ensgezindheid
NAYO-raad
/AN DER STOEL SCEPTISCH OVER 'OTTAWA'
Moeilijkheden verwacht
bij zeerechtconferentie
i§4*
5 LEIDSE SPAARBANK
§nden en Parijs welwillend
PLAN TOT
AANSLAG
OP NIXON
Nieuwe betrekkingen
gevestigd tijdens
reis president Nixon
i\%
Q
overal
Éde
gangmaker
Istizin
Vergroting territoriale wateren?
Spaïên op teihiijii
19 JUNI 1974
BUITENLAND
TTAWA (ANP) Minister
4 der Stoel is duidelijk scep-
h over zowel de nieuwe Atlan-
he beginselverklaring, die de
'tien ministers vandaag in Ot-
a zouden vaststellen, als over
initiatief van president Ni-
gelegenheid van de on-
kening van deze verklaring,
juni in Brussel, een Atlan-
>ne topconferentie te beleggen.
■\\eze verklaring "is geen histo-
fch document waarover onze
■Mankinderen nog zullen spre-
^i", zo verklaarde hij gisteren
^Niar", zo voegde hij hier aan
A, "het is wel goed dat de we-
-Ader de Amerikaanse verbin-
jegens Europa, zijn vastge-
gekund. Ik zou mij hebben kun
nen voorstellen dat wij' er mee
padden volstaan deze tekst hier
in Ottawa vast te stellen en te te
kenen". Wel is van belang, dat
president Nixon, alvorens in
Moskou besprekingen te voeren
met de Sowjetrussische partij
leider Brezjnew, overleg pleegt
met zijn Westeuropese bondgeno
ten, aldus mr Van der Stoel.
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Kissinger
heeft gisteren, tijdens een strikt
besloten vergadering, zijn veer
tien collega's een uiteenzetting
gegeven over de punten die in
Moskou ter sprake zullen komen,
en hen ingelicht over Nixons be
zoek aan het Midden-Oosten. Het
Nederlandse voorstel, bijv. jaar
lijks na te gaan hoe de beginse
len van democratie en mensen
rechten die in de aanhef van het
NAVO-verdrag worden vermeld,
in de aangesloten landen worden
toegepast, heeft niet zijn weerslag
gevonden in de nieuwe beginsel
verklaring. Dit zou, zo had mr.
Van der Stoel op eerdere NAVO-
ministersconferenties laten blij
ken, de mogelijkheid hebben ge
opend om van tijd tot tijd de
kwestie-Griekenland te behande
len.
Dit voorstel heeft niet voldoen
de steun gevonden, zo deelde Van
der Stoel mee. Er is wel "in vele,
lange gesprekken, een formule
ring gevonden die de verplichting
om deze beginselen verder inhoud
te geven vastlegt". Hij verklaar
de gisteren in de conferentie "te
betreuren, dat er nog een enkele
uitzondering is op de universele
toepassing van de beginselen van
democratie en mensenrechten in
alle NAVO-landen".
In antwoord op een vraag, waar
om hij op de voorgaande NAVO-
ministersconferentie, in december
in Brussel, Griekenland wel met
name genoemd en nu niet,
verklaarde hij „nauwelijks ver
schil te kunnen ontdekken tussen
het met name noemen en het zeg
gen, dat er een enkele uitzonde
ring is. Ik zie in de sterkte van
deze twee uitspraken geen ver
schil". Mr. Van der Stoel zal in
Ottawa, evenals ter gelegenheid
van de NAVO-conferentie van een
Jaar geleden in Kopenhagen, een
gesprek hebben met zijn Griekse
collega in diens hotelkamer.
„Met geen woord" is gesproken
over uitbreiding van het ver-
dragsgebied van de NAVO, bezui
den de Kreeftskeerkring, en er
is geen enkel voorstel van deze
strekking, zo verklaarde mr. Van
der Stoel. Maar „het ligt voor de
hand" dat overleg wordt gepleegd
over gebeurtenissen, die in geval
van oorlog of bij na-oorlog van in
vloed kunnen zijn op de situatie
binnen het verdragsgebied. De Ne
derlandse bewindsman heeft in
zijn rede tot de overige ministers
nogmaals nadrukkelijk verklaard,
dat Nederland geen uitbreiding
van het verdragsgebied wenst.
Naar in Ottawa verluidde zou
de Belgische minister van Buiten
landse Zaken Van Elslande, duide
lijk verwijzend naar de Neder
landse defensieplannen maar zon
der Nederland met name te noe
men, hebben verklaard dat het van
het grootste belang is dat elk land
zich onthoudt van het eenzijdig
terugtrekken van troepen. Op de
vorige week in Brussel gehouden
vergadering van NAVO-ministers
van Defensie zouden vooral de
ministers van West-Duitsland en
België scherpe kritiek hebben ge
oefend op de Nederlandse plannen,
omdat zij zouden vrezen dat in
eerste instantie hun landen met
de gevolgen van deze plannen
worden geconfronteerd-
Minister Van der Stoel meende
dat het hier een verklaring betrof
die zijn Belgische collega wellicht
had willen of nog zal afleggen.
Overigens is de kwestie van we
derzijdse en evenwichtige troepen
vermindering in Midden-Euro
pa in het kader waarvan Van
Elslande een dergelijke uitspraak
zou kunnen, maar niet noodzake
lijkerwijs behoeft te doen, gisteren
in Ottawa niet aan de orde ge
weest en heeft minister Vredeling
reeds verklaard dat vermindering
van de parate aanwezige troepen
afhankelijk zal worden gesteld
van hét slagen van de MBFR-on-
derhandelingen.
ADVERTENTIE
ze correspondent)
-L Met spanning wordt het resultaat afgewacht van de voorjaarszitting van
'O-raad, die gisteren en vandaag in da Canadese hoofdstad Ottawa wordt gehou-
deze bijeenkomst zal
bondgenoten bestaat
i kaan se minister van Bui-
Zaken Kissinger riep de
xmdgenoten van de VS
een Jaar geleden (hij was
adviseur van Nixon) op
k tot een nieuw „Atlan-
ivest te komen" Het was
ng dat dit stuk in april
25-Jarig Jubileum van de
Brussel plechtig zou wor-
tekend door staatshoofden
gsleiders. De zaak was te-
jd echter zo in het slop
it de ondertekening niet
en Nixons bezoek aan
rd afgelast.
heeft Engeland echter
tlantische Labourregering
rankrijk president Pompi
ngen door Giscard d'Es-
minder scherpslijperig is
rite van de VS dan zijn
he voorganger.
niet weg dat Giscard op
\ïrstek zal laten gaan, als
dagje naar Brussel komt
echtige ondertekening van
sche Verklaring. Frankrijk
redelijk worden vertegen-
J'üoor premier Jacques Chi-
de andere landen vaardi-
H erste minister af.
leeft als excuus dat de
Perzië van 24 tot 27 Juni
brengt aan Parijs, maar
ijkheid zit er toch wel
er de Franse houding. Het
de „familiereünie" in
uitgegaan van de Ameri-
resident. Pompidou heeft
r.-eigerd zich door Nixon te
•oepen" voor zo n Atlanti-
jening, en de Franse te-
idheid op dit punt is na
liet op slag verdwenen.
grafen. Vorige week werd
ir> Brussel al eens over één van de
twee nog openstaande punten: de
verwijzing naar de Europese politie
ke unie. In de verklaring staat
dat verdere vooruitgang
moeten blijken of er nu definitieve overeenstemming tus-
over de tekst van een nieuwe .Atlantische Verklaring".
Bovendien, al zou Giscard wel wil- Moskou niet is verdwenen. Deze con-
len, hij zou het zich niet kunnen statering werpt een enigszins veront-
veroorloven tegenover de Gaullisten rustend licht op de voortdurende
die nu eenmaal binnen zijn „nieu- groei van het militaire potentieel van
we meerderheid verreweg de groot- de Sowjet-Unie, welke moeilijk te rij-
ste groep vormen. men valt met de herhaalde verkla-
De Atlantische Verklaring die in ringen over ontsparmTn^
Ottawa vermoedelijk wel zal worden
goedgekeurd, beslaat veertien para- Wei'nig nieuws
Over de andere punten die tijdens
de conferentie ter sprake zullen ko
men, de Conferentie over Europese
u Veiligheid en Samenwerking (CEVS
de onderhandelingen over wederzijdse
heid op lange termijn "een gunstig fn evenwichtige troepen vermindering
effect zal hebben op de bijdrage *n midden-Europa (MBFR) beiden
van de EG-landen tot verdediging samengevat onder het punt Oost
van het bondgenootschap. Op dit West betrekkingen en de toe-
punt maakten de Engelsen lange s^and in het oostelijk deel van de
tijd moeilijkheden. Van Franse kant Middellandse Zee, wordt weinig
had men vooral problemen met de mouws verwacht,
consultatie-procedure tussen de VS CEVS is sinds enie tijd in een
en hun Europese bondgenoten. Dit imPasse. voornamelijk als gevolg van
punt zal in Ottawa vermoedelijk de Russische weigering ook maar iets
worden opgelost. doen °P wat het Westen vroeger
.-het vrije verkeer van personen, idee
verrassing en en informatie" noemde, maar wat
De Franse minister van Buiten-
y zoex aan Moskou aanduidt als be-
landse Zaken Jean Sauvagnargues voor nauwere
en zijn Amerikaanse ambtgenoot Kis- Dat deze
singer zouden het er gisteren over
eens zijn geweest dat het overleg
tussen de landen van de NAVO
slechts een politieke bereidheid zou
inhouden en niet een bindende ver
plichting. Waarnemers berichten
dat Sauvagnargues zou hebben ge
zegd dat de twist over het onderlin
ge overleg "de meest niet-noodzake-
lijke twist in de wereld" was. Vol
gens deze waarnemers was er een
verrassende eensgezindheid tussen de
Franse minister en Kissinger over
de betwiste paragraaf in de geza- eerste etappe, gedurende welke de
menlijke verklaring. Amerikaanse en Russische troepen
Oud-minister Luns waarschuwde, in West- en Oost-Europa zullen wor-
als secretaris-generaal van de ver- den verminderd. In een tweede, z.g.
dragsorganisatie, tegen "overdreven Europa etappe, zou worden gespro-
optimisme" als zou ontspanning in ^€n over vermindering van Neder-
de wereld reeds een feit zijn. "De landse' Belgische, Franse, Engelse
Aandachtig eik netjes op een rij luisteren van achteren naar voren de ministers van Buitenlandse
Zaken Henry Kissinger (VS), Soares (Portugal), Schaus (Luxemburg) en Tetenes (Griekenland)
naar de openingsrede tijdens de tweedaagse NAVO-conferentie in Ottawa.
tweede fase thans in Genève wordt
gehouden, kan worden besloten met
een topconferentie in Helsinki zoals
de Russen willen, lijkt vrijwel uitge
sloten (de eerste fase was een confe
rentie van ministers van Buitenland
se Zaken in de Finse hoofdstad, vo
rige zomer).
De MB FR-onderhandelingen in
Wenen verkeren nog in een begin
fase, maar het lijkt niet uitgesloten
dat begin volgend jaar overeenstem
ming kan worden bereikt
TEL AVIV De Israëlische ra
dio heeft gisteravond bekendge
maakt dat Palestijnse comman
do's van plan waren tijdens het
verblijf van president Nixon in
Jeruzalem een aanslag op hem
te plegen. De Israëlische veilig
heidsdiensten waren enkele uren
vóór de aankomst van de presi
dent zondag door welingelichte
kring op de hoogte gesteld.
De radio deelde mee dat de Is
raëlische en Amerikaanse vei
ligheidsdiensten daarom uitzon
derlijke maatregelen tijdens het
bezoek van de president hadden
genomen.
werkelijkheid is anders". De okto-
ber-oorlog in het Midden-Oosten,
heeft velen de ogen geopend voor de
kwetsbaarheid van de grondvesten de 'detente-
van de wereldvrede, evenals
in dit geval ook Canadese troepen in
West-Duitsland. Over de duur van de
onderhandelingen over deze etappe
groot belang voor Nederland, dat
de
ning.
"Men is zich
den dat de Sowjet-Unie er niet voor
terugschrikt geweld te gebruiken in
dien zij het mogelijk acht voordelen
te behalen zonder overmatig risi
co te lopen, en het is dientengevol
ge slechts de duidelijk bevestigde wil
van het Westen zich te verzetten,
die paal en perk stelt aan de Sowjet
russische ambities".
"De belangrijkste les die uit de oor
log in het Midden-Oosten moet wor-
den getrokken is dat de dreiging van
1 Maarschalk K. Zjoe-
ister van Defensie onder
bevelhebber van de Rus- Foertsewa afgezet De Sow-
gers die in 1945 Berlijn Jet-russische minister van Cultuur
m, is gisteren op 77-ja- mevr. Jekaterina Foertsewa, heeft
tijd gestorven, zo heeft haar zetel in de Opperste Sow jet
tsische perbureau Tass «parlement van de Sowjet-Unie) ver-
nd officieel meegedeeld, loren, zo blijkt uit de uitslagen van
militaire geschiedschrij- de zondag voor de Opperste Sowjet
ben Zjoekoio "de Eisen- gehouden verkiezingen. Onlangs
mn Rusland" genoemd werd de mogelijkheid geopperd, dat
ie rol die hij als leger- mevrouw Foertsewa, die door de corn
ier in de Tweede Wereld- munistische partij berispt zou zijn
eelde. Geen Russisch mi- omdat zij een luxueus buitenhuis in
d meer onderscheidingen de buurt van Moskou had laten bou-
\ekow. Onder zijn bevel wen. ook vervangt zou kunnen wor
de Russen de slagen om den als minister van Cultuur, maar
Stalingrad en Leningrad, dit is nog niet bevestigd.
Per jonk over Grote Dceaan
—Acht Europeanen zijn gisteravond
in een Chinese jonk, een precieze na-
botsing van zo'n Chinees zeilscheep
je van 2.000 jaar geleden, van Hong
kong naar midden-Amerika vertrok
ken. De eerste etappe leidt naar Tai
wan. Op dat stuk wordt het schip,
een 18 meter lang vaartiüg dat de
naam „Tal Ki" voert, getrokken door
een sleepboot.
AMMAN (AFP, UPI, Reuter, DPA)
De Amerikaanse president, Ri
chard Nixon, heeft gisteren zijn
"vredesreis" door vijf landen van 't
Midden-Oosten beëindigd en de
terugreis aanvaard. "Dit is pas het
begin van een veel langere reis. De
problemen die voor ons liggen zijn
nog enorm ofschoon de stappen die
wij genomen hebben belangrijk zijn",
aldus de president die opmerkte dat
hij tijdens zijn achtdaagse reis bui
tengewoon veel respect en genegen
heid voor de VS had ondervonden.
Na een bespreking in de ochtend
tussen Nixon en Koning Hoessein
gaven beide leiders een gezamen
lijk communiqué uit. Waaarin werd
gepleit voor verdere samenwerking
en meer Amerikaanse militaire en
economische hulp. Amerika bood
steun aan bij besprekingen tussen
Jordanië en Israël en Koning Hoes
sein werd uitgenodigd voor een
spoedig bezoek aan Washington voor
verder overleg over de strategie van
toekomstige pogingen om vrede te
bereiken.
De Amerikaanse president erken
de maandagavond in een toespraak
dat hy geen oplossingen had gevon
den voor het Arabisch-Israëlische
conflict. "Dit is geen tijd voor een
hetgeen de toekomst kan brengen.
De problemen zijn moeilijk, de ver
deeldheid is diep en gaat soms terug
tot vele, vele jaren. Maar tijdens
deze rej> zijn nieuw betrekkin
gen gevestigd waar geen betrekkin
gen waren, en waar e§n Amerikaan
se aanwezigheid is die door beide
partijen gewenst wordt, is deze er
om doelmatig te worden ge
bruikt", aldus Nixon, zinspelend op
het herstel van de diplomatieke be
trekkingen met Syrië op 16 juni.
België
jt\ Noordwijk
f/|\ Duitsland
Bergen
2' aan Zee
ea Italië
f^lScheveningen
H? Frankrijk
Zandvoort
li1) Zwitserland
*§f Texel
0* Portugal
l\ fiSchier-
monnikoog
Jl Noorwegen
^|\ïerschelling
Oostenrijk
JjT Sneek
Zweden
f^Jjl Haamstede
Joegoslavië
Domburg
Denemarken
Valkenburg
Roemenië
Epe
Finland
jS\ Vaals
Griekenland
Hilvarenbeek
p, Luxemburg
is een mild laxeer
middel van Bayer.
jj^\ Goed... ook in de
vakantie.'u weet
je S wel...
ander klimaat...
ander menu., .daar
i^\ heb je zo die eerste
dagen wel last van...1
Door
Nico van Vliet
ADVERTENTIE
aak het u gemakkelijk: voor alle geldzaken
naar één adres ook voor
CARACAS Morgen begint in
Caracas, de hoofdstad van Venezue
la, de derde internationale confe
rentie over wijziging van het zee
recht. Op initiatief van de Verenig
de Naties, zullen afgevaardigden
van 140 landen, zich opnieuw twee
maanden beraden over uitbreiding
van de territoriale water, verdeling
van de "rijkdommen der zee" en
maatregelen om de verontreiniging
ervan tegen te gaan.
De vrijheid, die ruim drie eeuwen
lang op de zeven zeeën heeft be
staan. is niet meer. De huidige pro
blemen, die onder meer tot uiting
kwamen in de geschillen tussen
Engeland en IJsland over visrech
ten, begonnen zich aan te dienen na
de Tweede Wereldoorlog, toen de
technologische ontwikkeling zover
was gevorderd dat de westerse lan
den aan de exploitatie van de zee
bodem konden gaan beginnen.
De zeevisserij, die inmiddels ook
met grote sprongen vooruit was ge
gaan ,had, met name de armere lan
den, in staat gesteld om op tamelijk
goedkope manier aan voedsel te ko
men. Conflicten bleven niet uit toen
sommige landen, waaronder Chili,
Equador en IJsland, ertoe over gin
gen om hun territoriale wateren
uit te breiden van drie tot tweehon
derd mijl.
Spionageschepen
Om derwille van de lieve vrede is
het eenvoudigweg noodzakelijk
geworden om te komen tot nieuwe
internationale afspraken. Op tafel
ligt allereerst een voorstel om de
territoriale wateren officieel van
drie tot twaalf mijl te vergroten.
Maar dit stuit al direct op moeilijk
heden. Honderdzestien zeestraten
om precies te zijn zullen door de
voorgestelde wijziging binnen het
gebied van het een of andere land
komen te liggen. Dat betekent een
belemmering voor de internationa
le zeevaart. Dus dienen er garanties
te komen om een ongehinderde
scheepvaart te garanderen. Maar
daarbij rijst al direct weer de vraag
of die garanties ook moeten gelden
voor Amerikaanse en Russische
Een tweede voorstel omvat de eco
nomische zeggenschap van kustlan
den over nog grotere zeestroken,
waarin zij het recht zullen hebben
de ontginning van de zeebodem ter
hand te nemen. Zijn zij daartoe niet
in staat, dan komt dat recht te ver
vallen en mogen andere landen olie
of aardgas trachten te winnen.
Onder druk van de Amerikaanse
oliemaatschappijen die techno-
logisch gezien aan de top staan voor
wat de ontginning van de zeebo
dem betreft, komt de Amerikaanse
regering met een derde voorstel
naar Caracas, namely k om voor die
delen van de oceanen die buiten
iets Jurisdictie komen te vallen, een
internationaal distributie-orgaan in
't leven te roepen, dat de exploitatie
van de diepste wateren moet verde
len. Het gaat daarbij om de moge
lijke winning van koper en nikkel.
Dit voorstel zal zeker stuiten op de
wat menslievender positie die een
aantal westerse landen, waaronder
Nederland, hebben ingenomen. Om
hiervan vooral de 33, niet aan zee
grenzende landen te laten profite
ren, alsmede de onderontwikkelde
gebieden.
De conferentie in Caracas zal tot
eind augustus duren. De Nederland
se delegatie zal onder leiding staan
van onze staatssecretaris van bui
tenlandse zaken, dr. P. H. Kooi-
mans. Of er over twee maanden 'n
ontwerp-verdrag op tafel zal komen
lijkt gezien de moeilijkheden uitge
esten,
