Hans van Manen in ban van a
nieuwe Sacre du Printemps
'BeNard':
met veel
lustrumstuk
verrassingen
roaramma]
Holland Festival
1974
I ...e/7 gisteren
TV morgen]
DUITSE TV
'7RIJDAG 14 JUNI 1974
PAGINA 5
AMSTERDAM „De opwinding
was enorm. Mensen floten, bele
digden de dansers en de compo
nist, schreeuwden en lachten. Di
rigent Monteux keek wanhopig
naar Diagilew, die hem tekens
gaf om door te gaan. Een schit
terend geklede dame sloeg een
jongeman in het gezicht die naast
haar stond te sissen. Haar bege
leider stond op en de twee man
nen wisselden hun kaartjes uit.
Het duel werd de volgende dag
gehouden. Een andere dame spoog
een van de boe-roepers in zijn
gezicht. La princesse de P. verliet
haar loge met de opmerking: ,,Ik
ben 60 jaar oud, maar dit is de
eerste keer dat iemand het waagt
mij voor de gek te houden".
Dit is een ooggetuigenverslag van
de première van het Strawinsky-bai-
let "Le Sacre du Printemps" niet
de première die zondagavond (16
Juni) in de Amsterdamse Stads
schouwburg wordt gehouden, maar
die van 29 mei 1913 in Parijs. Er is
sinds 1913 wel het een en ander ge-
gebeurd op theatergebied en er moet
zondagavond in Amsterdam wel iets
heel bijzonders op de planken ko
men wil het schouwspel van ruim
zestig Jaar gelden zich herhalen.
Maar een ding is zeker: de nieuwe
'Sacre du Printemps" wordt een poetsen", zoals hij het noemt. Dat
tionale Ballet en deze week heeft hij rechts. Hans van Manen knipt mot
tijd gehad om het nog "wat op te zijn vingers. De danseressen liggen
i- schouwburg van Amsterdam.
de evenementen
land Festival 1974.
De muziek is van een geniale
ponist, de dansers (Nationaal Bal
let) van top-kwaliteit, de decors en Repetities
kostuums van een eerste klas thea
ter-ontwerper (Jean-Paul Vroom)
en de choreografie is in handen van
de beste choreograaf in Nederland:
Hans van Manen.
"Le Sacre du Printemps" is de
moeilijkste opgave waar ik ooit aan
het Hol- gebeurt in de studio's van het Na-
Hans van Manen in een typische „Van Manenhouding" tij
dens een van de laatste repetities voor zijn Holland Festival-
produktie van Strawinsky's „Le Sacre du Printemps".
tionale Ballet boven in de Stads- vaststeken. In positie. Met hun hele "Uit het Kinsey-rapport is gebleken schuldigend. "Als de Sacre eenmaal i:
lichaam tellen zij de gecompliceerde dat 46 pet van alle mensen voor hun première is gegaan kom ik -
he-
totn -
Strawinsky-maten mee, 1, 2, 3, Ja
De muziek davert door de studio ei
de danseressen duiken de groep dan
"Oké. We doen nog eens
le doorloop"! roept Hans
nen. De rommelig geklede dansers
houden op met hun spleroefenlngen frater" repetitie.' °r£Tg"
huwelijk eerst contacten heeft
iemand van Ihun eigen geslacht.
Verder zijn er natuurlijk ook de al
ïrs in. mensen die werkelijk bi-seksueel vo
Hans van Manen volgt alle be- ^J11- Heel wat mensen gaan in hun sers. ei
wegingen nauwgezet. Dit is bijna de teven dus zowel met jongens als met maitre
zondag- meisjes naar bed maar dat be-
i feite al 25 Jaar niets. Hans van Manen draait i
bezig, sinds de tijd dat ik de mu- zijn tape-recorder. Hij zoekt
ziek op mijn vijftiende voor het ?erst begin van de muziek. De dansers
hoorde in de Disney-film Fantasia", bewegen ongedurig in hun truitjes
verzamelen zich in twee groepen avond is de première. De decors zijn tekent niet dat de benadering
de linker en rechterkant van de Uaar> de kostuums zijn klaar
er mag niets meer misgaan. Er is
brief binnengekomen van een thea- twee pas-de-deux
terproducent die gehoord had dat de
Sacre niet door zou gaan. Een mis
verstand. Het moet doorgaan.
lemaal bij, dan slaap ik overal
aar neerval. Ik werk trouwens
eer aan nieuwe balletten: een
Alexandria Radius en zes dan-
en een ander voor Gérard Le-
jhet Nederlands Dans
theater met zes danseressen. Op mu
ziek van Ravel. En op 31 Januari,
Erotiek
"Ja. het is
erotisch ballet.
wollen beenbeschermers
kij-
vertelt Van Manen
laatste repetities in Amsterdam.
Hij heeft de laatste weken in
schillende interviews benadrukt dat op banken onder de spiegels: iemand
zijn Sacre geen verhaal-ballet wordt.
Strawinsky schrijft zelf dat hij voor
de uitwerking van zijn bruuske the- w
datgene koos wat de muziek in hun stopwatches in:'het partitu»u
daar moeit ik nog aan beginnen.
Deze zomer geef ik lessen in Keulen
en daar doen ze ook een van mijn
balletten op de televisie.
Even later nemen we afscheid.
w De eerste grote pas de deux: Han Al mijn balletten zijn erotisch.
ken met schuine ogen naar de enige Ebbelaar met de jonge donkere Sacre is voor my een ritueel Daar 8aat hiJ ^n, een
geheel geklede mensen langs de kant Amerikaan David Loring, die zijn een uitdaging, zoals al die meiden ideeen, plannen, muziek
anken onder de spiegels: iemand eerste seizoen bij het Nationaal al dansen met die Jongens. De steeds weging. Hans
het Nationale Ballet, twee Jour- meteen een solo heeft. Het is
zijn geest opriep: het voorhistorische
Rusland. Hij was nu eenmaal een
Rus. Maar hij zei daar onmiddellijk
bij dat dit idee uit de muziek voort- ^^kom^'op
komt. niet de muziek uit het idee. aanscrs Romen op
de Sacre gaat open. Totale stil
te. "Oké, we beginnen!
De bekende geladen fagot-solo. De
links, de
vloelende, makkelijk ogende i
ontroerende pas-de-deux die abrupt Het genaamde maïdöióïïer heb
tot een einde komt ais alle zestien ik voor het slot bewaard,
danseressen met gebalde vuisten het
toneel op komen draven.
Verontwaardiging? Jalouzie? Bo- Na een kwartier al hangt er in de
i feministen? Geen tijd
meisjes van rechts. Twee blokken na te denken, want de muziek gaat lucht. De haren
mtin mensen stappen op elkaar toe. Dr in een razend tempo verder en na danseresspn ha
gaat het om de construct e, J Britse nrndueer he Pint srhetspn re veel eedans volet dan de
werk is niet anekdotisch
6chrijvend."
Strawinsky in zijn biografie: "Toen
ik aan de laatste bladen van mijn
partituur voor De Vuurvogel werk
te kreeg ik een visioen dat me totaal
maken op zijn notitie-blok; Hans pas-de-deux
Radius.
met zijn 1
plechtige heidense rite
oude mannen die in een cirkel zit
ten en keken naar een Jong meisje,
dat zichzelf de dood in danst. Zij wa
ren bezig haar op te offeren aan de
god van de lente. Dit werd het the
ma van Le Sacre du Printemps".
De Juiste vertaling van Strawins
ky's Russische titel is dan ook "Het
Lente-offer" en niet "De inhuldi
ging van de Lente", zoals het werk
ln het Frans en het Engels bekend is
geworden. Strawinsky begon er in
1912 in Rusland aan te werken, en
voltooide zijn compositie in 1913 in
Zwitserland. De toen nog Jonge com
ponist was de ontdekking van de
super-talentenjager Serge Diagilew.
de leider van het nog steeds be-
danseressen hangen los, die van
niet be- Britse producer begint schetsen te veel gedans volgt dan de tweede de jongens zitten vastgeplakt op hun
1~i_ WWHan Ebbelaar, voorhoofd. Ze zijn drijfnat. Als het
ouw Alexandria maagdenoffer is gebracht en de 32
dansers op dat merkwaardige laat-
zijn hier en daar over- ste fluit-solo'tje voldaan ineen zak
ken kunnen de dansers niet meer.
Hans van Manen ook niet. Hij
gaapt, is doodmoe. 'Ik slaap
Manen telt nauwelijks hoorbaar
mee en kijkt met priemende ogen
gefronste wenkbrauwen.
De dansers zakken door him eenkomsten tussen
^aste.Ik^'in muTie'ïi^ïding me^s verla^,n 'inks tweede pas de deux
denkbeeldige podium. De danse s nen zegt daar
draaien hun hoofd i
eerste
Hans van Ma
de repetitie
links, naar dat hij dat expres zo gedaan heeft, vier uur per nacht", zegt hij veront-
LEIDEN Op de Burcht werd
gisteravond de première gegeven i
r de gelijknamige
NEDERLAND I
15.55 Wereldkampioenschappen Voetbal '74: West-Duitsland
Chili (NOS)
18.45 Fabeltjeskrant (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 De Waltons, tv-serie (TROS)
20.00 Journaal (NOS)
20.21 Porgy and Bess (TROS)
Film van Otito Preminger uit 1959 na:
musical van George en Ira Gershwin
22.15 Tros Sport (TROS)
22.50 Drie momentopnamen in Zuidoost-Azië, dokumentaire
(IKOR)
De dokumentaire laat tralningswerk in West Irian zien
(met onder meer een toelichting door generaal Sima-
tupang van de Indonesische Ra Ad van Kerken). Voorts
worden twee projecten op de Filippijnen getoond, die
beide representatief zijn voor één van de grootste di
lemma's in vrijwel alle ontwikkelingslanden: de trek
naar de grote stad en de daarmee gepaard gaande
leegloop van het platteland.
23.25 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.35 Fabeltjeskrant (NOS)
18.45 Journaal (NOS)
18.55 Dokumentaire: het kind van de rekening (KRO)
Deze reportage gaat over het probleem van de zwerf
kinderen in de Zuidkoreaanse hoofdstad Seoel.
19.25 Wereldkampioenschappen Voetbal '74: Oost-Duitsland
Australië.
21.20 Journaal (NOS)
21.40 Brandpunt (KRO)
22A0 Uit de kunst (NOS)
23.05 Journaal (NOS)
23.10 Wereldkampioenschappen Voetbal '74: samenvattingen
(NOS)
Als de kwaliteit van het folklo
ristisch festival waarmee het
wereldkampioenschap voetbal
gistermiddag in het Waldsta-
dion on Frankfurt werd ge
opend bepalend zou zijn voor
de rangschikking van de deel
nemende elftallen, dan werd
Brazilië op een pump en een
sambaschoen opnieuw kam
pioen. Haïti zou in de finale
niet verliezen. Argentinië zou
de strijd om de derde plaats
van Uruguay winnen, en met
de benoeming van Joao Have-
lange tot president van de Fifa
zou de Zuidamerikaanse hege
monie in het voetbal voltooid
zijn.
Maar omdat later in de mid
dag het Braziliaanse elftal zich
in de openingswedstrijd tegen
Joegoslavië beduidend minder
elegant bewoog dan de Jongens
en (verrukkelijke) meisjes van
de carnavaleske dansgroep die
als laatste ploeg van het ope
ningsfestijn mocht losbarsten,
zal die volgorde na de finale
op 7 Juli wel geheel anders lig
gen. Gelukkig maar, want op
basis van de nationale bijdrage
die alle zestien deelnemende
landen aan die opening moch
ten leveren zouden, bijvoor
beeld, West-Duitsland en Ne
derland (Jawel, klompendan
sen) in de eerste ronde reeds
zijn afgevallen. Nu mag Cruijff
het tenminste nog proberen.
Zo'n openingsceremonie, daar
kan geen internationaal sport
toernooi blijkbaar meer buiten.
Elk land heeft de Carel Briels
die het verdient en dan zullen
er ook talrijke registers worden
opengetrokken. Waarom nou
niet gewoon een meneer die
een paar vriendelijke dingen
zegt en vervolgens het welt-
meisterschaft voor geopend
houdt? Van het aldus uitge
spaarde geld kunnen dan de
premies van het morrend voet
balvolk nog wat aangezuiverd
worden.
Maar nu kregen we anderhalf
uur lang folkloristisch gestoei
dat (behoudens de reeds ge
noemde Zuidamerikaanse lan
den en enig volksdanswerk van
Oosteuropese naties) goedbe
doelde tijdverspilling bleek. Dat
tweeduizend schoolkinderen uit
Frankfurt in draf het WM '74
embleem op de grasmat kwa
men leggen, was een charman
te attentie al vrees ik voor een
levenslang trauma bij het Jon
getje dat, aan de regie ont
snapt, zijn plaats niet kon vin
den en zich tenslotte maar
vermoedelijk snikkend als
allerlaatste in het gras liet
vallen. Overigens bleek reeds
tijdens deze opening dat wij,
Nederlanders zoals wij bij el
kaar op schoot zitten, toch
goed vertegenwoordigd zijn in
Duitsland. De camera verwijlde
namelijk vrij vaak bij een re
clamebord dat ,.Kase a us Hol
land" beloofde. We kunnen het
niet laten.
De Westduitse televisie is ruim
twee jaar bezig geweest met de
voorbereidingen tot het ver
slaan van dit voetbalgeweld. In
plaats van de bij interlands
gebruikelijke drie of vier came
ra's wordt elke wedstrijd hier
gevolgd door zeven camera's.
Wel, in dit allereerste duel tus
sen Brazilië en Joegoslavië was
daar niet veel van te merken.
De regie was vaak weinig alert,
een enkele keer viel het beeld
uit, een herhaling werd onvol
ledig gegeven, de beeldovergan
gen waren niet zelden erg
traag.
INVALLER
faamde Ballet Russe. Diagilew gaf studentenlustrumstuk „BeNard",
de opdracht voor de choreografie aan geschreVen door Joost Halbertsma en
zijn andere ster-ontdekking: de le- geregisseerd door Jaap Wieringa. Jaap
eer bekend
de Haagse
gendarische Vaslaw Nijinski. Wieringa
Strawinsky was over die keus ont- als acteur, verbonden i
hij krankzin- comedie. Maar dat Wieringa ook
nig werd als danser beroemder dan
zijn tijdgenote Anna Pawlowa of
Noerejew nu en Strawinsky bewon- menwerking met Wim de Haas (cho-
derde hem zeer, maar als choreo
graaf vond hij Nijinski "onmogelijk
te werken" .Hij heeft
reografie) en Pamela Teves (pro-
duktie) met zijn artistieke talenten
omringde. Het is eigenlijk overbodig
niet de ontwikkeling van het stuk te
Nijinski de partituur uit te tellen. schetsen, omdat dit de ontvankelijk-
Hans van Manen is ook begonnen heid bij de toeschouwers, die de
met tellen, maar hij zegt dat zijn Burcht nog zullen bezoeken, zou
ballet er heel anders uit zal^ zien, schaden. De toeschouwers, die het
stuk achtereenvolgens 14, 15, .17 en
18 Juni a.s. kunnen gaan zien, zullen
het dan veel overrompelender bele-
ven- omdat dit stuk zijn effecten ont
leent aan het verrassingselement.
En die elkaar snel afwisselende ver
rassingen zijn er genoeg. Behalve
ballet maakt <ton het „Bengaalse vuur," om de
dan dat van Nijinski in 1913.
houd het heel simpel. Ik ben
overzichtelijkheid. Ik werk met dui
delijke blokken mensen; ik wei
slimme kruip-door-sluip-door
plaatsingen om de zaak interessan
ter te maken. Het wordt een duide
lijk symmetrisch stuk".
k«pt hif twee'platen ™dt"5 oorlogshandelingen in een kader
uitvoering (in dit geval die van Pier- Plaatsen, zijn er de prachtige mu~
re Boulez met het Cleveland Orkest) cale omlijsting en de haast geperfec-
en die platen zijn meestal al versie- tioneerde kleding. Maar dit zijn
ten als hij aan de repetities begint, slechts uiterlijke kenmerken, die al-
"De partituren van de muziek kan leen de spelbeleving het Juiste accent
ik niet lezen dus ik luister alleen geven. En in „BeNard" staat de spel-
naar die grammofoonplaten. Maar beleving, die vooral in stukken van
dan wel erg lang. Als ik aan het ma- dit gehalte, zo bepalend zijn. centraal.
het ballet begin krassen En het is voor iemand als Raymond
Vrijdag 14 juni
HILVERSUM I NA 18 UUR
18.00 Nieuws 18.11 Vandaag
18.20 Vervolg VPRO-
gramma. 15.00 (S) Luister uit én
thuis: verzoekplatenprogramma voor
de militaire® met om 16.30 Nieuws»
16.58 Michael Strogoff. hoorspel serie.
zending
de Pa:
18.30 Nieuws. 18.41 Eehc
kennimg: nieuws, feiten
velen, RKK-ultoen-
|e^.W HILVERSUM III
22.25 NCRV: 7.02 (S) Drie op Je boterham:
S) Drie op Je bo-
9.03 (S) Tot uw
uzlek op verzoek.
10.08 Muziek hi] de koffie. 12.03 (S)
23.65-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II
18.00 (S) Motropole Orkest. 18.19 Uit.
gronden
sociaal-maatschappelijk
u- Arbeid. Drie de middag: Los vast-
18 50 Ver- 14 03 (S) Elpee Pop. 15.03 (S) Filter:
hter- jongerenprogramma. NOS: 16.02
pelilk W.K.Voetfcal 1974: Nederland—Uru-
terreln. 18:58 MarktberichtenLa.m. Haaaover. Tevens flitsen
KNBTB. VPRO: 19.00 (S) Tahiti
leugens, verwarring, strijd en goed
nieuws. 20.00 Nieuws. 20.05 Vandaag"
dit, morgen dat. 20.15 (S) Tahiti FM
(.vervolg). NOS: 20.30 Den Haag van
daag. VARA: 21.00 (S) Groot Om
roepkoor, Omroeporkest
ZwedenBulgarije.
het woord. 22.45 (S)
Staalkaart. 23.40 (S) Muziek
Nederlanders. 23.55-24.00 Nieuws.
NOS: 18702 Joost mag niet eten. 19.02 1 8 46 <K) FaheUjmtoant.
Drie loopt achter: V.S.O.P. 20.02 (S) urnaal. NCRV19.00 K
Nederland I
NOS: 16.00 (K) Journaal. NCRV 16.02
(K) Kijkkast. 16.46 (K) Vakantie-
sprookjesboek. ee® Japanse fllmeerie.
17.00 (K) Werkwijzer. fUmmrts. 17.10
—17.35 (K) NCRV Poppenkast. N06:
'eekraat. 18.66 (K)
.9.06 (K) De wolvin
K.K. Voetbal
nabeschouwingen
VPRO: VPRO-Vrijdagavond Show: ge
varieerde muziek en plaatbeeprekln-
Onderbreking van 21.15-31 20
roemde melodieën. 21.46 ^8) Hier l_
nu. 22.26 (K) Jongerenkoor: negro spi
rituals. NOS: 22.35 IK) Journaal. 22.40
—23.10 (K
vattingen.
Nederland II
NOS: 1666—17.46 (K) WK. Voetbal
mijn twee platen al als grind,
daarna ken Ik de muziek ook door
door en ik weet precies hoe het in
den Bogaard (die zo verdienste
lijk Angelo gestalte gaf in „Leer
Leer") bijzonder belangrijk met
Een scène uit 'BeNard', het studentenlustrumstuk waarvan een reeks opvoeringen binnen de
muren van de Burcht wordt gegeven. (Foto- Jan Holvast)
^balletstudio werf," a?e"euw de^roï ÏÏS BeTOlg' ?le T', idmtleke b- d°<* da dasP°°' de gene- zo'n belangrijke rol ie. moet de uit-
uit. Daf komeiTer toclT steeds weer S^eT^tTkïï. "u\Z£t Sar vooral ln de echijnbaar on-
verrassingen bij. Je merkt dat inge- doen. Het sonore stemgeluid, dat op "loTden^rdt fhTfannemen
wttkeld^passagesin feite nee, io- ^e n tot^een^naast de weddenschap, dte etgenbjk geen
plaatbeeprekln-
.1.) (Om 22.55VMed«i©ltagen!? ~W W.K. Voetbal *74:
KRO: 2.00 KRO-op-dxle: Nachtvlucht.
NCRV: 4.02-7.00 (S) Bent u daar
nog?
ZATERDAG 15 JUNI VOOR 18 UUR
tHILVERSUM I
VARA: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend
gymnastiek. 7.20 (S) Z.O.: gevarieerd
RSrï&rïff Mjj-rijg ao.oo tKi .Jou
Voetbal "74 Zweden—Bulga
rije te uüaaeidorf 18.46 (K) Fabel
tjeskrant. 18.66 iK) Journaal. 19.06 (K
W.K. Voetbal '74. 2e helft Zweden—
De enige uitkomst, die de Nar koning. Niet
maal. maar wel Hein Snijders
"De
hautain vernederen van de Nar Mi-
werknemers. 17.56 Medede
lingen.
HILVERSUM II
TROS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Ont-
Nieuws.
partituur tel ik eerst helemaal chlel Noordzi) die m ziJn 5trlJd tus_ lazet «f toeschouwers zich
en geweldige uitpluizerij. Ik X de ?°^ltle van de Nar belangrijk in rast afvragen, of de opmerking
probe^rde^Um^Lfemleïnvow fngsf™™7rrL"dverS' de dial0gen tussen de PredUler en de Jongens, die Grieken" (vrij naar
angst en verbergt In Heks wanneer de Prediker zegt: terix) een volgzaam uitspreken van
het geloof, de tekst is of een spontane impro
visatie.
panische sprongetjes, is de Prediker fe" de kracht
veel dansers werk: tweeëndertig. Tot waard00r da slechtheid geen°kans'
.win,,. hierbij ook het tegenspel, dat de Heks kan gnjgen". Qf iets later: „Het
s het maximum twintig.
Het ballet is wat Van Manen be
treft nu klaar. Hij heeft het inge-
lnformatte show.
12.00 Nieuws. 12.30 Sport- elective
0 Nieuws, la ii in Journaal
Rooie Haan, Vara's zal
14.46 NOS-JMBM-1
Programma voor bui-
I schijnbaar
•'n belangrijke rol dit- belangrijke bijzinnen (middenstuk
het antwoord aan de professoren)
voeten uit. Hij geeft zijn tekst zoveel geperfectioneerd worden. Deze boei- bijt-sóos,
ende lustrumproduktie, die overigens
„rare voor iedereen toegankelijk is, ver-
As- dient 20 Juni a.s., wanneer prinses
Beatrix de galavoorstelling zal bij
wonen, een meer dan royale afslui
ting. Kaarten zijn onder meer
Wie van d© drie. 20.46 ,'K)
i. 21.15 (K) Columbo:
NOS: 22.3022.36 (K)
Tlen-on.
met Jonge lulsteraan». 4./A
10.33 (S) Plaatvaerta. 1180
S) Wegwezen, een programma voor
akantlegangers an andt-r* weggebrul
11-66 Medadelïngan.
(K) Nieuws uit Noord-Rij n-
Iden. 18.10 (K) Georaa rv-eeria.
(K) Journaal. 19.20 ~t) Auaga-
«BVwsrtwrSt «21
ruxsrüohkmn aul Brdea,
speslfUin. 81.66 <K) Da* 7. Stouv
22.00 (K) Reportaga oto Bonn 2236
(K) Journaal «n wwsrbertobA 23.4
<K) Tatort.
Pamela Teves de Prediker biedt.
grootste gevaar, dat het geloof kent, male inzet, een vaak onduidelijke ar-
Vooral het verlengen van de uitge- is de duivelse manipulatie!". En in ticulatie en een dreigend „locaal
studeerd met de dansers van het Na- strekte handen van de heks door die geladen sfeer, nog even onder- cent" te bespeuren. Juist omdat dit
net. om 11A6 Med
Bij de Nar viel, ondanks een opti- krijgbaar bij de" muziekhandel Ser- ia:l?
- vaas en het studentenuitzendbureau
ASA. en tuinbouw. 12AO Nieuws. 12.41 Ak-
Prsnoo 18A6
- -
- (K) 9
A.C. KOEKEBAKKER JR. p(«
DDR—AusferwUA.
