c
'In de kunst heb je ideeen
nodig, géén experimenten'
L_
VRIJDAG 26 JULI 1974
PAGINA 19
Tientallen jaren geleden schokte Oskar Kokoschka de conservatieve kunstbeschouwers met zijn
flamboyante schilderstijl. Nu is hij de eminence grise van het expressionisme, al zal hij dit etiket zelf
met een schouderophalen afdoen. Zijn werken hangen overal ter wereld in de toonaangevende musea.
Bij kunstveilingen maken ze prijzen van 100.000 dollar en meer. Kokoschka geeft maar zelden een in
terview. In het volgende gesprek mijmert hij over zijn veelbewogen leven, zijn manier van werken en
lucht hij zijn hart over de hedendaagse kunst
van
VTLLENEUVE (Zwitserland)
j"De kunst is dood", zegt Kokosch
ka, een sigaret opstekend en een
tarzoek van zijn echtgenote om
biet zoveel te roken negerend;
r'De schilderkunst is morsdood",
gaat hij verder. "Trouwens ook de
literatuur heeft erg geleden. En
ne muziek. Luister maar eens
haar een uitvoering van moderne
hiuziek. Alles is experiment ge
worden. In de kunst heb je ideeën
podig, geen experimenten."
Voor sommigen mag deze tirade
fan een der beroemdste levende kun
stenaars rieken naar een pikzwart
ïonservatisme, Kokoschka zelf be
schouwt zijn inzichten als deel van
jen onstuitbaar proces waarin de
nensheid voortholt op weg naar 't
ïinde. En Kokoschka heeft niet de
minste behoefte om tussenbeide te
tomen.
I "Ik zie de feiten onder ogen en ac
cepteer ze", zegt hij.
Kokoschka beschouwt deze "fei-
jen" als even zovele bewijzen voor
fijn stelling: de mens is ten onder-
jarig gedoemd.
"Mijn situatie is deze: ik zou graag
ninstens 800 Jaar leven ik zou
raag als laatste in 'n boom klimmenë
jm te zien wat er gebeurt. Ik weet
lat ook dk gedoemd zou zijn. Maar
K zou graag willen weten hoe het
linde zich voltrekt. Ik ben een ont-
lekkingsreiziger".
Deze sombere woorden van de nu
l8-1arige schilderdichter lijken in te-
jensparak met zijn vitaliteit en le-
'endige pen, waarmee hij zijn bewo-
[en leven heeft beschreven. Deze "le-
fensimpressies" hij noemt ze lie-
'er geen memoires verschijnen
'oleende maand bij een Londense
litgever.
Het gesprek met Kokoschka heeft
►laats in het door boeken en schilde-
Wen gedomineerde woonvertrek van
din villa in de buitenwijken van het
Switserse Villeneuve. Overal hangen
le eigen schilderijen van "O.K.".
t>ubbele deuren geven toegang tot In
flyllische tuln met een kersenboom,
pzen en bloeiende lavendel. Met na-
huk stelt de meester dat hij niet af
hankelijk is van deze comfortabele
imgeving.
"De wereld waarmee ik een band
leb rijkt zover ik kan zien of lopen.
Lis dit van me wordt afgenomen,
leem ik iets anders in bezit. Een ver-
les wordit door mij nooit betreurd. Ik
►en mijn leven lang een nomade ge
feest".
Inderdaad kan men het leven van
leze in Oostenrijk geboren zoon van
(en Praagse goudsmid niet bepaald
lonkvast noemen. Hij keerde Wenen
paar zijn carrière begon, de rug toe
ladat zijn flamboyante schllder-
(tijl en een voor die tijd scabreus
oneelstuk schandaal hadden ver
trekt.
faire met Alma Mahler, de weduwe
van de componist Gustav Mahler.
Toen deze fatale vrouw, die ook ge
trouwd was met Walter Gropius
hem
in mijn hele lange leven amper 500
Sinds 1953 is de villa in Villeneuve doekaisgeiichUderd. Anderen maken
rustpunt voor Kokoschka en zijn f 600 601 maand-' Sommige doe-
iw. Een rustpunt op zijn vele rei- T™ Z??t
die hem ook naar de Verenigde
staatsburger werd.
achter -
Staten brachten. Elf
een liet hij studenten uit
landen in Salzburg profiteren
zijn talent aan de kunstacademie,
daar over: 'Hij kan weken bezig zijn -
met iets dat er perfect uitziet, maar
dan Prilst hij ineens een bevlieging,
lrroHF Vin.+ o„V.,
krabt het linnen schoon en begint
van voren af aan. De figuur die
werd gëdoopt. De landschappen en heter'
stadsgezichten die Kokoschka schil
derde vormen 'n kleurrijk reisjour-
naai. Jeruzalem: "een werkelijk het Khrijvm
Datzelfde perfectionisme maakte
zijn memoires tot
langdurige affaire Een eerste
prachtig schilderij" New York
"Een stad zonder gezicht maar met verele, voor een Duits
dynamiek'. Hij heeft nooit uit zijn acteur, op basisvan op band vastge-
geheugen ^eput. maar altijd ter legde gesprekken werd door Kokosch-
plaatse geschilderd. "Ik moet me ka onverbiddelijk afgekeurd. Hij
vastklampen aan de visuele impres- herschreef het hele boek, van schut-
sie tot ik hem als een citroen heb blad tot colofon, met de hand. Tijd
uitgeknepen", zegt de kunstenaar. betekent niets voor mij', zegt de kun-
De laatste Jaren ligt de nadruk in stenaar. 'Voor mij is achttien hetzelf-
zijn werk op allegorische doeken, de als tachtig.'
r entoonstellingen
't Witte Schooltje, Voorstraat 33.
tacwijk aan Zee. Expositie Petra van
(Ijk - Boetseerwerk, Corry van Eg-
hond -plastieken, Bart Bavelaar
Wandplastieken, Jan Noordhuls
chllderljen en aquarellen. Bas Haas-
oot materie schilderijen en etsen)
lick Hoogewonlng foto's t/m 3
ugustus.
Rijksmuseum voor Volkenkunde,
teenstraat 1. Tentoonstelling "Zuld-
ee uit de Doeken'
Galerie- hihiiotneek, LuiXelbaan 1.
Wassenaar ere-tentoonstelling Plet
wart Van 16 lunl t/m 14 augustus
|DPninesti1den vaD de bibliotheek
Atelier ..De Scherf' Nassuuiaan 41.
►egstgeest tel 60220 Ana v d Belde.
Leidse bioscopen
iï!ooV
extra voorst. 16.46 uiur.
Studio: „Samen uit, samen thuis."
a.l. dag. 14.30, 19.00 en 21.15 uur en
zo. ook 16.15 Dag. behalve zondags
10.30 uur ..Dik Trom knapt het op".
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13
4.30 uur; 's zondags 1112 uur én
.416 uur: eerste klasse: de gehele
Derde klasse.
Avondbezoek 1
11.00 tot 12.00
13.80 tot 15.30
19.00 tot 20.00 i
13.30 tot 14.30 l
LI do: „The Stlng," 18 Jr„ Tijden "intend
ia s.+-„wir. siuivena
Rijksmuseum van Oudheden (Ra-
En burg 28) Werkd 10 uur voorm.—
zie Studio.
Trianon: „Rats, Kuch en Bonen,"
a.l. dag. 14.30,
uipr „Tl
Rex: „Avonturen van Neptunis," 14
Jr. daj^l9.00 en 21.15 uur. Dag^l430
land"" aJ. (Beh. zondags) Nachtvoor
stelling vr. en za. 24.00 „Blue Movie"
18 jr.
Camera: „De tien geboden" a.l.
easy pieces" 18 Jr.
woensdagavond
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
volgende bezoekuren (a
ouders)
Maandag t/m i
«rnstlge patiënten door-
Bezoekuren Ziekenhuizen de hoofdverpleegkundige hiervóór
clale kaarten verstrekken.
Galerie De Luwte. Baljuwstraal. Kat-
schilderijen
lik aan Zee
teen en tekenineen van Peter Cox.
penlngstllden van 7—9 uur nam
sondas en dlnsdae eeslotenl
Rllksmeuseum van Natuurlijke Hls-
rle Raamsteee 2 Lelden Tentoon-
felling Dieren op Postzegels Van
juli t/m 1 oktober
Ned. Legermuseum Geopend
Dlaconessenhuls: Mii
18.30—19 30 uur Kinderafdeling dage-
AvondKeimurAlphen aan den Rijn
Zon- en feestda-
ilngen Volwassenen dag v 11.15 tot
De Lakenhal dag 105 uur Zondag 15 tot 18.3
nikkerii De Sink Rooseveltstraat 8,
tot 19 46 uur: kinderafdeling: dag
18 45 tot 19.45
deling dag van 16 tot 18.30 t
Ril noord: le en 2e klas 11-11.30
13.30-14.16 en 18.30-19.30 u 3e klas
13.30-14 16 en 18.30-19.30 u. Kraam-
afdellng 13.80 14.16 uur alleen voor
echtgenoten 19-20 u. Kinderafdeling
15-16.30 u alleen voor oudere 18-18.30
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van sen naar Schiphol
kunner dag en nacht worden gemeld
bij het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000).
^Kokoschka: "Tijd betekent niets voor mij."
Hij had een stormachtige liefdesaf- maar hij schildert mog steeds de
psychologische portretten die hem
al in zijn jeugdjaren beroemd maak
ten. Golda Meir, Agatha Christie,
Paus Pius XII. Pablo Casals en Kon-
het Bauhaus en de auteur Franz rad Adenauer bevinden zich onder
Werfel, de relatie verbrak nam Ko
koschka het was tijdens de Eer
ste Wereldoorlog dienst bij de ca
valerie aan het Oostenrijks-Russische
front. Hij werd in de borst gewond
door een Russische bajonet: een ko
gel miste zijn hoofd op een haartje.
Na de oorlog maakte Kokoschka
grote reizen door Europa, Afrika en
het Midden-Oosten. Na de putsch
in Oostenrijk emigreerde hij naar
Tsjecho-Slowakije. De legers van
Adolf Hitler, die hem als "entarte-
te" kunstenaar beschouwde, dreven
In Kokoschka's atelier heersen orde
en overzicht. Alles staat op zijn vas
te plaats. Zijn van geboorte Tsjechi
sche vrouw, die hij in 1941 in een
Londense schuilkelder trouwde, waakt
als een Cerberus over zijn daginde
ling en zijn gezondheid.
Per dag werkt hij minstens vier uur.
Hij begint meestal in de late och
tenduren na een fikse teug scotch.
"Ik heb de whisky nodig", zegt hij,
iirra[ maccaa "het is mijn motor".
Londen, waaTliif Brita Het "«rental ligt niet hoög. 'Ik heb
(§ud QTieuws
26 iult 1974
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Omtrent den in Duitsch-
lana voortgaanden Kultur-
karr.pr (Bismarcks activiteit
om de cuturele invloed van het
internationaal-gerichte rooms
katholicisme te vervangen door
staadsinvloed in culturele en
religieuze zakenRed wordt
gemela dat de domheer Ko-
rytowski van wien onlangs
werd bericht dat hii op last
van den Paus en in strijd met
de Pruisische wet over het va-
cante bisdom Gnesen beheer
wilde voeren wegens om-
wettige uitoefening der func-
tiën van officiaal tot 9 maan
den gevangenisstraf is ver
oordeeld. Voorts heeft de bis
schop van Paderborn eene
aanschrijving van de recht
bank ontvangen, dat er weder
eene boete van 200 thaler voor
hem betaald is en alzoo de
voor die som bepaalde subsi-
diare gevangenisstraf is ver
vallen. Overigens heeft hij ten
zijnen laste nog twee boeten,
eent van 6000 en eene van 800
thaler, die binnen acht dagen
voldaan moet worden.
Het is de vraag, of het daar
mede ook zoo zal gaan Zoo ja,
dan zijn toch velen van oor
deel dat het met de bedoeling
der wet in strijd is, die betalin
gen door derden toe te laten.
Vijftig jaar geleden:
In Perzië heeft de regeering
geantwoord op een collectieve
protestnota van het corps
diplomatique wegens moord op
majoor Imbrie, vice-consul der
Vereenigde Staten in Tehe
ran. Wel heeft de Perzische re
geering haar leedwezen aan
de Amerikaanse regeering be
tuigd, maar daaraan toege
voegd, dat de aanval het ge
volg is geweest van Imbrie's
zorgeloosheid, die naar de hei
lige plaatsen was gegaan om
daar foto's te maken van een
godsdienstige demonstratie die
gericht was tegen een secte be
kend als Bahais. Fanatici hiel
den Imbrie voor een lid van
deze secte. De politie zou geen
schietwapens gebruikt hebben
uit vrees het gepeupel nog
woedender te maken Er zijn
overigens wel honderd ar
restaties verricht. Behalve Im
brie's secretaris zijn ook drie
agenten gewond.
PANDA EN DE MEESTER-HERRIEMAKER
49 125 De optocht werktuigen stopte op enige afstand van
Hobbtldonk, en de heer Luidop stapte uit zijn auto.
"Okee jongens"! riep hij naar de bestuurders van de gravers
en scheppers en teerders. "Aan het werk! Laat de boel dreunen!
Begin hier maar een startbaan aan te leggen, naar dat lapje
grond met dat huisje toe. Laat dat kereltje Panda maar even
zien, dat het ons ernst is!"
De mechanieken gingen aan het werk, en de ondernemer begaf
zich naar Hobbeldonk.
"Ik heb hem netjes geschreven, dat hij zijn boeltje aan mij kon
verkopen", mompelde hij. "Hij zit de vooruitgang in de weg. Maar
voor een grijpstuiver wil hij misschien meewerken.
Voordat Panda hem kon vertellen dat een deurwaarder beslag
op zijn huis had gelegd en dat hij daarom niets te verkopen had
sprak Luidop hem toe: "Je ziet het. Hier komt een vliegveld. Voor
vijftig florijnen neem ik dit huisje van je over, zodat ik het plat
kan maken. En als je dat bedrag niet aanneemt, laat ik de start
baan voor je ingang eindigen. De overkomende straalvliegtui
gen daveren je dan wel de deur uit".
De
avonturen
van
Jommeke
Met Fifi
op reis
COURGETTE-SOEP
Snijd een handvol Jon
ge worteltjes en 'n hand
vol sperzieboontjes zo fijn
mogelijk. Fruit een ge
snipperde ui in 50 g boter
goudgeel op een laag
vuur. Voeg dan de fijnge
sneden groente toe, 2
theelepels tomatenpuree
2 theelepels paprika
poeder. Leg een deksel op'
de pan en laat dit samen
enkele min doorfruiten.
Snijd 500 g zeer dun af
geschilde courgettes in
kleine stukjes en laat die
10 min met de andere
groenten zachtjes mee-
bakken. Giet er dan 1 1
heet water bij, voeg een
bouillontablet toe en laat
de soep zo 15 min prutte
len.
Wrijf de groenten door
een zeef. Meng door de
groentepuree een bekertje
zure room en een eidooi
er en daana enkel lepels
van de warme soep. Roer
dit mengsel geleidelijk
door de rest van de soep
blijf daarbij steeds
roeren, boven uiterst
laag vuur, tot de soep
licht bindt. Neem dan de
pan onmiddellijk van het
WINA BORN
FRED BASSET
JE VINDT HET PU5 VERVELEND PAT JE
R JE BROER AANSPREEKT MET JOUW BIJN/MM,
JOU MET DE ZIJNE. MAAR DAT IS "TOCH HEEL
GEWOON.DAT VINDT TOCH
NIEMAND VERVELEND?
NOU, MAAR BIJ ONS WEL.\ -®'J®.
ZE NOEMT ONS
ALLEBEI "STOMME
kaffer:
/UEW. LAlAfWC
Jersey^ Express pass 25 South Falls
Kittywake'26 so no Cagllari nr Ca-
Laura 25 te Rotterdam,
Llen 24 te Rotterdam,
Majorca 24 v Rotterdam nr Antwer-
Auriga pass 24 Kp Finisterre
Europa,
Avenlr 24 te Rotterdam,
1 24 New Foundland
Dutch Engineer 26 v Rotterdam
Antwerpen,
Dutch Spirit pass 25 St. Vincent
Efficacia 24 v Rotterdam nr Londen,
Engellna Broere 24 te Rotterdam,
pen.
danger
pen.
Megrez 25 40 nw Bermuda's nr San
tiago de Cuba,
Merweborg pass 24 Bnmsbuetel nr
Mantyluoto.
(GROTE VAART)
Archimedes 25 te Pointe au Prince,
Ares 25 te Belize,
Aristoteles 25 te Amsterdam,
Avedrecht 24 vn BaJo Grande nr Tar
ragona.
Banda 25 te Madras.
Bilderdijk 24 570 nno Flores nr Bre
merhaven,
Cartago 24 60 z New York nr Crlsto-
Esso Bonaire 24 160 zzw Dakar nr
Milford haven,
Ganymedes 24 te Buenaventura,
Grated IJ k 24 vn Cera Cruz nr Lake
Charles,
Heelsum 24 400 nw Kaapstad nr
Houston.
Ilias 24 p Gibraltar nr Cagllari,
Katelysla 24 vn Bangkok nr Djakax-
KÓplonella 23 vn Darwin nt Slnga-
Meerdrecht 25
Onoba 25 te Linden (USA),
Rotte 24 150 one Lourenco Marquee
nr Muscat,
Saf ocean Amsterdam 24 810 zzw
Las Palmas nr Rotterdam,
Straat Nagoya 24 vn Singapore nr
Hongkong,
Straat Torrew 26 te Singapore.
Toltec 24 vn Bolivar nr Los Angeles,
Trident
Trident Rotterdam 25
Amsterdam 24 te Curcacao,
Waardrecht 24
IKWW/WA
JOU TOE VOOR HULP..
ENdd....JJI
BESPOT /VIE
OH,SYBIL,
DOE MET ZO
DRAMATISCH
Het is maar het beste als je met
dat beest
Je blijft op het
kasteel tot de
gravin terug is.
En bet eens
Nee, wij speten gravin
en Fifike. Ik ben Fitike
en Pekkie is gravin
Goed moeder, ik kan naar binnen, want ik
l toch de sleutel.
