Toestand
op Cyprus
verward
Ooggetuigeverslag Turkse invasie op Cyprus
Veel belangen betrokken
bij conflict op Cyprus
S LEIDSE SPAARBANK
Nog zware gevechten
Acht partijen in strijd
^Belsggingeii
Commissie krijgt
gepredateerd stuk
Turkse soldaat: „Op deze dag heb ik lange jaren gewacht99
MAANDAG 22 JULI 1974
(Van onze correspondent)
TEL AVIV Zware gevechten worden vooral uit de Cy
prische hoofdstad Nicosia en het district Kyrenia gemeld,
de plaats waar de Turkse troepen zaterdagochtend zijn ge
land. De afgelopen nacht zouden Turkse transporttoestel
len opnieuw parachutisten in de buurt van Kyrenia hebben
neergelaten. Tevens zouden 30 Turkse helikopters met ver
se troepen en voorraden ten noorden van Nicosia zijn ge
land.
Het Turkse opperbevel meldt gro
te successen, die door de militaire
woordvoerders van de Griekse na
tionale garde op Cyprus zoveel mo
gelijk worden afgezwakt. De toe
stand blijft buitengewoon verward
en onoverzichtelijk. Van officiële be
richten, die elkaar vaak tegenspre
ken, is geen bevestiging te krijgen.
De toch al schaarse berichtgeving
uit Cyprus, die via Israël liep, is
sinds gisteravond verder beknot, na
dat de twee open gebleven telefoon
lijnen tussen Tel Aviv en Cyprus
evenals de telexverbinding, opnieuw
ziir» verbroken.
Het was vanmorgen nog onduide
lijk of het door Washington aange
kondigde staakt-het-vuren werkelijk
vanmiddag zou ingaan. In ieder ge
val heeft de Griek-Cyprische ra
dio nog geen melding van deze wa
penstilstand gemaakt. Intussen be
richt de Turkse legerleiding dat haar
eenheden Kyrenia hebben ingeno
men. Griekse wijken van Nicosia zou
den zijn gebombardeerd.
De meeste militaire communiqué's
die door radio Cyprus worden uitge
zonden, maken melding van het
neerschieten van vijandelijke toe
stellen. De Grieken zouden vanaf 't
begin van de Turkse invasie tot en
met vanmorgen een totaalscore van
18 neergehaalde Turkse toestellen
hebben bereikt.
De Grieken melden dat zij Pavos
in handen hebben en artilleriebom-
bardemeniten op een aantal Turkse
dorpen hebben uitgevoerd. Gister
avond laat werd militair communiqué
nummer 26 door de Grieken uitgege
ven. "Onze glorieuze strijdkrachten
hebben de hele dag met onovertrof
fen heldhaftigheid gevochten. On
danks het overwicht van de vijan
delijke luchtmacht hebben zij niet
alleen standgehouden in gebieden die
gedurende de nacht zijn veroverd,
maar zij zijn er povendien in ge
slaagd de weerstand te breken van de
overgebleven vijandelijke strijd
krachten in Limasol Larmaka en Pa-
vos. In het Platania-gebied in het
district Kyrenia staan de vijandelij
ke strijdkrachten die daar zijn ge
land, van alle kanten onder druk van
onze strijdkrachten en zullen leder
moment terug in zee worden gewor
pen".
Na dergelijke voor de Grieks-Cy
prioten bemoedigende mededelingen,
waarvan het waarheidsgehalte ove
rigens wordt betwijfeld, laat de Cy
prische radio marsmuziek en
Griekses trijdliederen horen. Enkele
uren eerder hadden de Grieken toe
gegeven dat zij ernstige hinder on
dervonden van de voortdurende
Turkse luchtaanvallen op verschil
lende delen van Cyprus. Desondanks
zouden de Griekse strijdkrachten op
alle fronten "aanzienlijke successen"
hebben geboekt. "Onze strijdkrach
ten blijven het initatief houden en
oefenen druk uit op de vijand, die
wanhopig weerstand biedt", aldus de
Gftekse legerleiding.
Ontploffing Bij een ontploffing
in de ethyleen-afdeling van een pe
trochemische industrie in Noord-Bo-
hemen zijn veertien personen gedood,
en 79 gewond', aldus het Tsjechische
persbureau CTK. De ma
teriële schade aan de fabriek, ge-
gevestigd in Zaluzi by de Stad Most,
werd „groot" genoemd. De produktie
viel nagenoeg stil.
Flat ingestort In Alexandrië in
Egypte zijn zaterdag negentien per
sonen om het leven gekomen bij de
instorting van oude huizenblokken.
Dertien bewoners werden gewond.
ADVERTENTIE
BEIROET Bij het conflict op
Cyprus zijn acht partijen direct be
trokken: Griekenland, Turkije, Turks
Cyprioten, Grieks Cyprioten pro-
Makarios, Grieks Cyprioten anti-
Makariios, Engeland, de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie.
Wat willen zij? Griekenland: an-
hexatie van Cyprus, waar vier-vijf-
de van de bevolking van Griekse af
stamming is. „Enosis", aansluiting
van Cyprus bij Griekenland is een
oude droom der Hellenen. De mi
litaire Junta in Athene deelt deze
droom.
Turkije wil niet dat Cyprus bij Grie
kenland komt. Het eiland ligt slechts
60 km van de Turkse zuidkust en
annexatie van Cyprus door Grieken
land zou het toch reeds ongemakke
lijke machtsevenwicht tussen de
NAVO-partners Griekenland en Tur
kije verstoren.
Turkije zou eigenlijk graag een
flink stuk van Cyprus willen hebben,
teneinde de Turks-Cypriotische min
derheid op het eiland bescherming
te kunnen bieden.
Turks Cyprioten willen wat Turkije
wil. Zowel de Turks-Cyprioten als
Ankara zijn bereid toe te sternen
in een Cyprische federatie welke de
Turkse minderheid ee ruime mate
van aptonomie geeft in haar gebieds
delen op het eiland.
Anti-Makarios Grieks Cyprioten wil
len wat Griekenland wil Enosis.
Pro-Makarios Grieks Cyprioten be
wijzen lippendienst aan het ideaal
van eenheid met Griekenland maar
zyn in werkelijkheid meer gesteld op
hun onafhankelijkheid, met name
sinds de kolonels in Athene aan de
macht zijn. Met de Turks-Cyprioten
was men onder Makarios een heel
ednd gevorderd op de weg naar een
Cyprische federatie met ruime auto
nomie voor de Turks Cyprioten.
Engeland wil zijn- souvereine mi
litaire bases op Cyprus graag be
houden maar wil verder geen, po
litieke of financiële, last van de in
gewikkelde situatie op het eiland.
Met Griekenland en Turkije is En
geland ondertekenaar van de verdra
gen van Londen en Zlirich, waarbij
Maak het u gemakkelijk: voor alle geldzaken
naar één adres ook voor
vy
Nixon-banden kloppen niet
WASHINGTON (AFP/Reuter) De Commissie voor Justi
tie van 't Amerikaanse Huis van Afgevaardigden nam zaterdag
kennis van een aan haar voorgelegd stuk van president Nixons
advocaat James St. Clair, dat met één dag gepredateerd is. Het
stuk gaat over een gesprek van de president met ex-raadsman
Bob Haldeman op 22 maart over Gordon Liddy of Howard
Hunt, twee der eerste beklaagden in de Watergate-affaire.
Nixon zegt dat „de rechter hem 35 De speciale officier werd op 20 ok-
Jaar gegeven heeft",
rechter tober ontslagen.
volgens Ri-
Het tijdelijke Witte Huis in San Cle- op Cox en bereidde hij zich
mente in Californië, vindt het voorval
onbeduidend. „Men hoefde slechts de veranderde,
kranteverslagen over het proces
Hunt-Liddy te lezen om te conclu
deren dat, Sirica de maximumstraf
zou opleggen", verklaarde een woord
voerder.
Uit een stuk dat aan de commissie
is voorgelegd door oud-minister van
justitie Elliot Richardson, blijkt dat
Nixon al weken voordat hij het offi
cieel dieed, de eerste speciale officier
van Justitie voor Watergate, Archi
bald Cox. heeft willen ontslaan.
confrontatie, tenzij de officier
Twee doden bij
rel in Franse
gevangenis
PARIJS (AFP, Reuter, DPA) On
in 1960 de onafhankelijke republiek
Cyprus in het leven werd geroepen.
De verdragspartners waarborgen
deze onafhankelijkheid, zij het dat
zij de verdragsbepalingen ieder op
een andere wyze interpreteren.
De Verenigde Staten: op Cyprus,
gelijk elders in de wereld, wil Wash
ington de invloed van de Sowjet-
Unie zo klein mogelijk houden. De
Amerikaanse regering hecht voorts
groot belang aan de Britse bases op
Cyprus, aangezien deze ook worden
gebruikt door de Navo.
De Sowjet-Unie wil invloed op Cy
prus. In 1964 en 1967 schreeuwde
Moskou moord en brand toen de
Turken dreigden Makarios uit het
zadel te werpen. Makarios heeft al
tijd goede betrekkingen onderhouden
met de communistische landen. Nu
slaat Moskou met welgevallen gade
dat de Turken door gewapende in
terventie pogen Makarios weer aan
de macht te helpen.
Cox niet wilde ontslaan - zegt in het
stuk dat de president hem na het ge-
ssktsi Tuirr^
hebben afgedaan, is de weg vrij voor
het verwijderen van Cox".
ont-
Munra Alonso overleden Prof.
Adolfo Munoz Alonso, een van Span-
Je's vooraanstaande filosofen en een
krachtig aanhanger van generaal zienlijk. Bij de onderlinge vechtpar-
staan nadat er een ruzie tussen ge
vangenen was uitgebroken en de
partijen door bewakers werden ge
scheiden.
De opstand begon toen de aan
stichters van de vechtpartij werden
bestraft. De gevangenen richtten
vernielingen1 aan. De schade is aan-
hartaanval. Hij No® geen dag na die opstand in de
schreef talrijke boeken en artikelen gevangenlis van Claörvaux is een op
stand uitgebroken in de gevangenis
van Nimes, waaraan bijna alle 450
gedetineerden meedoen.
Busongeluk Zaterdagavond zijn De opstandelingen in Nimes in 't
in het westen van Colombia twaalf zuiden van Frankrijk hebben kan
personen levend verbrand en dertig tooaruiimitan in brand gestoken en de
kantelde en in brand vloog. De bus vijftigtal gedetineerden na het avond
afgehuurd voor een excursie in eten naar hun cellen te gaan.
ten oosten van Bogota.
i Cali op 500 kilometer meeste andere inwoners sloten zich
al gauw bij hen s
NICOSIA (AP) Straaljagers joegen door dikke rookwolken die zaterdag boven het eiland
Cyprus hingen, parachutisten werden neergelaten en Turkse soldaten waadden aan land op
stranden waar enkele dagen eerder de toeristen nog zonnebaadden. De invasie uit de lucht en
I uit zee bracht dood en vernieling in de luxe hotel^ langs de Griekse noordkust. Grieks-Cyprio
ten en buitenlanders moesten bescherming zoeken in de kelders van de getroffen gebouwen.
Associated Press correspondent
Holger Jensen was een van de
I vier buitenlandse corresponden
ten die de Turkse invasie op de
noordkust van Cyprus hebben
meegemaakt. Via de Turkse en
Griekse linies is hij naar Nicosia
gereden om vandaar uit zijn ver
slag van de invasie door te zen
den.
Turicse oorlogsschepen beschoten
de havenstad Kvrenia en dorpen ten
westen van deze stad terwijl Sky-
hawks van de Turkse luchtmacht
wegen, bruggen, hotels en andere doe
len bestookten met bommen en gra
naten.
De beschietingen en bombarde
menten leken volledig willekeurig 'te
worden uitgevoerd zonder respect
voor burgerlijke doelen of slacht
offers. Langs de wegen lagen de lij
ken van omgekomen burgers naast
uitgebrande particuliere auto's zo
goed als vernielde legervoertuigen en
gevechtswagenes van de Grieks. Cy
prische Nationale Garde. Hele bos
rijke berghellingen stonden in brand!
Bomtrechters blokkeerden vele we
gen in het westelijk deel van het
eiland.
Parachutisten
Met drie andere buitenlandse cor
respondenten Nicholas Profitt van
Newsweek, George J. Price van de
Baltimore Sun en Michel Laurent van
Gamma, probeerde ik via de Turkse
wijk naar Kyrenia te rijden. Grote
transportvliegtuigen vlogen boven
ons hoofd en tientallen parachutis
ten landden in de velden naast de
weg.
Ongeveer 10 km buiten Nicosia
werden wij aangehouden door Turk
se militairen. Pas gelande parachu
tisten zaten koffie te drinken in een
café langs de weg. Enkele kilome
ters verderop bestookten Turkse
straaljagers het vliegveld van Nico
sia en het daarbij gelegen kamp van
de Nationale Garde. Wij zagen hoe
grote zwarte rookwolken opstegen bo
ven het vliegveld en het kamp.
„Op deze dag heb ik lange jaren
gewacht", zei Sami, een 29-jarige
Turkse soldaat die onze auto aan
hield. Ik ben blij dat wij nu die Grie
ken kunnen bestraffen die ons zo
lang hebben onderdrukt". Wij reden
terug naar Nicosia en slaagden er la
ter in via achterafweggetjeS door
Grieks gebied de noordkust te be
reiken.
Straaljagers
Turkse straaljagers scheerden over
ons heen en enkele malen moesten
wij de auto uit en dekking zoeken.
Wij pikten een jonge officier van de
Nationale Garde op die zijn eenheid
probeerde te bereiken. Hij verklaar
de dat de meerderheid van de bevol
king achter aartsbisschop Makarios
stond en de staatsgreep veroordeel
de welke Nikos Sampson als presi
dent aan de macht heeft gebracht.
Hij sprak minachtend over Sampson.
•Wij vroegen hem waarom hij ging
vechten voor het nieuwe bewind als
hij dat niet steunde. „Het is nu een
maal mijn opdracht", antwoordde
hij. „Wij moeten vechten tegen de
Turken, maar ik denk niet dat wij
het op eigen kracht kunnen winnen.
Misschien ben ik vanavond ail dood".
Een paar kilometer voor de kust
bestookten Turkse straaljagers een
autobus en twee particuliere auto's.
De lijken van passagiers lagen langs
de weg bij een verwoeste brug. Op
een gegeven moment moesten wij
zelf dekking zoeken tegen de vlieg
tuigen die de weg beschoten. In de
kelder van een klein café langs de
weg troffen wij vijf Grieks-Ameri
kaanse toeristen aan. ZdJ probeer
den de hoofdstad te bereiken en had
den een laken mot daarop in grote
zwarte letters USA geschreven op het
dak van hun auto bevestigd.
„Help ons!"
„Help ons hier weg te komen",
schreeuwden zij ons toe terwijl op
nieuw een golf Turkse straaljagers
laag over kwam en een nabijgelegen
brug beschoot.
In net Klearsjos hotel in Karavas,
10 km 'en westen van Kyrenia, za
ten vier Engelse toeristen en de di
recteur van het hotel verscholen
achter een barricade van bankstel
len die zij in de lounge van het ho
tel hadden opgeworpen. Overal lag
gebroken glas en meubilair. Het ho
tel was getroffen door een raket.
wik heb hier in het Britse leger ge-»
diend, vijftien Jaar geleden", vertel
de Haydon Jones uit Londen. „Die
bergen die daar gindè nu in brand
staan heb ik op mijn vrije dagen be
klommen. Mijn vrouw en ik dachten
hier een vreedzame vakantie te kun
nen doorbrengen.
Een Zwitsers echtpaar had cognac
uit de verwoeste bar van het hotel
gehaald er. sloeg in een hoog tempo
de drans naar binnen. „Wij gaan
ier niet weg voor het weer rustig is",
zei de man. Vlak bij het hotel begon
nen de mitrailleurs weer te ratelen.
Ik Keek uit op de kleine kreek bij
het hotel waar mijn vrouw en ik het
afgelopen weekeinde nog aan het
strand hadden gelegen, gevaren en
gezwommen. Nu zat mijn vrouw in
de kelder van een hotel ln Nicosia en
keek ik hier uit op torpedojagers,
landingsvaartuigen, sleepboten en
oorlogsbodems die dicht voor de kust
lagen. De lucht was verVQld van het
gedreun van dieselmotoren en het ge
luid van straaljagers.
Twee landingsvaartuigen met
Turkse commando's kwamen aan op
het strandje onder het hotel. Zodra
zij aan land waren verspreidden zij
zich onder dekking van het vuur van
een ander contingent dat enkele me
ters ver ier op was geland. Zij door
zochten verlaten strandhuisjes en
schoten zó nu en dan in het wilde
weg met him machinegeweren.
Met zijn vieren liepen we op hen toe,
zwaaiend met een-witte vlag.
Zij bevalen ons op onze buik in het
zand van het strand te gaan liggen.
De Turkse premier Ecevit
wordt toegejuicht in de straten
van Ankara nadat "bekend werd
dat Turkse troepen op Cyprus
waren geland.
Een officier fouilleerde ons en con
troleerde onze paspoorten. „U kunt
gaan", zei hij tenslotte. „U heb niets
te vrezen. Wij zijn niet wreed. Onze
strijd gaat niet tegen u."
De rurkse landingstroepen ont
moetten slechts geringe tegenstand
van enkele Grieks Cyprische sol
daten op de kust Een stuk geschut
beschoot landingsvaartuigen. Grote
fonteinen schoten op uit het water
maar geen der vaartuigen werd ge
raakt.
Mitrailleur en mortiervuur weer
klonk van overal ln het rond. Een
Griekse terugstootloze vuurmond in
de bergen werd door Turkse straal ja-
jagers tot zwijgen gebracht. Wij
wachtten met de Engelse toeristen
en het Zwitserse echtpaar enkele
uren in het zwaar beschadigde ho-
te. WU zagen hoe Turkse militairen
op heft naastgelegen Mermaid -hotel
de Turkse vlag hesen.
De Turkse patrouilles die bij ons
hotel aai. land waren gezet schenen
op te rukken, heft binnenland in,
naar de Turkse sector van het eiland.
De politiechef van Kyrenia belde
het 'hotel op en zei dat zijn man
schappen zich met succes verzetten
tegen de Turkse aanvallen. Na eni
ge uren liet hij niets meer van zich
horen. Later vernamen wij dat de
Turken de stad hadden ingenomen.
Tafellaken
Op de terugweg naar Nicosia werd
onze auw) opnieuw beschoten door
Turkse straaljagers. Wij passeerden
de Turks-Griekse linies. Wij hadden
een wit tafellaken als een geïmpro
viseerde vlag aan onze auto gebon
den.
Na een niemandsland van enkele
kilomeiers te zijn doorgereden kwa
men wij Grieks Cypriotische tanks
en legervoertuigen met reservisten
tegen die op weg waren naar het
front. De reservisten droegen helmen
uilt de Eerste Wereldoorlog maar wa
ren ver Ier in burger.
In hei dorp Kondemenos, 25 km
den westen van Nicosia, was de weg
versperd door bomtrechters en de
brandende resten van een militair
konvooi dat blijkbaar door Turkse
straaljagers was aangevallen. Lijken
lagen op en langs de weg Een van
de slacntoffers was gekleed in het
uniform van de EOKA guerrillo's.
Kapotgeschoten legerwagens en ge
pantserde personeelsvoertuigen ston
den schots en scheef over de weg.
Het dorp was op verschillende plaat
sen zwa>,r gebombardeerd. Wij zagen
geen enkele burger op straat
Toen wij Nicosia naderden konden
wij zien hoe Turkse straaljagers
nieuwe aanvallen uitvoerden op het
vliegveii Een napalmbom sloeg ln
bij het radiorelayeringsstation van
het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse Zaken dat bij het vliegveld
Is gelegen.
