„Met kussen
moet 'n bakvisje
erg zuinig zijn"
„Graag gedaan":
méér dan
alleen een kreet
Qferafi
Moet werkende
vrouw eerder
met pensioen?
Een selectie uit veertig jaar Libelle
In liefdeszaken heb ik bepaald geen heldlhaf tige carrière achter de rug. Op de leeftijd ge
komen dat jongens ontdekken dat meisjes niet eng zijn en dat meisjes er achter komen
dat jongens juist wel eng zijn, stonden mijn handen ontroerend verkeerd. En dat is lang
gebleven. Ik begreep die „meiden" nog voor geen vierkante millimeter, op feestavondjes
niet en op de tennisbaan niet. En het verdroot mij zeer te zien hoe andere jongens moei
teloos de meisjes om hun vinger wonden.
Greta Garbo. het mysterieuze symbool uit de jaren 30, met
Robert Taylor in "La dame aux camélias", een Him uit 1936.
Libelle-lezeressen van het eerste uur volgden haar in hun
blad met koortsachtige aandacht.
„Belangrijk is: niets onbelangrijk vinden", zegt mevrouw mr.
E. L. van Vucht Tijssen-van der Burg. Zij maakte deze opmer
king tijdens een gesprek op het landelijk bureau van de actie
„Graag Gedaan", gevestigd op de bovenverdieping van een
herenhuis aan de drukke Biltstraat in Utrecht
Dat landelijk bureau bestaat sinds
oktober van het vorig laar. Het is
het advies- en documentatiecentrum
voor een groeiend aantal vrijwillige
hulpdiensten door het hele land, die
onder de vlag van de zeer heden
daagse kregt "graag gedaan" iets la
ten herleven dat al zo oud is als de
weg naar Romede burenhulp.
Ruim drie en een half Jaar na de
eerste aanloop tot dit werk kan me
vrouw Van Vucht Tijssen, die lande
lijk coördinator van de actie is, aan
de hand van een gestadig groeien
de voorraad documentatiemateriaal
laten zien hoe de belangstelling voor
deze 'actie zich als de bekende olie
vlek over het hele land heeft ver
spreid. Sinds de start heeft het bu
reau uit meer dan zestig steden aan
vragen voor documentatiemateriaal
gekregen, terwijl in zo'n vijftien
plaatsen de actie daadwerkelijk op
gang kwam. Het begon allemaal in
oktober 1970 in Rotterdam waar
"Graag Gedaan" een uniek en on
misbaar begrip is geworden.
Behoefte tot helpen
Aan de wieg van de actie stonden
de Stichting Ideële Reclame SIRE
(de mensen van de bekende adver
tenties-tegen-de-eenzaamheid) en de
NBV, de Nederlandse Bond voor
sociaal-cultureel Vormingswerk. Sa
men wilden ze bewijzen dat heel
veel mensen nog altijd bereid zijn,
om de medemens de helpende hand
te reiken,, maar de weg daartoe niet
weten te vinden. Zo ontstond de cam
pagne die "de fundamentele behoef
te om elkaar te helpen" op drie ma
nleren wil stimuleren: door het be
vorderen van uitwisseling van prak
tische en eenvoudige hulpverlening
tussen particulieren, door het teweeg
brengen van een mentaliteitsveran
dering op dit terrein, door het helpen
ontdekken van nieuwe vormen van
sociale hulpverlening.
Kernpunt blijft de eenvoudige
directe dienstverlening, de aanpak
van simpele praktische problemen,
die aan de lopende band voorkomen,
en waarvan de oplossing zo vaak voor
de hand ligt, in de vorm van het re
gelmatig verrichten van kleine hand
en spandiensten. "Op een heel een
voudige manier brengt de actie men
sen bij andere mensen. Langzaam
maar zeker wordt het gezicht van
"Graag Gedaan" herkenbaar. De
ontwikkeling bewijst duidelijk, dat
mensen veel meer vrijwillige hulp
willen verlenen als ze de weg maar
weten", meent mevr. Van Vucht Tijs
sen. 'De spontane natuurlijke ma-
niei van ontmoeten zit er in deze
maatschappij niet meer in. "Graag
Gedaan" (het blijft een actie, het is
niet dé zoveelste organisatie) pro
beert de minst gekunstelde manier
tot een ontmoeting te vinden".
"G^aag Gedaan' zoekt het in een
rechtstreekse benadering zonder
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
BREESTRAAT I08a-ll2 LEIDEN
franje. Men probeert de "kleine
praktische hulpverlening" te stimu
leren met nuchtere teksten, zoals
"als Je moeilijk loopt wil Je geen me
delijden, wel dolgraag meerijden".
Of deze, zinspelend op het verrich
ten van een huishoudelijk karweitje
voor iemand die dat zelf niet (meer)
kan: "Soms is een bus verf genoeg
om een muur en een mens op te
fleuren". Uit een voorlopige analy
se van de belangrijkste resultaten
van de confrontatie tussen hulpzoe
kende en hulpbiedende blijk't dat
vooral assistentie wordt gevraagd
bij werk in de tuin, naai- en verstel
werk schoonmaken en op-
opknappen van het woonhuis, ver
voer per auto van bejaarden, bood
schappen doen. De vraag overtreft
hier vaak het aanbod.
De aangeboden diensten zijn voor
al: het bezoeken van bejaarden of in
validen, boodschappen doen, voorle
zen, bet opvangen van kinderen van
zieke moeders. Tieners uit de leef
tijdsgroep tussen 14 en 17 jaar doen
graag boodschappen voor oudere
mensen. Bij de vraag gaat het dus
vooral om (huishoudelijke) "doe-
werkzaamheden", het opknappen van
karweitjes, terwijl het aanbod meer
gericht is op "vrijblijvende" werk
zaamheden die niet zoveel lichame
lijke inspanning vragen.
Vrouwen voorop
Vrouwen zijn bij Graag Gedaan de
koplopers: hun aandeel in de actie
is veel groter dan dat van de man
nen. Er blijkt voorts een zeker ver
band te bestaan tussen leeftijd en
het genre hulp dat geboden wordt.
De leeftijdsgroep tussen 15 en 24,
blijkt vooral geïnteresseerd in din
gen als het opvangen van kinderen
van zieke moeders of het inrichten,
van een speelplaats voor kinderen.'
Tussen de 25 en 44 Jaar biedt men
zich vooral aan voor het vervoer
per auto en het wegwijs maken res
pectievelijk helpen inrichten van een
huis, van buitenlanders in de Ne
derlandse samenleving. Vrijwilligers
tussen 45 en 64 Jaar bieden zich
vooral aan voor het wandelen met
invaliden, voor naai- en verstelwerk
of voor koken.
Natuurlijk schuilen er ook wel door
nen tussen de rozen van deze
ideële vormen van vrijwillige en on
betaalde hulpverlening. Er lopen
ook contacten stuk, het "klikt" niet
altijd tussen hulpvragende en vrij
williger. Spontaan aangeboden hulp
is niet altijd welkom, wordt vaak
gewantrouwd. Er blijft een catego
rie mensen die in een actie als "Graag
Gedaan" in de eerste plaats het bui
tenkansje ziet om een vervelende
klus "lekker gratis" door een ander
te laten opknappen. En lang niet al
tijd komt een plaatselijk initiatief
zonder vallen en opstaan van de
grond.
Maar bijna vier Jaar na hét begin,
lijkt de balans toch wel duidelijk
naar de positieve kant door te tJaaa
en blijkt menig initiatief op dit ge
bied voldoende levensvatbaarheid t
hebben om uit te groeien tot een
hecht stuk "wijkwerk". Wie meer
weten wil over de (door CRM gesub
sidieerde) actie "Graag Gedaan" kan
Informatie krijgen bij het landelijk
bureau, Biltstraat 192 i, Utrecht, te
lefoon 030-712874.
Om dat vraagstuk tot een oplossing
te brengen, begon ik elke week nauw
keurig dat fameuze blad van de an
dere kunne, Libelle, te bestuderen.
En dan vooral een adembenemende
probleemrubriek als "Lieve Lita",
waarin de bakvissen al hun luddu-
vuddu uitgoten, en niet te vergeten
de manoeuvres van dra. Sis Heyster
in opvoedkundig heuvelland. Zo
hoopte ik enig inzicht te krijgen in
de verbijsterende roerselen van de
meisjesziel. Een tragische misvatting
natuurlijk, maar ja, wist ik veel. Ik
las trouwens nog veel meer in Libelle.
Misschien wel de enige Jongen van
zeventien die dat deed. Met name
de puristische, korte liefdesverhalen
met him fraaie, kuise afloop dreven
me bijkans tot wanhoop. Het was
een wondere wereld die er voor me
openging. Ik keek er naar alsof het
ging om dingen die zich op een ge
heel andere planeet afspeelden. Heel
die bijna in de herinnering wegge
sleten periode bloeide weer heftig op,
toen ik dezer dagen het werk "Li
belle, een fascinerende selectie uit de
Jaargangen 1934 - .1974" ln handen
kreeg.
Een magnifiek tijdsdocument, waar
in de sterk veranderde "plaats" van
de vrouw en het al even sterk veran
derde denken over de vrouw goed
tot uiting komt. In het eerste num
mer midden in de crisisteit van de
jaren dertig uitgekomen een
vreemd dweperig verhaal over "An-
toine, de prins der dameskappers".
Typisch een artikel om aan de de
primerende realiteit van alledag te
ontkomen. Bijna veertig Jaar later
is dat wel even anders, zoals samen
steller Leonard de Vries in zijn se
lectie laat zien.
Dan sluit Libelle nauw aan
bij de werkelijkheid met zaken als
"De dokter, de dochter en de pil" en
borstvergroting ("Nooit zal ik zijn
/bewonderend 'allemachtig' verge
ten")
Libelle begon, zoals gezegd, in 1934,
De redactie bestond toen uit drie he
ren en een vrouw: de beroemde Amy
Groskamp - ten Have, die altijd zo
goed wist hoe 't hoorde. Uit die sa
menstelling werd wel duidelijk dat
een vrouwentijdschrift geen zaak was
die Je zo maar aan vrouwen kon
overlaten. Een Jaar later - Libelle
draaide niet zo best - kwam daar
verandering in en van dat moment,
'zo schrijft de huidige hoofdredac
teur Peter Middeldorp, begon voor
het blad de victorie.
Gezien de pijnlijke ervaringen met
het andere geslacht in mijn Jeugd,
heb ik in Leonard de Vries' selectie
meteen het hoofdstuk opgeslagen
waarin "Lieve Lita" met haar prope
re raad aan jonge meisjes paradeer
de.
Het zweet breekt me weer uit en de
hartstocht laait weer hoog in me op
als ik het allemaal lees. Begrijpen doe
ik het nog steeds niet. Meisje tot Lita
in het .Jaar 1952: "Vlak bij onze
school is een mulo en als die uitgaat,
staan de Jongens van de hoogste klas
altijd te wachten als wij langskomen.
In het begin ging ik ook altijd met
de meisjes uit mijn klas mee en dan
praatten we wat met die Jongens.
Ik zag er geen kwaad in, maar dat
is het nu Juist, dat zie ik nu wel.
Want die Jongens worden zo verve
lend en proberen Je te zoenen
Dooit
Ruud Paauw
En wat zegt Lita? Dit: laat Je
niet van de wijs brengen, meiske, en
vertrouw met een gerust hart op Je
eigen zuivere gevoel voor wat echt is
en wat onecht in de menselijke ver
houdingen". In dit antwoord ligt
in één enkele zin het wezen van de
natie besloten. Je treft er in aanvier
eeuwen calvinisme, de onderwijzende
vinger en het laag hangende wol
kendek.
Dan komt Cora (1959) aanzetten. Ze
is duidelijk op het verkeerde pad. Om
Je hart vast te houden. Ze heeft tij
dens een zomerkamp in de tent ge
vrijd met een jongen. En er blijkt te
zijn gezoend, zonder dat Cora weet
of ze wel op die jongen verliefd is.
Oh, God-nog-an-toe. Maar gelukkig:
"Ik verzeker u echter dat er niets is
gebeurd waarvoor we ons zouden
behoeven te schamen".
Lita geeft eerst de kampleiding een
veeg uit de pan en daarna krijgt Co-
ra ze uitgemeten. "Want het mag nu
waar zijn dat de koeien in de wei el
kaar zonder aanziens des koeiper-
soons over de snoet likken, wij men
sen plegen in dit opzicht andere nor
men te stellen. Ook met zoenen be
hoort een meisje zuinig te zijn".
Erreg sterk, hoor.
Zo valt er in deze fascinerende selec
tie nog veel meer te genieten. In 1937
besteedt "Ons haak en breihoekje"
grote aandacht aan het maken van
een "Gebreid heerenbadpak, bere
kend voor een bovenwijdte van 96
cm". Je kunit je nauwelijks voorstel
len dat mannen ooit in een dergelijk
breigedrocht-met-galgjes hebben
rondgelopen. Zonder meer opwin
dend zijn ook die twee volle pagina's
met behulp waarvan je een sprei
kunit kanten. Dat gaat tientallen re
gels lang zo: "3 losse st., 6 stokjes, 5
losse, 1 stokje, 5 losse, 7 stokjes, 5 los
se. 1 stokje enz. enz.". Niet te gelo-
Verder een mooi barok artikel van
Jkvr. mr. C. W. I. Wttewaal van
Stoetwegen over "Koningin Juliana
als vrouw en moeder". Uitstekende
aanwijzingen om "van een oudehee
renbroek een nieuwe plusfours" te
maken. Eleanor Roosevelt over "Het
geheim van"'n gelukkig leven", raad
gevingen om op correcte wijze de
Boomps-a-daisy te dansen. En nog
veel meer.
Leonard de Vries heeft naar mijn
mening een uitstekende, karakteris
tieke keuze uit de overstelpende hoe
veelheid materiaal gemaakt. Ik heb
op zijn werk slechts één aanmerking:
hij heeft het korte verhaal of een
stukje uit het altijd aanwezige feuil
leton overgeslagen. Dat zal door mij
hier ter plekke even worden rechtge
zet. Uit het eigen archief bied ik u
hierbij aan het sfeervolle slot van
een kort liefdesverhaal uit Libelle-
1939.
hartstochtelijk innig drukt hij de
tengere gestalte tegen zich aan.
"Mijn babs, mijn toverfee". De zee
zingt een ruischend lied van vrede
en geluk. Ze luisteren er naar en
dragen het mee als hun eigen har-
teklop. Hand in hand wandelen zij
terug, een gelukkig menschenpaar,
in de zwartblauwe zomernacht, naar
de lichtjes die wenken in de verte".
En zo hóórt het ook.
"Libelle, een fascinerende selectie uit
de jaargangen 1934-1974',' samen
stelling Leonard de Vries. Prijs
f. 22.90. Uitgeverij Skarabee, Laren.
DELFT Zomer 1974 werd door de Parijse mode-ontwer-pers uitgeroepen tot het seizoen van
de bloemetjesjurken, maar bij de Nederlandse boetiekjes en warenhuizen worden combinaties
van pantalon en blouse nog steeds het best verkpcht. En er is dan ook nog nooit zo veel keus
geweest. Dat het niet nodig is om in het sportieve genre steeds in het blauwe denim te ver
vallen bewijst hier de 18-jarige Wilma Huisman, die op de Grote Markt in Delft boodschappen
doet in een combinatie van een beige linnen pantalon van Pierre Robin van f59,- en een ori
ginele Braziliaanse blouse gemaakt van een bedrukte meelzak prijs f 45,-.
Audrey Hepburn, eveneens] het idool van duizenden vrouwen,
in de jaren 50 en 60, hier in de rol van moeder, gefotografeerd
in 1961 in Kopenhagen. Libelle volgde het filmsterretje, dat
tevens van Nederlandse afkomst was, met chauvinistisch ge
noegen.
Moet de werkende vrouw met een
volledige dagtaak, gehuwd zowel als
ongehuwd, eerder met pensioen dan
de man? Deze vraag is actueel nu op
een in Rotterdam gehouden con
gres van de" Algemene Bond van
Ambtenaren (NW) moest worden
beslist of een eventuele vroegere pen
sionering van werkende vrouwen in
overleg met het NW inzet van een
speciale studie moet worden.
Over dit voor ons land unieke voor
stel zegt de voormalige ABVA-voor-
zitter Jan Hoogerwerf: "Tot nu toe
was alles gericht op een gelijke be
handeling van man en vrouw in de
werkkring, ook wat de pensioenleef
tijd betreft. Nu is de algemene re
gel dat mannen en vrouwen met
pensioen gaan wanneer ze 65 jaar
worden met uitzondering van be
paalde beroepen (politie, brandweer,
verpleegkundigen) waarvoor een
functioneel leeftijdsontslag geldt.
Maar er is twijfel ontstaan. Doen
we het zo eigenlijk wel goed?"
Dissonant
Die twijfel wordt gevoed door de
opvatting van dr. K. Modderaar,
adjunct-directeur van de Rijks Ge
neeskundige Dienst. In een
beschouwing over de pensioenge
rechtigde leeftijd in het pesoneels-
orgaan van het Algemeen Burger
lijk Pensioenfonds komt deze des
kundige tot de conclusie dat het
Juister zou zijn voor vrouwen een
lagere pensioengerechtigde leeftijd
in te stellen dan voor mannen. "Dit
vraagstuk moet in studie worden
genomen. Dat de kleuterleidster nu
tot 65 Jaar voor een klas met meer
dan dertig 'kleuters staat, is een
NVSH wil dat
abortus door
ziekenfondsen
wordt betaald
DEN HAAG De NVSH zal er
zo spoedig mogelijk bij minister Vor-
rink van Volksgezondheid op aan
dringen om de ziekenfondsen voortaan
de kosten voor het afbreken van een
ongewenste zwangerschap te laten
betalen.
Men wil er de minister op wijzen
dat abortus in Engeland en Skandi-
navië voor de ziekenfondspatiënten
al gratis is. En dat ook in West-
Duitsland, waar kort geleden de
nieuwe abortuswet door het parle
ment werd goedgekeurd, vrouwen
binnenkort een eventuele ongewens
te zwangerschap, gedurende de eer
ste drie maanden, kosteloos kunnen
laten beëindigen.
Tot dusver komen 30 tot 40% van de
vrouwen, die in Nederlandse abortus
klinieken worden behandeld, uit
West-Duitsland. Bij de NVSH kon
men nog niet zeggen welke conse
quenties de sterke terugloop van pa
tiënten door het toestaan van abor
tus in West-Duitsland voor de klinie
ken zal hebben. Maar men voorziet
dat de klinieken in ieder geval ge
noodzaakt zullen zijn om hun werk
terrein wat te verleggen. De klinie
ken zullen moeten worden omge
vormd tot centra waar naast abor
tus, ook sterilisatie en onderzoek
naar baarmoederkanker kan worden
uitgevoerd.
wrange dissonant in de staalkaart,
die onze sociale voorzieningen ver
toont."
Dr. Modderaar wijst ook op de re
solutie van de 51ste internationale
arbeidsconferentie waarin wordt ge
steld dat de pensioengerechtigde
leeftild voor mannen ten hoogste 65
Jaar. voor vrouwen ten hoogste 60
Jaar mag zijn. Die resolutie in 1967
aanvaard, ligt nu al zes Jaar bij de
Nederlandse regering te wachten op
ratificatie.
Hoogerwerf: "Een paar Jaar geleden
zou een voorstel, zoals het hoof dbe
stuur dat nu heeft gedaan, mis
schien als uit de tijd zijn be
schouwd. Maar nu willen wij een
eventuele eerdere pensionering van
de werkende vrouw in elk geval ter
discussie stellen."
Belastbaarheid
In het voorstel van het hoofdbe
stuur van de ABVA wordt gezegd
dat het aantal voor invaliditeitspen
sioen in aanmerking komende amb
tenaren steeds toeneemt. "Er be
staat sterk de indruk dat de grens
van belastbaarheid voor werkende
vrouwen in het huidige maatschap
pelijke gedragspatroon eerder be
reikt is dan voor mannen."
Daarom verlangt het hoofdbestuur
dat het congres zich uitspreekt voor
een studie van deze problematiek.
In overleg met de rijksoverheid
moet worden nagegaan of een nieu
we zinvolle formule voor het tijd
stip van pensionering kan worden
opgesteld. Uiteraard zal dat conse
quenties hebben voor de pensioen
premie, want eerdere pensionering
dan op 65 Jaar is in het algemeen
een kostbare zaak.
Keuzeleeftijd»
Naast het eventueel vroeger pensio
neren van werkende vrouwen moet
ook worden bekeken of het mogelijk
is een keuzeleeftijd te hanteren
voor mannen en vrouwen (zowel
eerder als later dan op 65 jaar).
Ook moet worden nagegaan of een
duidelijker verkorting van de werk
dag als taakverlichtende maatregel
overbelasting zou kunnen voorko
men.
Voor dat laatste pleit ook dr. Mod
deraar. Hij denkt aan invoering van
langere rustpauzes, kortere dagelijk
se werktijden en meer vakantieda
gen als middelen om een evenwicht
tussen belasting en belastbaarheid
van oudere werknemers te handha
ven.
