)emocratie
i vrije
tterval
"S?
EIGEN PAARD KOST BEHALVE
HOOP GELD, OOK VEEL TIJD
m
pectrum Encyclopedie
Ir
Herdruk
van Lord
Lister:
grappig,
curieus
'Ik leef nog', maar
de littekens zullen
altijd zichtbaar zijn
Handvol
thrillers
van Bruna
Irwin Shaw
indringend
„0 17 MEI 1974
mmm.
j
je presentatie van de Grote Spectrum Encyclopedie heeft
uil Eijk, redactioneel adviseur, de deur op een kier gezet
aj het mondjesmaat in de keuken laten kijken. Zij
He dat voor deze encyclopedie, straks vierentwintig dikke
sterk, negen miljoen woorden beschikbaar zijn, verdeeld
lim dertig hoofdrubrieken, van medicijnen tot beeldende
van sterrenkunde tot psychologie. Die negen miljoen
"stoorden waren al de oogst van een enquête onder, zoals
juw Van Eijk dat noemde, „mensen die bij publiciteits-
tzijn betrokken".
moesten ook een bij- het zaak Is om dit te voorkomen,
in de uiteindelijke ver- waar dat redelijk gemakkelijk gaat.
in de ruimte over de ver- Waarschijnlijk gedoogt de computer
Id onderwerpen, waarbij re- niet om deze omissie in de komende
«•lm
kj> t
aoest worden gehouden met
god. "Er is nu eenmaal meer
over geschiedkundi-
delen te herstellen maar jammer is
het wel.
Bovendien staat de afwezigheid
iwerpen dan over het zo van die algemene kaarten op voet
agologie", voegde Inez van oorlog met het lofrijk streven
i daar met bewonderens- van de samenstellers om beeld en
optimisme aan toe en woord functioneel volledig te integre-
menige ambitieuze agoog ren. Kaarten bekijken is visueel
doende zijn.
Een blik in een goede atlas (dus
aangepast Jargon mogen ook op een goede landkaart) zegt
a dat er een stuk dubbelzij- meestal meer over afstanden, maar
eting heeft plaatsgevon- ook over politieke problematiek dan
artige makers van encyclo- ondervindelijk te toetsen. Een ency-
ibezingen in alle toonaarden cyclopedie leest men niet van voor
jeen profijtelijke activiteit Is. naar achteren maar een paar steek-
ie encyclopedie geeft dik-
levenslicht aan een dynastie
deide naslag-werkjes en het geval wat helderheid. Er staan in-
Hiijds de mensen met de
dviezen zoeken en vinden,
Is de mensen zoeken en
rinden die straks de rijpe
ivan het weten in de kloeke
op handbereiksafstand op
imeubel hebben staan.
«n stapje verder om bij
zenommeerde encyclopedie-
geneologische tabellen
of mindere bloedverwant-
iist te stellen: de grote e.
sn medische e. voort en
een medische e. in pocket-
Van grootmoeder naar
iter. Dat is helemaal geen
nchijnsel, met dien ver
voor de zeventigerjaren
als de verwekker zal
vectrum, onderdeel van het
de grootste Neder-
I itgevers, heeft tot op heden
I ervaring met encvclope-
'51 «r Het resultaat
Nederlandse geprogram-
encyclopedie. Dat schept
gebruik een aantal voorde-
tl# (oorbeeld: de eigenaar van
krijgt alvast een register
ham), ware het niet dat men dan
al in het weëe oppervlaktewater is
gestikt.
De eerste conclusies.
Het boek heeft een mooie lay-
ou\Prachtige letter In een vrije
b jongverworven bezit iets 'fselval; de ™tieS die lnlorma-
r tie moeten visualiseren, doen dat
doorgaans op originele en esthetisch
aangename wijze, het fotomateriaal
rerenommeerde encyclope- 15 verrassend (een enkele keer wat
ktie. lopende druk) tegen- °®P; da hardgele knollen
rurblj onder het artikel blJ het stuk ..Aardappel"). De keus
teen" een aantal doden voor grotere artikelen is verheugend
tuidsco 1906 werd opgegeven de haussa aangeklede woorden-
iwchilde van hetgeen ver- boeken die encyclopedieën moesten
•der "San Francisco" voorstellen. Op het oog zit er iets on-
iteeerd uitgewogens in zo'n eerste eenzaam
n overigens de makers van deel dat wel „Ambonezen ln Neder-
Bpectrumencyclopedie ook land" bespreekt, maar niet .Ambon"
llftnet leedvermaak te ver- da' de ..Age of Reform" de eer-
Or zijn het trouwens veel bal" vad de 19de eeuw ln Enge-
land, kennelijk meent te moeten til
len uit het straks nog komende arti
kel „Groot-Brittannië en dat „Ameri
ka" op een heel andere wijze en
in een vijfde van de ruimte aan
de orde stelt dan het zwarte wereld
deel. Het frisse en het gedurfde in
de keuze van „moderne" onderwer
pen smaakt naar meer, zelfs of Juist
"nta, waarin" "de met een als™'n onderwerp „Afval" heet. H.M.
Grote Spectrum Encyclopedie
(Deel 1/Aal-Arg) Uitgeverij Het
Spectrum B.V. Utrecht/Antwerpen.
met leedvermaak te ver
zijn het trouwens veel
mensen voor), want op 't
irtje Afrika van hun pre-
(bladzij 140) staat de Sa-
i onder de Sahara als "al-
flg" gekarakteriseerd.
Spectrum Encyclopedie
omschreven als "es-
Dat is gecompliceerd
de makers het in langere
Twee keer
Black Beauty
&ts tegen, maar het bete
rt nodige geduld bij menig
P. waarover men bondige,
informatie wil hebben.
sstrikt door het alfabet fijn-
Ocyclopedie en haar sys-
zuster die in haar oer-
praktijk zal hij al vaak
Murgesteld worden, zodat
Een voorbeeld van koppeling
van beeld en woord in de nieuwe
jir,s! !i> tfe» t ,-jfi efi!
Sëhftfit 4-n UtHÏèfg
ivafiiifgrtfA /jf&Sfferkt'-').
Ov&ditg t&ètt fits
VÉffa Wiftift ff) rWlf/l W
is-J# 'fy s rt#\"hts
i/iyxttwhqn kmf, h&uiii
i i:
"Spectrum". Hier gaat het om passing" in biologische zin: o.a. geografische omstandigheden be-
ïllustratie van het begrip "aan- de vos in zijn verschillende door paalde verschijningsvormen.
menig cijfer.
Inez van Eijk sprak bij de presen
tatie ook over de bereidheid die de
medewerkers aan de Spectrum
moesten hebben om hun kennis te
democratiseren. Nu zijn dergelijke
tijdsgevoelige termen slechts proef-
derdaad een groot aantal zeer
boeiend en glashelder geschreven ar
tikelen in dit eerste deel. Het stuk
over „Adel" is een unieke compilatie
van een in feite verrassend weinig
ontgonnen gebied: „Achttiende eeuw"
trekt horizontale lijnen tussen ge
beurtenissen en verschijnselen die
veelal te afzonderlijk en eenzaam in
de verschillende disciplines bleven
steken. Tot zover is het allemaal
inderdaad democratiseren in de prak
tijk. Er speelt in de opzet echter ook
mee dat er wordt opgeklommen in
moeilijkheid. Men kan halverwege de
lezing van het artikel afhaken. Bij
„Algebra" Is dat al gauw; bij „Al-
coholisme" duurt het wat langer, bij
Dat had het merendeel >iAmmementsmuziek" zou men best
tot het suikerzoete einde kunnen le-
"Het eigen paard" door Wolfgang
Hölzel, in de vertaling van Els Com-
mandeur-Demesmaeker verschenen
bij Uitgeversmaatschappij Kos
mos in Amsterdam (f 14.50).
"Dit boek is bestemd voor al die
vrije-tijdsruiters, die wel eens de
aanschaffing van een eigen paard
overwegen", zo begint Wolfgang
Hölzel de inleiding tot zijn boekje.
Dan zouden we eigenlijk willen
vragen: welke vrije-bijdsruiter doet
dat niet bij tijd en wijle? Stuk voor
stuk beleven zij het moment, dat zij
er over gaan piekeren een eigen
paard aan te schaffen. Maar dan is
het heel goed Hölzels boekje eerst
even ter hand te nemen en aandach
tig door te lezen. Want een eigen
paard kopen is een stap, die men
gemakkelijk kan nemen zonder zien-
zelf de volledige draagwijdte ervan
voor te houden.
We kunnen rustig zeggen, dat
paardrijden vandaag de dag erg po
pulair is. Men kan het rien aan het
aantal manéges, dat overal uit de
grond rijst. Men kan het zien aan het
grote aantal boeken, dat over dit on
derwerp in de boekwinkels komt te
liggen. Maar men kan het ook mer
ken aan de prijzen van de paarden.
Die lopen nauwelijks langzaam
maar zeker flink op. De cijfers
van de Utrechtse paardenmarkt lie
gen er wiet om. En daar komen de
echte raspaarden niet eens. Op de
keuringen worden soms fabelachti
ge bedragen neergeteld als een dier
de kritische blikken van de keur
meesters heeft kunnen doorstaan.
En af en toe worden er zelfs kapi
talen betaald voor dieren, die het
predikaat "goedgekeurd" niet eens
hebben kunnen halen. In het buiten
land is men veelal wat minder kies
keurig dan hier.
In elk geval, een paard is vrij duu*-
Een paard, dat iets kan, is nog duur
der. Een goed paard is erg duur. En
dat is nog maar één facet van het
eigen paard. Hölzel zet in een heel
helder, erg nuchter, maar met voel
bare liefde voor het paard geschre
ven boekje uiteen welke talloze pun
ten er nog meer aan de orde gaan
komen. Bij het kopen: wat voor een
paard gaat men waar kopen? Door
wie laat men zich adviseren? Een
waslijst van vragen is op te stellen.
Want waar gaat men het dier stal
len? Wat wil men ermee gaan doen?
Wat wil men ermee gaan bereiken?
Laten we niet ingaan op alle
details, die uitvoerig in het boekje
aan de orde komen.
Hölzel geeft grif toe, dat men van
een eigen paard veel plezier kan be
leven. Dat het een feest kan zijn,
zo'n dier te bezitten, omdat men er
vele uren heerlijke ontspanning van
kan verwachten. Maar hij waar
schuwt de toekomstige eigenaar of
eigenaresse bij herhaling, dat men
zichzelf tevoren heel goed moeten
realiseren, dat zo'n eigen bezit r
alleen veel geld gaat kosten, maar
ook veel tijd. Erg veel tijd zelfs. Het
is een levend wezen, dat een goed
onderhoud vraagt. Natuurlijk, men
kan het laten doen. Maar dan
zegt Hölzel kan men net zo goed
op een manégepaard blijven rijden.
Als men een eigen paard werkelijk
wil bezitten dan moet men het zelf
ook verzorgen. Goed verzorgen. En
dat vraagt inspanning en vele uren.
Maar wie die verantwoordelijkheid
kan opbrengen kan er enorme
vreugde in terugvinden.
K.P.
germanisme aangedui
len" onderstreept zijn.
i straks op een zeer
en volledige index aan
We delen voor gepland) om
ttjes uit het degelijk door-
tood te peuteren. Nog weer
beeld: dit eerste deel (van
irg) geeft geen artikeltje
f of "Aambeien" en voor-
toorlopige klapper weet te De liefhebbers van de Jeugdserie
er elders in deel 1 of 2 ook op het televisiescherm, waarin de
w te verwachten, waar- zwarte hengst Black Beauty in feite
moet men wachten tot de de hoofdrol vervulde, kunnen als zij
bg van verzamelbegrippen de avonturen van dat paard nog
sstelsel" of "Scheepstypen". eens nalezen, kiezen uit twee uitga
ven.
Bij de Uitgeverij Amsterdam is in
de vertaling van Jan van Gelderen
een boekje verschenen, dat voor
is de Spectrum een stap f 3.95 te koop is. Men kan er enkele
iüng van een compromis verhalen over Black Beauty in te
rugvinden, natuurlijk gegarneerd
met een aantal fraaie platen. Paar
den vormen nu eenmaal een zeer
Wier een groot succes is ge- dankbaar fotografisch gegeven en
fcEnsie van kort na de oor- voor de rol van Black Beauty had-
elk geval kinderloos. den ze bepaald niet het lelijkste dier
constaterende, mis ik Juist uitgekozen.
'Spectrum grote brokken Integendeel. Dat kan men ook zien
kring aanbiedt, de gewone op de foto's, die te vinden zijn in de
Afrika beslaat 50 boei- tweede uitgave, die aan deze tele-
^'s; er zijn kaartjes voor visiehengst is gewijd. De Gooise Uit-
onderwerpen, maar waar geverij in Bussum is namelijk ook
algemene kaart van het met een boek op de proppen gekomen
- De uitgeverij biedt aan naar de gelijknamige televisieserie
van de encyclopedie naar door Ann Sewell. Alleen moet men
'bestaande atlas aan tegen voor deze "Avonturen van Black
Mceerde prijs, maar dat is Beauty" op een dubbeltje na een
Makkelijkste weg. Een en- tientje betalen. Maar daar krijgt
f gebruiker gaat er a prio- men dan ook weer meer verhalen
■dat hij alles bij de hand voor.
oe dmirthb- wai v»h ai vooic De keus is aan de liefhebbers.
KP.
"De avonturen van Lord Lister
(genaamd Raffles) de grote
onbekende verschenen bij uit
geverij Skarabee in Laren
(f. 12.90).
Iets aparts. Iets heel aparts
zelfs. Een heruitgave (gelukkig
in aangepaste spelling) van een
aantal stuiverromans uit 1914. Let
wel uit de tijd van vóór of net
in de Eerste Wereldoorlog. Deze
uitgave is geheel in stijl. Op de
achterkant een reclame van Du-
bec-sigaretten. "No. 4 zonder
mondstukVoor 2*6 cent on
overtrefbaar....".
Voor velen van nu hebben de
ze verhalen en de figuur van
Lord Lister een introductie no
dig. Hij werd geschapen door de
Amsterdamse Journalist Felix
Hageman, merkwaardig genoeg
redacteur buitenland bij De Te
legraaf. Hageman had zelf van
zijn schepping geen hoge pet op.
Hij produceerde zijn stuiverro-
mannotjes en zei er later van
"Ik schreef ze zestien jaar zoals
Ik bananen at en een schoon fla
nelletje aantrok". Dat laatste
deed men dus nog in die tijd. Ha-
gemail mag er dan zelf niet trots
op zijn geweest, zijn verhaaltjes
werden wel verslonden. Lang nog
nadat hij ze schreef. De laatste
zette hij ver voor 1930 op papier,
maar toen hij in 1966 op 88-Jari-
ge leeftijd overleed had zijn
schepping hem overleefd.
Lord Lister, genaamd Raffles
de grote onbekende. De avontu
rier, die de zwakke hielp, de rij
ke beroofde en de armen wat
toestopte. Al vergat hij zichzelf
ook nooit. De ridderlijkheid in
hoogst eigen persoon. En al zijn
avonturen spelen zich af in de
Grote Wereld, waar geld een ba
naliteit was omdat men er toch
in zwom. Waar etiquette en goe
de manieren veel belangrijker
leken.
In totaal schreef Hageman
meer dan 800 Lord Lister verha
len en zelden zag men zijn held
anders dan in avondcostuum
met cape die gevoerd was met
witte rijde. Hageman was niet
trots op rijn werkjes, maar toen
iemand hem eens toedichtte, dat
hij rijn Lord met een cape met
rode voering liet rondschrijden,
greep hij toch wel hoogst ver
bolgen naar de pen.
Hij was een razend populair
auteur. Zijn avonturenromanne
tjes werden verslonden. En nu
heeft de uitgeverij Skarabee in
Laren er een herdruk van laten
verschijnen. Er staat wel vijftien
cent op de buitenkant maar men
moet er toch echt meer voor be
talen.
Het is niet de enige discrepantie.
De tijd heeft te heftig geknaagd
aan die onwezenlijkheden, die
Hageman in rijn verhaaltjes op
diept. Misschien dat men zich in
de crisisjaren of daaromtrent nog
kon laten meeslepen door de val
se ridderlijke romantiek, die er
uit opstijgt, het wil bij ons niet
meer lukken. Een grappige cu
riositeit, deze herdruk.
Een kennismaking of een her
nieuwing van de kennismaking
met wat in het verleden kon boei
en. Om die reden wellicht inte
ressant. Belangwekkend. Intri
gerend. Maar niet om hetgeen
Hageman ons via Lord Lister
laat beleven. Dart; klinkt ons te
onecht in de oren.
KP.
Maart je van Tijn, „Ik leef nog,"
Uitgeverij H. Nelissen, Bloemen-
daal; prijs: f 12,00.
„Er was een boot in de zee voor
het strand van Texel. Het was
naciht. Er waren zware wolken.
Er was de wind, er waren de zwa
re golven. Schuim, als vuile natte
sneeuw dansend. Onhelder, on
doorzichtig de woelende wateren,
maar Je weet van de diepten er
onder. De boot was in gevaar. De
boot zonk. Ze was nog maar nau
welijks zichtbaar. Twee lichtjes
bovenaan de beide kolossale
pijpen, dat was de boot. Een red
dingsboot. Mensen. De reddings
boot danst en duikt en danst.
Mannen komen van het strand en
trekken de boot op het droge.
Achttien mensen zaten in de boot.
Eén meer en de boot zou gezon
ken rijn. Op het nachtelijk strand
van Texel stond ik. De donkere
jassen van de reddingsmannen
glommen. De wind, de wolken, het
strand. Ik mocht leven". Dit is
een van de dromen die Femke
Cohen beschrijft aan dr. Wage
naar, haar psychiater. Femke is
de dochter van een Joodse vader
en een niet-Joodse moeder. Haar
vader is in de oorlog naar 'n con
centratiekamp weggevoerd, ge
marteld. vergast.
Maar Femke mocht niet mee,
Femke bleef leven. Samen met
haar man, die haar problemen
niet kon begrijpen. Samen met
haar kinderen, die ze eigenlijk
niet wilde hebben. Haar laat
ste kind wordt gehandicapt gebo
ren. Na deze bevalling kan Femke
haar man helemaal niet meer ver
dragen. Zelf krijgt ze een verhou
ding met een lesbische Jonge
vrouw. Ook dit loopt stuk. Haar
man wordt in een psychiatrische
inrichting opgenomen. Met de be
handelend psychiater begint dan
de briefwisseling, de eenrichtings-
briefwisseling. die in dit boek is
weergegeven. Femke schrijft al
haar dromen aan dr. Wagenaar,
analyseert ze, verklaart ze op een
uiterst knappe wijze. De hele
briefwisseling heeft een half jaar
in beslag genomen: van 26 Janu
ari tot half juli 1973. Langzaam
komt Femke in deze brieven, de
ze weergave en analyse van haar
dromen, tot de kern van haar
probleem: het wantrouwen in de
mensen, dat begonnen is op de
dag dat haar vader werd wegge
voerd. Deze bewustwording bete
kent voor haar een opnieuw be
ginnen, een opnieuw tot leven ko
men van de Femke die bijna 31
jaar dood is geweest.
Er rijn wonden waarvan je niet
geneest. Femke heeft zichzelf
genezen, maar de littekens zullen
altijd zichtbaar blijven.
AP.
Aan deze pagina werkten
mee:
Han Mulder
Paul Wolfswinkel
Koos Post
Annemiek. Ruygrok
Bij de Uitgeverij A. W. Bruna en
Zoon in Utrecht zijn kortgeleden vijf
thrillers verschenen. Twee nieuwe
avonturen uit de pen van Ted Vi
king. tweemaal laat Erie Stanley
Gardner de meesteradvocaat Per
ry Mason zijn zaken weer winnen,
en een nieuwe roman van Gavin
Lyall.
Ted Viking heeft een keiharde held
geschapen in de persoon van McGre
gor, die in dienst staat van "De
Kerstboom" een wat vreemdsoortig
bureau, dat bereid is tegen fikse be
taling voor bevriende mogendheden
elk klusje op te knappen. McGregor
davert altijd weer langs vele gevaar
lijke afgronden. Dat hij het leven
bewaart is louter en alleen een god
delijke voorzienigheid, maar hij
krijgt steeds weer tijd en kans om
zich met mooie vrouwen bezig te
houden. Ted Viking heeft de man
een danig druk leven bezorgd en de
lezende volger (of volgende lezer),
kan daar weer van profiteren in zijn
avonturen met de tweeling-spionnen
en de bronzen spaniël. Het een en
ander wordt er soms wel met de ha
ren bijgesleept, maar het laat zich
best lezen.
Nadat Perry Mason lang op de
Nederlandse televisie heeft gekam
peerd kan men nauwelijks meer iets
nieuws van hem verwachten. Hij
vindt steeds weer een man of vrouw,
die meesterlijk met de Justitie in de
knoop ligt. En steeds is daar weer
de onverbeterlijke, machtig intelli
gente, alles vooruitziende advocaat
Perry Mason om die knoop te ont
warren. Ditmaal gaat het om een
"rusteloze roodharige" en een "man
ke kanarie". Maar het had ook een
rustig blondje en een scheve leeuwe
rik kunnen rijn, het had nauweliiks
onderscheid gemaakt. Men moet
van die schablone-werkjes houden
Heel wat anders is het ook bij
Bruna verschenen nieuwe werk van
Gavin Lyall: "Geef de doden ce
schuld". Een goed gegeven "^en
schip is nogal geheimzinnig "er-
gaan. Het verzekeringsgeld
moorden waard te rijn. Noga1 ^"e-
wikkeld, maar solide in elka" -=t.
Vril direct beschreven me* 1
voor sfeer en detail. Gavi U
produceert niet zo bijster vee1 ir
als hij een boek aflevert is -iet
de moeite van het lezen meer dan
waard. Jammer alleen, dat hij ziln
held in de ik-vorm laat vertellen.
Het kan voor de auteur makkelijk
rijn, voor de lezer irriteert het vaak.
K.P.
Titel: God was hier, maar hij ging-
vroeg weg. omdat hij er geen brood
meer in zag. Door Irwin Shaw. Fen
uitgave van Elsevier. Prijs: f 11.90
Irwin Shaw heeft de gave om in
enkele zinnen een situatie te schep
pen, die de lezer meteen laat weten
in welke hoek een verhaal zich af
speelt.
In het boek "God was hier", doet
hij dat in drie korte novellen. Het
rijn krachtige, vaak humoristische
en stuk voor stuk indringende ver
halen.
Het titelverhaal beschrijft de ge-
wetensstrijd van een Jonge Ameri
kaanse vrouw in Parijs. Ze is om
ringd door alle luxe. maar wanneer
ze worstelt met het atoortuspro-
bleem staat ze helemaal alleen
De twee andere verhalen gaan
eveneens over mensen die proble
men hebben en er zo vlug geen uit
weg in zien.
Zoals de letterlijk en figuurlijk
kleine boekverkoper die per se een
vrouw van 1.70 m. wil hebben om er
van te houden. Zoals ook de jonge
footballspeler, die zonder het zelf ie
willen, een ster wordt.
"God was hier" doet de lezer vaak
schateren, maar ontroert hem ook.
P.W.
Slank worden,
slank blijven
Ulrich Klever: "Slank worden,
slank blijven" uit het Duits ver
taald door Henny Fransen een
uitgave van Van Dishoeck, Bussum.
"Slank worden, slank blijven" is 'n
goed en verstandig boek over de
strijd tegen de extra kilo's. Je treft
er in elk geval niet die overdreven
heden en irreële .zaken aan die dit
soort werkjes nogal eens ongeniet
baar maken. Klever toont aan dat
slank (willen) worden voor normale,
gezonde mensen in de eerste plaats
een kwestie is van mentaliteit. Het
vereist, zegt hij, een "positieve instel
ling" en een "sportieve eerzucht"
zonder een dergelijke instelling kom
Je niet ver. Psychologie is bij het ver
mageren even noodzakelijk als het
tellen van de calorieën. Het boek. dat
aangenaam van sfeer is, biedt een
uitstekende, heel nuchter geboden
theoretische toelichting op verma
geren en geeft aan de hand van een
aantal culinaire tips uiteraard ook
de praktische weg aan om het wat
uit de hand gelopen gewicht terug te
drijven.
fU».