeenschap van chris ten-
antimilitair isten bestaat een halve
eeuw.
"Jubileren" is natuurlijk een Slecht
woord voor dit gedenken: "ieder Jaar
dat deze vereniging nog bestaans
recht heeft, is er een te veel".
In het najaar van 1924 werd "Kerk
en Vrede" opgericht, de "Groep van
godsdienstige Voorgangers en Ge
meenteleden tegen Oorlog en
Oorlogstoerusting". Voorzitter was
prof. dr. G. J. Heering die eerder
het bekende boek "De zondeval van
het christendom" had gepubliceerd.
Andere namen: de evangelist
Hilbrandt Boschma en de onlangs
overleden dominee van Ammerstol,
J. B. Th. Hugeniholtz.
Uitgangspunt was het verzoenend
handelen van God. Op grond
daarvan werd een appèl gedaan op
het christelijk geweten. Niet weer
loosheid, maar geweldloze weerbaar
heid was en is het punt waar het
"Kerk en Vrede" om gaat.
Hoeveel aanhang zo'n beginsel
verkrijgt, blijkt sterk afhankelijk te
zijn van de omstandigheden. Het
ledental had in de afgelopen halve
eeuw hoogte- en dieptepunten. De
Tweede Wereldoorlog bracht velen
aan het twijfelen omtrent de
juistheid van het pacifisme. (Overi
gens was "Kerk en Vrede" een van de
weinige groepen die elke concessie
aan de bezetter hebben geweigerd).
Geweldloosheid betekent voor "Kerk
en Vrede" niet: probleemloosheid.
Vooral omdat de beweging van meet
af aan de vrede in verband heeft
gebracht met gerechtigheid, en dus
niet alleen tegen militairisme maar
ook tegen kapitalisme en imperialis
me gekant was, zit zij met de
vraag: kan vrijheid desnoods door
middel van geweld bereikt worden?
Nooit heeft 'Kerk en Vrede" hen
veroordeeld die zich inzetten voor de
vrijheid en daarbij geweld als
laatste middel zagen.
Nooit heeft 'Kerk en Vrede" hen
veroordeeld die zich inzetten voor de
vrijheid en daarbij geweld als
aatste middel zagen.
De laatste jaren heeft de beweging:
steun verleend aan Vietnamese
boeddhisten die geweldloos vrede en
recht nastreven zonder zich met
Saigon of het bevrijdingsfront te
vereenzelvigen en daardoor van twee
kanten onder druk staan:
voorlichting en begeleiding gege
ven aan dienstweigeraars:
steun verleend aan, en voorlich
ting gegeven over de geweldloze
strijd voor verandering van de
structuren in Latijns-Amerika.
In de eerste Jaren heetten de
aanhangers van 'Kerk en Vrede"
kerkelijk- en theologisch-'links' (links
begon al met mensen als de toch
flink orthodoxe Buskes). Dat hierin
verandering is gekomen kan blijken
uit het feit dat de huidige
studiesecretaris drs. H. J. Zeldenrust
gereformeerd predikant is.
Zaterdag 16 november wordt de
halve eeuw gevierd in de Johannes-
kerk te Amersfoort.
