Tweemaal per maand explodeert
er een chemisch bedrijf
Demonstratieve vergadering
landbouworganisaties
Schade door kwik in kalvermelk
gaat in de miljoenen lopen
Kans op ramp wordt statistisch steeds groter
Twee weken voor
voetbalagressie
DINSDAG 30 JULI 1974
DEN HAAG/ROTTERDAM Explosies bij chemische
fabrieken vinden in ons land met de regelmaat van een klok
plaats. Vorige maand tweemaal. Deze maand al drie keer.
Het wachten is op de volgende ontploffing. Dat zal onge
twijfeld niet lang duren. De kans op een ramp is weliswaar
onberekenbaar. Maar zeker is dat het elke dag, elk uur kan
gebeuren.
Ballans
De balans van explosies bij chemische bedrijven ziet er voor
de afgelopen weken als volgt uit:
Door
Jan Kees Kokke
ke zijn van „ontploffing van een
ethyleenfabriek in Pernis, honder
den doden, Vlaardingen en Schie
dam, geëvacueerd, paniek in Rotter
dam, doodse stilte omtrent Rozen
burg, en gifwolken, die Delft nade-
In de nacht van woensdag op
donderdag vorige week werd een ren
loods met giftige grondstoffen Het hele artikel bleek gefingeerd te
voor gewasbeschermingsmiddelen zijn. Denkbeeldig was de omschreven
van de chemicaliënfabriek Luxan situatie daarentegen allerminst,
in Eist volledig in as gelegd. Er Shell vond het ook een ernstige
ontstonden hierbij giftige rookwol- zaak- Niet de gefingeerde ramp we
ken, zodat men er rekening mee liswaar. Maar wel het geschreven
hield dat de bevolking in de om- artikel. Shell deed Vrij Nederland
geving moest worden geëvacueerd. een proces aan en het weeklbad
De politie van ondermeer Eist, moest later een rectificatie plaatsen.
Huissen, Bemmel en Arnhem was Heeft Shell dan oogkleppen op,
erop voorbereid om huizen in de vraag Je Je af. Want er zijn toch
gevarenzone te laten ontruimen, ook bij dit bedrijf regelmatig explo-
Gelukkig dreef de wind de giftige sies voorgekomen. Alleen door een
rook uit de richting van de woon- wonder is zo'n ramp nog niet uitge-
centra. groeid tot de omvang, die in het
Dinsdagmiddag vorige week vond artikel werd omschreven.
een hevige explosie plaats, gevolgd Nederland zal de rijkdom, die het
door een felle brand, in de pe- haalt uit de chemische bedrijven,
roxide fabriek van Akzo Chemie eens op een dag duur moeten beta-
in Deventer. Eén werknemer ,en- Nog zijn we in Nederland ont
kwam in de vlammen om. Zes snapt aan een waarlijk grote explo-
mensen werden gewond. Het was s*e- Maar statistisch wordt daardoor
de tweede keer binnen vier Jaar de kans hierop steeds groter. Een
dat dit bedrijf door een explosie somber, maar realistisch perspectief,
werd getroffen. Omwonenden be-
stempelen de fabriek als zeer ge
vaarlijk.
20 Juni: een explosie en een
Daaropvolgende brand veroorzaak
ten een schade van bijna 3 mil
joen gulden op het chemiecom-**
plex van Shell in Pernis. Vijf
mensen werden gewond.
27 Juni: Geertruidenberg ont
snapte aan een ramp dankzij de
gunstige windrichting, 's Avonds
laat deed zich in de chemische
fabriek Necof een zware ontplof
fing voor, waarop onmiddellijk
brand volgde. De wind dreef het
vuur gelukkig weg van een aantal
opsalgtanks met explosieve stof
fen. De fabriek werd verder totaal
verwoest.
16 Juli: bij de chemische fabriek
Oxyrane in het Botlekgebied ex
plodeerde 's middags een meng-
station, waar zuurstof met butaan
en propaan wordt vermengd. Vol
gens het Centraal Actiecomité
Rijnmond is een deel van de
Rijnmondbevolking opnieuw door
stom toeval aan een ramp ont
snapt. In Amerika mogen proces
sen, zoals die bij dit bedrijf wor
den uitgevoerd, alleen in de woes
tijn plaatsvinden, aldus het actie
comité.
Vers in het geheugen ligt ook de
ramp begin vorige maand bij het
Engelse chemiebedrijf van DSM
(Staatsmijnen) in Flixborough,
waarbij 29 doden vielen en tien
tallen gewonden, afgezien nog van
de enorme ravage die in de streek
werd aangericht.
Het gevaar van explosies in chemi
sche fabrieken loert dag en nacht.
Ook al zijn de veiligheidsmaatrege
len nog zo omvangrijk, er is altijd
wel een samenloop van omstandig
heden denkbaar, die niemand heeft
voorzien. Alleen achteraf kan men
zeggen, dat men eraan had moeten
denken.
Meestal loopt het trouwens goed af.
Misschien ontstaat er wel eens een
lekje, maar die komen echt wel va
ker voor. Ze worden op een gegeven
moment opgespoord en hersteld.
Soms ontstaat er wel eens een
brandje. Maar dan treedt de be
drijfsbrandweer op. En niemand
die er ooit iets van hoort. Totdat er
plotseling weer eens een bedrijf te
gen de vlakte gaat.
Zoals bijvoorbeeld bij de enorme
brand in Januari 1968 op de Shell-
raffinaderij in de Botlek. Deze ca
tastrofe was voor de gemeente Rot
terdam voor het eerst aanleiding
om maatregelen te nemen om in
geval van een ramp de bevolking in
veiligheid te kunnen brengen.
In het Rotterdamse stadhuis is nu
het Coördinatiecentrum Rampenbe
strijding gevestigd, dat in geval van
nood onmiddellijk in actie kan ko-
Ook de gemeente Vlaardingen is
voorbereid op een eventuele ramp.
Ongeveer een jaar geleden kregen
de bewoners een folder in de bus
met het zogeheten „Evacuatieplan".
Daarin stonden onder meer vlucht
wegen aangegeven voor auto's, bus
sen, fietsers en voetgangers.
De Hagenaars, die wat minder ex
plosieve grond onder de voeten heb
ben, dan de bewoners van de Rijn
mond, kunnen in geval van een
grootscheepse ramp rekenen op de
k,Civiele Verdediging", de vredes-
rampenbestrijdings-organisatie-
van de gemeente Den Haag. Dit is
een soort coördinatie-centrum, dat
alleen in werking treedt in ernstige
gevallen, zoals het neerstorten van
een vliegtuig, het kantelen van een
vrachtwagen met gevaarlijke stof
fen, als een gifgroene wolk uit de
Rijnmond komt aandrijven of bij
gevaarlijke ontploffingen.
Bijna een jaar geleden werden de
lezers van het weekblad Vrij Neder
land ougeschrikt door een opzienba
rende reportage van een „ramp in
de Rijnmond". Er zou hierbij spra-<
r Vorige week werd een loods met giftige grondstoffen voor gewasbeschermingsmiddelen in Eist
volledig in as gelegd. Dankzij de wind dreef de giftige gaswolk die hierbij vrij kwam uit de rich
ting van het woongebied weg
PUTTEN (ANP) De schade,
ontstaan doordat kwik in kunstkal-
vermelk is tereohtgekomen, bedraagt
weü enige miljoenen. Die ruwe schat
ting maakt men, op een moment dat
een volledig en gedetailleerd over
zicht van die schade nog niet is te
geven, bij Trouw en co in Putten
(Gld)de kalvermelkfabriek die
anderhalve maand lang zonder dat
te weten een kwikhoudende, door
Corn Products Company abusieve
lijk geleverde, grondstof in haar pro-
dukt deed.
In Nederland, vertelt directeur drs.
T. G. H. van Breevoort van Trouw,
heeft men ongeveer duizend besmet
te of van besmetting verdachte kal
veren moeten opruimen en een kalf
is f 600 f 650 waard. Uit Italië zijn
tot nu toe zeshonderd dode kalveren
gemeld.
Toch meent drs. Van Breevoort dat,
als de Italiaanse autoriteiten dezelf
de maatregelen nemen als de Neder
landse, de schadeclaims uit Italië
dubbel zo hoog zullen kunnen zijn
als die uit Nederland. Neemt men in
Italië verdergaande maatregelen dan
hier te lande, dan kan dat Italiaan
se schadebedrag nog hoger worden.
De ongeveer dertigduizend on
danks het nuttigen van verkeerd
voer gezond gebleven Nederlandse
kalveren, waarvan niettemin de or
ganen zijn vernietigd, mogen niet ge
ëxporteerd worden. De veeartsenij-
kundige dienst wil door dit verbod
Italiaanse verwijten over invoer van
met kwik besmet Nederlands kalfs
vlees voorkomen. Voor de binnen
landse markt is het vlees van die
gezond gebleven dieren wel goedge
keurd, omdat volgens het ministerie
van Volksgezondheid het kwikgehal-
te vele malen lager is dan het nog
toelaatbare. Maar voor de mesterij
kan het exportverbod toch een scha
depost gaan betekenen.
Trouw en co heeft hier in Neder
land enige handerden klanten. Daar
van heeft, voorzover tot nu toe be
kend, een dertigtal min of meer ern
stige problemen gekregen door het
voederen van het vergiftigde voer.
De verhouding tussen ziek geworden
en gezond gebleven dieren in de ei
gen mesterij van Trouw komt on
geveer op het zelfde neer.
met de algemene inspectiedienst van
het ministerie van Landbouw en
Visserij.
Hoeveel kalveren er in Italië pre
cies met het besmette voer gevoerd
zijn is nog niet bekend. Ook daar
is men aan een inventarisatie be
zig. Het gaat daar echter wat moei
lijker dan hier, doordat in Italië al
leen „ongebonden" mesters zijn, ter
wijl vele van Trouws klanten sa
men met dit bedrijf in een zoge
naamde integratie zitten.
Er is geen aanwijzing dat de affai
re nog zal leiden tot Italiaanse
maatregelen tegen de invoer van
kalfsvlees of kunstkalvermelk uit
Nederland. Met die indruk is drs. H.
A. van den Berg, directeur van
de Nederlandse veeartsennijkundige
dienst, uit Rome teruggekomen.
In het weekeinde heeft hij in Ro
me met zijn Italiaanse collega in
formaties uitgewisseld over de in bei
de landen genomen maatrege
len. Men vroeg hem extra garanties
voor de zuiverheid van het Neder
landse produkt en hij antwoordde
daarop dat zulke garanties zeker
gegeven kunnen worden.
De indruk van de heer Van den
Landbouwcomité dringt aan:
UTRECHT (ANP) Het Koninklijk Nederlands Landbouwcomité KNLC gaat bij de an
dere twee centrale landbouworganisaties aandringen op het gezamenlijk organiseren van een
landelijke demonstratieve vergadering, waar la nd- en tuinbouw ultimatieve eisen zullen moeten
stellen. In een te Utrecht gehouden extra-hoofdbestuursvergadering van het KNLC is hiertoe
besloten.
Rampenplannen
DEN HAAG De verant-
woordelijkheid voor de gezond
heid en het welzijn van de be
volking, nadat 'n ramp met een
chemisch bedrijf heeft plaatsge
vonden, oerust in eerste aanleg
bij de burgemeester in wiens
gemeente de calamiteit zich
heeft voorgedaan. Hij is belast
met de regeling van de ramp
bestrijding. Dit heeft minister
De Gaay Fortman meegedeeld,
op schriftelijke vragen van het
Tweede Kamerlid Konings
(PvdA).
De commissaris van de konini
gin bevordert, dat het bestrijden
van een ramp naar behoren ge
schiedt.
Het voorbereiden van een
rampbestrijdingsplan is een
aangelegenheid, waartoe op ge
meentelijk niveau het initiatief
wordt genomen.
De materie is, aldus de minis
ter, mede in. verband met de in
dustriële ontwikkelingen en de
daaruit voortvloeiende grotere
risico's, meermalen onder de
aandacht van de overheden ge
bracht. Hierbij zijn, behalve
rmpbestrijdingsplaninen en
alarmeringsschema's, ook aan
de orde geweest de wenselijkheid
van het inventariseren van de
in de gemeenten aanwezige
gevaarlijke stoffen en de daar
mee verbonden risico's, alsme
de de noodzaak van de daarop
gerichte bestrijdingsmaatregelen
en, waar nodig, van evacuatie
plannen.
Aanhouding in
moordzaak
Terschelling
TERSCHELLING (ANP) Inza
ke de moord op de 8-Jarige Basje Ell-
mer jongstleden donderdag op Ter
schelling zijn gisteren weer belang
rijke tips binnengekomen. Elders in
het land is een man aangehouden die
bloed op zijn kleding heeft. Deze man
beantwoordt aan het signalement dat
is opgegeven door verschillende ge
tuigen. Het gerechtelijk laboratorium
in Rijswijk verleent in alle mogelijke
vormen assistentie. De politie wilde
niet mededelen in welke plaats de
man is aangehouden en evenmin ini
tialen verstrekken.
Na brand Eist:
groenten wassen
ARNHEM (ANP) Het gemeen
tebestuur van de Gelderse plaats
Bemmel heeft de omwonenden van
de chemische fabriek Luxan in Eist
(bestrijdingsmiddelen) namens de
inspecteur voor de milieuhygiëne ge
waarschuwd tegen het eten van zelf
gekweekte groenten en fruit. Men ad
viseert de omwonenden van deze fa
briek, die eind vorige week het ma
gazijn in vlammen zag opgaan, de
groenten eerst goed te wassen, om
dat de mogelijkheid bestaat dat er
vergif op het voedsel zit.
Vorige week woedde een felle brand
in de fabriek, gepaard met de ont
wikkeling van een giftige rookwolk.
Aangezien het niet mogelijk bleek,
op tijd meetapparatuur te bestem
der plaatse te krijgen, tast men in
het duister over de aard van de ver
giftiging.
DS70:
Waarom alles
in recestijd?
DEN HAAG Het Tweede-Ka
merlid Jan Berger van DS'70 heeft
gisteren zijn verbazing uitgesproken
over het feit dat dit kabinet een aan
tal zeer belangrijke nota's tijdens het
reces laat uitkomen. Het gaat hem om
de defensienota, de huurverhogings
nota die nog moet komen —en de
eveneens op stapel staande werkloos
heidsbestrijding.
Over de werkloosheidsbestrijding
van Boersma merkte Berger op dat
DS '70 al by voortduring heeft gewe
zen op het feit dat het beleid op
dit punt te fragmentarisch is en
dat het investeringsklimaat in Ne
derland niet gezond genoeg blijkt.
„Pas als heit kabinet een beter inves
teringsklimaat schept, is er sprake
van een ommekeer van het beleid.
Met om- en bijscholing komt men
er niet," aldus Berger.
LOMMEL De Nederlandse be
roepsrenner Jan Krekels is gisteren
in het Belgische Lommei derde ge
worden in een wedstryd over 145 ki
lometer. Winnaar werd de Belg Jos
Jacobs, die de afstand aflegde in 3
uur en 45 minuten. De plaatsingeh
van de overige Nederlanders zyn: 4.
Jo Vrancken; 13. Jos van Beers; 18.
Theo van der Leeuw; 20. Fedor den
Hertog allen op 2.50; 23. Ger Ha-
rings.
Berg was dat in Italië drie aspec
ten een rol hebben gespeeld die wat
anders lagen dan hier in Nederland.
Er zijn daarginds meer kalveren met
het kwik bevattende voer gevoederd
dan hier: ongeveer vijftigduizend te
gen dertigduizend. Naar het schijnt
hebben die vijftigduizend Italiaanse
kalveren niet zoveel onbesmet voer
naast het besmette gekregen als hier
in Nederland het geval was, zodat
er onder hen meer ziektegevallen en
sterfte voorkwamen. Tenslotte is er
in Italië met meer zuidelijk tempe
rament, met meer paniek gerageerd
dan hier, en daardoor ook wel
eens incorrect.
Een woordvoerder van CPS Sas
van Gent vertelde gisteren, dat men
daar de order van Trouw en co voor
maïszetmeel aan het Engelse zuster
bedrijf had doorgegeven, omdat de
produktiecapaciteit in Sas van
Gent niet alle bestellingen meer aan
kon. Hoe de fout kon ontstaan kon
CPC Sas van Gent nog niet vertel
len. CPC is nog steeds bezig „de
factoren op een rijtje te zetten".
Trouw en Co. heeft inmiddels, zon
der nog een bedrag te noemen, haar
schadeclaim bij CPC ingediend.
UTRECHT (ANP) "De laat
ste tijd treedt een duidelijke ver
ruwing in de sport, en met name
in de voetbalsport aan het licht.
De berechting van een speler die
tijdens een wedstrijd alle grenzen
te buiten gaat, en speciaal wan
neer die speler zijn agressie toont
buiten het eigenlijke spel om, be
hoort bij de strafrechter. Zo'n
daad komt op hetzelfde neer als
mishandeling op straat".
Dit zei officier van Justitie mr.
T. Schalken gisteren tijdens de
behandeling voor de politierech
ter van een zaak tegen de 37-Jari-
ge grossier R. van K. uit Oister-
wijk, die op 7 april als supporter
van de voetbalclub "De Vrienden
schaar" tijdens een degradatie
wedstrijd tegen S.J.C. in Harme
ien, het veld was opgelopen om
de scheidsrechter een stomp in
het gezicht te geven.
Nadat mr. Schalken tegen Van
K., die al eens eerder wegens
agressief gedrag was veroordeeld,
f 500 of 14 dagen geëist had, ver
oordeelde de politierechter, mr.
K. S. Bieger, de man tot twee we
ken onvoorwaardelijke gevange
nisstraf, waarvan hij hoopt dat
er een preventieve werking van
zal uitgaan: "Laat het voetbalpu
bliek maar eens weten dat dit
niet zomaar kan worden afge
daan. Als ik kon zou ik u de toe
gang tot het sportveld ontzeg
gen", aldus mr. Bieger.
De wedstrijd in Harmeien had
vanwege de kans op degradatie,
al een rumoerig verloop gehad,
waarbij enkele spelers het veld
werden uitgestuurd. Toen de voor-
"De Vriendenschaar" de spil van
de tegenpartij een kopstoot had
gegeven en ook het veld werd uit
gestuurd, kon Van K. zich niet
meer beheersen, liep het veld op,
en gaf de scheidsrechter een
stomp in het gezicht. Dat was voor
hoedespeler „nummer 9" van
hem de tweede klap in korte tijd,
want nummer 9 had hem ten af
scheid hetzelfde aangedaan.
Dat nummer 9 voor die hande
ling voor tien jaar is geschorst,
door de strafcommissie van de
KNVB, vindt mr. Schalken eigen
lijk onvoldoende: als de KNVB
zegt dat het tuchtrecht zwaarder
aankomt dan het strafrecht, is
dat maar zeer ten dele waar. Al
leen profspelers merken het in
hun portemonnee. Amateurs
worden maar nauwelijks geschaad
door een tuchtrechtelijke straf.
Het heeft in ieder geval geen
maatschappeiy ke consequenties
voor ze, terwijl dit wel het geval
is wanneer een niet-speler het
veld op kamt".
Mr. Schalken noemde dit een
hoogst onbevredigende gang van
zaken en bepleitte voor dergelijke
gevallen een dagvaarding van spe
lers door het Openbaar Ministe-
Vo<lgens de secretaris van het KNLC prijzen met name in de vlees- en
drs. N. A. Vaandrager, is er duidelijk graansector worden waargemaakt,
sprake van een vertrouwenscrisis: de subsidies op energie, kunstmest
centrale landbouworganisaties bij
een om zich te beraden over nader
te nemen stappen. Het bestuur
boeren vertrouwen de regering niet en bestrijdingsmiddelen. Om de boe- de Nederlandse CBTB meent dat er
meer. De onrust bij de Nederlandse ren en tuinders in hun huidige li- met grote klem moet worden aange-
boerenstand is, naar ook uit de ge- quiditeitsmoeilijkheden tegemoet te drongen op een aantal maatregelen
beurtenissen van gistermorgen in 't komen zal hun een half jaar uitstel dat op korte termijn effect heeft,
noorden des lands blijkt, veel groter van belastingbetaling moeten wor- Daarbij wordt ondermeer gedacht
dan men een Week geleden nog dacht, den gegeven. aan fiscale maatregelen, herziening
aldus drs. Vaandrager. van de beslissing aangaande het
.Het KNLC vindt het begrijpelijk sardgasprijsbelsld voor de tuinbouw
In een na de hoofdbestuursverga- dat de stemming onder de boeren en en aan aanvullende structuurmaat-
dering uitgegeven persbericht noemt tuinders steeds slechter wordt. Als regelen waartoe de EG-regelingen
het KNLC de duidelijke inkomens- Den Haag en Brussel de genoemde mogelijkheden bieden. In EG-ver-
daling in land- en tuinbouw niet lan- maatregelen niet op korte termijn band zal opnieuw sterker moeten
ger aanvaardbaar gezien de voorzie- nemen, zijn uitingen van onlustge- worden aangedrongen op een effec-
ningen die voor andere bevolkings- voelens zoals zc in Frankrijk en Bel- tieve verbetering van het EG-markt-
groepen gelden. Die inkomensdaling gië voorkomen volgens het KNLC ook beleid, zodat de voorgestelde rioht-
is het gevolg van de onverminderd
doorgegane kostenstüging by vele
produktiemiddelen, terwyi opbrengst-
pryzen veelal niet stegen en soms
zelfs sterk daalden.
Het KNLC steunt de eis van de EG-
landbouwongan isatie Copa om snel
een tussentijdse prijsverhoging
in
s land niet te vermijden.
Het bestuur van de christelijke boe
ren- en tuindersbond is gisteren in dat
een speciale vergadering bijeen ge- sing
weest in verband met de snel ver
slechterende toestand in land- er
tuinbouw voortvloeiend uit de explo-
prijzen kunnen worden
lijkt. Voorts is het naar de mening
het bestuur dringend gewenst
r op korte termijn een aanpas-
van Europese landbouwprijzen
wordt gerealiseerd en met name voor
det uinbouw 'n heer doeltreffende be
scherming tegen de toenemende
sieve kostenstijging, die niet wordt currentie van buiten de EG. Het be-
de hele linie toe te gecompenseerd door een evenredige stuur van de Nederlandse CBTB i
trouwt erop dat de overheid de ge
rechtvaardigde wens van het bedrijfs
leven zal willen honoreren zodat har-
rde landbouwprodukten. stijging van de opbrengsten. Het be-
In afwachting hiervan zal onmiddel- stuur wil de gerechtvaardige
extra btw-teruggave
de georganiseerde land-
vier procent moeten worden inge- tuinbouw die reeds zijn geformuleerd de acties die schade, hinder of
voerd.
en ter kennis van de overheid zijn last kunnen veroorzaken of zelfs de
gebracht vanwege de noodzaak, die veiligheid in gevaar kunnen brengen
Het KNLC onderschrijft ook de
overige verlangens van het Copa:
zodanige maatregelen dat de richt-, komt het overlegorgaan van de drie men.
Gisteren heeft een aantal als "zaadcellen" verklede Dolle Mina's een boodschap afgegeven bij de
Nunciatuur in Den Haagdit ter gelegenheid van van de zesde verjaardag van de encycliek
"Humana* Vitae", Hier steken de zaadcellende straat over op weg naar de Nunciatuur
