RANKRIJK
8L0KKEERT
OVERLEG
,G MET VS
ELAZAR ZONDEBOK
OKTOBER-OORLOG
De Gaulle ontdekte Pompidou
Willy Brandt:
extreem links
moet uit SPD
Meir en Dajan gaan vrijuit
Strijd om opvolging is al maanden bezig
Pompidou
lachte om
de dood
- gflflSDAG 3 APRIL 1974
BUITENLAND
n onze correspondent)
(EMBURG De ministers van Buitenlandse Zaken van de negen EG-Ianden zijn
ok na langdurig overleg tenslotte niet in geslaagd het eens te worden over de vraag
welke manier aan de Verenigde Staten een zekere inspraak kan worden gegeven bij
esluiten die in het kader van de Europese politieke samenwerking (EPS) worden ge
ien. Door het uitblijven van een akkoord op dit punt wordt ook de voorgenomen dia
van de negen met de olieproducerende Arabische landen belemmerd. Ook daar
:lt namelijk de vraag of de Amerikanen al dan niet moeten worden geraadpleegd.
bekend beschouwt Washing -
de voorgenomen Arabische poli-
Europese Gemeenschap
doorkruising van de Ameri-
vrede spogingen in het Mid-
Met uitzondering van
krijk waren allle Ud-staten van
gemeenschap het er wel over
istelijke werkgevers:
nvesteringen
Zuid-Afrika
or eel juist'
HANNESBURG (Reuter) Ne-
ndse christelijke werkgevers die
n informatief bezoek aan
eens dat het wenselijk zou zijn de
Amerikanen met betrekking tot de
besluiten van de EPS niet voor vol-
ming zal opnieuw aan de orde ko
men tijdens een informele bijeen-
van de negen ministers van
dongen feiten te stellen, althans voor Buitenlandse Zaken die op 4
VS van wezenlijk belang zijn. De april, zoals aanvankelijk de bedoe-
Duitsers kwamen in dit verband met ling was)
een sandwich-formule, die erop
neerkomt dat de negen met de VS
overleg zullen plegen zodra zich in
de EPS overeenstemming begint af
te tekenen over een bepaald onder
werp. Op die manier zouden de Ame
rikanen gelegenheid krijgen hun
opvattingen kenbaar te maken voor
dat de negen tenslotte op ministe-
riëel niveau hun standpunt definitief
voormalige Israëlische staf-chef David, Elazar, die ontslag
heeft genomen als hoofd van de Israëlische strijdkrachten, na
dat een onderzoekscommissie had uitgemaakt dat hij verant
woordelijk is voor het feit dat Israël onvoldoende voorbereid
was op de oktober-oorlog.
De Franse minister Michel Jobert,
was van mening dat van geval tot
geval zou dienen te worden uitge-
Afrika hebben afgesloten, zijn maakt of het wenselijk was de VS
hun woordvoerder, de heer te raadplegen en dat hierover uit-
,n der Meer, tot de conclu- sluitend met een parigheid van
ekomen dat overzeese investe- stemmen kon worden beslist. Met an
dere woorden: als Frankrijk (of wel
ke lid-staat dan ook) zou zeggen 't
hoeft niet", zou de zaak van de
baan zijn.
De Nederlandse minister van Bui
tenlandse Zaken mr. Max van der
Stoel legde er (evenals vele van zijn
collega's) de nadruk op dat na een
dergelijk veto van een lid-staat» de
besluitsvorming in het kader van de
EPS ook niet eenvoudig zou zijn.
Als er een onderwerp aan de orde
is waarover acht van de negen lid
staten eerst met de Amerikanen wil
len praten, is het moeilijk om toch
spijkers met koppen te slaan als één
lid-staat die consultatie verhindert.
Van der Stoel en zijn collega's
vonden wel dat die raadpleging over
en weer zou moeten plaatsvinden,
dus ook door de VS. De Nederland
se minister zei verder dat ook de
nieuwe Britse regering zich in be
ginsel akkoord had verklaard met
een Europees-Arabische dialoog. Hij
herhaalde nog eens dat de consulta
tie tussen de VS en Europa ook kan
plaatshebben in het kader van de
Navo (veiligheidsproblemen) en van
de EG (economische kwesties). Het
probleem van de Amerikaanse in
spraak in de Europese besluiitvor-
in Zuid-Afrika moreel Juist
ch uitbreidende industrie kan
werknemers van alle rassen
»oede komen en wij gaan met
:d radschap terug naar Nederland"
heer Van der Meer van het
itelijk Werkgeversverbond,
voorwaarden die aan Neder-
bedrijven die in Zuid-Afrika
ren gesteld worden, zei de
Van der Meer: "Een paar zijn
tisch, andere niet",
der Meer wilde niet uitweiden
dat het standpunt van de mis-
ijdag op een persconferentie in
fland zou worden uiteengezet.
Shell en Philips in Zuid-Afri-
Sfli hij dat zij er goed werk ver-
n, economisch zowel als so-
achtwagen-
tven in
laan gepakt
AN (AP) De politie van Mi-
heeft gisteren meegedeeld vijf
anstaande leden te hebben ge-
erd van een bende die zich
op het stelen van buitenland-
ichtwagens en hun inhoud. Nog
drie andere personen wordt ge-
vijf mannen werden gegrepen
ij een partij kaas, afkomstig uit
"ranse vrachtwagen, aan het
den waren in een verlaten pak-
n Milaan. De wagen was in fe-
gestolen. Volgens de politie
i de dieven samen met helers
zuiden van het land. De bende
rerant woordelijk kunnen zijn
de diefstal van ongeveer 30
ragens van diverse nationali-
lie geroofd waren bij de doua-
Concorezzo, in de buurt van
de waarde van die voertuigen
in ladingen werd geschat op,
■kend, 1,4 miljoen dollar.
JERUZALEM (AP) De Israëlische stafchef lt. generaal
David Elazar is afgetreden nadat een door de regering benoem
de commissie van onderzoek hem als eerste verantwoordelijk
had gesteld voor de gebrekkige Israëlische paraatheid bij het
uitbreken van de oktober-oorlog. Elazar las zijn ontslagbrief
voor tijdens een buitengewone zitting van het kabinet-Meir.
Hij heeft zijn chef operationele taken, generaal-majoor It?:hak
Hofi, aangewezen als tijdelijke vervanger.
Elazar, 49, die nog steeds zijn sobe
re khaki uniform droeg, wees een
groot deel van de tegen hem inge
brachte beschuldigingen van de
hand.
De commissie acht Elazar als eer
ste verantwoordelijk voor de gebrek
kige wijze waarop de Israëlische
strijdkrachten de Arabische aanval
in het eerste oorlogsstadium hebben
opgevangen.
De commissie beschuldigt Elazar
ervan dat hij "het front tijdens de
dagen van spanning voor het uitbre
ken van de oorlog niet heeft be
zocht. om met eigen ogen te zien
wat er zich daar afspeelde.De
gezaghebbende niet-politiek gebonden
commissie zegt in haar rapport dat
Elazar niet kan worden verschoond,
zelfs niet hoewel "de stafchef het le
ger uit een defensieve slag tot voor
de poorten der vijand heeft geleid".
De commissie heeft de afgelopen
vier maanden 124 maal achter geslo
ten deuren vergaderd en 58 getuigen
gehoord. Verklaringen werden afge
legd door mevrouw Meïr, Dajan,
Elazar, Zeira en andere militairen
en burgers.
Hoewel de Israëli's zelf van me
ning zijn dat de "oorlog van Jom
Kippoer" na 18 dagen harde strijd
in voor hen gunstige stellingen werd
gestaakt, heeft het volk de geringe
paraatheid in de beginfase en de
zware verliezen niet of nauwelijks
verwerkt.
Volgens cijfers van het opperbe
vel zijn er tijdens de oktoberoorlog
2412 Israëlische soldaten gesneuveld
en waren er 508 vermisten. Het was
de zwaarste tol die Israël sinds zijn
onafhankelijkheid in 1948 heeft moe
ten betalen.
Elazar noemt de verwijten in het
rapport aan zijn adres "onrechtvaar
dig". Hij zei dat hij zijn commando
tijdelijk had overgedragen aan gene
raal-majoor Yitthak Hofi, chef-ope
raties van de Israëlische strijdkrach
ten.
"Ik zie niet hoe ik mijn positie kan
handhaven, ondanks het feit dat ik
meen dat de vergissingen die mij
worden toegeschreven en het gewicht
dat eraan wordt gehecht, in geen
verhouding staan tot de conclusies,
die eraan worden verbonden", aldus
Elazar.
Straf voor Basken Een militair
tribunaal in Burgos heeft gisteren
twee Basken, die lid zouden zijn van
de Baskische afscheidingsbeweging
"Eta", veroordeeld tot 15 jaar gevan
genisstraf. Zij zijn beschuldigd van
het opblazen van de villa van een
industrieel in de Baskische stad Ei-
bar, in maart. Twee andere Basken
kregen wegens medeplichtigheid
straffen van resp. zes jaar en twaalf
jaar.
BONN (AP) Bondskanselier
Willy Brandt van West-Duitsland
heeft gisteren zijn Sociaal Democra
tische Partij opgeroepen extremis
tisch linkse leden uit de partij te zet
ten en daardoor het vertrouwen van
de kiezers te herwinnen.
Bij drie achtereenvolgende verkie
zingen in Westduitse deelstaten heeft
de SPD flink verloren. „Het is van
wezenlijk belang de banden te breken
met individuen die afwijken van de
fundamentele waarden van het de
mocratisch socialisme door samen
met de communisten op te treden,"
aldus Brandt in een 10 punten tel
lend program van actie voor de
SPD dat hij gisteren op een pers
conferentie introduceerde.
Hij riep de sociaal democraten op
vast te houden aan de op een brede
basis steunende, gematigde koers
van het „nieuwe midden". Deze koers
is steeds verder ontwikkeld nadat
de partij haar oude socialistische lijn
in Bad Godesberg bij Bonn in 1959
radicaal had gewijzigd.
De partij „zal niet toestaan dat
iemand haar terugdringt in de klas
senstrijd begrippen van de vorige
eeuw," aldus Brandt.
De hoop van de sociaal democra
ten in 1976 opnieuw de regering te
kunnen vormen na de algemene ver
kiezingen en ook de eigen positie van
Brandt als partijleider zouden bij de
verkiezingen in Nedersaksen op 9
juni in het geding kunnen komen.
Geheim rapport
over Concorde
LONDEN (AP) Het Britse la
gerhuislid Robert Adley heeft gis
teren bekendgemaakt dat in 1971,
door de regering-Heath, een geheim
rapport was opgesteld over de super
sonische concorde. In dat rapport
stond dat als er een Brits-Franse
luchtvaartmaatschappij werd ge
sticht deze met de Concorde zou kun
nen gaan vliegen en een behoorlijke
winst maken.
Adley drong er bij de huidige so
cialistische regering, die ten aan
zien van het lot van het superso
nische verkeersvliegtuig nog geen be
sluit heeft genomen, op aan dit rap
port te bestuderen en de erin ver
vatte plannen te gaan overwegen.
Hij zei voorts dat hij de minister
van Handel, Shore, had verzocht het
rapport te doen publiceren.
De minister voor Industrie, onder
wie het Concorde-project ressorteert,
zal spoedig met zijn Franse collega's
over het vliegtuig gaan praten.
Het is altijd de bedoeling geweest
dat de Concorde in 1975 in gebruik
werd genomen. Tot nu toe is aan de
ontwikkeling van de machine meer
dan een miljard pond besteed.
De enige klanten zijn tot nu toe
twee staatsluchtvaartmaatschap
pijen, de British Airways en de Air-
france. De eerste heeft vijf, de tweede
vier concordes besteld.
De British Airways heeft al doen
weten dat die vijf concordes een ver
lies zullen opleveren van ongeveer
20 miljoen pond per jaar.
oer Nixon
uigde
jen Mitchell
YORK (DPA) Op het
tegen de Amerikaanse ex-
«rs John Mitchell en Maurice
in New York is een broer van
int Nixon, Donald F. Nixon sr.,
;u'ge gehoord.
|d Nixon vertelde dat de voort-
'ge financier Robert Vesco hem
'2 als tussenpersoon had wil-
jchakelen. Uit naam van Vesco
li de president moeten waar-
en dat een onderzoek door
ïscommissie naar de financië-
nsacties van de geldschieter,
bijdrage van 600.000 gulden
resident Nixons herverkiezings-
^ne onder leiding van Mit-
^n Stans aan het licht kon
sdd Nixon zei dat hij het ver-
jad afgewezen en had gezegd,
J niet in de zaak gemengd wil-
rden. Hij had de voor Vesco
ende advocaat voorgesteld
wenden tot Mitchell,
aid Nixon was de 32ste getui-
net zeven weken oude proces.
11 en Stans wordt tenlaste-
dat zij een onderzoek door de
Smmissle naar Vesco's manl-
de kop hebben willen in-
Eenvoudig moet het niet geweest
zyn, altijd in de schaduw te heb
ben geleefd en gewerkt van de Gro
te generaal. Charles de Gaulle
ontdekte Georges Pompidou, hij liet
hem opklimmen in zijn staf, hij
dwong hem haast premier te wor
den, hij leek hem voorbestemd te
hebben als zijn opvolger als presi
dent van Frankrijk.
Pompidou deed in veel aan De Gaul
le denken. Hij praatte met dezelfde
gebaren, ook hij gaf persconferen
ties die meer weg hadden van uit
gekiende shows, ook hij had een
koesterende liefde voor Frankrijk en
ook hij concentreerde alle macht
in eigen handen.
Maar toch kreeg de opvolger van
de generaal een eigen gezicht. Hij
zocht en vond in de eerste jaren van
zijn presidentschap een betere
althans een minder slechte ver
standhouding met de Verenigde Sta
ten. De Gaulle zei tot tweemaal toe
nee tegen Engeland Pompidou
zette daarentegen de deur open voor
onderhandelingen over Engelands
toetreding tot de Europese Gemeen
schap. En wie dacht dat Pompidou
als minder krachtige persoonlijkheid
een flink stuk van de macht die De
Gaulle zich had verworven weer prijs
zou moeten geven, kreeg onge
lijk. Ook Pompidou's Frankrijk was
een door één man de president
geleide natie.
Leraar
Dertig Jaar geleden, kort na de
bevrijding van Frankrijk, nestelde
Pompidou zich voor het eerst onder
De Gaulle's vleugels. De toen jaar
oude leraar klassieke talen ontmoet
te de generaal via een vriend en
werd opgenomen in De Gaulles staf.
Ook al had hij, in tegenstelling tot
bijna alle andere medewerkers van
de generaal, geen actieve rol gespeeld
in het verzet tegen de nazi's, toch
werd hij snel De Gaulles naaste me
dewerker. Talloze prominenten in
Frankrijk leerde hij zo kennen.
Direcbe bemoeienissen met de po
litiek wilde hij echter beslist niet
hebben. In 1951 weigerde hij dan
ook zich kandidaat te stellen voor de
verkiezingen.
Top
Langzaam taant de magische
aantrekkingskracht van De Gaul
le op het Franse volk en Pompidou
begint naar ander werk uit te zien.
In 1954 onttrekt hij zich voor de
eerste maal aan de directe invloed
van de generaal; nieuwe carrière
mogelijkheden vindt hij bij de bank
van Rothschild. Het wordt, alweer,
een bliksemcarrière. Snel bereikt hij
ook daar de top.
Maar het contact met De Gaulle
blijft. En als in 1958 de Algerijnse
kwestie Frankrijk verscheurt, doet
de president niet tevergeefs een be
roep op Pompidou. „Ik reken op U",
zegt De Gaulle, en hij benoemt Pom
pidou tot directeur van zijn kabinet.
Vanuit die positie heeft Pompidou
een grote invloed op de staatszaken,
zij het achter de schermen.
Een Jaar later lijkt Pompidou de
finitief te breken met de politiek: hij
keert terug naar Rothschild en
wordt er directeur-generaal. Maar al
weer is definitief erg tijdelijk. De
Gaulle vraagt zijn vertrouweling in
1961 contact te zoeken met het Alge
rijnse bevrijdingsfront. Het gehei
me overleg leidt tot de vredesbe
sprekingen in Evian.
Begin 1962 zegt De Gaulle tegen
Pompidou: "Een fase van mijn ac
tie is afgesloten. Ik moet dus wisse
len van premier. Ik doe een beroep
Redder
Zes jaar en drie maanden houden
de eigenzinnige president en de meer
praktisch ingestelde premier het
met elkaar uit. Nooit in Frankrijks
naoorlogse geschiedenis, was
iemand zo lang eerste minister.
Juist in De Gaulles moeilijkste da
gen is Pompidou zijn redder. Mei
1968: een rebellie van studenten en
massale stakingen brengen Frank
rijk aan de rand van de afgrond. Een
complete chaos heerst, een burger
oorlog dreigt. De president aar
zelt. Hij overweegt een referendum
hij wil aftreden.
Pompidou, net op bezoek in Afgha
nistan, ijlt terug. Alle twijfel praat
hij De Gaulle uit het hoofd. En zijn
optreden tegen de chaos maakt zo'n
diepe indruk, dat hij zijn leermees
ter dreigt te overvleugelen.
Misschien is dat de reden geweest
waarom Charles de Gaulle hem
nog geen twee maanden later laat
vallen. Misschien echter benoemde
de president Couve de Murville tot
nieuwe premier om zo Pompidou de
gelegenheid te geven zich voor te be
reiden op een belangrijker taak: het
presidentschap van de republiek.
Nee
Een jaar later is het zover. De Gaul
le verkijkt zich op het Franse volk
dat nee tegen hem zegt. Verbitterd
trekt hij zich terug. Pompidou is
klaar om het roer over te nemen.
Een vrij eenvoudige verkiezings
overwinning stelt hem daartoe in
de gelegenheid.
En langzaamaan stuurt Pompidou
het Gaullisme van de Gaulle in zijn
eigen richting: net als de generaal,
verfoeit Pompidou afhankelijkheid,
van de echte grote mogendheden,
maar wèl wil hij een wat hartelij
ker verhouding. En ook tot de Euro
pese bondgenoten zoekt hij toenade
ring. Londen mag toch bij de club
van de EG en Brandt krijgt steun
voor zijn Oostpolitiek.
Tegenslag
Z'n eerste politieke tegenslag
krijgt Pompidou in 1972 te incasse
ren. In navolging van De Gaulle,
hoopt hij door middel van een refe
rendum z'n gezag wat te vergroten.
Maar ook al kiest hij een ongevaar
lijk onderwerp de Fransen mogen
zeggen of ze vóór of tegen de Euro
pese integratie zijn toch wordt 't
een bittere teleurstelling: slechts iets
meer dan de helft van de kiezers,
brengt een geldige stem uit. Het
wordt een feitelijke overwinning,
maar een morele nederlaag.
Het jaar erop komt de tweede klap.
Links-Frankrijk verenigt zich en al-
en vlak voor zijn dood.
De SPD, die in 1972 met de klei
nere coalitiepartners, de vrije demo
craten, een grote overwinning boek
ten in de nationale verkiezingen, heb
ben dit jaar bij de verkiezingen
voor de parlementen van de deelsta
ten grote verliezen geleden.
Waarnemers in Bonn hebben ver
klaard dat als de SPD ook in Ne
dersaksen een nederlaag leidt dit wel
eens het gezag van Brandt als par
tijleider definitief zou kunnen aan
tasten.
Wint de oppositie in Nedersaksen
in juni een meerderheid in het par
lement van de deelstaat, dan krijgt
zij daardoor tevens een twee-derde
meerderheid in de bondsraad, de se
naat van de Bondsrepubliek.
Na een week van intensief be
raad met Schmidt en andere leiders
van de partij heeft Brandt gisteren
kunnen aankondigen dat hij, met
Schmidt en Helmut Kühn, de twee
de vice-voorzitter van de SPD, per
soonlijk aan de verkiezingscampagne
in Nedersaksen zal deelnemen.
Grote olievondst
in de Noordzee
LONDEN (AP) De (Britse) Bur-
mah Oil heeft gisteren bekend ge
maakt in de Noordzeebodem een be
langrijke olievondst te hebben ge
daan. Volgens nog niet officië
le schattingen zou het "veld" daar
genoeg aardolie bevatten om tenslot
te een kwart der Britse behoeften te
kunnen dekken.
Hoe groot de reserve onder de
grond daar is houdt men nog voor
zich, maar uit proefboringen was ge
bleken dat de produktie zou kunnen
gaan liggen tussen de 200.000 en
de 500.000 vaten per dag. Groot-Brit-
tannië heeft thans iets meer dan 2
miljoen vaten per dag nodig.
De olie is door Burmah aangeboord
in het Ninian-veld dat begint op 100
mijl ten oosten van de Shetland-
eilanden en ligt voor de noord-oos
telijke punt van Schotland.
Met de exploitatie van het nieuwe
veld hoopt men te beginnen tegen
einde van 1977.
Dit deel van de zee waar destijds
door de British Petroleum het For-
ties-veld en door de Shell en de Es-
so het Brent-veld waren aangeboord
zou nu in totaal tot 1,2 miljoen vaten
olie per dag kunnen opleveren, al
dus zijn deskundigen van oordeel.
Minister bedreigd Een grote Ar
gentijnse guerrillagroep heeft een
van de naaste medewerkers van pre
sident Peron ervan beschuldigd ver
antwoordelijk te zijn voor de dood,
verleden maand, van een linkse lei
der. Die minister is Jose Lopez Rega,
belast met Maatschappelijk Werk. De
beschuldiging van de terroristen
komt neer op een doodvonnis.
leen dankzij het
van Frankrijk overleeft het Gaullis
me de algemene verkiezingen. For
meel alweer geen nederlaag, maar
in werkelijkheid een forse dreun.
En dan begint de neergang zich dui
delijker af te tekenen. Steeds hard
nekkiger worden de geruchten dat
de president aan een ernstige ziekte
lijdt. Steeds vaker kan hij niet ver
schijnen bij een ontvangst, zegt hij
bezoeken af. En steeds meer be
paalt Jobert, zijn minister van Bui
tenlandse Zaken, het gezicht van
Frankrijk tegenover de buitenwe
reld.
Niet langer is Pompidou de man
met wie rekening moet worden ge
houden. Jobert voert de strijd in de
EG, Jobert treedt tegen Kissinger
in het krijt. Het ^geruzie over wie
Pompidou moet opvolgen is al
maanden geleden begonnen.
PARIJS De overleden presi
dent Pompidou heeft met een
soort galgehumor geprobeerd de
internationaal steeds weer op
duikende geruchten over z'n on
bekende ziekte te ontzenuwen.
Onlangs nog zei Pompidou te
gen de Amerikaanse minister
Henry Kissinger: "Iedere keer
als iemand mij een hand geeft,
heb ik het idee dat hij mijn pols
voelt".
En tegen een groep journalis
ten die hem op een lunchbij-
eenkomst in het Elysee onder
vroegen over zijn gezondheid,
grijnsde hij: "Elke dag heeft
zijn eigen gerucht. De ene dag
dat Nixon tot aftreden zal wor
den gedwongen en de andere dag
weer dat ik dood zal gaan. Laten
we gaan eten".
i
