De junta staat
Portugezen
bijltjesdag
Sadat gelooft inwonder' van Kissingcif
Verkiezingsstrijd wordt vinniger in Frankrijk
Leger bewaakt kantoren Portugese Gestapo
Oud-ministers Stans en
Mitchell vrijgesproken
„Amerikaanse politiek in Midden-Oosten drastisch gewijzigd"
MAANDAG 29 APRIL 1974
LISSABON De bijltjesdag (afrekening) waarnaar de Portugezen nog steeds verlangen wordt
hun met gegund. De Rua Antonio Maria Cardosa, de straat waar het hoofdkwartier was geves
tigd van de zo gehate Portugese Gestapo, de DGS, wordt hermetisch afgesloten Een wijd
kordon van marinesoldaten, gewapend met G-3-geweren en rode anjers in de loop ervan, houdt
de burgers op afstand. Die staan bij honderden aan de overkant van de drukke verkeersweg
met elkaar te discussiëren, voor het eerst van hun leven in het openbaar. Of ze staan in aan
bidding te kijken naar de jonge helden, die het hol van Dracula bewaken en er voor zorgen dat
geen van de DGS-monsters ontsnapt.
De wildste verhalen doen de ronde.
De DGS-mensen zouden geheime
gangen onder het hoofdkwartier Portugees Gemenebest, waarin Lis- heel geleidelijk zullen de mensen zich
nog stand houden sabon de eerste viool zal blijven spe-
i bewust worden dat
hebben,
of waardoor ze naar veiliger oorden len. Allen hadden het ook over „de zetting van de Afrikaanse
trachten te ontsnappen. De op- koloniale oorlog," een uitdrukking die derdrukkingsoorlogan Portugal
winding is zo groot dat ieder half
een DGS-man onder de wachtende genssbraf
menigte wordt ontdekt. Die wordt kon hebben
dan met de grootste moeite door of
ficieren van de marine ontzet, naar
het hoofdkwartier gebracht en on
dervraagd, waarna praktisch altijd
zijn volledige onschuld blijkt.
De Portugezen vieren nu al vier da
gen lang hun vijfde mei, de bevrij
ding van de fascistische dictatuur.
vorige week nog levenslange gevan- Portugezen slechts kan schaden.
martelingen tot gevolg Maar zelfs deze urgente problemen
zijn voorlopig op de achtergrond ge-
aan schoven. Van de 2000 DGS-leden (zo
lang reinig waren het maar, die een mil-
volgegoten is met fascistische Blut Joenenbevolking terroriseerden) zijn
dat er ook
den, opdat het volk van Portugal
beurtenissen hier als een simpele
litaire coup afdoet, heeft het hele
maal mis. Het onvoorstelbare is de
afgelopen dagen werkelijkheid ge
worden: er is een revolutie geboren,
waardoor eindelijk kan worden be
gonnen aan het onvermijdelijke
tot dusver slechts 400 gepakt. De
rast te grijpen en te straffen is de
eerste noodzaak, bang als men (ten
onrechte) is dat de nu kapotgeslagen
democratisch systeem organisatie met zijn feillóze afluister-
technieken ik heb de banden ge
zien, de uitgediepte gesprekken er-
de vele, vele kaartenbakken
und Bodenslogans. En dus kwamen
de officieren tot de logische ge.
volgtrekking dat niet alleen de rege-
ring-Caetano ten val gebracht,
eindelijk de enig verstandelijke keuze
kon maken. Om die reden werd de met intieme gegevens alsnog
geheime politie ontmanteld, worden macht zou kunnen grjpen.
de politieke gevangenen vrijgelaten
en zullen in de naaste toekomst in
Portugal politieke partijen in vrij
de
Maar zelfs de nog steeds niet ver
vlogen angst voor de DGS kan de
bevolking er niet van weerhouden
haar bevrijding te vieren. Tot lang
middernacht trokken gisteren
uiterst pijnlijke de-kolonisatie-pro- held kunnen optreden.
Toegegeven, het is een burgermans
revolutie, gepland en uitgevoerd door
de jongere officieren van de Portu- Afrikaanse koloniën op te geven
gese strijdkrachten, de vertegen- denkende burgers hebben gevolgd door
"'oordieers van een niet al te hehnef dat al begrepen, getuige de met rode claxonneerde
n een niet ai verf gekalkte leuzen op standbeel- verheffende kreet: „Dit is het begin
net zeus muren: ..Nu zal er eindelilk van de sbriid!". De arootste feestvier-
De officieren willen dat de bevol
king hen in de gelegenheid stelt de Jonge betogers die vrijheid"
„overwinning" riepen door de stad,
stoet auto's de luid
dat al'begrepen, getuige de met rode claxonneerden op de maat 1
In de affaire-Vesco
NEW YORK Een federale ju- weest, maar de bevestiging daarvan
ry heeft gisteren oud-minister van doet me goed",
justitie Mitchell en oud-minister van Gevraagd of hij er vertrouwen
handel Stans onschuldig bevonden, had gesteld dat vrijspraak zou vol.
aan het hun ten laste gelegde, name- gen. antwoordde Mitchell: "Maaf
lijk mdsbruik van hun positie om de natuurlijk, wij hebben hier de Jury
loop van het recht te beïnvloeden, rechtspraak en dat werkt altijd",
en meineed. De Jury-woordvoerder hield zich 1
Volgens de aanklacht hadden zij eerst met Mitchell bezig en sprak
de financier Vesco hulp beloofd bij hem punt voor punt vrij. Toen h
een onderzoek van de commissie was uitgesproken sprong -Mitchell
voor de effectenhandel dat tegen advocaat Sprizzo op, sloeg
hem was ingesteld, in ruil voor een om de nek van zijn client
bijdrage van 200.000 dollar aan het diens hoofd op zijn schouder. Mit
fonds voor de herverkiezing van chell liet het zich met een brede lacl
president Nixon. welgevallen.
De jury, bestaande uit negen man- Daarna was Stans aan de b^ur
nen en drie vrouwen, kwam tot haar en ook hij werd op alle negen pun
oordeel na 26 uur beraadslagen. ten vrijgesproken. Toen de jury
"Ik voel me herboren", zo vertel- woordvoerder met hem klaar
de een stralende Stans na de uit- slaakte Stans duidelijk waarn
spraak, "Ik ben altijd onschuldig ge- baar een zucht van verlichting. Ove
rigens is Mitchell nog niet zorgen
Oudste boom De oudste boom
van België, een lindeboom die meer
an 900 jaar oud was, heeft in het af
gelopen weekeinde het loodje moeten
leggen. De boom stond in Zoersel, in
dè Antwerpse kempen, vlak bij de
kerk. Zaterdag werd de boom door
de plaatselijke brandweer deel voor
deel gesloopt.
Chili De militaire rechtbank in
de Chileense provincie Colchagua,
heeft vijf voormalige leden van de
sedert de militaire coup verboden so
cialistische partij ter dood veroor
deeld wegens verzet tegen het leger.
Van de 16 overige beklaagden werd
vrijgesproken. Vijftien kregen
Hij zal nog terecht moete
staan in verband met de affaire-Wa
tergate.
Alle inzittenden
van Iljoesjin
omgekomen
MOSKOU Alle 118 personen aa
boord van een Russisch
keersvliegtuig zijn omgekomen,
gevangenisstraffen van 200 dagen tot het toestel zaterdagavond branden
levenslang.
Drie dorpen in
Peru verwoest:
240 doden
tige middenklasse. Je
een middenstandsrevolutie kunnen
noemen.
Dat wordt bijzonder duidelijk bij
een bezoek aan het hoofdkwartier
van de DGS, waar ik gisteren met
hulp van een Jonge luitenant ver
zeild raakte. Het enorme gebouw met
zijn eindeloze trappen, kamers en
cellen wordt van binnen en van bui
ten bewaakt door vele tientallen mi
litairen. Je moet om de paar meter
langs zwaarbewapende wachtposten,
voordat je in het allerheiligste be
landt, de kamer van majoor Silva
Pais, hoofd van de DGS.
Het is ook de enige kamer, waar niet
alles overhoop is gehaald, de grond
niet bezaaid ligt met etensresten,
paspoorten die al dan niet ingevuld
zijn, wapens van de meest uiteenlo
pende soorten en kalibers tot en met
pistolen en bajonetten, foto's van Sa-
lazar, Tomas en Caetano (soms sa
men met paus Pius), kapotgeslagen
meubels, vazen en wijnflessen.
In die streng bewaakte kamer van
majoor Pais, die volgepakt is met
protserige gebeeldhouwde mahonie
houten meubelen, bedient een soldaat
onder een met engelen beschilderd
plafond een walkie-talkie. Iedere
keer als de menigte buiten een ver
meende DGS-man dreigt te lynchen,
komt de walkie-talkie opnieuw in ac
tie, aandachtig beluisterd door een
constant wisselende groep van offi
cieren.
Al die luitenants, kapiteins en ma
joors zijn het onder vier ogen over
één ding volstrekt met elkaar eens:
de coup werd vorig Jaar zomer inge
leid door een impopulair promotie
beleid van de regering-Caetano. De
toch al ontevreden officieren werden
nog ontevredener, toen reserve-of
ficieren ten koste van de beroepsof
ficieren gepromoveerd werden. En zo
als het altijd gaat met ontevreden
werknemers, leidde de ene klacht tot
de andere. Zo kwam men geleidelijk
onder elkaar tot de desastreuze ko
loniale oorlogen, die Portugal nu al
sinds dertien Jaar in zijn Afrikaanse
kolonies voert en die dat wisten de
officieren uit eigen ervaring mili
tair niet gewonnen kunnen worden.
En aangezien premier Caetano, die
in feite him visie deelde, niet in staat
was om de Portugese koloniale poli
tiek te wijzigen en zelfs in december
met afzetting bedreigd werd door de
ultra-rechtse fascisten, vanwege zijn
al te "liberale" denkbeelden, moesten
de officieren wel in actie komen.
Die gelegenheid werd hun geboden
door generaal Antonio de Spino-
la, "een goede fascist", zoals verschei
dene niet-militairen hem hier defi
niëren.
Zijn boek Portugal en de Toe
komst" dat begin dit Jaar eerst van
Caetano mocht verschijnen en ver
volgens uit de boekwinkels verdween,
vertolkte precies de frustraties van
de officieren. Zoals een kapitein het
gisteren uitdrukte: „Wij willen niet
nog eens zoals tien Jaar geleden
in Goa tot de zondebokken ge
maakt worden van een verstarde en
fantasieloze politiek, die ons onher
roepelijk naar de catastrofe ledt.
Natuurlijk kon het garnizoen in Goa
het destijds niet opnemen tegen het
eindeloos veel sterkere Indiase leger.
Maar de officieren werden toch maar
van lafheid beschuldigd en oneervol
ontslagen. En in Afrika wilde de re
gering ons op nog veel grotere
schaal laten doodbloeden, zonder
enig alternatief, om ons vervolgens
op de vuilnisbelt te gooien, als de
koloniale politiek inderdaad op een
bloedig fiasco zou zijn uitgelopen".
Wie van de officieren ik ook sprak,
allen wilden af van de oorlog in
„Nu zal er eindelijk van de strijd!". De grootste feestvier
einde komen aan de koloniale ders waren, zoals overal hier, de
oorlog". Maar het gros van de be
volking is nog niet zo politiek bewust.
Iedereen is dan wel overgelukkig dat
de geheime polite en de fascistscihe
jeugdorganisatie is ontbonden,
matrozen, die allang geen koek
taart meer kunnen zien, overvoed en
misselijk als ze zijn van alle etens
waren en lekkernijen, die de mensen
hen voortdurend als teken van diepe
het enige
het niet-gepoliti- dankbaarheid trachten op te dringen.
De leider van de Portugese socialisten, de 49-jarige jurist
Soar es, is gisteren na een ballingschap in Frankrijk van vier
jaar in Lissabon teruggekeerd. Op het centraal station in de
hoofdstad, waar hij met de trein uit Madrid arriveerde, werd
hij ontvangen door een juichende menigte van naar schatting
tienduizend mensen die zich in en op het plein voor het station
verzameld hadden. Kort na aankomst had Soares op het minis
terie van Defensie, ivaar de militaire junta zetelt, een onder
houd met generaal De Spinola. De mannen, die elkaar nog niet
eerder hadden ontmoet, omarmden elkaar bij de deur van het
ministerie.
LIMA Enorme aardverschuivin
gen hebben drie dorpen in het An-
desgebergte in het zuiden van Peru
verwoest. Er zijn zeker 240 doden.
De aardverschuivingen begonnen
donderdagavond als gevolg van lich
te aardschokken en zware regenval
in de afgelopen tijd. Het grootste deel
van de 10 000 Inwoners van de drie dat Russische burgerluchtvaartauto
dorpen wordt geevacueerd met het riteiten tegen bezoekers uit het
oog op het gevaar van overstromin- ten hebben toegegeven dat vliegram
gen als een provisorische dam zou Pen bij Aeroflot in 1973 588
bezwijken. levens hebben geist.
neerstortte in de buurt van Lenln
grad, zo wordt van westelijke zijd
in Moskou
Het was een viermotorige Iljoesjin
18 van Aeroflot. Van buitenlands
slachtoffers is geen melding gemaak:
Het ongeluk gebeurde kort na he
opstijgen in Leningrad. De machin
was op weg naar Krasnodar in he
zuiden van Rusland.
Na de ontstellende hoeveelheid on
gelukken bij Aeroflot voor zove
bekend 18 neergestorte toestellen ii
15 maanden heeft het ministeri
voor de burgerluchtvaart voor
eerste maal zwart op wit toegegev
dat zowel de opleiding van de vil
gers als het onderhoud van de toe
stellen ver beneden peil is.
Gisteren is in Moskou
Chaban Delmas contra Giscard
Door
Frits Bergman
Jacques Chaban-Delmas, die zich hem de overgang van het
opwerpt als de behoeder
Gaullisme (en tegelijkertijd als
vernieuwer) steekt wat mager af
ministerie van financiën
het Elyseée." Verder noemt hij
zijn concurrent „de elegante
zijn onaangename stemgeluid reageert Chaban met: dat is card
(hoog en geknepen), dat door de mooi, als het maar niet
geciteerde taxichauffeur „enerve- het land te hypnotiseren",
rend" wordt genoemd.
Bij iedere opiniepeiling blijkt
opnieuw dat Chaban er niet in Giscard is volgens Chaban njet werden gewond,
slaagt zijn achterstand op Valery verwonderlijk, „want hij behoort Alain Giequel
by zyn twee grote voorgangers, strijder
Het is moeilijk om de erfgenaam
te zyn van twee zwaargewichten.
schien "óver denken. Maar hy is Een extra handicap is wellicht „Frankrijk in de ogen wil zien",
nu de bondgenoot van de com
munisten. Ik denk dat hy in de
tweede ronde tegenover Giscard
staat. Die trekt my ook niet zo
aan, hy zal wel deskundjg zyn
maar. hij is echt een vertegen
woordiger van de ryke families.
Van Chaban is het een voordeel
dath y ook arbeiders kent'a.
Aan het woord is een Paryse
taxichauffeur, die op deze
manier het dilemma van vele
Fransen vertolkt bij de komende
presidentsverkiezingen. Het gaul
lisme zonder imponerende per
soonlijkheden als De Gaulle en
Pompidou blijkt steeds meer een
lege huls, maar uitwijken naar
links of naar rechts is een grote
stoten onder, de gordel van
Chaban, houdt Giscard zich nog
steeds tamelijk rustig. Met het
oog op de tweede ronde wil hij
kenneiyk de gaullistische aan
hang niet zo sterk van zich
vervreemden. Een smet op het
aristocratische blazoen van Gis-
Giscard d'Estaing in te lopen.
Dat was voor de gaullistische
kandidaat in de loop van de
week aanleiding om Giscard
steeds minder te ontzien en van
bedekte toespelingen (die alleen
de fijnproevers deden gniffelen)
over te gaan op frontale
aanvallen.
Giscards uitlating dat hij streeft
naar „een verandering zonder
risico's", pareert Chaban met de
opmerking: „dat betekent voor
niet tot dezelfde familie". Een
duel Mitterrand-Giscard in de
tweede ronde is volgens Chaban
wel dat zijn ordedienst
Rennes zo
hardhandig optrad, dat twee
mensen in het ziekenhuis be
landden en verscheidene anderen
het ergt
terugkeer
gaullisme achterhaalde tegenstel
ling links-rechts.
In hun afwijzing van deze
polarisatie doen de gaullisten
de door het ontstonden toen de ordedienst
probeerde manifestanten tegen te
houden bij de ingang van de
zaal.
Het was de eerste keer tijdens de
beetje denken aan de confessio- campagne dat zulke ongerégeld-
nelen in Nederland, alleen heden voorkwamen, ij Chaban
beroepen zij zich niet op
hogere macht,
het de gewoonte
toejuichingen, omhelzingen en
roerende tafereeltjes op, maar
niet veel nieuwe aanhangers. In
Orleans kreeg de gaullistische
kandidaat van een klein meisje
een bos rozen. „Ik geef ze u met
mijn hart en niet met mijn
vuist", zei het wicht (de roos in
de vuist is het symbool van
Mitterrand).
De meeste hinder van demon
stranten heeft de belangrijkste
outsider bij deze verkiezingen, de
oer-conservatieve fatsoensrakker
Jean Royer, burgemeester van
Tours, waar hij een wakend oog
houdt op onder meer bioscoop
voorstellingen en -affiches.
Vooral in Nancy en in Nice had
hij veel luidruchtig en hip volk
in de zaal, dat hem het spreken
bemoeilijkte door gejoel en
geschreeuw en door het zingen
van de internationale en Ave
Maria. Op dit laatste reageerde
Royer voor zijn doen zeer gevat
op „La genodigden toegang te verlenen, met de uitroep: „Daar doen
France". Tegenover de venijnige Dat levert wel veel applaus, Jullie goed
het zal Jullie
zielen zuiveren". Grappenmakers
hebben al voorgesteld Royer ook
na de verkiezingen aan de kust
te laten optreden, als attractie
voor de toeristen.
Tegenover de spot en verachting
die hem van links deelachtig
worden, staat een bijna devote
verering voor Royer door zijn
aanhangers (5 tot 6 procent van
het kiezersvolk), die zich vooral
bevinden onder de kleine winke
liers en de ambachtslieden, „mijn
felicitaties, mijn beste wensen en
mijn gebeden", zei een tot op het
merg ontroerende oude dame na
afloop van de bijeenkomst in
Nancy tegen Royer.
Het weekblad L'Express merkte
onlangs op dat Royer ook een
stuk Frankrijk vertegenwoordigt,
namelijk de mensen voor wie het
na de mei-revolte van 1968
allemaal een beetje te vlug in
gegaan. „Het is goed dat zij ook
aan het woord komen. Aan het
woord, niet aan de macht", aldus
het blad.
NEW YORK President Sadat van
Egypte heeft gisteren verklaard te
geloven dat de Amerikaanse minister
van Buiterilandsé Zaken. Kissinger,
opnieuw „een wonder" kan verrichten
en voor een bestand tussen Syrië en
Israël kan zorgen.
Het Egyptische staatshoofd zei in een
Amerikaans televisieprogramma dat
in Alexandrië was opgenomen dat
Kissinger een „man van wonderen"
is. „Ik geloof dat hy het opnieuw in
Syrië zal laten zien" (een bestand),
aldus Sadat.
Hy noemde de stryd in de heuvels
van Golan gevaariyk „als we niet al
onze krachten inspannen".
Sprekende over de Amerikaans-
Egyptische betrekkingen gewaagde de
president opnieuw van „een wonder"
toen hy het had over wat hy noem
de de verandering van de Ameri
kaanse politiek inzake het Midden-
Oosten. Hy beschreef deze politiek
als een drastische wyziging in de
richting van vrede gebaseerd op
rechtvaardigheid. „Amerika onder
Nixon en Kissinger, streeft naar
vrede, waarachtige vrede", aldus Sa
dat.
Hy gaf toe dat zyn betrekkingen met
de Sow jet-Unie sinds Kissingers be
zoek aan Cairo in november vorig
jaar „zeer gespannen" zyn geworden.
De president schreef dit toe i
l de kanten van de nieuwe grens „uitge- gen soortgelyke resoluties verzet of
gevoeligheid van de Russen die is dund" moeten worden, zal er een
veroorzaakt door wat hy 'noemde het troepenmacht van de Verenigde Na-
verlangen van Egypte zyn betrekkin- ties gestationeerd moeten worden I
zich minstens van de stemming ont
houden.
Vorige week kritiseerde minister
gen met de twee supermogendlheden zullen 65 Israëlische krijgsgevangen Eban de resolutie omdat deze voorby
ging aan de Arabische guerilla-aan-
val op Kiriyat Sjemona, waarvoor de
Israëlische tegen Libanon een ant
woord was. Volgens Israël waren de
guerrillastrijders uit Libanon geko-
in evenwicht te brengen. Voor no- en 15.000 tot 17.000 Syrische vluchte-
vember was er, kennelyk als gevolg lingen moeten terugkeren.
de Russische hulp aan Egypte De Israëlische en Syrische standpun-
geen evenwicht. Ik tracht dit
herstelen. De Russen zyn gespannen
en nerveus, zei Sadat.
Kissinger is van plan eind deze week
naar Damascus te gaan met even
tuele nieuwe Israëlische voorstelen,
die hy by zyn besprekingen van
donderdag in Tel Aviv van de Israë
liërs hoopt te krygen.
Volgens sommige diplomatieke krin
gen heeft Kissinger de hoofdlynen
van een akkoord echter al in z;1n
zak. Deze zouden zyn opgesteld by
de recente besprekingen die de mi
nister in Washington met vertegen
woordigers van Israël en Syrië heeft
gevoerd.
Naar de mening van genoemde krin
gen behelst het ontwerp-akkoord een resolutie in de veiligheidsraad
Israëlische terugtrekking uit een ge- Israël een schrobbering kreeg voor
bied van 525 vierkante kilometer dat zyn recente militaire actie tegen Li-
het by de oktober oorlog heeft bezet banon, een wyziging van de Ameri-
alsmede een stuk van 1,5 vierkante, kaanse politiek jegens Israël bete-
kilometer, met inbegrip van Koenei- kent.
tra, dat in 1967 werd bezet. Voorts By talryke eerdere gelegenheden
zouden de strydkrachten aan bedde hadden de Verenigde Staten zicih te-
ben liggen echter nog ver uit elkaar,
Syrië staat erop dat Israël zioh vol
ledig van de in 1967 bezette heuvels
van Golan terugtrekt. Israël heeft
talryke malen verzekerd dat het er der noemde de
niet over denkt de 17 nederzettingen houding politiek
die het daar na 1967 heeft gevestigd
op te geven.
Israël wil verder een vredesmacht
van de Verenigde Naties tussen de
strydkrachten van de twee landen,
maar de Syriërs hebben te kennen
gegeven de aanwezigheid van VN-
waarnemers voldoende te vinden.
In Jeruzalem verklaarde minister van
Buitenlandse Zaken Abba Eban in
een kabinetsby eenkomst dat de steun
de Verenigde Staten
Een Israëlische regeringswoordvoer-
/e Amerikaanse
moreel gezien
ernstig.
Aan het Golan-front is gisteren op
nieuw gevochten. Israëlische en Syri
sche gevechtsvliegtuigen bestookten
eikaars posities op de berg Harmon
en in de heuvels van Golan.
Syrië zou een Israëlisch toestel heb
ben neergeschoten, maar van Israë
lische z yde is dat tegengesproken.
Zaterdag verloor Israël veertien man.
Zes van hen kwamen om het leven
toen hun helikopter verongelukte. De
Israëlische stafchef, generaal Mor-
dedhai Goer zei dat dit verliescyfer
niet betekent dat de stryd in hevig
heid was toegenomen. Israël bereikt
zich voor op de mogeiykheid dat de
Syriërs zullen proberen de 2.814 me
ter hoge piek van de berg Hennon
te heroveren.
President Sadat: "Kissinger kan weer een wonder verrichten.'
