'Begeerte onder de olmen'
mist goede enscenering
Wagnertenor Wolfgang Windgassen overleden
MAANDAG 9 SEPTEMBER 1974
Première bij Haagse Comedie
Bij de Haagse Comedie sprong
Wlm van Rooy in het gat, dat de
Russen lieten voor de opening van
het nieuwe speelseizoen. Russisch
realisme werd verruild voor Ame
rikaans realisme. Dat van Eugene
O'Neill, die tussen de twee wereld
oorlogen Amerika voor het eerst een
dramatisch eigen gezicht gaf.
In een verwerking van invloeden,
d!e hij in 1913 onderging bij het le
zen van Ibsen en Strindberg als sa-
natoriumpaöënt. Tot dat moment
•was de schrijver een boemelaar
geweest, een avonturier, die zijn
draai niet kon vinden.
De Amerikaan, die in zijn persoon
lijk leven een diepe tragiek op alle
mogelijke manieren heeft leren ken
nen, voelde zich daardoor waar
schijnlijk sterk aangetrokken door
wat op het eerste gezicht nogal mis
troostige melodrama's lijken. Zij
krijgen pas een aanvaardbare wer
king als zij boven htm realistische
basis uitstijgen en hun hoofdfiguren
kunnen uitgroeien tot de noodlots
symbolen van een Griekse tragedie.
Zo is het ook en Juist nog meer
met "Desire under the elms" dat
precies een halve eeuw geleden in
New York zijn première beleefde,
en daar ook al spoedig door een ver
bod. wegens aanstoot, werd getrof
fen.
De verwarring over de bedoelin
gen van O'Neill vindt men terug in
de Nederlandse titelvertaling, want
zowel bij de eerste vertoning in Ne
derland in 1930 door Van Dalsum als
bij de reprise van Theater in 1965
ging het als "Liefde onder de olmen"
terwij! het nu onder een correcter
faan als "Begeerte onder de ol
men" wordt gespeeld, tenminste als
men die begeerte als bezitsdrang
vertaalt en niet in de eerste plaats
als erotische hartstocht.
De situatie is vrij simpel; onge
polijst Amerikaans plattelandsleven
met een onbuigzame pionier \an in
de zeventig Ephraim Cabot. Hij
heeft een bestaan uit een getem
de woestenij ontgonnen en zijn twee
zoons uit een eerste huwelijk en een
zoon uit het tweede huwelijk verbei
den nu met ongeduld de erfenis. Als
Vader ze door een derde huwelijk met
een veel Jongere vrouw praktisch het
nakijken geeft, vluchten de eerste
twee met gouddorst naar Callfornië,
de wat gevoeliger Eben blijft achter
als prooi voor de nieuwe vrouw des
huizes, Abbie. Als die twee 'n nieu
we stamhouder hebben bewerkstel
ligd, maar ook een diepe hartstocht
voor elkaar hebben opgevat is de ba
sis voor een noodlottige climax ge
legd.
Anne-Wil Blankers in 'Begeerte onder de
Hoe moet zo'n larmoyant gegeven,
waar het modern publiek zich toch
niet zonder meer aan zal overgeven,
vandaag worden geïnterpreteerd?
Want in Europa, waar de smaak van
pioniersgeest achterwege moet blij
ven, komt "Begeerte onder de olmen"
voornamelijk als een boerenmelo, 'n
streekroman over met Carmiggelts
fatale definite van "Wat heb ik met
een anders huishouden te maken"?
als op de loer liggende conclusie.
Regisseur Wbn van RooiJ beproef
de het in een onderkoeling van de
meeste smeulende hartstochten, maar
die visie bleek niet door de dramati
sche feiten te kunnen worden gedra
gen. Ook Harry Wich's staketselde-
oor in twee etages met een olmen-
bladerdek als geprojekteerde achter -
rend, liet na steun te geven aan de
maximale broeierigheid, waar de
toeschouwer in zal moeten worden
ondergedompeld wil deze tragedie vat
op hem krijgen. Het bleef nu een in
telligente poging, waar meer met het
verstand dan met het gemoed aan te
waarderen viel.
Ko van Dijk als de tiran Ehpraim,
even meedogenloos als hij God ver
onderstelde, bracht met een vastbe
sloten Lincoln-kop veel présence
mee, bestierde een gemoed vol emo
ties, maar onttakelde naar het slot
niet zo voelbaar als gewenst was. Als
spil van een nieuwe situatie deed
Anne-Wil Blankers knappe dingen.
Haar "struggle for life" zette zij on-
intimideerbaar goed in, maar de
Juiste overgang naar haar tragische
passie van later wist zij niet te vin
den. Zij bleek niet het fascinerend
Fremdkörper in de familie Cabot. 't
Debuut bij de Haagse Comedie van
Eddy Brugman was, afgezien van
enkele theatrale opkomsten en af
rondingen, in de rol van Eben heel
verdienstelijk. Maar hun figuren zo
wel als die van Bas ten Batenburg
en Wim van RooiJ (de twee oudste
broers) ontstegen een simpel natu
ralistische boerenleven niet voldoen
de. Vermoedelijk is de plotselinge
programmaverandering daar deels
schuld aan en is deze enscenering
van O'Neill een pak op de groei. De
première zaterdag in de Koninklijke
Schouwburg liet geen andere con
clusie.
P. RUIVENKAMP.
tot 19.45 uur: kinderafdeling dag.
i 14
T entoonstellingen
Pieterskerkgracht 9: Expositie „Ars
Apmnla Nat.npap" Or>pnlnirst.lt(len: rta£.
Drukkerij De Bink, Rooeeveltstraat
2 Lelden Ma t/m vrij 6—6 uur nam.
tentoonstelling „Ik zie Ik zie.
Ope'nlngaty dendag. oojMtót" «njgwr'rbt «a«u«n. d«
15 tot
deling dag. van" 15 tot 18-30* i
Endegeest: dinsdag en vrUdag 13—
-1.3C uur; *s zondags 11—12 uur en
1415 uun eerste klasse: de gehela
gelen. Van 30 aug. t/m 28 sept.
Glasmuseum voor Volkenkunde.
Si**«matraat l Tentoonstelling "Zuid
zee uit de Doeken"
Atelier .De Scherf* Nassaulaan 41
Oegsteeest tel 50220 Ans v d Helde-
bu
exDoseert eigen werk
else
Praethuljs. Vrouwen kerkkoorstraat
9 schilderijen en litho's van Jan Bot
te' -"1 van 2 sept t/m 30 sept.
jaagpad ia. Leiderdorp, atelier Rleu
v q Nat. Expositie Jenny Pleur, pren
te;. schilderijen, grafiek en plastieken.
Openingstijden: dag van 10-11.30 uur
Jon de Wtttstraat 40 Galerie Ka
binet Gaper Wisselende expositie dl
t/m za 2—5 30 uur nam do boven
dien 7—9 uur nam
Galerie De Luwte. Baljuwstraat, Kat
wijk aan Zee expositie van schilderijen
etsen en tekeningen
Galerij 't Hoekje by de Pomp. Dorp
straat 38. Warmond. Tekeningen olie
verf. acrylpastel van H. v. d Lee Tot
en met 14 september.
Leidse bioscopen
LI do "The Sting", dag. 2.30. 7.00
- ook 4.45 uur. 14 Jaar.
7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.45 uur. 18
di. ook 2.30 uur, 14 Jaar. Klnderma-
tlnee: "Wlnaetou tegen de despera
do's". zat. en woe. 2.30 uur. zo. 2.00 en
4.15 uur, aJ. Nachtvoorstelling: "Th
Trianon -Ben Hur", dag. 2.00
pad", dag. 7.00 en 9.15 uur, ma.. dL,
do., vt. en ao. ook 2.30 uur 18 Jaar.
Kindermatinee: "Alice in Wonder
land", woe. en zat. 2.30
18.30 t
Derde klasse van 13.30 tot 14.80 u.
van 18.80 tot 19.30 u.
Avondbezoek voor de kinderzaal. uit
sluitend voor de ouders, alleen op
woensdagavond van 18.30 tot 19.30 uur.
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zUn de bezoekuren als volgt:
openingstijden van 79
(zondag en dinsdag gesloten)
Galerie-Bibliotheek „Lulfelbaan 1,
Wassenaar. Tentoonstelling van he
dendaagse Vlaamse kunst en Willem
V gner-schllderljen Van 31 aug. t/m
20 sept. Openingstijden van de biblio
theek Zondags gesloten
Rilksmuseum van Natuurlllke His
torie Raamsteeg 2. Lelden Tentoon
stelling Dieren op Postzegels Van
1 'uil t/m 1 iktober
Ned Legermuseum Geopend van
Peter Cox NachtvoorsteULng: "Blue Movie".
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
ouders)
Maandag t/m vrijdag:
ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Alphen aan den Rijn
i zat. 11.30 urn-, 18 Jaar.
Bezoekuren Ziekenhuizen
Dtaconessenhuls: Mlddagbezoefcuur: isisö—14Ü5 ën 18.30—1950 u.'; KraarrT
Avondbezoekuur: afdeling 13.30—14.15
.15 en 18.30—19.30 u.; 3e klas
18.30—19.30 uur Kinderafdeling dage
lijks van 14.00—19.00 uur. ai:
ouders zondag 14.00—15.00
overige familieleden Kinderen benedei
14 laar hete
klnderafdell
8t. Elisabeth-ziekenhuis klasseafde-
Ungen Volwassenen dag. v. 11.15 tot
echtgenoten 19—20 u.; Kinderafdeling
15—16.30 u alleen voor ouders 18
18.30 u.
hebben geen toegang op de Geluidshinder Schiphol
dag 10—6 uur Zondag
echtgen v. 15 tot 18 i
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
bi) het Informatiecentrum Geluids
hinder 8chlphol (020-175000).
©ut/ tyTn
teuws
9 september 1974
HonXera jaar geleden stond In
de krent:
Uil berichten /mtrent de
Oostcnrijksche expeditie naar
de noordpool Wijkt dat
hei schip "Tegetthoff" in Au-
giutw 1872 door het ijs werd
inqzs'cten en veertien maan
den >ang tegen het Hs heeft
mo°J r worstelen De tweede
overwintering heeft plaats ge
had op 79 gr NB en 59 OL. Den
20sten Mei dezes jaars heeft de
bemanning met vier sleden en
booten het schip moeten verla
ten. Na een moeilijken tocht
van 97 dagen hébben ie reizi
gers nabij Nova-Zembla een
Russischen schoener ontmoet,
die hen naar Noorwegen heeft
overgebracht. Het nieuwe land
ten noorden van Nova-Zem-
bla tontdekt in Augustus
1673. De hoofden ier expeditie
verzoeken den Keizer vergun-
nino te vragen om het den
naim te geven van F^ans-Jo
zefs -iond Er is zeer weinig die
ren - en plantenleven; daaren
tegen zijn er kolossale glet-
schers alsook bergen ven 5000
voet hoogte.
Vijftxa jaar geleden:
Hei moest er wel van ko
men. meent de "Soir": een on
dernemer van begrafenissen te
New Vorft, heeft iezer dagen
de 'lijkwagen met muziek?'in
gevoerd Een enorme phono-
graat, verborgen onder rouw
floers, brengt tijdens de plech
tigheid treurmarschen psal
men en gezangen en, als men
wil, ook brokstukken van ope
ra's ten gehoore. De nieuwig
heid heeft reeds veel opgang
gemaakt.
- Het blijft de Spanjaarden bij
voortduring slecht aaan in Ma
rokko Een bericht uit Tanger
me1 it dat de spoorwegverbin
ding russchen Ceuta en Tetoea
verbroken is. Een vijandige af-
deeling heeft de lijn over 'n af
stand van een mijl opgebro
ken en tevens de telegraaf- en
telefoonlijnen doorgeknipt.
PANDA EN DE SPOOK-SPROOK
20 126 De olie-wichelroede had heel bijzondere eigenschap
pen. Dat bleek wel, toen d,e eigenaar al trillend naar de heuvel
getrokken scheen te worden door de stox.
"Ei, ei, ei", sprak Oliegoed, al voortstappend. "De goede, oude
peilstok heeft me dat nog maar één keer eerder geleverd. Dat
was toev hij me naar het olieveld onder de bodem van de Noord
zee trok! Wedden, dat daar op die heuvel een enorme vondst op
ons wacht?!"
"Ik weet niet, of het een vondst is.zei Panda twijfelend. "Ik
ben bang dat daar iets onprettigs is. Iemand kijkt naar ons; dat
voel ik. En ik vertrouw de stenen hier niet. Ze bewegen ik heb
het zelf meegemaakt".
"Natuurlijk bewegen ze", sprak de olieman. "Het is de oliedruk.
Die duwt ze omhoog, partner!" Panda was daar niet zo zeker van
Hij zag opnieuw een steen opspringen en van de helling af rol
len—en dat gaf hem een heel onprettig gevoel.
PANDA STRIPBOEKEN; 2 of 3 complete verhalen.
Nu aan de balie van uw krant voor f. 6,90 per deel.
Met Fifi
op reis
INDIASE KIP
Bulgaarse voghert met 2
theelepels gemberpoeder,
theelepeltjes fijnge-
drukte koriander zaadjes
1 theelepel kerrie, 1 afge
streken theelepel kaneel
1 eetlepel citroensap.
Wrijf 1 braadkip in met 't
geurige mengsel, schep
een lepel ervan in de
buikholte en laat de kip
minstens een nacht in
de koelkast staan.
Schraap de volgende
dag ae voghert van de
buitenkant af, strooi zout
in de buikholte en zet dc
kip in een voorverwarmde,
hete oven. Temper de hit
na 8 minuten tot matig
bedruip nu en dan met
gesmolten boter of met
olie. Fruit intussen een
gesnipperd uitje in 2 eet
lepels olie licht goudgeel
oer er 250 g. rauwe,
droge rijstkorrels door,
tot alle korrels glimmen
en licht glazig beginnen
te worden. Voeg dan 6 dl.
heet water of kippebouil-
lon toe, zout en 2 eetlepels
rozijnen of krenten, leg
deksel op de pan en
laat de rijst op uiterst
vuur in 30 min. gaar
worden. De totale braaö-
tijd voor de kip; 45 min.
WINA BORN.
Alleen omdat ik zti raw heb laten
vallen, toen ik haar Siamese poes na
zat door hun bbemenboder...
STUTTGART De befaamde
Duitse Wagnertenor Wolfgang Wind
gassen, directeur van de Opera van
Württemberg in Stuttgart, is giste
ren op 80-Jarige leeftijd overleden.
Nog pee vorige week had Wind
gassen in Stuttgart de Florestan in
Beethoven» Fidelic gezongen. Zon
dagochtend, na het ontbijt, zakte hij.
nlijk als gevolg van een
hartverlamming, in elkaar.
De op 2b Juni 1914 in Anmemasse in
FrankrljK geboren tenor studeerde
eerst ht] zijn vader, de eveneens in
zijn tij a beroemde Wagnerzan-
ger Frioz Windgassen. Daarna stu
deerde hij bij Maria Ranzow en Al-
fons Fischer.
Windgassen maakte zijn debuut in
1941 in liet Stadtheater van Pforz
heim. V er Jaar later werd hij eer
ste teno. aan de Stuttgarter Staats-
oper, waarvan hij in 1970 directeur
werd.
Win 1g* «sen was sinds 1951 gast op
de Bav-cut her Festspielen, waar hij
ongeveer 200 keer gezongen heeft.
Hij wa3 er de eerste na-oorlogse
Parsifil en verwierf zich de repu
tatie van de eerste Europese helden*
tenor van zijn tijd. Hij werkte toi
1966 na iw samen met wijlen Wie-
land Wagner.
De lievelingsrol van Wolfganf
Wind ganser zelf was de Tristan
Met zijn vrouw, zelf ook zangeree
bracht nil tot voor enkele Jarei
Wagner Tiodukties in zijn eigen thea
ter.
