r/iil 'Tristan und Isolde': imponerende produktie a NAVRANTE POEZIE IN 'DE LOTELING' Franse steun voor Slavomir Miletic m vandaag I ...en gisteren Ovaties voor Marika TV morgén] (VRIJDAG 1 MAART 1974 Drie deskundigen van de Parijse l'Eoolc des Beaux Arts zullen een rapport opstellen over de schade die door de gemeente Amsterdam is toegebracht aan beelden van de Joegoslaaf Slavomir Miletic. Het Amsterdamse Gerechtshof heeft de gemeente vorige week aanspra kelijk gesteld voor de schade die is ontstaan bij het ontruimen van sün atelier „zonder deskundige hulp of begeleiding, door de stads reiniging alsof afval moest worden opgeruimd." BIJ de ontruiming, die plaats voiïd terwijl de beeldhouwer twee weken met vakantie was naar zijn geboorteland, sneuvelde het groot ste deel van zijn werk, waaronder een beeld voor de gemeente Am sterdam zelf, dat overigens al was betaald. De Parijse deskundigen, de beeld houwers-docenten Etienne Martin, Cezare en Bonnard hadden zich al eerder afzonderlijk, evenals de schrijver Jean-Paul Sartre, in brieven gericht tot het gerechts hof, waarin ze hun verontwaardi ging uitspraken over het gebeuren in Amsterdam. Verder kreeg de beeldhouwer, die eerder in Zaandam moeilijkheden kreeg toen zijn Houtwerker niet werd geaccepteerd, steun van prof. Jaffé en jhr. dr. W. J. H. Sand- berg, de vroegere directeur van het Amsterdamse Stedelijk Mu seum. Miletic is zeer blij met de uit spraak van het gerechtshof: „Ein delijk wordt mij recht gedaan. Ik hoop dat de zaak nu verder snel kan worden afgehandeld, zodat ik weer in Frankrijk kan gaan wo nen. Door al die affaires ben ik hier veel te lang blijven hangen en is mijn naam als kunstenaar hier kapot gemaakt. Het spijt me nu dat ik indertijd in Zaandam niet meteen ben gaan procederen. lijk in Amsterdam gaan beschou wen als een soort van vogelvrij fi guur, die Je van alles mag aan doen". Hoeveel de gemeente Amsterdam zal moeten betalen voor de schade zullen de wederzijdse deskundi gen moeten uitmaken. Miletic: „Als je uitgaat van dat beeld dat ze zelf al hadden aangekocht kan het in de tonnen lopen. Maar gpld maakt niet alles goed. Tien jaren van mijn werk en tien jaren van mijn leven zijn vernietigd." Geen andere componist dan Richard Wagner heeft het ge presteerd een liefdesduet van drie kwartier te schrijven. Deze vocale uitdaging komt voor in de tweede akte van „Tristan und Isolde". Deze hele akte is trouwens door de statische handeling een groot probleem. Maar de wijze waarop dirigent Michael Gielen en regisseur Götz Friedrich dit oplosten was gisteravond in het Scheveningse Circustheater even imponerend als simpel. vH Scène uit produktie i nog te Dit sterke duo, dat men zich nog wel van de sprankelende „Fal- staff" in het Holland Festival kan herinneren, bewees namelijk, dat men eigenlijk hier niets anders hoeft te doen dan muziek en tekst voor zichzelf te laten spreken, of liever gezegd zingen. En deze op vatting was eigenlijk tekenend voor een groot deel van deze Tris- üan-première van de Nederlandse Opera6tWh'tiffig. Waarmee alleen maar de grootsheid van deze Wagner-creatie wordt geaccen tueerd. De Keltische sage „Tristan und Isolde" is door Götz Friedrich te recht in het „eens" geplaatst, dat zowel in het verleden als in de toekomst kan liggen, en waarbij het schip, waarmee Isolde wordt vervoerd, evengoed een zeilschip als een ruimteschip kan zijn. De dekors van Heinrich Wendel volg den deze gedachte: geen natura lisme. maar een tijdeloze symbo liek, die in zijn neiging naar het abstracte soms aan de Bayreuth- creajties van Wieland Wagner doet denken. Vage halftinten, in de tweede akte een fraai gestileerde sterrenhemel, en een schuin naar achter lopende spiraal, waarop zich de handeling voltrekt: meer was er niet nodig Televisie en film hebben zich als om 1 strijd in het rijke Vlaamse roman- I leven van de vorige eeuw en die van voor de oorlog gestort. Het begon met "Mira" van Fons Rademakers naar Stijn Streuvels. Die film sloeg zo aan dat de sluizen voor een hele reeks konden worden geopend, die na ,.Ro- lande met de bles" en „Een mens van goede wil" zeker niet zal oplhou- Iden. j Er is nu "De loteling" bijgekomen, een Belgische-Nederlandse produktie naar de roman van Hendrik Con science, de schrijver "die de Vlamin gen lezen heeft geleerd" en ze bewust maakte van hun eigen cultuur. De film. die deze week zijn Amsterdam se première beleeft na een ruim pu- biieksucces in België, bewijst al zonder - meer dan Roland Verhavert. na en- l kele twijfelachtige eerste prestaties, nu gearriveerd is met een goed afge- c stemde filmvertelling uit de Kempen 1 van 1833. Een simpele boerenzoon l (Jan Decleir) is als vrijgestelde zo Z dom voor een buidel geld de plaats van een gefortuneerde jongeman in te nemen Het noodlot achtervolgd 5 hem, hij wordt blind door contact - met een hoertje. Zijn lief komt hem 5 opzoeken en zij beiden gaan een bit tere, onbekende toekomst tegemoet Het meisje levert een verrassend 1 zuivere rol op van de Nederlandse ac- 1 trice Ans Beentjes in een sfeerrijke - kleurenfilm met een karakteristiek tijdsbeeld, naar die tijd wat melodra matisch getint, maar dat betekent al- I Ier minst een bezwaar. In de ont- wikkeling van zijn thema's is "De lo teling" dan ook beter gelukt dan „Mi- ra" door 'n bekwaam in de hand ge- houden eenvoud, die een navrante poëzie in de beelden wekt. i Op de foto Ans Beentjes en Jan De- i cleir in 'De loteling'. PIET RUIVENKAMP Picasso's Guernica besmeurd Toneel op til AMSTERDAM NEW YORK (AP) Een vandaal heeft gisteren in het Newyorkse Mu seum van Moderne Kunsten het be roemde werk van Picasso "Guerni ca'' met rode verf beklad. De man werd gegrepen voordat hij zich uit de voeten kon maken. Functionarissen van het museum, wilden na de bekladding nog niets 'bekend maken over de omvang van de schade. De galerij waar Guerni ca, dat de verwoestingen van de Spaanse Burgeroorlog uitbeeldt, was tentoongesteld, werd na de vandalis tische actie gesloten. Enkele minuten na het incident, werd reeds een begin gemaakt met het verwijderen van de verflettere De NOS-radiorubriek „Toneel op til" wil een wegwijzer voor het theater zijn. De rubriek besteedt vooral aandacht aan het toneelre pertoire, dat onlangs is uitgebracht of nog uit moet komen. Zondag om 20.30 uur via Hilversum II wordt aandacht besteed aan twee korte stukken van Samuel Beckett, die worden gespeeld door The Fa mily van Lodewijk de Boer, aan de reprise van „Bruid in de morgen" van Hugo Claus door toneelgroep Globe onder regie van Ton Lutz; aan „Uitkomst" van Herman Heij- ermans, gespeeld door toneelgroep Theater: en aan „GL 2", het vor mingstheater van het Groot Lim burgs Toneel in Maastricht, om de vereiste sfeer volkomen te bereiken. In de kostuums van Jan Skalicky was de stilering echter minder gelukkig. Vocaal viel er bij deze première ook veel te genieten, hoewel er toch wel een paar zwakke plaat sen in deze bezetting waren. De Zweedse Berit Lindholm, dat is bekend, is een welhaast ideale dramatische Wagner-sopraan. Haar volume en uithoudingsver mogen zijn even groot en dat heb je voor de rol van Isolde absoluut nodig. Na een wat uiterlijk begin groeide zij in de tweede akte vo caal en psychologisch naar een indrukwekkend hoogtepunt. De Finse tenor Pekka Nuotio bleef als Tristan aanvankelijk te veel in de schaduw van Lindholms per soonlijkheid, maar ontplooide zich in de derde akte verrassend, waarbij hij echter de lange adem van de Wagner-melodiek niet steeds aan kan. Voorlopig moeten we bij deze coming man nog een vraagteken zetten. Dat de eerste akte als geheel het minste voldeed, lag zeker niet aan de Brangane van Yvonne Min ton. Deze mezzosopraan was, veel meer dan voorgenoemde vocalisten als liefdespaar, het Juiste type voor de rol van de bezorgde, begrijpen de steun van Isolde en bezit daar bij een pracht van een stem. Gerd Feldhoff leip als Kurwenal aan vankelijk wat verloren over het toneel, maar in de derde akte zorgde deze sonore bariton voor prachtige momenten. Een openbaring was de nobele bas van Ulrik Cold, wiens aangrijpen de realisatie van koning Marke begrijpelijk maakt, dat Ingmar Bergman hem uitnodigde voor de rol van Sarastro in een t.v.-pro- duktie van „Die Zauberflöte". Di verse Nederlandse zangers volde den in de bijrollen doorgaans goed, vooral de tenoren Nico Boer en Jan Blinkhof. Het „luisterend" regisseren van Götz Friedrich signaleerden we reeds. Daarmee lag de uiteindelij ke leiding nog meer dan normaal bij Michael Gielen, die in het ver leden wel eens de Indruk gaf meer de man van het détailwerk dan van de grote muzikale lijn tezijn. Met deze uitvoering rehabiliteerde htf zich echter na een wat traag ..Vorspiel" volkomen, waarbij het Ra dio Filhairoonish Orkest vaak kleurrijk en sterk stuwend musi ceerde. De instrumentale gaafheid van de Falstaff-uitvoering werd echter niet bereikt. Maar dat doet niets af aan deze indrukwekkende produktie. die men op zaterdag 2 maart nogmaals in het Circus theater kan zien en vooral onder- Tot en met 31 maart wordt in 't Museum Swaensteijn (Herenstraat 101 in Voorburg) een tentoonstelling gehouden van het oeuvre van twee Voorburgse kunstenaars: Frida Hol leman, schilderes en Frank Letterie, beeldhouwer. De tentoonstelling is geopend op dinsdag, donderdag, zaterdag en zon dag van 1417 uur en op donderdag avond van 20—22 uur. Zo'n „Csaxdasfürstin" regelrecht uit het Weense Raimundtheater is natuurlijk weer heel wat anders dan wat een Hoofdstad-Operette op de planken brengt, hoe loffelijk dat veelal ook gebeurt Wat zich gisteravond in het Haagse Con gresgebouw, tot de nok gevuld (het Rotterdamse Luxor is van avond, morgen en zondag ook reeds uitverkocht)afspeelde, had in toon, kleur en sfeer al het sprankelende en gemoedelijke, wat Wenen te bieden heeft. Met als centrale figuur de onverslijtbare, ondanks haar zestig jaren nog ui termate vitale Marika Rökk, die haar Hongaarse afkomst nooit verloochent. Deze operetfce-diiva, al meer dan veertig jaar in de running met ook tientallen films op haar naam <35 Jaar geleden speelde zij met Zarah Leander, die Marika Rökk hier voorging in het weerzien met de oudjes, in de Tsjaikowski-film „Es w*ar eine rausohende Ball- nacht"), bleek weinig van haar charme en temperament verloren te hebben. Temidden van een per-* fect tableau de la troupe beheer ste zij iedere scène met een bewo- dorenswaandige inzet. Nadrukkelijk Koketterend met haar benen die nog niets aan lenigheid hadden ingeboet, stal Marika voortdurend de show. Een show was het, deze attractief aangeklede uitvoering van „Die Csardasfürstin" met aardige dé cors, een goed getraind koor en ballet en een orkest dat de melo dieuze muziek van Emmerich Kal man meeslepend ten gehore bracht. In de schaduw van Marika Rökk stonden verdienstelijke vo calisten zoals Reto Calli in de rol van zoon Edwin, Kurt Liederer als graaf Boni, Ute Gabriel als Sylva en Tony Niessner als Feri Bacci. Er waren talrijke open doekjes en na elk van de drie bedrijven was er een ovatie voor de onvermoeide Marika. NEDERLAND I 18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS) 18.55 Journaal (NOS) 19.05 Zorro, jeugdserie (TROS) 19.30 Jackpot: debuterende artiesten (TROS) 20.00 Journaal (NOS) 20.21 Alles of niets, spelprogramma (TROS) 21.10 Hawkins, tv-serie (TROS) 22.25 Wereld op wielen (TROS) In deze uitzending wordt aandacht besteed wrakkenprobleem. Ook vorige maand zijn er kele nieuwe auto's op de markt gebracht, verscheidene in deze uitzending worden getoond. Test wagen van vanavond is de Triumph Dolomite. 22.50 HU heet Dieco: documentaire film (IKOR) In deze documentaire over de ouders van gehandicapte kinderen vertellen de vader en de moeder van de tien- Jarige Dieco over zijn eerste levensjaren, waarin zU ontdekten dait hij andere was dan andere kinderen. Dieco woont inmiddels, sinds drie jaar, op „Dennendal", de zwakzinnigenafdeling van de Willem Arntszhoeve ln Den Dolder, waar sinds enkele weken een bestuurs crisis heerst. 23.30 Journaal (NOS) NEDERLAND II 18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS) 18.55 Journaal (NOS) 19.05 Waar of niet waar, spelprogramma (NCRV) 20.00 Journaal (NOS) 20.21 The Eddy Go Round-Show (NCRV) Gasten in ditt programma: Mac and Katie Kissoon, Neil Sedaka, Lulu („The man who sold the world"), Nick Mackenzie („Peaches on the tree"), Roger Baeten, Hurricane Smith, Gilbert O'Sullivan. 21.10 Ted en de Meesterkwissers (NCRV) 22.40 Ander Nieuws Extra (NCRV) „Maak ans vredestichters" is diït jaar het thema van 22.50 Praten met de minister-president (NCRV) 23.00 Uit de kunst (NOS) 23.25 Journaal (NOS) De VPRO bracht gisteren twee fascinerende programma's. Het eerste, „In kleur bij God thuis", ging over de graficus Anton Heyboer, heyboeroloog die met Lottie en Maria een drieëenheidsleven leidt in de primitiefst denkbare omgeving, gestoffeerd met drie televisies, acht honden en tientallen bontmantels. Het tweede fascinerende pro gramma was de speelfilm „De fruitventer" van de Duitse dui velskunstenaar en volksartiest Rainer Werner Fassbinder, de man die in vijf Jaar tijd vijf tien speelfilms maakte, twee kortere speelfilms, vier hoor spelen, vijf toneelstukken en bovendien nog negen toneelre gies op zijn naam bracht. Of bij deze opsomming van Televizier ook nog de tv-feuil- leton behoort waarvan ik op Duitsland enkele afleveringen zag weet ik niet, maar dat deze Mark Spitz van het Duit se toneel met zijn wegwerp- stukken een zeer eigen vorm van hedendaags volkstoneel maakte is wel zeker. Terug naar Anton Heyböer, die van interviewer Frank Wiering en cameraman Paul van den Bos het volle pond kreeg, zodat hij uit deze documentaire op rees als een zowel merkwaardi ge als opmerkelijke en in ieder geval onweerlegbare persoon lijkheid. Zijn grafiek, die meestal uit het zog van moeder aarde lijkt te zijn opgeborreld, pleegt veel tekst te bevatten die meestal bevestigt wat giste ren gezegd werd over Heyboers omgeving: „Niets is geen sym bool". Het lijkt me daarom toepasse lijk om een beeld van de docu mentaire te geven via een aan tal uitspraken die Heyboer gis teren deed. Ik zal ze los aan elkaar rijgen en voor het ge mak nummeren, voor een eventuele latere Köchel-Ver- zeichnis: 1. „Ik zoek het zwart om te zien hoe licht de dingen zijn". 2. „Ik geloof dat Je lol hebt als Je verdrietig bent". 3. „De ontbering is noodzake lijk om op scherp te kunnen staan". 4. „Als jij een normaal mens zou zijn, zou jouw warm mijn koud zijn" (tegen Frank Wie- ring). 5. „Ik heb een eigen vorm van krankzinnigheid ontwikkeld die aangepast in dit leven kan be staan". 6. „Ik ben niet meer geschikt voor het menselijk genieten. Ik kan het niet opvoeren, van goed via beter naar best. Goed is voor mij voldoende". 7. (Zittend in een autowrak) Het stuk in bepaalde rechtlijnig ei bijvoorbeeld „Zo zie ik mijn toekomst: ik zit in deze auto en denk al leen: hij rijdt slecht, maar voor de rest is hij prima". 8. „Haat is de basis voor de liefde". 9. (Over zijn bontjassen) „Ze kunnen mij niet in het nylon krijgen omdat het energiebe- wuster is". 10. Over Annelore: „De mens heid, ondergebracht in een meisje". 11. (Nadat Annelore gezegd heeft dat zij hem niet 24 uur om zich heen zou kunnen heb ben): „Ik kan ook geen 24 uur met mezelf om me heen zijn". 12. „Ik heb het ongelijk en de schoonheid, het gelijk is van de wereld en van de veelheid". 13. „Iedereen die ik ontmoet zou ik het liefst zo gelukkig mogelijk maken". 14. „A!s ik niet creëerde, zat ik hier inderdaad voor aap'. 15. „God en de mens is te wijd uit elkaar, daarom hebben ze er een zoon tussen geplaatst, en die ken ik wel". 16. „Wat betekent God voor mij? Ach, dat betekent voor mij Anton Heyboer, en dan op zijn best". Fassbinder was opzichten heel ter zake (denk •n de bedscènes de afranseling), maar werd aan de andere kant toch weer niet volkstoneelmatig gespeeld. Het was of alles wat er gezegd en gedaan werd, geprojecteerd was tegen een stilte, ik weet ook niet goed hoe ik dat moet uitdrukken. In ieder geval hoop ik dat de VPRO het niet bij deze ene film van Fassbinder zal laten, al was het maar om te laten zien hoe Je met betrekkelijk eenvoudige middelen een maxi mum aan inhoud en ook een maximum aan zeggingskracht kan geven. Zoals gezegd produ ceerde Fassbinder zo'n vijf ei-' gen produkties per Jaar, dat zijn dan natuurlijk niet stuk voor stuk meesterwerken, maar ze staan ongetwijfeld in directe verbinding met de hedendaagse werkelijkheid. Tenslotte kan ik u nog meiden dat volgens de EO het boeken weekgeschenk met fragmenten over occultisme van .Couperus enerzijds vergif is (noemde Gromyko ook Solzjenitsyn niet een „gidrank"?), maar dat de voor de hand liggende oplos sing het boek in de kachei te stoppen (zie onder„boekver brandingen") beter vervangen kan worden door tegengas te geven, namelijk door de Bijbel ernaast te leggen. NICO SCHEEPMAKER 12.30 Nieuws, try. 13.30 (S) programma. 15.30 SPORTSTAD Na de verkiezing van de sportman, de sportvrouw en de sportploeg van 1973, eind vorig jaar. is nu de sport- stad van het Jaar 1973 aangewezen: Amsterdam. Deze stad wist, volgens de gebruikelijke rekenformule. het hoogste aantal punten te behalen. De sportstad-trofee zal worden uitge reikt tijdens de uitzending van het AVRO-rad'ioprogramma „Mobiel" op dinsdag 19 maart aanstaande, dat tussen 17.00 en 18.00 uur, via Hilversum 1 te beluisteren is. 8.00'Nieuws. 18.11 Vandaag dit. i KRO: 19.00 (S) Springplank: artiesten wagen de sprong naar suk- ses. 19.30 Instemmen met velen: ver- zoekplatenprogramma. 22.00 (S) Wie kijken wil...: cabaretprogramma. 22.25 Overweging. 22.30 Nieuws. 22.40 (S) Hits. 23.55-24.00 Nieuws. lichte muziek leen AVRO: Cees van Zijtveld. ZATERDAG 2 MAAKT 1914 HILVERSUM I VARA: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend gymnastiek. 7.20 (S) Z.O.: gevarieerd programma. 7.54 VPRO: Deze dag. 3.00 Nieuws. 8.11 Dingen van de dag. Mijn naam is Cornells Vreeswijk. 22.35 'K) Journ. KRO'' week Hed van de DUITSE TV VRIJDAG 1 MAART 1974 DUITSLAND I ^'s "vast^'l4.03Jsf ÜpêTPop!~15.03 gramma*NDR^lb.oo °nnjjLPm voter- (nnwirnnroerftrnma. 16.03 naai. 18.30 (K) Aktualltelteni^Iq;' lï£l„ZvrndmannetJe 1855 <K)' Nord- schau-Ma***.» 19.26 (K) 0k°y- HILVERSUM III NCRV: 7.02 (S) Uitgeslapen. 8.02 (S) Pers vers. 9.03 (S) Tot uw dienst: klassieke muziek op uw verzoek. 10.03 Muziek bij de koffie. 12.03 (S) L35 Waterstanden. muziek- en informatieshow Nieuws). 13.00 Nieuws. 13.11 (S) Rooie Haan: VARA's zaterdagmid- (11.00 sociaal-maatschappelijk terrein. 18.58 Marfctberlohten. VPRO: 19.00 (S) Nova Zembla FM: leugens. rdagn dagcafé. NOS: 14.45 (S) N.O.S.-Jas_ Mlchiel de Ruyter. 15.10 Programma voor de buitenlandse werknemers (16.00 Nieuws). De Vrije Gedachte. De schrijfster Anna Blaman. VARA: 21.00 nisch orkest met soliste:" klassieke In de pauze: plm. 21.40-21.50 tieuws. 3.25 (S) 24.00 Nieuws. Radiophilharmo- TROS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Qnt- IIILVERSUM III NOS: 18.02 Joost mag i bijt-Soos, met om 7.30 —8.00 Aktua; 8.30 Nieuws en 8.36— 8.45 Gymnastiek voor de huisvrouw. 10.00 (S) Tien-om: voor de kleuters. 10.30 Nieuws. 10.33 (S) Route -A: iandf8?5.55 C MedldeTiïgen. 12.00 ^k- tua. 12.16 Overheidsvoorlichting: Ex- portiviteiten - nieuws, wenken en adviezen op exportgebied. 12.26 Mede- O: delingen t.b.v. land- ea tuinbouw. Nederland I NOS: 16.00 (K) Journ. VARA: 16.02 17.30 (K) Jong geleerd, oud gedaan: familieprogramma. TELEAC: 17.30 18.00 (K) Bljstandsweg les 1: NOS: 18.45 (K) Ti-ta-tovenaar. 18.55 (K) Journ. VARA: 19.05 (K) Coronation Street, tv-serie. NOS: 20.00 (K) Journ. VARA: 20.20 (K) Kaviaar of spaghetti SIR.tv-serie! 19.59 (Z/W) Proer, maoverzicht. WDR: 8.20—925 ew 10.3012.15 TV-kursussen. 18.00 (K>- ?9 4r5naa/K»19A0 (K) Klein® u-spel. 2000 T_,^°lu®ement8ProBramma .*0.00 (K) Journaal en weerbericht en wintersportberlchten. 20.15 (K) Der Spnngteufel. tv-spel. 21.10 (K) Infor matief programma. 21.15 (K> Repor tage uit Bonn. 21.40 (K) JournaaL, wintersportberlchten. DUITSLAND II klucht. 22.1 (K) Nederland II— NOS: 18.45 (K T 18.55 (K) Journ. KRO: 1! een briefkaart op de eerste rang. NOS: 20.00 (K) Journ. KRO: 20.20 (K) MIK. 21.10 Brandpunt. 22.00 (K) naai. Ombudsman H.00-11.30 (K) Kleuterprogramma. Ombudsman. 16 3Q (K) Sportinformatie 17.00 (K) Journ. 17.10 (K) Kinderprogramma. Aansl.: (K) ainzelmannchen. 17.54 (K> Aktualitelten en muziek. 18.25 <z w» Vater der Klamotte. tv-serie. 19.00 (K> Journ. 19.30 (K) Buitenlands Journaal. 20.15 (K) Es geschah ttbermorgen, tv- film. 21.05 (K) Smusementsprogram- 21.15 (K) Journaal. 21.30 L'lnvltation, speelfilm. 23.05 (K) Jour-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1974 | | pagina 5