Huisvesting van
gastarbeiders
beleidskwestie
BU FOTO'S
Hij zeggen altijd
maar: geen tijd..9
Van
naar
vredige stilte
groot rumoer...
k,"
Nu huurwet, straks nieuwbouw?
LEIDEN De gebeurtenissen in
de Steenschuur en Groenesteeg
zijn tekenend. Tekenend voor de
willekeur waaraan de buiten
landse werknemers zijn overgele
verd, een bewijs ook dat enig be
leid op het gebied van de huls
vesting van "bijzondere groepen"
tot dusver volledig heeft ontbro
ken.
Niettemin is er nu een richtsnoer.
Half maart kondigde de Hoge Raad
in een arrest af dat de Huurwet
evengoed van toepassing is op de
huurovereenkomsten van bui
tenlanders als op doe van de meer
"gangbare categorieën" van huur
ders. En dat blijkt vooralsnog een
gunstige ontwikkeling. Want juis het
ontbreken van een dergelijk hand
vat heeft met het harde gegeven
van de woningnood toestanden
zoals die zich In de Steenschuur en
Groenesteeg manifesteerden, mogelijk
gemaakt.
Harmonieuzer
De willekeur in de pensions van
de gastarbeiders kan door de Huur
wet danig worden ingeperkt nu de
buitenlanders dezelfde rechten en
plichten hebben als ieder andere
huurder. Fenomenen als ongemoti
veerde huisuiïtzetting en huurverho
gingen zijn krachtens deze wet on
toelaatbaar. Het 6pel van huur en
verhuur zal in het vervolg een wat
harmonieuzer karakter moeten krij
gen.
In de burelen van de in Leiden en
verre omgeving (gebied van Rijn en
Lek) opererende Stichting Migran
tencentra werd het arrest van de
Hoge Raad met vreugde vernomen.
Sinds haar oprichting, drie jaar ge
leden heeft zy. het ongesubsidieer
de zusje van de (wel gesubsidieerde)
Stichting Buitenlandse Werknemers
Rijn en Lek, als direct betrokkene
ervaren hoe de realisering van huis
vesting voor buitenlandse werkne
mers door vrijblijvende huur-ver-
huur verhoudingen in de weg werd
gestaan. Peter Danz, directeur van
de stichting: "Het arrest van de
Hoge Raad is ontzettend belangrijk.
Voordien was de inerpretatie van de
kantonrechter bepalend. En zo kreeg
Je de situatie dat de Huurwet in
het ene kanton wel en in het andere
niet van toepassing was." Het ar
rest is voor Danz, na drie Jaar van
"meewerken aan het schrijven van
lijvige of minder lijvige rapporten",
een mijlpaal gaan betekenen.
V era ntwoordel i j kheid
De laatste jaren is er stevig ge
discussieerd over de vraag wie voor
de huisvesting van buitenlandse
werknemers verantwoordelijk moet
Door
John Kroon
en Wim Wirtz
Foto's
Jan Holvast
zijn. Tot dusver hebben de onder
scheidene regeringen in meerdere
of mindere mate de verantwoorde
lijkheid willen neerleggen bij het be
drijfsleven. Maar functionele instan
ties die, zoals de Stichting Migran-
tencetra, dagelijks in "het veld"
rondwandelen, denken daar heel an
ders over. Danz: "Hoewel ik een bij
drage van de werkgevers alleszins
rechtvaardig zou vinden, vind ik dat
ae huisvesting van buitenlandse ar
beiders bij het rijk thuishoort. Zoals
dat tenslotte ook voor de Nederland
se arbeiedrs geldt."
Bedrijven die buitenlandse werk
nemers werven, zijn gedurende het
eerste jaar verplicht hun gasten
huisvesting te verschaffen. Een daar
toe strekkend contract kunnen ze na
dat jaar verlengen, maar ze hoeven
dat niet. Een discutabele regeling.
Aan de ene kant drukt zij (te?)
zwaar op de wervende werkgever. En
aan de andere kant is zij ook voor
de buitenlandse werknemer een blok
aan het been. Verandering van baan
in het eerste jaar betekent immers
ook verandering van huisvesting.
Dainz "Daarom zou 't plezierig
zijn, ook voor de werkgever hij
geeft tenslotte alleen werk wan
neer werkgelegenheid en huisvesting
worden losgekoppeld."
Daar lijkt intussen aan te worden
Foto boven: één van
Marokkanen woont op een
klein kamertje, waar een
kledingkast ontbreekt. De
enige oplossing is de muur
te gebruiken. En dat maakt
z'n woonvertrek nog kleiner.
Foto links: in één van de
keukentjes heeft het plafond
gedeeltelijk losgelaten. Een
gat in het raam is opgevuld
met een kussen. Volgens de
buitenlanders is deze situatie
inmiddels het derde jaar in
gegaan.
Foto rechts onder: een gat
in de muur onder het raam is
dichtgemaakt met kranten.
Ervoor staat een stapeltje
stenen. Het behang hangt er
wat zielig bij.
Foto rechtsboven: karton
nen plaatjes om de kapotte
ruiten te vervangen. De ka
mergenoot bij het raam moet
zich 's nachts erg goed in
pakken.
fcTERDAG 27 APRIL 1974
TORENHOGE
GOUDPRIJZEN
zijn onze sieraden nog betaal
baar. Door het toepassen van
de laagste marges.
Onze schoonheid van een col
lectie blijft daardoor bereik
baar voor iedereen.
Sedert meer dan 35 Jaar het
betrouwbare Juweliersadres,
met de voordeligste prijzen.
En de beste vak-service door
onze eigen ateliers.
UW JUWELIER
v. d. Water
Haarlemmerstraat 181
-ate^ Steenschuur 7. Een pand dat bouwval. Bovendien gedraagt u
werd opgetrokken in een tijd dat zich tegenover ons als een dicta-
nog heren en knechten waren, tar: u doet waar u zelf zin in
Een patriciërshuis, noemt huis- heeft en wij hebben totaal niets
eigenaar J. Stipdonk het. Naast te vertellen. We vinden dat hier
dit huis ligt een nauwelijks zicht- een einde aan moet komen,
baar steegje. Het leidt naar de Categorisch worden de eisen met
zij-ingang ver achterin. In het klachten onderbouwd,
donker struikel Je er over loslig- Klachten in het alge-
gende tegels en stenen. meen. klachten per kamer. Een
Flauw licht schijnt beneden in de beschrijving van feiten. De Ma
thal van het huis. Voorbij de trap rokkanen eisen dat Stipdonk z'n
woont Stipdonk, aan de voorkant, gedrag tegenover hen verandert,
We bestijgen de grote trap. Op de de gebreken aan de kamers ver
tweede etage worden we begroet helpt en bij de volgende huur be
door een Marokkaan. HU drukt ons taling een kwitantie afgeeft,
prevelend de hand. We treden 'n r> i«.« i
kamer binnen waar drie bedden Politiebescherming
Ji uiterst doelmatig zijn neergezet. Van dat moment al volgen de
149c De verlichting is er koel. Enkele gebeurtenissen elkaar snel c
■m ruiten zijn vervangen door kar- spanning ln hui» Stipdonk
[os tonnen plaatjes. Bruine plekken escaleert. De huiseigenaar r~
op het behang illustreren een fan- geert openlijk op de klachten
te lekkage. Later vertelt één van eisen van ziln buitenlandse huur-
tra ie Marokkanen dat zijn kamerge- fers. En geeft hen tot 15 apnl de
VB uoot bij het raam zich 's nachts "L1™"
iw. coed moet inpakken. Het tocht °P "T* 1"«f.
t ar inwhiirtrpiiiir eroep Buitenlandse Arbeiders een
h<^er wordt het ge- -t hoohiin-
sprek gearrangeerd. Op een vrij s^"eur Verzijden ran de LeMse
watten ons neer aïneen "kwestie-Stipdo^:
lhia"be.ende tafel. Zijde, ings t
'Si poot gat in de muur onder het proces-verbaal bij huisvre-
Wia dichtgemaakt met kran- Intussen heeft de ge
en. E^oor staat een stapeltje ste- mEcntcraadsltd Herman Ampt-
ien De muren, waarvan het be- meiler schriftelike vragen
,ang er hier en daar zielig bij- Bte|d oïer politiebescherming
hangt, zijn op verschillende plaat- bu,glanders...
nu sen met plastic afgedekt. Ook No dezelfde avond brengen
m der heerst lekkage. politie-rechercheurs een bezoek
Een provisorisch aangebrachte aa|n hulzc SMpdonk. En een week
oehelnitp slingert zich omhoog. heeft één van de leden vat
verdwilnt daar waar het gruis de „„kgroep opnieuw een ge<
;n toe naar beneden komt naar sprek met verzijden. Om
huiten. De kachel staat aan het drin?en op direct togTlJpen
roeheneinde van een bed. Een los neer rich p, het pand lets mooht
=chot staat er naast. "Als hij voordoen.
brandt, hij zetten dat ervoor. An- Vanaf 2 april rijgen de gebeurte-
lers veel te heet", vertelt één mssen zich tot een ketting
in de Marokkanen later. Pen Een Marokkaan wordt
De binnenkomende Marokka- huls uitgezet. Stipdonk wordt
00 »en groeperen zich op de bedden, gedagvaard om voor de kanton-
enige tijd komt er Marok- rechter te verschijnen. Enkele da-
thee op tafel. *en vóór de rechtzitting verhuist
4-4de huiseigenaar de bezittingen
,^een tijd van een drietal Marokkanen van
totaal vijftien buitenlan- een grote naar een kleinere ka-
"t Iers wonen gemiddeld zo'n twee mer. Er wordt proces-verbaal op-
in het huis van Stipdonk. gemaakt. De buitenlanders span-
jSommigen zijn vijf Jaar geleden nen een kort geding tegen hem
n het pand getrokken. Volgens aan. En op woensdag 24 april be-
t ïen was ook toen de behuizing sluit de kantonrechter zijn vonnis
lecht. Sindsdien is er niet veel de week erop uit te spreken,
llèerbeterd. "Stipdonk. hii zeggen r
a fcltiid maar: geen tild..geen tijd*. excursie
Huiseigenaar Stindonk is die Het gesprek met de Marokka-
ivond niet thuis. De vrees dat hij nen loopt ten einde. We beslui
te*- de buitenlanders en hun be- ten een excursie te maken door
lastig zal maken is groot, het pand. Een pand met vele ka-
Jndanks de wetenschap dat de mers. Er wonen Hollanders
loge Raad inmiddels per arrest buitenlanders. Ze maken gebruik
leeft afgekondigd dat ook buiten- van een keuken waarvan het pla-
ojandse bewoners huurbescher- fond gedeeltelijk heeft losgelaten,
khning genieten. En dus net als Een etage hoger in een kleine
Br<|eder ander bezoek mogen ont- keuken een soortgelijk beeld. Een
angen. gat in het raam is opgevuld met
een kussen. "Al drie Jaar i
"et Besprek met de Marokkanen telt een Marokkaan. Eén
va erloopt wat moeizaam. In feite buitenlanders heeft een kamertle
rtevestigt 't wat we al wisten: het gekregen zonder kast. Zijn kleding
land is slecht, noodzakelijke ver- hangt door de hele kamer heen
eteringen op de acht kamers, aan de muurtjes. Het ia
aar de buitenlanders wonen blij- nauwd.
I, en uit. "Stipdonk. hij zeggen al- De douche Is voor gezamenlijk
8 Ud maar: geen tijd". zebruik Er zijn twee cellen. De
n het verloop van het gesprek een is buiten gebruik, er ligt puin.
eoirdt in elk geval één ding erg De andere wordt overkoe-
uideiyk: de buitenlanders zijn oeld door een plafond dat even-
Sch de omstandigheden waaron- eens alle stevigheid heeft verlo-
er ze moeten leven meer bewust ren.
«"worden. Ze zijn solidair in hun Een Marokkaan laat trots zijn
pvatttag dat ze net als ieder an- eenpersoons kamer zien. Hij heeft
- - rechten hebben. Rechten die hem zelf opgeknapt. 'Ik betaal
1 impulsieve huisuitzetting eerst negentig gulden. Stipdonk
ilden, geen plompverloren huur- komt hier. En h« zegt: o Ja.
erhogingen zonder enige verbe- mooie kamer, maar jij moeten
ering aan de slechte behuizing. Raan betalen honderdvijfen-
hj ln geen huurbetaling zonder kwi- twintig",
a, anties. De buitenlanders laten
ndianenverhaal kamer den waar twee Hollandse
«naianenvernaai meisjes hebben gewoond. Een
Voordat de Marokkanen evep- grote kamer, prettig gestoffeerd,
zijn is huize Stipdonk en voorzien van allerhande
Jetekend door een reeks van ge- beien. Er wonen nu twee Marok-
eurtenissen. Een soort indianen- kanen. Ze betalen nu meer dan
0 erhaal, waarin de buitenlanders de twee meisjes vroeger.
l^Jls slachtoffers fungeren. We verlaten het pand langs de
Dat verhaal treedt op zaterdag weg die we gekomen zijn. In het
maart voor het eerst in volle gangetle naast het huis brandt
JJmvang naar buiten. Een brief licht. Bij de uitgang bedanken
de Marokkaanse bewoners één van de Marokkanen
Stipdonk verschijnt in de thee. Hij drukt ons de hand
Een brief met eisen. "De af- slaat ons enthousiast op de schou-
flopen Jaren heeft u dit huis der. "Dag meneer", roept hij. Z'n
eranderd in een onleefbare ogen stralen.
Op een mooie lentedag in de
maand mei van het Jaar 1973
komt een reeds enige tijd sluime
rend conflict tussen enerzijds de
Turkse en Marokkaanse bewoners
van een aantal panden in de Der
de Groenesteeg en anderzijds
huiseigenaar G. Feenstra tot uit
barsting. Met behulp van enige
gespierde makkers gaat de laat
ste op een woelige vrijdagmiddag
over tot het afsnijden van gas en
licht in de zeven panden, die hij
in eigendom heeft en verhuurt
aan zo'n vijftigtal gastarbeiders.
De reden: zij weigeren, gesteund
door de werkgroep Buitenlandse
Arbeiders en de stichting Mi
grantencentrum, een huurverho
ging van twintig naar vijfentwin
tig gulden per man per week te
betalen.
Het wordt een roerig middag
je. De spanning is gedurende en
kele uren om te snijden. De poli
tie weigert geruime tijd in te
grijpen en komt pas als het te
laat is. Dan heeft Feenstra met
een ijzeren staaf al ingebeukt op
twee leden van de werkgroen.
Een meisje moet met bloedende
hoofdwonden door de GG en GD
naar 't ziekenhuis worden ver
voerd, maar dan per politieauto.
Toch is er die dag een compromis
bereikt: 's maandag zouden de
betrokkenen rond de tafel gaan
zitten. In afwachting daarvan
zou de huur voor die week nog
op het oude peil gehandhaafd
blijven.
Door Feenstra's gedrag kon er
van een gesprek niet veel terecht
komen. Hij besluit zijn panden
over te dragen aan de stichting
en de werkgroep. Onderzocht zal
worden welke mogelijkheden er
zyn tot verbouwing, want de pan
den zyn heel slecht. De gemeente
zegt financiële medewerking toe.
Voor het eerst Ujkt een beleid
zichtbaar te worden op het on
ontgonnen gebied van de huisves
ting van buitenlandse werkne-
Een vrijdagavond in demaand
Januari van het Jaar 1974. De
Groenesteeg ligt er in het bleke
avondlicht van de historische lan
taarnpalen rustiek bij. Geen
auto die het leven riskant maakt.
In naburige kroegjes worden op
Leidse toon de dan nog tot posi
tieve opwinding aanleiding ge
vende prestaties van AJax be
sproken. Vredige taferelen, die in
de flagrante tegenstelling zijn tot
wat zich op die hete vrijdagmid
dag in mei '73 afspeelde. Maar de
rust is slechts schijnbaar. Aan
verbtering van de zeven gastar
beiderspanden is de afgelopen pe
riode van acht maanden nauwe
lijks iets gedaan. De fatale da
tum van 1 februari is benauwend
dichtbij. Is er op die dag nog geen
oplossing, dan zal de stich
ting Migrantencentra de exploi
tatie van de panden moeten sta
ken, omdat het haar te veel geld
gaat kosten. Feenstra zal dan
het beheer weer over nehien.
En het voorlopige koopcontract
(80.000 gulden) moet ontbonden
worden. Waarmee de oude situa
tie is teruggekeerd.
De muren zijn kaal en grauw.
Langs elke wand staat een bed.
In het midden een houten tafel,
stukken vloerbedekking op de
grond. We zijn op visite bij een i
aantal Marokkaanse bewoners. De
thee is voortreffelijk, misschien
iets te zoet. Een tolk zorgt voor
de Juiste communicatie. Flar
den van het gesprek: „Twintig
gulden goed, vijfentwintig gulden
niet goed..We willen hier blij
ven, kunnen nergens anders
heen.Hairat slechte man, niet
goed.In de wand van de gang
zitten gaten, die met plastic af
gedekt zijn. Schilfers vallen van
de muur van de keuken af, soms
welgemikt op het gasstel, dat in
een grijs verleden wit moet zijn
geweest. De w.c. heeft geen bril
Bij het afscheid schudden we
vele handen. De panden zijn be
paald dicht bevolkt. Het steegje is
snel overgestoken. We maken een
praatje met een aantal Turken.
Geen tolk ditmaal, het gesprek
verloopt iets moeizamer. Maar de
situatie spreekt voor zich. „Inspec
tie" van kamers en keukens levert
't langzamerhand bekende beeld
op. De Turkse bewoners zijn nog
feller in hun oordeel over Hairat.
Hairat, een verbastering van de
voornaam van de gevreesde huis
baas. Waar moet dat heen, als
hij weer wekelijks de huur gaat
ophalen (ook al heeft de huurad
viescommissie de bewoners dan al
lang in het gelijk gesteld)
Zo ver komt het niet. Op 25 Ja
nuari geeft mevrouw Den Haan
een overzicht van de gemeente
lijke pogingen sinds de roerige da
gen van mei om naar een oplos
sing te zoeken. In Juli werden de
kosten van verbouwing van de
panden nog op 160.000 gulden ge
schat. Er mocht op 'n forse rijks
subsidie worden gerekend.
Nader onderzoek door de stichting
Migrantencentra wijst in oktober
uit, dat een minimale restauratie
al de som van 280.000 gulden zou
vergen. Na tien jaar zou er dan
opnieuw verbouwd moeten wor
den. Onaanvaardbaar voor de ge
meente. De stichting doet de sug
gestie om dan aan één zijde in de
Groenesteeg maar nieuwbouw te
plegen. Een nieuw gebouw, dat
plaas biedt aan vijftig perso
nen. De kosten (exclusief verwer-
vings- en sloopkosten) worden ge
raamd op 450.000 gulden. Wie zal
dat betalen? De gemeente zoekt
contact met het ministerie. De
tijd dringt dan al lang, want het
voorlopig koopcontract tussen Mi
grantencentra en Feenstra loopt
op 1 november af. Het wordt la
ter tot 1 februari verlengd. Op
21 december voeren een ge
meente-ambtenaar en een ambte
naar van het ministerie het eerste
gesprek. Concrete resultaten blij
ven vooralsnog uit. Op 7 Januari
richt de stichting zich rechtstreeks
tot het ministerie. Ze vraagt B. en
W. hetzelfde te doen en be
nadrukt, dat de exploitatie op 1
februari gestaakt wordt, als vóór
29 januari geen uitzicht op ver
betering bestaat. B. en W. beslui
ten nu om een onderhoud met
staatssecretaris Marcel van Dam
aan te vragen. Dat heeft op 28
Januari plaats. Van Dam toont
zich niet onwillig, maar moet nqg
steeds uitsluitsel geven over de
vraag of het ministerie bereid is
geld af te schuiven voor een
nieuw gebouw. Deze maand wordt
het antwoord verwacht. Alle hoop
s daarop gericht.
gewerkt. Staatssecretaris Marcel van
Dam houdt zich ermee bezig en ook
ln Leijden heeft de visie van: huis
vesting van "bijzondere groepen"
moet dezelfde (subsidie) faciliteiten
genieten als de "traditionele" huis
vesting, ingang gevonden. Wat o.a.
duidelUk wordt uit de activiteiten
van de vorig jaar opgericht werk
groep Byzondere Huisvesting, waarin
oa. de Stichting Migrantencentra
participeert.
Noodzaak
Leiden telt in de huidige situatie
zo'n 1200 alleenstaande buitenlandse
werknemers. Er is een huisvesting
verschaffende Stichting Woonoord
(bedrijfsleven) en er zijn verder de
gastarbeiderspensions, waar de al
dan niet slecht behuisde buitenlan
ders zo langzamerhand hun rechten
kunnen doen gelden.
Er is trouwens ook een verordening
waaraan de kwaliteit van de huis
vesting kan worden getoetst. Alleen
zou dat vermoedelUk weinig prettige
gevolgen hebben. Afkeuring van pan
den betekent verhuizing van de bui
tenlandse werknemers. En waar moe
ten ze heen?
Daarom temeer wordt de noodzaak
van (ver)nieuwbouw zo langzamer
hand een hard gegeven. Waarvan
de Groenesteeg een concreet voor
beeld kan worden, nu de plannen
voor de bouw van zes rijtjeswoningen
op de tafel van Marcel van Dam
zyn gedeponeerd. Een belangrijke
ontwikkeling, vindt Peter Danz, die
enig optimisme over deze plannen
wel reëel acht. "Als deze plannen
door zouden gaan, wordt het 't eer
ste nieuwbouwproject dat zonder
medewerking van de werkgevers tot
stand komt."
