'laats van de VVD is
otsvast in 't midden
VOOR GEWELD WORDT
TE LAAG GESTRAFT
Landelijke politieke wapengekletter
overwoekert problemen van provincie
oorzitter Haya van Someren:
Knappe
oppen9
ogen zo
uderen
een miljoen gulden aan prijzen
Yan Agt wil tussen
wettig en onwettig
kind geen verschil
enten,luistert
)AG 23 MAART 1974
BINNENLAND
PAGINA 7
ADVERTENTIE
RECHT „Ik ben niet bereid de WD naar rechts of
s te laten trekken. Niet naar rechts om zoveel mogelijk
I .yredenen te trekken, niet naar links omdat het zo mo
il en in sommige kringen voor uiterst intellectueel
leten wordt".
^voorzitster Haya van Someren -
verklaarde gisteravond ty-
e algemene vergadering te
Jht nadrukkelijk dat de plaats
Jje VVD in het midden is. De
|die aan de partij gesteld moeten
B, formuleerde zij als „rotsvast
j midden, redely kheid voorop
uitersten vermyden en de
problemen met realiteitszin te
lt treden".
b1 deze middenpositie van de
door anderen worden bestreden
chte conservatieven zullen ons
rood uitmaken; de extreem link-
illen ons rechts noemen en ons
jurgeois-mentaliteit verwyten".
eleider Hans Wiegel ging uit-
ln op de huidige politieke rol
i AR. „Onlangs hebben
ps en Andriessen verklaard dat
Inflatiecorrectie door willen la-
i»n. Door tegenstanders is dat
de heilige koe van de VVD ge-
Dat schot voor de boeg dat
hebben gegeven, kan een losse
maar ook een tydbom onder
binet biyken te zyn. Of zy in
ij aar zullen inbinden, zullen
zien. De opstelling van de
Bonele politici de laatste tyd,
dat zy bevreesd zyn voor
n ons. maar ook dat een
n de samenwerking tussen
aonelen en WD niet uitgeslo-
Wiegel bestreed dat de VVD-
i materialistische is. „Het
en loting
HAAG Aanstaande stu-
met een gemiddeld eindexa-
!cr van 7,5 of hoger behoeven
komende jaar niet te loten
toelating tot universitaire stu-
htingen met een studentenstop.
5 mnen rechstreeks tot het eer-
idiejaar worden toegelaten
9] kssecretaris Klein (Onderwys)
dit gisteravond meegedeeld.
5 filing van loting geldt ook voor
aatstudenten, die hun militaire
plicht hebben vervuld, op voor-
dait de dienstplicht en het
van de studie in het algemeen
sar aansluiten.
andere studenten ook zy
rig jaar zyn uitgeloot moe-
ioor loting een plaats aan de
Eteit verwerven De studenten,
rig jaar zijn uitgeloot, krygen
een iete grotere kans (circa
fcer) dan de anderen,
staatssecretaris komt hiermee
oet aan het verlangen van de
ie Kamer. Deze aanvaardde
maart met grote meerderheid
aatie om de uitgelote studenten
rre kans te geven. Het staat
vast voor welke studierich-
ihet komende jaar de studen-
P zal gelden.
or 60 mille
tieke tegels
ggehaald
'DELBURG Uit een boerde-
Middelburg, dlie op de monu-
iiyst staa/t en momenteel
gerestaureerd, zyn 480 antieke
met een waarde van f. 60.000,-
o. Ze dateren uit de zeven-
teeuw, hebben een witte onder-
met een blauw ruitermoüief en
kre hoek bevindt zich een osse
is nog een groot aantal tegels
boerdery aanwezig. Maar deze
tot ter voorkoming van dief-
11 cement gezet en kunnen dus
onbeschadigd uit de muur wor-
febaald.
gaat om het wezenlyk primaire ver
schil tussen socialistische en liberale
politiek; om de keuze tussen vergro
ting van staatsmacht of persoonlyke
vryheid, afremming of bevordering
van de menseiyke ontplooiing, nivel
lering of niet en beloning naar be
hoefte of naar prestatie".
CHU
Dr. Kruisinga, fractievoorzitter van
de CHU in de Tweede Kamer, acht
de situatie binnen de Nederlandse
strydkrachten zeer onbevredigend.
Hy vindt dat er nu spoedig met voor
stellen moet worden gekomen om
een verbetering in die situatie te
brengen. Het duurt allemaal te lang,
zo zei hy gisteravond tydens een ver
kiezingsrede voor de kamerkring
Dordrecht van de CHU.
ARP
Volgens AR-partyvoorzitter drs. J. de
Koning zal by de komende actuele
beslissingen in het parlement van
meer politieke eenheid tussen de drie
christen-democratische fracties (KVP,
ARP en CHU) sprake moeten zyn,
wil althans het Christen-democra
tisch Appel (CDA) slagen. Op een
verkiezingsbyeenkomst in Ede sprak
hy de hoop uit, dat de CHU daarby
meer van haar gouvermentele karak
ter zal vertonen dan uit het optreden
van sommige vertegenwoordigers van
de CHU in de verkiezingscampagne
biykt.
D'66
Fractievoorzitter Terlouw (D'66*
meent, dat D'66 van de progressieve
partyen (PvdA, D'66 en PPR» de
meest consequente Ideeën heeft over
spreiden en weggeven van macht.
Hy zei dit gisteravond in Hilversum,
er op wyzend dat D'66 daarin afwykt
van PvdA en PPR. Naar zyn oordeel
dreigt de invloed van het georgani
seerde bedrijfsleven in ons land te
groot te worden, waardoor de invloed
van de individuele burger In de knel
komt.
Bij de extra-eindhoofdprijzen, deze prachtige komplete keuken ter waarde van 5.000,—.
Tewinnenvoor/1,—Een geschenkvoorde Puzzel Aktie Natuur van BAUKNECHT Nederland
BV, Karolusstraat 14, Oosterhout (NB).
Ria Sprengers, een van de vrouwelijke bezetters van de Philips-
V SF A-vestiging in Helmond heeft gisteren haar ja-woord ge
geven aan Hans van Waardenburg. Op de foto ontvangt de
bruid in de bezette fabriek de gelukwensen van NKV-voorzitter
Piet Brussel. Inmiddels heeft Philips schriftelijk aan de vak
bonden laten weten dat het bereid is het overleg te hervatten.
President gerechtshof:
Verduistering
van 33 mille
bij de P.T.T.
ASSEN De rechtbank in Assen
heeft gisteren een 23-jarige vrouw
uit Hoogeveen veroordeeld tot een
voorwaardelyke gevangenisstraf van
acht maanden met een proeftijd van
drie jaar, onder toezicht van de re
classering.
De vrouw, beëdigd helpster by het
PIT-agentschap in Hoogeveen, heeft
van 1971 tot 1973 door geknoei met
girostortingen en spaarbankboekjes
een bedrag van 33 mille verduisterd.
DEN HAAG By erfkwesties wil
minister Van Agt (Justitie) het on
derscheid tussen wettige en onwettige
kinderen laten vervallen. Hy heeft
hiertoe een wetsontwerp ingediend.
Het niet geldende erfrecht kent
een ingxypend onderscheid. Zo krygt
een natuurlijk (onweüttig) kind als
er geen testament is slechts een deel
van wat het als wettig kind zou
krygen.
Een kind is wettig als het tydens
het huweiyk is geboren of althans
voor de 307-de dag na de ontbinding
van het huweiyk. Een onwettig kind
noemt de wet natuurlyk als er sprake
is van familierechtelyke betrekkin
gen tot de ouders. Het kind van een
ongehuwde moeder is altyd een "na
tuurlyk kind" van die moeder. Ten
opzichte van de vader is dat alleen
het geval als de vader het kind er
kend heeft.
Een tweede hoofdpunt van het
wetsontwerp betreft een aanzieniyke
versterking van de positie van de
langstlevende echtgenoot. Deze zal
drie rechten krygen; het recht op een
som ineens voor verzorging, het recht
om gedurende zes maanden in het
huis te blyven wonen en het recht
om de inboedel en andere zaken als
kleding tot een waarde van f 15.000
zonder vergoeding tot zich te nemen.
Zwakke huurders
krijgen extra
bescherming
DEIN HAAG Zwakke huurders
moeten extra worden beschermd te
gen de verhuurder. Dit is de strek
king van 'n wetsontwerp van minister
Van Agt (Justitie) en staatssecreta
ris Van Dam (Volkshuisvesting). De
bewindslieden doelen op gevallen van
hoge leef tyd. ernstige ziekte, invali
diteit en zwangerschap in het gezin.
DEIN HAAG Aan de vooravond
van zyn afscheid als president van
het Haagse gerechtshof signaleert
mr. A. J. M. van Moorsel een zijns
inziens verontrustend verschijnsel in
de vaderlandse rechtsbedeling.
„Agressieve geweldsdelicten wor
den tegenwoordig te laag bestraft.
Ik doel byvoorbeeld op die geval
len waarbij zonder aanleiding iemand
op straat in elkaar is geslagen, straat
terreur en vernielingen. Daders, die
daarvoor een voorwaardelyk strafje
en een boete krygen opgelegd, zie
je meestal na korte tyd weer terug.
Ik geloof dat we wat dat betreft met
ons strafbeleid op de verkeerde weg
zyn".
Mr. Van Moorsel (69), die maan
dag a.s. de leeftyd der sterken be
reikt, zal per 1 april zyn functie
neerleggen. Hy heeft er dan 27 Jaar
opzitten als advocaat en procureur
in Den Haag (1928—'55) en negen
tien Jaar als raadsheer, vice-presi
dent en president van het Haagse
gerechtshof.
In zyn advocatentyd was hy twin
tig Jaar lang wethouder van zyn
woonplaats Wassenaar, met een on
derbreking tydens de bezettings
jaren, toen hy er door de „foute"
burgemeester uit was gewerkt. Na de
oorlog fungeerde hy vier jaar als
raadsheer in het byzondere gerechts
hof ter berechting van oorlogsmisda
digers en was hy zes Jaar lang raads
heer-plaatsvervanger.
Deze magistraat, die heeft meege
werkt aan de berechting van onder
anderen de oorlogsmisdadiger Rau-
ter en die als raadsheer en president
van de strafkamer van het gerechts
hof in totaal zes Jaar lang de prak-
tyk van de strafrechtspraak dage-
lyks heeft meegemaakt, stelt na-
drukkeiyk voorop dat hy niet „cri
mineel" is dat wil zeggen dat hy
in het algemeen geen voorstander is
van strenge straffen maar dat hy
zeer bepaald wèl gelooft in de „alge
mene preventie": de mogelykheid om
door doelbewuste strafoplegging toe
komstige misdadigheid te beperken.
„Als jongelui, die op straat voor-
bijgangers molesteren of zo maar uit
baldadigheid etalageruiten inslaan,
er af komen met een voorwaarde
lijke straf, dan doen anderen het na.
Maar als ze weten dat je daarvoor
een paar maanden debak ingaat, dan
bedenken ze zich nog wel eens",
meent mr. Van MoorseL
„Ik herinner het me nog uit de
tyd dat ik zelf president van de straf
kamer was. Toen was er ook zo'n golf
van terreur, waarby mensen op
straat zo maar werden afgeranseld.
Wy hebben toen in hoger beroep de
straffen verhoogd. Ik weet zeker dat
de straatterreur daarna terugliep.
Maar dat is natuurlyk nooit statis
tisch te bewijzen.
„Er is gezegd en daarna ook
weer ontkend dat ons milde straf
beleid buitenlandse misdadigers aan
lokt. Ik ben er van overtuigd dat dit
zeker voor de grensstreken wéér is.
Als je hier een jaar krygt voor een
overval die in Duitsland wordt De-
straft met vyf jaarwaar pleeg
je 'm dan? In Nederland natuurlyk.
Dat is toch logisch?"
Verkoeling? David Bruoe, hoofd
van het Amerikaanse verbindingsbu
reau in Peking, is in de Chinese
hoofdstad teruggekeerd. Hij is bijna
twee maanden weg geweest. Na zijn
aankomst vroeg men hem wat er
waar is van de berichten dat er een
zekere "verkoeling" is ingetreden in
de betrekkingen tussen de V.S. en
China. Bruce antwoordde dat hem
van een verkoeling niets is geble
ken.
10.500 meer Op 1 januari van düt
jaar bevonlden zich ongeveer 70.000
Surinamers en Aribilïiamien in ons
land. Hun aahbdl nam in 1973 met
10.500 toe, tegen 7500 in 1972. aldus
het Centraal Bureau voor de Statis
tiek.
De landelijke politieke kopstukken trekken stad en land af
nu er verkiezingen op til zijn. Verkiezingen voor de elf provin
ciale staten, ook die van Zuid-Holland. Veel aandacht voor de
provinciale problemen is er niet. Oppositieleider Hans Wiegel
van de VVD in de Tweede Kamer heeft het voortbestaan van
het kabinet-Den Uyl tot inzet van deze provinciale verkiezin
gen gemaakt. De verdedigers van dit kabinet hebben de hand
schoen opgenomen, minister-president Den Uyl voorop. Achter
dit landelijke politieke wapengekletter gaan echter wel degelijk
provinciale problemen schuil. Vandaag besteden we hier aan
dacht aan, mede aan de hand van de gesprekken met vier leden
van het aftredende dagelijkse bestuur van de provincie Zuid-
Holland.
ADVERTENTIE
^groeiend importeur van pro-
t meubelen van bijzonder hoge
tliteit met representatieve
wroom in de randstad wil
tviteiten uitbreiden en zoekt
ifom regionale agenten om hun
fed zelfstandig te bewerken,
ïadigden dienen zeer goed in-
"fcrd te zijn bij direkties van
delsondernemingen.fabrieken,
•ken, verzekeringsmaatschap-
to. hotels en bij binnenhuis-
«itekten. Uw brief met een
toicht van uw huidige aktivi-
jen en een motivering waarom
«enkt voor ons de juiste man te
'ziet de adviseur van onze di-
Jemetbelangstelling tegemoet*
"Museumplein 4, Amsterdam,
linker bovenhoek van enve-
B* vermelden letters M.A.
Er is één rechtstreekse link tussen
de provincie en de landelijke poli
tiek. Leden van provinciale staten
kiezen (via een vrij ingewikkeld sy
steem) de leden van de Eerste Ka
mer. En deze Kamer heeft nog
steeds de mogelijkheid een regering
de voet dwars te zetten, ook als
haar plannen de (rechtstreeks ge
kozen) Tweede Kamer al zijn geas-
seerd.
In 1975 moet weer de helft van het
aantal eerste-kamerleden worden
gekozen. Dat geschiedt dan door de
statenleden van Noord-Brabant,
Zeeland, Utrecht, Limburg, Noord-
Holland en Friesland. In 1978 doet
Zuid-Holland weer mee, maar dan
zijn er ook alweer nieuwe provin
ciale verkiezingen. De Zuid-Hol
landse verkiezingen van 27 maart
hebben derhalve geen invloed op de
samenstelling van de Eerste Kamer.
Wie het over „de provincie" heeft,
spreekt over meer dan alleen het
kiesvolk voor de Eerste Kamer.
Staatsrechtelijk gezien zijn er drie
provinciale Instanties: 1. de recht
streeks gekozen provinciale staten;
2 het college van gedeputeerde sta
ten (dagelijks bestuur) met zes le
den gekozen uit de statenleden en
3. de commissaris van de Koningin,
die is benoemd door de Kroon en
die tevens optreedt als voorzitter
van hetcollege van gedeputeerde sta
ten.
Het college van GS heeft een wat
andere positie, dan een college van
Burgemeester en wethouders in een
gemeente, omdat het ook enkele
van het rijk afgeleide taken vervult,
zoals het toezicht op de gemeente
lijke financiële huishoudingen. Dit
is voor een hooggeleerde heer als
prof. dr. B. de Goede uit Leiden
een stevig fundament voor de stel
ling. dat „programmacolleges" nau-
wekeiyics of eigenlyk niet wettig kun
nen zijn.
Discussie
In Zuid-Holland is de discussie over
een programmacollege actueel. De
„progressieve partijen" PvdA, D'66,
PPR en PSP sturen erop aan. Zij
hengelen daarbij naar steun van de
KVP. Het verschil met een college
zoals nu is, dat het niet een zo ge
trouw mogelijke afspiegeling is van
de politieke verhoudingen in pro
vinciale staten. Doorslaggevend voor
de samenstelling is een bepaald po
litiek programma. En dat houdt on-
verbiddellijk in, dat PvdA en VVD
niet samen in het college vertegen
woordigd kunnen zijn.
VVD-gedeputeerde G. van de Zande
(44) uit Nieuw-Beijeriand zegt er
over: „Ik ben een tegenstander van
polarisatie. Er moet een afspiege
lingscollege komen. Wel vind ik, dat
dit moet werken op basis van een
programma (hoofdlijnen voor een
beleid) dat in een vergadering van
„provinciale staten na de verkiezin
gen wordt vastgesteld".
Dr. R. Eijsink (55), gedeputeerde
voor de KVP, draait de volgorde
om. „Na de verkiezingen moet er
eerst een programma worden opge
steld. Op basis van dit programma
moet dan een dagelijks bestuur
v/orden samengesteld."
Naar zijn mening leidt een afspie
gelingscollege tot tijd- en energie
verspilling. „Bij ieder onderwerp is
er dan de kans, dat alle principiële
achtergronden opnieuw uitvoerig
besproken moet worden."
Gedeputeerde ir. N. Buijsert van de
CHU(47) deelt de opvatting van
Van de Zande: een afspiegelingscol
lege, maar wel mét een programma.
„In het nieuwe college zal eenstem
migheid moeten zijn over de aan
pak van de centrale problemen."
PvdA-gedeputeerde mr. H. B. En
gelsman (60) verwerpt een afspiege
lingscollege resoluut. Hij wil het
liefst overeenstemming tussen een
aantal partijen over een programma
vóór de verkiezingen. Met deze be
perking: „Het programma moet wel
door een meerderheid in provinciale
staten worden onderschreven die
groot genoeg is."
Gewestvorming
Een zaak die in de komende vierja
rige zittingsperiode van provinciale
staten vermoedelijk actueel wordt is
de ge west vorming.
Engelsman (nu onder meer belast
met recreatie en milieubescherming)
denkt dat de recreatie onderge
bracht kan worden bij de vijf of
zes gewesten die in Zuid-Holland
gevormd kunnen worden. Hij denkt,
dat de gewesten groter moeten wor
den dan die waarop de minister
van binnenlandse zaken nu mikt. In
elk geval meent hij, dat de bestuur
lijke reorganisatie moet leiden tot
opheffing van de nu bestaande pro
vincies. Gewesten en gemeenten
zouden de taken van de provincie
moeten overnemen.
Buijsert meent, dat gewestvorming
nuttig kan zijn om wat orde te
scheppen in de onoverzichtelijke si
tuatie die is gegroeid met tal van
gemeenschappelijke regelingen tus
sen gemeenten. Hij pleit voor een
herziening van de taken tussen rijk,
provincie/gewest en de gemeente.
Naar zijn mening zouden de ge
meenten meer vrijheid kunnen krij
gen in de sociaal-culturele sector en
andere zaken die de burgers recht
streeks raken.
Een „herverkaveling" van taken van
rijk, provincie en gemeente ziet Eij
sink ook als onontkoombaar voordat
het tot gewestvorming komt. Er
zullen minder gemeenten moeten
komen (minstens tienduizend inwo
ners) en de gewesten zullen groot
genoeg moeten zijn om als volwaar
dige gesprekspartner van het ryk te
kunnen opereren. Eijsink meent,
dat de provincie als controlerende
instantie moet blijven. Gewesten
zouden zich vooral met de uitvoe
ring van bovengemeentelijke taken
moeten bezighouden.
Van de Zande is op het punt van
de gewestvorming geen scherpslij
per. Hij vindt het niet zo belangrijk
of er straks over provincies of ge
westen wordt gesproken. Voorop
staat bij hem, dat nieuwe bestuur
lijke eenheden doelmatig werken. In
elk geval meent hij, dat een „vierde
bestuurslaag" vermeden moet wor
den, of provincies, of gewesten.
Ruimtelijke ordening wordt alge
meen nu gezien als een van de be
langrijkste taken van de provincie.
In een gewest als Rijnmond, dat
zijn vorm nog moet zoeken, is dit
ook zo. Richtsnoer is nu nog de
tweede regeringsnota over de ruim
telijke ordening, in 1966 uitgebracht
door het kabinet-Cals. Wie ruimte
lijke ordening zegt, zegt woning
bouw. Gedeputeerde Buijsert heeft
er de afgelopen vier jaar volop mee
te maken gehad.
Buijsert erkent: „Woningbouwplan
nen zouden meer vanuit het stand
punt van de bewoner gemaakt en
beoordeeld moeten worden."
De CHU-gedeputeerde vindt het
spijtig, dat er tot nu toe geen op
lossing is gevonden voor de woning-
bouwproblemen van de Haagse ag
glomeratie. „Dit is een dringend
probleem, dat „gisteren" al opgelost
had moeten zijn." Naar zijn mening
hebben GS van Zuid-Holland als
„minst slechte" oplossing hun plan
voor woningbouw in Wateringen ge
lanceerd. De minister^ heeft echter
ingegrepen. Een gevolg daarvan is,
dat een beslissing is uitgesteld.
Ruimtelijke ordening heeft ook alles
te maken met verkeer en vervoer.
Gedeputeerde Eijsink was daar in
de afgelopen periode de eerste ver
antwoordelijke voor in de provincie.
Hy is er somber onder gewonden. Hy
kiest voor voorrang voor het open
baar vervoer. Maar dan niet alleen
raiilvervoer, maar ook streekvervoer
per bus. En busvervoer houdt in,
dat de wegen verbeterd moeten
worden. Eijsink denkt aan meer
vrije busbanen, zoals nu één tussen
Krimpen aan den IJssel en Rotter
dam op stapel staat. Voor de ver
binding Den Haag—Ledden denkt hy
ook in deze richting. Bijvoorbeeld
wél aanleg van de Leidse baan,
maar dan alleen voor openbaar ver
voer. Hij oppert voorts als sugges
ties: het opstellen van oude tram
banen als vrije busbanen en een
vrije baan voor bussen langs de
oude Leidse straatweg.
Scheidsrechter
En om nog één speciale taak van
GS te noemen: dit college treedt op
als scheidsrechter in geschillen tus
sen gemeente of waterschappen en
de burgerij of tussen overheidsin
stanties onderling. Deze „admini
stratieve geschillen" betreffen bij
voorbeeld de vordering van woon
ruimte, de onbewoonbaarverklaring,
de drankwet- en taxi vergunningen
en de scholenbouw. En niet te ver
geten de uitvoering van de Algeme
ne Bijstandswet. Als men het niet
eens is met een toewijzing van de
gemeente, kan men bij GS in be
roep gaan.
Er gaat meer in de provincie om,
dan men in de verkiezingscampag
nes verneemt.
