De vele crises
in het leven van
Richard Nixon
Inbraak in Water gate-hotel was het begin van het einde
Laat'ns wat van je
Geen tranen
in Amerika
NEW YORK De mensen
huilden bij het verlies van hun
vorige president. Dat was toen in
1963 president John Kennedy was
vermoord.
Er zyn heel wat minder tranen
gestort by het heengaan van pre
sident Nixon. Sommige Amerika
nen juichten en anderen leken,
bedroefd, maar echt diep onder
de indruk was niemand.
Rupert McPherson, een conser-
vatieve Republikein, zei in de i
Newyorkse conglomeratie Queens:
„Hij maakte me ziek. Hij had al
veel eerder weg moeten zijn". j
En Martin Belinsky, drogist in
New Jersey, zei over Nixons laat- I
ste rede: „Voor de rede vroeg ik
mij af wie hij de schuld zou
geven. Ik luisterde en hy gaf de
schuld aan het Congres. Ik had
nooit gedacht dat dit de schuld
zou krijgen".
John Huffman, voorganger van
de kerk die Nixon in Key Bis-
cayne, Florida, bezocht, zag de
hand van God in de val van de
president. Hij zei in Pittsburgh:
„Niemand, maar zeker niet een
man die zijn ambt aanvaardde
als kandidaat van recht en orde,
kan zich boven de wet plaatsen
en naar hartelust oneerlijk zijn
en in de doofpot stoppen".
Maar een andere oude tegen
stander van de president, me
vrouw Helen Douglas-Gahagan,
door Nixon verslagen in een se
naatsverkiezing in Californië als
gevolg, naar wat algemeen werd
aangenomen, een latercompagne.
toonde medelijden.
„Je kan op dit ogenblik niet
ontkomen aan gevoelens van me
delijden voor hem en zijn gezin",
zei ze in haar huis in Fairlea,
Vermont.
ongeveer twintig procent voorspeld.
Maar McGovern's staf bleef optimis
tisch. De opinie-onderzoeken zouden
de stem van de jeugd niet op zijn
juiste waarde geschat hebben. Door
een verlaging van de kiesgerechtigde
leeftijd waren er maar liefst 26 mil
joen nieuwe stemmen bijgekomen en
wie durfde nu te voorspellen wat die
zouden doen? Een zekere Arthur To-
bier had zelfs een boek geschreven,
dat getiteld was: „Hoe McGovern bet
presidentschap won en waarom e
opinie-onderzoeken het bij het ver
keerde eind hadden".
Aardverschuiving
Tobier en McGovern's staf kregen
ongelijk. Het werd een landslide",
een aarriverschuving zoals nog nooit
in de Amerikaanse geschiedenis was
voorgekomen. McGovern was ner
gens meer. Waarom hy de laatste
weken ook uitsluitend over die Wa
tergate-inbraak was blijven doorzeu
ren was iedereen een raadsel. Zo
moest je een verkiezingscampagne
niet winnen. Dat was wel duidelijk
geworden.
We weten nu dat „het inbraakje
in het Democratische hoofdkwartier"
maar een onderdeel was van wat
„het Watergate-schandaal" is gaan
heten. We beseffen nu, dat McGo
vern terecht verontwaardigd was
over deze omverwikkelyke affaire.
Dit was maar niet zo wat politieke
spionage meer.
Gisteren zag ik Nixon voorlopig
voor het laatst. We zullen hem niet
vaak meer zien, denk ik, maar ik zal
me blijven afvragen wat hy bedoelde
met die ene zin uit zyn boek „Zes
crises". Was het de politiek die hem
aantrok of het balanceren op het
scherp van de snede?
WASHINGTON Het was vrijdag de dertiende „Denk er aan „folks", had de
disc jockey 's morgens wat jolig opgemerkt, „het wordt een moeilijk dagje voor ons al
lemaal". Kinderen, op weg naar school, hadden grappen gemaakt over het al dan niet
onder een ladder doorlopen. Een stenograaf van de Watergate-senaatscommissie droeg
een klaverblad van vier iiv zijn knoopsgat om hem „geluk" te brengenHet was
vrijdag 13 juli 1973, een moeilijke dag voor velen, maar een zwarte dag voor Richard
Milhous Nixon, de zevenendertigste president van de Verenigde Staten van Amerika.
Door
Nico van Vliet
Terwyi in het felle licht van de
televisielampen, onder voorzitter
schap van senator Sam Ervin weer
een openbare hoorzitting over het
Watergate-schandaal plaatsvond,
hoorde een kleine groep mannen in
een ander senaatsgebouw, een mo
gelijke volgende getuige. Zyn naam
was Alexander P. Butterfield, hoofd
van de Amerikaanse burgerlucht
vaart» rganisatie, vroeger werkzaam
in het Witte Huis.
HU vertelde, na lang aandringen,
dat president Nixon in 1970 al aan de
geheime dienst de opdracht had ge
geven om al zijn gesprekken op de
geluidsband op te nemen. Voor his
torische doeleindenDrie dagen
later herhaalde Butterfield jn ver
klaring in de openbare zitting van de
Watergate-commissie. Zyn woorden
sloegen in als een kettingbom. De
handen zouden Immers alle onzeker
heden wegnemen. Vrijdag de dertien
de van Juli 1973, betekende voor Ri
chard Nixon het begin van het ein
de
Checkers
Ik zag Nixon voor het eerst op
film in zyn befaamde „Checkers
Speech" van 1952, enkele jaren na
dat hy deze toespraak voor de Ame
rikaanse televisie had gehouden. In
een groep vai zeventig journalisten
en schryvers O West-Europa, in een
klein kasteeltje in Salzburg, Oosten-
ryk. Ik herinner me als de dag van
gisteren, dat niemand van ons be
greep waarom de Amerikanen uit
gerekend deze man, als vice-presi
dent hadden gekregen. De oneeriyk-
haid, vonden we allemaal, droop van
zyn gezicht. Zyn woorden klonken
huichelachtig.
Wat was er gebeurd? In september
1952, enkele maanden nadat de pre
sidentiële kandidaat Eisenhower ty-
dens de Republikeinse Conventie
Nixon als zyn tweede man had ge
kozen, verscheen op de voorpagina
van de New York Post een artikel,
waarin Nixon ervan werd beschul
digd, achttienduizend dollar van Re
publikeinse zakenlieden te hebben
aangenomen voor „persoonlijke uit
gaven". Druk werd uitgeoefend op
Eisenhower om Nixon te laten val
len. Op 23 september vyf dagen na
dat de Post het verhaal gepubliceerd
had, verscheen Nixon op de Ameri
kaanse televisie voor naar schat
ting 60 miljoen kykers. Hy ont
kende de beschuldiging in alle toon
aarden, terwyi zyn vrouw Pat, in een
wat starre, ongemakkelijke houding,
doodstil achter hem zat.
Nooit, zei Nixon, had hy ook maar
iets van de Republikeinen ten eigen
bate aangewend... nooit had hy
persooniyk ook maar iets van de
Republikeinen gekregen of het
moest (en nu kwam het over senti
mentele eind van zyn toespraak) het
hondje „Checkers" zyn, dat zyn kin-
derein als geschenk hadden ontvan
gen. Terwyl hy het beestje voor de
lens hield, zei liU dat hy ndet geloof
de dat dat onoirbaar was geweest.
„Ik geloof ook niet dat ik het kan
didaatschap moet opgeven", voegde
hy eraan toe, „ik ben nameiyk een
deorbyw*
Steun
Een oproep om steun tenslotte had
een lawine van brieven tot gevolg.
Eisenhower besloot Nixon aan te
houden. Toen hy president werd,
kwam Richard Nixon voor acht jaar
als vice-president in Washington te
zitten, van 1953 tot 1961.
Toen het in 1954 duidelyk werd
'dat de Fransen zich uit Vietnam
gingen terugtrekken, was Nixon de
eerste die zich uitsprak voor het
zendien van Amerikaanse troepen
naar dat land, om te voorkomen dat
het ten prooi zou vallen aan het
communisme.
Met deze stereotypering, dit "kant
en-klare" negatieve beeld en het
daarbij behorende vooroordeel van
Nixon in myn hoofd1, keek ik in 1960
in een huiskamer in Nederland naar
een montage van de Kennedy-Nixon
debatten. Er stonden in de Verenigde
Staten wederom verkiezingen voorde
deur, en vice-president Nixon. de re
publikeinse kandidaat voor het presi
dentschap. had de uitnodiging van
zyn Democratische tegenstander
John Kennedy aanvaard om vier
maal in een politieke discussie voor
de Amerikaanse televisie te verschy-
nen. Nixon besefte dat hy in de ver
dediging gedrongen zou worden om
dat hy nog steeds deed uitmaakte
van de huidige regering. 'De aanvaller
in een debat', zei hy, heeft een inge
bouwd voordeel'. Later geloofde hy
echter dat hy een ernstige fout had
gemaakt door televisie make-up te
weigeren. Het gevolg hiervan was
dat hy er zeer slecht uit zag. Van de
naar schatting tachtig miljoen ky
kers, was er een die hem opbelde
met de vraag 'of hy zich wel goed
voelde.' Dat was zyn moeder.
Televisie
Politieke waarnemers zyn unaniem
van oordeel dat Nixon als gevolg
van dit televisie-optreden, verloor.
Toch was de verkiezing een nek-
aan-nek race. Toen alle stemmen
geteld waren bleek Kennedy er
34.227.096 te hebben, Nixon kreeg
er 34.108.546. De uitslag van de kies
stemmen was: 303 tegen 219.
Hoewel er aanwyzingen waren om
aan de tellingen van de Staten
Nixon met Henry Kissinger,
eerst zijn trouwe en geheimzin
nige adviseur voor buitenlandse
aangelegenheden, die later gepro
moveerd werd tot minister van
Buitenlandse Zaken.
Illinois en Texas te twyfelen, die
beiden in het voordeel van Kennedy
uitvielen, vroeg Nixon geen nieuwe
verkiezingen in die Staten aan.
Hy zond Kennedy zyn ge
lukwensen en trok zich,
nadat hy zyn ambtstermyn als
vice-president beëindigd had terug
in Californië. Daar schreef hy zyn
politieke biografie:
„Zes crises", waarin hy vermeldde
waarom hy de politiek nooit zou
kunnen opgeven: „diegenen, die po
litieke crises hebben meegemaakt
de uitdaging, de spanning, de neder
laag en de overwinning kunnen
nooit meer aan een kalm leventje
wennen. Ze hebben te veel geproefd
van de drank, die het leven span
nend maakt en het waard maakt om
geleefd te worden..."
De derde maal zag ik Nixon in een
studentenkamer in Atherton, Cali
fornië. Het was 1962. Elf maanden
nadat hy de Amerikaanse presi
dentsverkiezingen verloor, had hy
bekendgemaakt dat hy zou deelne
men aan de gouverneursverkiezing in
Californië. Opnieuw werd hy versla
gen. Ditmaal door de Democratische
gouverneur Brown, die 53,6 procent
van de stemmen kreeg.
Deze nederlaag kwam harder aan.
Toen ik myn televisietoestel aanzet
te was het de ochtend na de verkie
zingen. Er was een onaangekondigde
persconferentie van Nixon. Zonder
naar zyn medewerkers te luisteren,
die met hem in het Beverly-Hilton
hotel in Los Angeles de uitslag had
den afgewacht, was de verslagen po
liticus naar de hal gelopen, waar hy
de journalisten eenzydigheid en on
eerlijkheid verweet: „Jullie zullen in
het vervolg geen trappen meer uit
kunnen delen aan het adres van
Nixon", zei hy, „omdat, myne heren,
dit myn laatste persconferentie is".
Huiilen
Nixon zag er slecht en ongescho
ren ulit. Het huilen stond hem nader
dan het lachen. „Een sledhte verlie
zer," dacht ik, terwyi ik myn televi
sietoestel afzette...
Ik zag Nixon de volgende maal ty-
dens een persconferentie in het Witte
Huis. Wat ik en met my velen
voor onmogelyk had gehouden, was
gebeurd. Nixon was president van de
Verenigde Staten geworden.
De moord op John Kennedy in 1963,
diens weinig populaire opvolger Lyn-
den Johnson en het feit dat er geen
enkele Republikein was, die een mo
gelijk suksesvol kandidaat zou kun
nen zyn voor de presidentsverkiezin
gen van 1968 hadden het balletje
in Nixon's schoot geworpen.
Toen Johnson in november 1966
van een reis naar Vietnam terug
keerde en een communiqué uitgaf,
vond Nixon, die inmiddels advocaat
in New Lork was geworden, het nodig
om hierop een Republikeins
antwoord te geven. Er was weinig
nieuws die dag. De New York Times
wilde Nixon's reaktie wel hebben als
het maar om zes uur binnen was
De volgende morgen stond het ant
woord van de Republikeinen op de
voorpagina, en toen Johnson de fout
beging om Nixon onbarmhartig in
zijn volgende persconferentie aan te
vallen, kwam dat eveneens op de
voorpagina terecht. Maar nu van alle
Amerikaanse kranten.
Kandidaat
Nadat vervolgens de Congresver
kiezingen een herstel van de Repu
blikeinse party te .zien hadden gege
ven, was Nixon helemaal „in". Hy
stelde zich kandidaat. Niemand dacht
echter dat hy een redeiyke kans
maakte, totdat Robert Kennedy werd
vermoord in een hotel in San Fran
cisco JNlxon was de enige politicus
die met „orde en gezag" had ge
schermd, en daar waren de Ameri
kanen nu aan toe ze waren de
moorden, de misdaad, de rassenrel-
len, het studentenprotest en de oor
log in Vietnam beu. De enige kan
didaat die aan dit alles een eind be
loofde te maken, was Richard Mil
hous Nixon.
Dilt was een van de persconferen
ties die ik meemaakte, en als steeds
Richard Nixon zoals hij zich
graag met zijn gezin aan het
Amerikaanse volk toonde. Op deze
foto uit 1968 was Nixon 55. Links
staan z'n dochters Julie en Tricia,
rechts zijn vrouw Pat.
bleek dat hy er niet vies van was
om de meest platvoerse gemeenplaat
sen te gebruiken, aJls "de grootste
democratie ter wereld" (Amerika)
"de machtigste functie ter wereld"
(het Amerikaanse presidentschap),
en "een generatie van vrede".
Maar moest ik toegeven hy
deed het dan toch maar. Met Kis
singer als zyn belangryke adviseur,
had Nixon dan toch maar de deuren
naar Moskou en Peking geopend, de
Amerikaanse oorlog in Vietnam na
genoeg tot een eind gebracht en in
Amerika-zelf een eind gemaakt aan
rassenrellen en studentenprotest. Ik
had zelfs een zekere be wondring
voor zyn pragmatiek gekregen.
Het was geen wonder, vond ik, dot
hy in 1972 met een voor Amerika on
gekende meerderheid werd herkozen.
Uitslag
Ik was op dat moment in Sioux
Falls, South Dakota, waar Senator
George McGovern, Nixon's tegen
speler, de uitslag afwachtte. Die
stond overigens voor de meesten van
de vierhonderd journalisten, die de
Democratische Senator naar zyn
"Home-state" gevolgd waren, wel
vast. McGovern maakte geen schyn
van kans. Herhaaldelyk was hy van
mening veranderd. Op aanraden van
Amerika's invloedryke kranten de
Washington Post en de New York
Times had hy senator Eagleton
laten vallen. Hy sprak ook niet meer
over zyn programmapunten, 3 "issu
es": de oorlog in Vietnam, de Eco
nomie, de Welzijnszorg en de Defen
sie. Hy bleef maar hameren op een
Inbraiaikjë in het kantoor van de De
mocratische party in Washington.
De Gallup en de Harris-opinie-
onderzoeken hadden een verlies van
Een blije kinderstem door de
telefoon. En een blij verraste
opa. Want hij ziet z'n
kleinkinderen niet zo vaak meer.
Maar hij hoort ze graag
Gun hem dat plezier. U draait en zij
praten.
En u weet het: 's avonds en in het
weekend belt u voor half geld door heel_
Nederland.
