Het stinkt
aan de
grens
200
Alleen
al in
Nijmegen
zitten
bijna
koppel
bazen
Toontje
maakt
jaarlijks
meer
dan
zestien
miljoen
winst
I
tATERDAG 27 APRIL 1974
EXTRA
PAGINA 15
Het stinkt aan de Nederlands-Duitse grens. Het stinkt er
laar oplichting, zwendel, intimidatie en geweld. Terwijl de
|ustitie draalt, wordt de Nederlandse overheid al sinds jaren
?oor miljarden guldens opgelicht. De zwendelende koppelbazen
- en daar gaat het hier om gaan nog steeds vrijuit. Wie op
derzoek uitgaat langs de Duitse grens in Limburg en Gelder
land een gebied dat uitmunt door zijn natuurschoon stuit
een beerput. Een stinkende affaire, die al jaren aan de gang
5, zonder dat de overheid, ook maar de geringste vorderingen
ieft gemaakt.
iderdaad Ja, minister Boersma
Sociale Zaken zei al in december
dat er geen zwendelpraktyken
^Jeer zoudeij voorkomen met sociale
mies van werknemers in dienst
!jj|n koppelbazen. Het einde van de
tlafide koppelbaas was in zicht,
tiorspelde de minister toen.
d Niets is minder waar. De koppel-
h 8 kan nog steeds zijn gang gaan.
hl ?t alle kwalijke gevolgen vandien.
int er klopt iets niet. De wet op
terbeschikkingstelling van ar-
idskrachten die ruim anderhalf
ir geleden van kracht werd
toont grote mazen. En wie zich
•t laat leiden door een sociale ge
il, vindt die gaten snel. Dat le-
miljoenen op.
koppelbazen zijn
»er zozeer in het Rijnmondge-
aar vooral in Nijmegen en
Alleen al in Nijmegen zitten
bijna 200. Welke betrouwbaar is
welke malafide, daar komt nie-
J md achter. Het zijn aalgladde.
fff-*ne Jongens, die zich met hun
NI kerhand indekken voor de oplich-
I «en. die zij met hun rechterhand
ui Irijven. Terwijl de Justitie met de
j nen over elkaar zit. Bewijzen zyn
iel leilijk te vinden, omdat zelden of
lit iets op schrift komt te staan.
J :!eurgesteld
I Wy zijn diep en diep teleurge-
!d. Men erkent dat er op grote
I aal knoeierijen zijn. Nu blijkt, dat
koppelbazen al Jaren hun gang
men gaan, zonder dat er met suc-
roé tegen wordt opgetreden, wordt
■ln* mij toch vreemd te moede". Dat
telt mij de heer A. Van den Heu-
(50). Hij is bureauchef van de
M ld van de Arbeid in Venlo. Al
vo en is hij bezig om de fraudes van
c koppelbazen aan de kaak te
eei -"i1-
heeft Van de Heuvel geweten
i Bedreigingen met de dood ble-
j hem niet bespaard. „Je kan
rn, ar beter een houten overall
*n. Ik maak Je kapot", riep men
s n anoniem over de telefoon toe.
nog veel meer.
1 'an de Heuvel liet zich niet inti-
:>ren. Hij zette zijn gedegen on-
zoek, waaraan hij ruim twee Jaar
M (den is begonnen, onverdroten
)rt.
Ik zal niet rusten voor de wyd-
■t vakte bende van zwendelaars is
lerold", zegt hij vastberaden.
00 ar dan zuchtend: Jk begrijp niet
•I irom de Justitie nog steeds niet
ift ingegrepen".
W te ambtenaren van de Raad van
oeid in Venlo hebben wel eens de
Iruk dat de zwendelende koppel-
i en van hogerhand in bescherming
Ken genomen.
d-kamerlid mej. Truus Kok,
JJHrzitster van de Venlose Raad van
beid, komt daar rond voor uit. Die
'r ehorming zou dan speciaal rusten
n< de persoon van de illustere me-
r Anton Marie van Eldert.
Het spoor leidt nog steeds naar
stl*ie man", zegt de heer Van de
;tn'ïvel. "Hij smijt met miljoenen.
mMl heeft een enorme organisatie
fl «ter zich".
Door
Anton Pfeiffer
De 43-Jarige Nijmegenaar Toontje
van Eldert een bekend figuur in
de Gelderse onderwereld pakt de
zaken dermate gewiekst aan, dat hij
nog steeds niet is gepakt. Toch is
iedereen, met wie ik sprak, ervan
overtuigd dat Toontje één van de
grootste malafide koppelbazen in Ne
derland ls.
Al bijna anderhalf Jaar geleden
heeft de Sociale Verzekeringsraad in
Den Haag een geheim rapport uitge
bracht over de ..Ronselaarsorganisa
tie van Van E. te Nijmegen". Uit het
rapport, dat spoedig uitlekte, bleek
dat Van Eldert meer dan veertig
onderneminkjes bezat, die arbeids
krachten aan Duitsland uitleenden.
Jaarlijks zou hij meer dan zestien
miljoen winst maken. Zwart, wel te
verstaan.
Lachen
Volgens het rapport van de Ver
zekeringsraad zou Toontje Jarenlang
gegoocheld hebben met NV's, BV's,
firma's en niet-bestaande onderne
mingen. Hij hield geld in op het loon
van zijn personeel, dat hy in Duits
land aan loonbelasting en sociale
premies zou moeten afdragen, maar
dat hy in zijn eigen zak stak.
Van Eldert werd in april vorig Jaar
door de kantonrechter tot een boete
van tienduizend gulden veroordeeld,
omdat hij weigerde het Gemeen
schappelijk Administratiekantoor
(GAK) inlichtingen te verschaffen.
Een bedrag waarom Toontje moest
lachen. Want in augustus loofde hij
eenzelfde bedrag uit voor degene, die
hem kon helpen het half miljoen te
rug te krijgen, dat bij een inbraak
in huize Van Eldert was verdwenen.
„De grote ongrijpbare". Zo noemt
men Toontje in Nijmegen. Buiten
Nijmegen laat hij nu een riant land
huis bouwen van een half miljoen
gulden.
Volgens de heer Van de Heuvel
van de Raad van de Arbeid in Venlo
is Toontje van Eldert nog zeker ac
tief: „Meneer van E. staat vooral zo
sterk, omdat een beruchte accoun
tant uit Alkmaar één van zijn advi
seurs is. Die man is al meerdere
malen veroordeeld wegens malafide
zaken. Hij woont op verschillende
adressen, maar het spoor begint in
Alkmaar".
Van de Heuvel zelf begon zijn on
derzoek naar de zwendel van de
koppelbazen in april 1972. Men ont
dekte toen falsificaties by aanvra
gen voor kinderbyslag. By een on
derneming werd in de naam zowel
de aanduiding „firma", als „NV" op
gemerkt. Iets wat niet kan kloppen.
Deze zaak was de aanleiding voor
een grootscheeps onderzoek. Toen
bleek al spoedig dat de Raad van
de Arbeid in Venlo voor tienduizen
den guldens ten onrechte aan kin
derbyslag had uitbetaald. Maar dit
was pas het begin.
De uitbetalingen werden stopgezet
en een groot aantal Duitsland-pen-
delaars kwam woedend zijn kinder
byslag opeisen. Uit gesprekken met
deze mensen kwam Van de Heuvel
aan de weet' dat er op grote schaal
werd gezwendeld met loonbelastingen
en sociale premies, die de koppel
bazen niet afdroegen. Dat leverde
hen een winst op van vele miljoe
nen, aldus Van de Heuvel.
„Ga maar na", zegt hy. „Als een
koppelbaas een arbeider voor 15
mark in Duitsland uitleent en hy
betaalt die arbeider 8 mark per uur,
dan stopt hy 7 mark in zyn zak.
Zeg dat die arbeider 40 uur per week
werkt, dat levert de koppelbaas 280
mark per week op. Heeft hy byvoor-
beeld 100 man in dienst, dan houdt
de koppelbaas 28.000 mark per week
over. Schoon, belastingvrij dus".
Rechteloos
„Het gevaar voor iemand, die by
een koppelbaas werkt", waarschuwt
Van de Heuvel, „is dat hy niet is
verzekerd. En dan kan hy voor on
aangename situaties komen te staan
Ze zyn rechteloos, kunnen er van de
ene op de andere dag uitgeschopt
worden. Wat dan ook regelmatig ge
beurt".
„De zwendel van de koppelbazen
moet uitgeroeid worden", zegt Van
de Heuvel. „Het is nu al vyftien
Jaar aan de gang. Om te beginnen
moet er een scherpe controle aan de
grens komen".
„De mensen die by de meeste kop
pelbazen werken worden zo maar uit
het vuistje betaald, zonder loon-
strookje. Het geld wisselt daar op een
manier die ongekend is in de Ne
derlandse samenleving".
„De koppelbazen ronselen de arbei
ders uit heel Nederland en zelfs uit
het buitenland".
„Maar", zegt de heer Van de Heu
vel", voorzover wy de middelen heb
ben, zullen we als een waakhond op
de kas van de Nederlandse burger
zitten".
Toch blykt niet iedereen zo met
het probleem van de malafide kop
pelbazen in zyn maag te zitten. Op
het kantoor van de Bouwbond-NW
in Nymegen zegt de plaatselyke
bondsbestuurder A. Ravestein: „Met
alle nadelen, die eraan vastzitten,
ben ik toch bly dat ze er zyn, nu de
werkloosheid onder de bouwvakkers
zo ontzettend groot is".
„We hebben hier in het rayon Ny
megen koppelbazen zat. Volgens onze
telling 189. Met sommige van hen
hebben we zelfs een prettige samen
werking".
,,In zekere zin zyn we er dus Wy
mee, dat ze er zyn, ja. Stel dat ze er
niet zouden zyn, dan zouden er hier
duizenden werklozen bykomen".
„Er zitten inderdaad risico's aan
het werken, by een koppelbaas"
vindt Ravestein. Maar het is nu
eenmaal zo, dat als iemand moet
kiezen tussen werkloos lopen tegen
een byzonder lage uitkering of tegen
een hoog loon werken by een kop
pelbaas, dan kiezen een hoop arbei
ders de laatste mogelijkheid.
Informeren
„Je moet het niet al te zwart schil
deren. Er zitten ook een hoop witte
kanten aan. Maar ik heb wel altyd
tegen de Jongens gezegd, vóór Je in
Duitsland gaat werken, informeer
eerst of zo iemand, waarby Je in
dienst treed, wel bonafide is".
„Het grote probleem is echter dat
dezelfde knaap, die vandaag bona
fide is, het morgen niet is. Want er
zijn er die Je voortdurend in de ma
ling nemen. Wat ze by voorbeeld
doen is. dat ze iemand in dienst
nemen, die ze dan keurig netjes by
de verschillende instanties inschry-
ven. Maar na een week of veertien
dagen melden ze die man weer af,
zonder dat hy het zelf weet. En dan
kunnen ze natuurlijk gaan manipu
leren met de uitkeringen", vertelt
Ravestein.
„Of ze zeggen, wanneer een arbei
der zich maandag ziek meldt, tegen
hem, oh Ja, Je was zaterdag toch al
ontslagen. We krijgen hier regelma
tig mensen, die in moeilijkheden
raakten, toen ze voor koppelbazen in
Duitsland werkten. Maar meestal is
het zo, dat ze na een slechte ervaring
voor geen geld meer in Duitsland
willen werken.
Mazen
„Er zitten nog teveel mazen in het
net. Omdat de regering, bewust of
onbewust, niet de juiste maatregelen
neemt".
De Bouwbond-NVV in Nymegen
waarschuwt dan ook in een stencil
tegen de zwendelpraktyken van de
koppelbazen in Duitsland. Zolang een
bouwvakker daar werkt is er geen
vuiltje aan de lucht, aldus de waar
schuwing, maar wordt hy ziek of
raakt hy zonder werk, dan is de boot
aan en kan hy in veel gevallen naar
zyn uitkering fluiten.
De koppelbazen ronselen vooral
werkkrachten via advertenties. Daar
in staat vaak alleen maar een tele
foonnummer met soms nog een al
dan niet gefingeerde naam. Wie belt
krygt vaak een café aan de lyn.
waar dan een .vertreter" van de kop
pelbaas zitting houdt. Je krygt dan
een adres op, waar Je de volgende
dag opgehaald wordt voor het werk
in Duitsland.
Niets wordt er schrifteiyk vastge
legd. „Daarom zyn de koppelbazen
zo moeilyk te grijpen", zegt NW'er
Ravestein, wiens collega op het
bondskantoor onlangs bedreigd werd
met een pak slaag door een woe
dende koppelbaas.
Maar niet alle koppelbazen staan
als boosdoeners te boek by Rave
stein. Willem Driekes Wessels (28) uit
Nymegen staat by voorbeeld in een
goed blaadje by het NVV.
„In feite ben Je een uitleenbedrijf,
een soort uitzendbureau", zegt Wes-
sels. „Maar er zit veel kaf onder het
koren. Er zyn inderdaad misdadigers
onder de koppelbazen, figuren met
een criminele inslag. Maar daar heb
ben wy geen bemoeienis mee", zegt
Wessels op zyn nieuwe kantoortje,
dat hy nog aan het inrichten is.
.Miljoenen, die er door de koppel
bazen verdiend worden? Een be-
lachelyke zaak. Die bedragen zyn
uit de lucht gegrepen. Wy verdienen
gemiddeld f 1,50 per uur van een
arbeider, die by ons werkt". Wessels
heeft een kleine 200 man in dienst.
Twee hoofdvertegenwoordigers van
Wessels dragen intussen behulpzaam
allerlei formulieren aan, waaruit
moet blyken, dat de werknemers
overal keurig netjes staan ingeschre-
Lieve jongens
„Er wordt met enorme bedragen
gegooid", er wordt maar gescholden
op de koppelbazen, maar vergeet niet
dat de mensen die voor koppelbazen
werken ook niet van die lieve jon
gens zyn" zegt Wessels. „Het komt
byvoorbeeld helaas nog regelmatig
voor dat er gereedschap en materiaal
wordt gestolen. Er worden uurlysten
vervalst. Er zyn mensen, die in de
W.W., lopen of in de invaliditeit,
die dan dubbel verdienen. Er zyn ar
beiders, die zich uitgeven voor vak
lieden, maar die meer vernielen, dan
dat ze bouwen. Eigenlyk zou de over
heid contact met ons moeten opne
men", vindt Wessels.
„De mensen, die in Duitsland wer
ken. weten verdomd goed, wat er aan
de hand is. Als ze hier gemiddeld
vyf gulden per uur verdienen en in
Duitsland beuren ze het dubbele,
dan weten ze ook wel dat er geen
loonbelasting wordt afgedragen. En
de Duitsers zelf willen ook wel risi
co's nemen. Want in Duitsland kost
een hulnarbeider nog altyd 22 mark
per uur".
„Er wordt in Nijmegen inderdaad
nog ontstellend veel geronseld. Ga
maar eens op een zondagnacht by
het station van Nijmegen kijken. Zie
Je koppelbazen met hun arm uit het
raam langs rijden om arbeiders te
ronselen. Het is net een veemarkt".
Intussen zegt de Justitie met man
en macht bezig te zyn met het on
derzoek naar de praktiiken van de
malafide koppelbazen. We ziin niet
laks, integendeel. En er is abso'uut
geen sprake van dat er iemand door
ons wordt beschermd", zegt mr.
Kalthoff. arrondissement-officier
van Justitie in Arnhem, die be'ast
Is met de coördinatie van het on
derzoek naar de frauderende koooel-
bazen. Een onderzoek dat nu al an
derhalf jaar duurt.
"Bij witteboord-misdrijven en
daarvan is hier snrake is het altijd
moeiliik tot de kern door te dringen.
Maar het is de vraag of we ooit echt
succes tegen de koppelbazen zullen
hebben".
