Lachmon: welk volk
vlucht voor de
onafhankelijkheid?
Vissenmoord trieste
uitwas hengelsport
I sport
Snoek honkvast
VIS
Noren
kweken
zure
forel
Tips voor vissers
Wf&i
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1974
Paramaribo Iedereen was weer
terug: bij de grote dagen van
Oranje. Er stonden stramme gelede
ren van soldaten met kort haar;
blanke jongens met af en toe een
donkere er tussen een slordig in
elkaar gezet piano-toetsenbord leek
Door
Aad Wagenaar
het wel je hoorde ouderwetse
barse commando's, het Wilhelmus
werd gespeeld, de oranjezon scheen,
en daar naderde toen van het
Gouvernementspaleis een kleine
man in een zwarte tuniek, goud
afgebiesd met een sabel en een
steek vol franje: harer majesteits
Surinaamse opzichter, gouverneur
Johan Ferrier.
Het was maar een klein stukje
lopen van het paleis naar het
gebouw van de Staten van
Suriname. Een paar duizend mensen
stonden te kijken, toch nog
misschien omdat het de voorlaatste
keer was dat de ceremonie werd
opgevoerd. Nog een keer, volgend
jaar, zal de gouverneur het
zittingsjaar van die statne met zijn
..troonrede" doen aanvangen. Dat
jaar zal dan maar vier maanden
duren; op 1 januari 1976 immers zal
het allemaal anders zijn. Dan moet
Suriname een onafhankelijke staat
zijn, zonder vlaggetjes, hoedjes en
toeters uit Nederland.
Wat er dan weer voor ceremonie
komt, ligt nog in een toekomst zo
duister, zoals zoveel hi?r in
Paramaribo. De gouverneur was de
vergaderzaal van de staten binnen
gekomen. Men rees van de zetels.
Dr. Ferrier nam plaats op een soort
troon. Links en rechita van hem
gingen twee grote militaire adjudan
ten staan, een zwarte en een blanke.
De statenleden mochten weer plaats
nemen, links van de gouverneur, die
van de regerende partij, de
Nationale Partij Kombinatie <NPK),
rechts de oppositie: de Verenigde
Hindoestaanse Partij (VHP), en de
Javaanse Sarakat Rat jat Indonesia
(SRI); 22 tegen 17.
Die van de NPK keken ontspannen,
alsof het een feestdag was en ze
blikten naar de overkant, naar de
gefrustreerde hap, waar alleen
VHP-baas Lachmon wel eens
grinnikte. Vooral toen gouverneur
Ferrier begon te spreken.
*.De bij regeringsverklaring op
vrijdag, 15 februari 1974, in uw
college uitgestippelde beleidslijn ten
aanzien van de toekomstige status
van ons land", zo zei hij, „zal in het
komende jaar de basis blijven voor
het regeringsbeleid op dit punt".
kDe toekomstige status" onafhan
kelijkheid.
In de Statenzaal hing op een goed
zichtbare plaats een bord met de
tekst: „Alle tekenen van goed- of
afkeuring zijn aan de toehoorders
verboden".
En niemand zei dan ook een woord.
Soms ging er een mond open, doch
slechts om te gapen. Want net als
Vertrouwd beeld van de lucht-
haven "De Zanderij": Surinamers
die hun land verlaten, op weg
naar een meestal ongewisse toe
komst in Nederland.
in moederland Nederland is 1 n
rijksdeel Suriname een troonrede
een spreekbeurt van iemand, die
eigenlijk niets mag meedelen. Maar
ze waren er toch in die Statenzaal,
die wel graag iets wilden horen van
wat de regering bij monde van de
gouverneur vond van die vlucht van
Surinamers naar Nederland.
Bijvoorbeeld...
Dus sprak de gouverneur: „Zij
(regering) zou de belangen van elke
Surinamer, ongeacht waar hij of zij
zich bevindt, nauwlettend in het oog
liouden en tegen schending er van
blijven waken". En dat was het dan,
een hele alinea over een zaak waar
verder in Paramaribo iedereen de
bek van vol heeft: de volle
vliegmachines, die steeds frequenter
van Zanderij weggaan naar Holland,
nu het nog kan, voor de
onafhankelijkheid.
De onafhankelijkheid tweede
gespreksthema van de Surinaamse
barbier. Ook voor die zaak waren
gouverneur Ferrier weinig woorden
gegund. Hij had het er even over
dat „wij samen op de goede weg
zijn", dat de regering zich inspant
om onafhankelijk Suriname met al
de nodige waarborgen en garanties
te omgeven, en „door nationale
bezinning te doen schragen".
Ook nog iets over de democratie:
„Zij (de regering alweer) beschouwt
de parlementaire democratie in
Suriname als een verworvenheid, die
tot de onvervreemdbare waarden
van het volk behoort, en zal in geen
enkele opzicht aan de daarin
besloten waarden tornen of doen
tornen, doch eerder de grondslag
waarop zij rusten verstevigen, in
wet en recht, orde en moraal".
En dat was het dan, ten tweede
male. Dokter Ferrier was nu twee
minuten ver in zijn tekst en ging
snel over op gemakkelijker staatsza
ken: invoer-ultvoer, uitvoer, prijs
ontwikkeling, Jeugdcriminaliteit, on
derwijs en wat men verder zo eens
per Jaar in moeilijke woorden ter
tafel kan brengen.
Terwijl hij sprak, keken we naar
dat parlement, dat in vijf trotse
kleuren luisterde, de vertegenwoor
diging van een volk met verscheiden
rassen; liever spreekt men hier van
etnische verscheidenheid": Creolen,
Hindoestanen, Javanen, Chinezen.
Indianen, Bosnegers en welzeker
Hollanders. Het parlement van
Suriname Is er de stem van. Hoe
steekt dat in elkaar?
Premier Henck Arron voert een
team van ministers aan, dat steunt
op 22 van de 39 state nzetels. Die 22
zetels werden bij de verkiezingen in
november 1973 gewonnen door de
Natiomle Partij Kombinatie (NPK).
De NPK is een verhond van de
Nationale Partij Suriname (NPS).
die tot 1969 synoniem was met de
naa mvan wijlen Jopie Pengel; de
Katholieke Progressieve Surinaamse
Volkspartij (PSV), geleid door Emile
Wijntuin thans voorzitter der
Staten mr. Eddy Bruma's linkse
Partij van de Nationalistische
Republiek (PNR) en de Javaanse
Kaum-tani Persatuan Indonesia.
IDie groepen in de NPK hebben
respectievelijk 13, 3. 4 en 2
vertegenwoordigers. Tegenover hen,
in een felle oppositie, naar
onvervalste Surinaamse traditie,
staan de 18 VHP-Statenleden van
mr. Jaggernath Lachmon en de ene
man van de behoudende SRI van de
Javaan Rasam.
Lachmon, de grote man van de
vorige regering (al zette hij dr.
Jules Sedney van de Partij
Nationale Republiek in het zadel
van de premier) verloor de
verkiezing van 1973 erg verrassend.
Hij had geregeerd met 19 VHP-ze-
t.els en 8 van Sedneys PNR, met een
meerderheid van 27 tegen 12 dus.
Na het tellen van de stemmen in
november 1973 kon Jules Sedney
naar huis; van zijn PNR was niets
meer over een aardverschuiving
had zich voorgedaan na het verbond
van de nieuwe nationale partij
kombinatie.
Lachmon moest met zijn 17 zetels,
plus die ene van de SRI de
oppositie zoeken.
Hetgeen hem niet moeilijk viel; de
nieuwe NPK-regering van de Jonge
Arron gaf hem hoog opgegroeid gras
om te maaien: de regeringsverkla
ring, waarmee Arrons team in
februari dit Jaa rzijn debuut
maakte.
„De soevereiniteitsoverdracht aan
Suriname zal kunnen plaatsvinden
op geen later tijdstip dan ultimo
1975".
Zo zei de premier heit tot zijn
parlement; al 40 Jaar werd er over
een onafhankelijkheid van Suriname
gesproken de kogel was nu door
de kerk. Een kanonskogelde
verscheidenheid van kleur en
gebektheid van diegenen, die zich in
Suriname met politiek bezighouden
en wie doen dat niet? kreeg er
een tint bij.
Door het ingewikkelde etnische
lijnenspel viel een balk: hij scheidde
het volk niet zozeer in voor- en.
tegenstanders van onafhankelijkheid
(die begeert men, of men berust
erin), maar verdeelde het op het
punt van die oudejaarsdag van 1975,
wanneer hier na eeuwen van
oranjezon, zaklopen en koekhapDen,
de driekleur ten slotte gestreken
wordt.
Te vroeg, zeiden ze.
Te laat, zeiden anderen.
Net op tijd, zei een enkeling.
En zei de regering, toch niet als een
man. Ook binnen het kabinet Arron
Is verdeeldheid over het tijdstip van
ingang van de onafhankelijkheid.
Maar, zoals een Surinaamse zegswij
ze luidt, in die vrolijk aandoende
Taki-taki-taal: „Fowroe no so taki
en oso e tingi". oftewel: een kip zal
niet zeggen, dat haar kooi stinkt".
Gouverneur Ferrier was uitgespro
ken en had zijn rede geëindigd mot
„de bede, dat God de nodige wijsheid
en kracht zal willen schenken en
dat zijn zegen op uw werk moge
rusten.-" De aanwezige Hollanders in
de Statenzaal keken ervan op.
Men ging uiteen, nadat ook de
begroting was gepresenteerd. Het
zittingsjaar van de Staten van
Suriname was begonnen; de debat
ten over de begroting zullen
eerstdaags konen. Vuurwerk wordt
verwacht.
Jaggernath Lachmon had een paar
dagen eerder al een voorproefje
gegeven. Hij was thuisgekomen van
de besprekingen in Den Haag (na
die op Curacao) van de Konink
rijkscommissie, die op zogenaamde
tripartite-basis (dat wil zeggen: met
z'n drieën, Nederland, de Antillen
en Suriname) over de vorm van de
onafhankelijkheid van de rijksdelen
advies zal geven.
Lachmon was boos op Suriname's
luchthaven Zanderij aangekomen en
riep te Paramaribo de pers bijeen.
Hij verklaarde dat het hem allemaal
niet zinde, dat tempo van de
invoering van de onafhankelijkheid.
Maar, zo zei de advocaat, die pas
nog gehuldigd was omdat hij al 25
Jaar in Surinames politieke hof
zaait, oogst en soms zoals eind
vorig Jaar misoogst: als loyaal
Surinamer zou hij de feiten
accepteren en er het beste van zien
te maken.
Vandaar ook dat hij, met nog een
tweetal prominente VHP'ers (de
ex-ministers Hinduri en Adhin)
zitting had genomen in de
koninkrijkscommissie.
Loyaliteit dus, doch gekoppeld aan
een redelijk opportunisme; als
Lachmon ooit het roer moet
overnemen en in Suriname zou
men daar niet van opkijken moet
hij zijn zaakjes kennen.
Over een drietal dingen was
Lachmon verstoord van de confe
rentie van de koninkrijkscommissie
teruggekeerd. De regeling van de
nationaliteit van de Surinamer in
Nederland na de onafhankelijkheid,
de opzet van een grondwet voor een
nieuwe staat en het grensverdrag
met Guyana.
Aan die nationaliteit besteedde hij
de meeste woorden. .De VHP heeft
zich op het standpunt gesteld", zei
Lachmon, „mijne heren: ik heb alles
over voor mijn broeders in
Nederland. Ik wil meewerken, maar
als die Surinamers in Nederland de
effectieve nationaliteit van Neder
lander krijgen en de slapende, de
latente nationaliteit van Surinamer,
dan moet dit ook gelden voor de
Surinamer in Suriname".
Zowel de Surinamer in Nederland
zou gedurende een bepaalde periode
de keuze gelaten moeten worden
van zijn Nederlanderschap om te
zetten in de Surinaamse nationali
teit, en da nterug te keren naar
zijn geboorteland maar ook moet
dan omgekeerd, de Surinamer in
Suriname die tijd van keuze hebben
om alsnog Nederlander te worden en
erheen te verhuizen.
Hij is een begaafd spreker,
Jaggernath Lachmon en in
tegenstelling tot de autoriteiten van
de regerende partij, Arron voorop
uiterst toegankelijk.
„Maar hij heeft alles te winnen, als
zijn stem maar gehoord wordt",
mompelt een Surinaamse Journalist
op Lachmons persconferentie.
Dat was even nadat Lachmon zijn
goed geformuleerde staatkundig
betoog over wat er allemaal niet
deugde aan de snelle mars naar de
soevereiniteit, opeens lachend onder
broken had met de granieten zin:
waar ter wereld hebben ze het ooit
meegemaakt, dat een regering vecht
voor zijn onafhankelijkheid en
tegelijkertijd het volk voor die
onafhankelijkheid vlucht..."
Het vliegtuig dat hem, de grote
opposant in Suriname, de avond
voor zijn betoog, hier in Paramaribo
had afgezet, was kort daarna van
Zanderij weer vertrokken naar
Nederland, vol met Surinaamse
Lachmon had zich door het gedrang
moeten worstelen van landgenoten
die wilden vertrekken. Een volk dat
vlucht? Lachmon zei het Maar
men zegt zoveel in Paramaribo in de
dagen dat wij daar zijn.
Een groot aantal meren In het
zuiden van Noorwegen is de laat
ste Jaren sterk verontreinigd. In
het water worden grote hoeveel
heden zuren geloosd die afkom
stig zijn van de papierfabrieken
Het gevolg is geweest dat de vis
stand sterk is teruggelopen. Deze
herfst nu gaat Noorwegen met
een groot project beginnen dat
tot doel heeft te onderzoeken of
het mogelijk is een forelsoort te
kweken die enige overlevingskans
heeft in deze meren.
Forellen afkomstig uit maar liefst
75 van de meest verontreinigde
meren moeten voor Jonkies zor
gen. Men hoopt nu dat deze kleine
forelletjes het uithouden in wa
ter met een hoge zuurgraad en
weer voor nakomelingen zorgen.
Ter voorbereiding wordt in Mar-
nadal-Vest-Adger op dit ogenblik
het broedprogramma uitgewerkt.
Hoe lofwaardig het streven ook
Is, het lijkt me veel zinniger om
te proberen het verontreinigde wa
ter van de Noorse meren weer zo
zuiver te krijgen dat de "gewone
forel" er in rond kan zwemmen.
Je koop toch ook geen nieuwe auto
omdat de asbakken vol zijn
ELAN echte visboten.
YAMAHA-
OUTBOARDS.
2 tot 55 pk. 2 Jaar garantie.
Echte service door fabrieks-
monteur.
Boot-Centrum b.v.
Onderzoekingen op visgebied
kunnen soms interessante gege
vens opleveren. Zo heeft een on
derzoek onder bijna 250 gemerkte
snoeken, die rondzwommen in de
Ringvaart van de Haarlemmer
meer en de Leede de volgende op
merkelijke feiten opgeleverd. De
snoeken groeiden in de periode
van oktober tot mei nauwelijks
of niet. In dit viswater groeit de
snoek voornamelijk in de zomer
maanden. Zo neemt een snoekje
van een centimeter of vijftig de
eerste jaren gemiddeld per Jaar
zo'n elf tot twaalf centimeter in
lengte toe. Bij de snoekbaars is
eenzelfde tendens merkbaar. De
groei van de snoekbaarzen in het
IJsselmeer staat van november
tot april praktisch stil. Groei vindt
hoofdzakelijk plaats in de maan
den juni tot en met september,
waarbij juli en augustus het be
langrijkst zijn. Gedurende deze
maanden is de gewichtstoename
me even groot als tijdens de rest
van het Jaar.
Tenslotte nog iets over de snoek:
Deze vissoort is bijzonder honk
vast. Over een periode van een
Jaar werden verplaatsingen over
afstanden van meer dan enkele
kilometers slechts weinig gecon
stateerd. Een uitzondering die de
regel bevestigde was een snoek,
die in Januari bij Haarlem was
gemerkt en die eind maart ten
zuiden van Hoorn in het IJssel
meer werd teruggevangen.
Hst Nederlandse hengelaarsle
gioen komt de laatste tijd nogal
eens op een ongunstige manier in
de Dubliciteit. De reden is dat zich
"spou cvissers" noemende lieden er
een gewoonte van maken om tij
dens een wedstrijd gevangen vis
in plastic zakken te stoppen en na
weging of telling ergens achteloos
achter te laten. Met name is het
de afgelopen maanden tweemaal
voorgekomen dat enorme hoeveel
heden dode voorns het ging in
het -ne geval om 3000 tot 4000 st
en n het andere geval om acht
tien plastic zakken met zo'n 1000
kilo dode vis werden gevonden.
Weggesmeten door Groningse
wedstrijdvissers.
De Leeuwarder Courant wijdde
er verige week zelfs een commen
taar ran, onder de veelzeggende
titel "Moraal van sportvissers
soms op een laag peil". De schrij
ver, Evert de Jong, constateerde
dat het zo langzamerhand tijd
wordt dat de hengelsportorgani
saties iets gaan doen aan het op
hoger peil brengen van de moraal
van de hengelaar. Volgens het L.
zou het geen overbodige luxe zijn
wanneer aan een visvergunning
een aantal strenge visvoorschrif-
ten verbonden zou worden.
Overtreding zou gestraft moe
ten worden met ontzegging van
de visbevoegdheid gedurende 'n
aantal weken of afhankelijk
van de overtreding intrekking
van de vergunning. Stef de Bruin,
medewerker van het maandblad
"Vissport" gaat nog iets verder.
In het augustusnummer zegt hij
dat de enige manier om dit soort
schandalen radicaal aan banden
te leggen is het laten verdwijnen
van de "vrije hengel". Hij pleit
voor een verplicht lidmaatschap
van elke visser van een officieel
ingeschreven club.
In hetzelfde nummer wordt in
een hoofdartikel ook ingegaan op
de "vipmoordpartijen". "Het ging
om een wedstrijdje tussen ogen
schijnlijk verstandige mensen om
de vaag te kunnen beantwoor
den. wie in een bepaalde spanne
tijds zoveel mogelijk leven kon
verniïtigen. Met als hoofdprijs 'n
koelkast of een rode brommer en
een eervolle vermelding in een
verenigingsorgaan", aldus het
commentaar, dat vaststelt dat
vooru.tgang en beschaving, ge-
paar 1 gaand met uitdijende intel
ligentie. ten koste schijnt te moe
ten gaan van bepaalde hersen
functies.
Als we ervan uitgaan dat der
gelijke uitwassen in de hengel
sport bestaan, is de grote vraag:
wat doen we eraan? Laten we de
verschillende adviezen die zijn ge
daan eens bekijken. Het invoeren
van een aantal strenge visvoor-
schrt 'ten lijkt een op het eerste
geziclt passende maatregel.
Maar als we even verder kijken
wat daarvoor komt kijken wordt
het al aanmerkelijk minder sim
pel. Wanneer we er al niet in sla
gen om het legioen der zwart vis
sers wat uit te dunnen, dan kun
nen we maar beter helemaal niet
beginnen aan een scherpere con
trole op vissenmoord. Immers het
nagaan of iemand over de ver
eiste papieren beschikt lijkt me 'n
eenvoudiger zaak dan het toezicht
houden of het weidelijk vissen, 't
Verplichte lidmaatschap van een
offiïteel ingeschreven club (wat is
dat'* geeft volgens een nog ge
ringere waarborg. Want waarom
zouden de leden van officiële ver
enig! agen een betere vismoraal
hebbc dan zij die de vrije hen
gel henteren. Het blijken in de
twee Friese gevallen Juist de ge-
Een paar tips voor die henge
laars die niet als "vissenmoorde-
naar" door het leven willen gaan:
stop vis nooit in een leefnet
maar geef ze onmiddellijk nadat
ze gevangen zijn de vrijheid terug;
maak eerst uw handen nat
alvorens een vis van de haak te
halen;
ga nooit sjorren aan een haakje
dat in de bek van een vis zit: ge
bruik een hakensteker en doe het
met beleid;
gebruik voor het vissen nooit
een dreg: de haken richten on
herstelbare schade aan;
als u vis per sé mee naar huis
maak ze dan onmiddellijk dood
bijvoorbeeld door de kieuwbogen
door te snijden.
Ziet u andere hengelaars een van
deze "gulden regels" overtreden,
wijs hem dan op zijn fouten.
organiseerde wedstrijdvissers te
zijn geweest die de massale vis
sen moord pleegden.
Nee, wat overblijft is de menta
liteit van de sportvisser trachten
te verbeteren. Steeds opnieuw ln
wootd en geschrift wijzen op
het feit dat eerbied voor de "te
genstander" geen kwaad kan. Dat
er dan nog altijd mensen zullen
zijn die zich niet aan de gulden
regels van de hengelsport storen
is duidelijk en geen privilege van
de spert visserij. De noodzaak van
de politie en de aanwezigheid van
gevangenissen maakt dat duide
lijk. Wel kunnen we proberen die
groeo buitenbeentjes zo klein mo
gelij* te houden. En misschien
heeft dit artikel daar een klein
steeaoJe toe bijgedragen.
Viswedstrijd
voor de jeugd
De Hengelaarsbond van Leiden
en Omstreken houdt - na een on
derbreking van één Jaar - op 4
oktober a.s. weer de Jaarlijkse vis
wedstrijd voor de Jeugd. Jeugdige
hengelaartjes tot vijftien Jaar
kunnen zich voor deze competitie
opgeven bij alle Leidse hengel
sportwinkeliers. Het inschrijfgeld
bedraagt f 1.50 per persoon. Er
wordt gevist op aantal, terwijl -
met het oog op Werelddierendag
- de gevangen vis onmiddellijk
zal worden teruggezet. Deelne
mers moeten die ochtend om
streeks kwart over acht aanwezig
zijn bij het wedstrijdsecretariaat
voor het gebouw van het Leidsch
Dagblad. Witte Singel 1, Leiden.
De wedstrijd die om negen uur
begint, zal worden vervist in de
Witte en de Zoeterwoudse Singel,
's Middags om twee uur zullen de
prijzen aan de winnaars worden
uitgereikt in het St. Antonius
Clubhuls.
De enige speciaalzaak voor al uw
HENGEL
SPORTARTIKELEN
DE SPORT
HAARLEMMERSTR. 11. teL Z4020
