'De Grof'
138 jaar
in Leiden
verankerd
Liberale wethouders
niet terug in raad
KNG: nieuwe toekomst
Meer dan 700
zwerfdieren in
1973 in Leids
asyl gebracht
Plukje Puur
Pijpje Puur
Puur Lekker
Voortrekker
Gebruikte
auto's in
Groen
oordhal
LEIDEN De N V. Koninklijke
Nederlandse Grofsmederij gaat
een nieuwe toekomst tegemoet.
Morgen wordt in „De Grote Pol
der", het in Zoeterwoude gelegen
industrieterrein van Leiden en
Zoeterwoude, de eerste paal ge
slagen voor een nieuwe fabriek.
Geen uitbreiding, zoals in vroeger
jaren, maar vervangende nieuw
bouw. want de KNG laat in Lei
den twee terreinen achter.
Dat is geen luxe. Het is gewoon
nodig om het bedrijf, dat moei
lijke jaren achter de rug heeft, te
laten voortbestaan. Nodig om
werk te blijven bieden aan 200
man. De vette jaren van de Grof
smederij zijn achter ons. De glo
rietijd van een portefeuille vol op
drachten. De tijd ook van 700 man
personeel en dus Leidens grootste
bedrijf.
De uitbreidingen van het bedrijf
in het verleden geven nu een ba
sis voor een wellicht gezonde toe
komst-. De fabriek heeft zich in de
loop van haar bestaan genesteld
op twee plekken in de stad, twee
terreinen, die nu bij het verlaten
als hoogwaardige grond kunnen
worden aangemerkt.
Het ene ligt binnen de singels:
de oorspronkelijke plaats van ves
tiging aan de Zuidsingel en aan
het water van de Zijlsingel. Dit
terrein ligt in het saneringsgebied
Herengracht-Zijlsingel. Er is on
enigheid over de bestemming van
dit in de schaduw van de Meel
fabriek-kolos gelegen grond en er
zal waarschijnlijk nog heel wat
water door Herengracht en Zijl-
singel stromen voordat de zaak
rond is.
Het andere ligt buiten de singels,
maar gunstig ten opzichte van
het centrum. Het is het z.g.
Waardeiland onder de rook van
Leiderdorp, waar de kettingfa-
briek van de Grofsmederij is ge
vestigd. Leiderdorp ligt eigenlijk
letterlijk onder de rook van de
Grofsmederij en de inwoners zien
het Waardeiland dus graag van
bestemming veranderen.
Die nieuwe bestemming is een
woonwijk in een parkachtige om
geving. Een luxe wyk. waar weinig
Leidenaren zullen kunnen wonen,
omdat de prijzen er hoog zullen
zijn. Op het Waardeiland wordt
nu afgebroken om ruimte te ma
ken voor deze huizen.
„Huizen, die gebouwd worden op
ons zweet", zegt een gepensioneer
de van de Grofsmederij. „We heb
ben er hard moeten werken. Vijf
enzestig gulden per week voor het
hete vuur. Het loon? Anderhalve
cent per uur". Herinneringen. Die
staan ook in het herdenkingsboek
„125 jaar Grofsmederij", dat in
1961 in beperkte oplaag verscheen.
Onze redacteur Hans Melkert bla
derde erin aan de vooravond van
een nieuwe toekomst van wat in
Leiden on eerbiedig „De Grof"
heet.
ADVERTENTIE
WINTER 18351836. Over ons land hangt de trieste sfeer
van een verloren oorlog en een verscheurd koninkrijk. De strijd
met België is zonder hoop geëindigd. De handel kwijnt, de
defensielasten drukken zwaar. Overal in het buitenland is de
techniek in opmars. In Nederland gebeurt vrijwel niets. Initia
tieven lopen dood in het drijfzand van onwil, onbegrip en wan
trouwen. In ons land gaat de trekschuit nog steeds snel genoeg.
Zo is de sfeer als Willam Archibald huis, kleinere werkplaatsen en twee
trum manifesteert zich de malaise produktie begonnen,
vooral door een ontstellende werk- Begin januari 1838
loosheid. Van de 30.000
moeten er vele duizenden tot de komt de hamer i
dears zijn militaire carrière gaat leverantie 1
Uit de Kettingstraat komt men over de kettingbrug bij de
Ketting fabriek. De brug blijft, op de plaats van de fabriek
komen huizen. (Foto's Jan Holvast)
oral uit naar de ijzersmelterijen,
ijn gedachten gaan uit' naar een
nderneming, die op het vasteland
og maar weinig voorkomt: een grof-
AmsterdamHaarlem, de eerste in
ons land.
De Grofsmederij biedt een prdoukt
dat tot ver over de landsgrenzen be-
LEIDEN De stichting „Nieuw Leids Dierenasyl" meldt over het
afgelopen jaar het volgende:
Door de gemeentepolitie te Leiden werden als zwerfdieren aan het
asyl gebracht 156 honden en 18 poezen. Door inwoners van Leiden
werden als zwerfdieren gebracht 184 honden en 176 poezen.
Vanuit de gemeente Alphen a/d Rijn werden door de gemeente
politie gebracht 25 honden en 8 poezen. Vanuit dezelfde gemeente
door inwoners gebracht 6 honden en 3 poezen.
Uit de gemeente Leiderdorp kwamen totaal: 32 honden en 18
poezen. Uit andere gemeenten, t.w. Alkemade, Zoeterwoude, Hazers-
woude. Noordwijkerhout, Katwijk, Voorhout, Voorschoten enz., wer
den gebracht 49 honden en 51 poezen.
In totaal werden dus als zwerfdier aangenomen 452 honden en
274 poezen. In 36 gevallen lukte het de eigenaar van het zwerfdier
te vinden. Rekening houdend met het feit dat een zwerfdier minstens
14 dagen in het asyl verblijft komt het aantal verzorgingsdagen op
10164.
Naast deze zwerfdieren werden aangenomen 173 honden en 42 poe
zen waarvan de eigenaar/eigenares afstand deed i.v.m. verhuizing,
ziekte e.d. Deze dieren worden eveneens opgenomen daar zij anders
toch vermoedelijk als 'zwerfdier' worden gebracht. Tijdens de vakan
tieperiodes worden er ook dieren ter verzorging opgenomen.
De jaarrekening beloopt ongeveer f80.000,- waaronder o.a. begre
pen voeding en medicamenten voor de dieren; verwarming; verlich
ting; water: salaris en soc. lasten asylhouder; belastingen; verzeke
ringen; waterschapskostenontsmettingsmiddelen; veterinaire ver
zorging enz.
15 juli geeft Koning Willem I zijn drijf het predikaat „koninklijk". En
goedkeuring voor de oprichting van een minder verheugend: in 1840
grofsmederij. De koning wordt neemt Bake onitslag na onenigheid
benoemen Bake tot directeur en zijn
zoon tot adjunct-directeur. Ze krij
gen recht op een jaarsalaris van
echte Hollander richt de
een periode van experimenteren. In
1841 bouwt de Grofsmederij een ijze
ren trekschuit voor de stad Leiden.
n een zwaar gefundeerde werk- wordt uitgekeerd0,2 pet. Het loopt
een machinekamer met ketel- op tot 8 pet. 'in 1856.
Tientallen schepen worden ge
bouwd op de hellingen van de Grof
smederij vracht- en salonboten, ijze
ren zeilboten, stoombarfcassen, sleep
boten, kranen, baggermolens. De
schepen worden op den duur te groot
voor het smalle water van de Zijl
singel. In 1889 kan de Grofsmederij
stoomschepen en alle onderdelen in
eigen beheer vervaardigen. Er vinden
meer dan 200 arbeiders werk.
Hoogtepunt van de expansie ligt in
1897. De kettingfabriek wordt ver
plaatst naar De Waard. Er wordt een
recordomzet van f 900.000 gemaakt.
De winst bedraagt f 175.000. De nieu
we kettingfabriek is hypermodern
met een verlichting van koolspits
lampen. Enkele feiten: in 1883 wor
den de eerste premievrije pensioenen
toegekend, in 1895 worden strenge
straffen ingesteld voor drankmis
bruik, in 1910 is er een staking van
enkele maaaiden. De oorlog brengt
slapte. Er is materiaalgebrek en al
leen al daarom moet een deel van de
arbeiders op wachtgeld.
Goede jaren volgen na de oorlog.
In 1930 komt de klap. Er valt niets
meer te verdieneai in de crisistijd en
arbeiders worden ontslagen of gaan
op wachtgeld. In 1936 komt de ver
betering van de conjunctuur. Nieuwe
opdrachten komen binnen.
De Grofsmederij overleeft de twee
de wereldoorlog. Het personeel wordt
in leven gehouden. Samen met ande
re bedrijven worden aardappelen ge
haald, er is een eigen gaarkeuken en
een tabaksplantage op het Waard
eiland.
Na de oorlog volgt een bloeiperiode.
Wat het 100-jarige bestaan in 1936
eenvoudig gevierd, het 125-jarige be
staan in 1961 valt in een betere
periode.
Nu weten we, dat opnieuw magere
jaren voor de deur stonden
Er ivordt al flink gebroken op
het Waardeiland. De kettingfa
briek verdwijnt.
ADVERTENTIE
Verwent uzelf en uw gasten met onze overheerlijke RIJSTTAFEL of SPECIALITEITEN
Indisch restaurant Doea Koentji Baroe tegenover Stadsgehoorzaal 1
ïortrekker is een pure, natuur
zuivere tabak, met een smaak
t helemaal van zichzelf. Heeft
[een toevoegingen nodig en is
liet te vochtig. Daarom trekt-ie
licht en brandt-ie makkelijk.
:en geur en een smaak die
verveelt. Dat waardeert
a e ware pijproker. 1,60
LEIDEN De twee liberale wet
houders in het huidige college ke
ren niet terug in de Leidse raad. Die
conclusie kan worden getrokken uit
de kandidatenlijst van de VVD voor
de gemeenteraadsverkiezing.
Mevrouw Elly den Haan-Groen
(midden) staat niet op deze lijst. Ze
heeft acht jaar een wethouderspor
tefeuille beheerd, de eerste vier jaar
die van bedrijven en verkeer (bin
nenstad), de laatste vier jaar die van
cultuur, recreatie en maatschappe
lijk werk.
Dr. J. P. Duyverman (links) t al
lang raadslid, maar pas vier jaar ge
leden als 65-plusser wethouder van
onderwijs geworden, staat wel op de
lijst, maar op de twintigste en dus
een onverkiesbare plaats.
Lijsttrekker is Cor Elzenga (rechts),
die nog niét zo lang geleden tussen
tijds zijn intrede deed in de raad. Het
was bekend, dat fractieleider Anne-
lien Kappeyne v. d. Copollo niet zou
terugkeren, omdat zij het raadslid
maatschap niet te combineren vindt
met het lidmaatschap van de Tweede
Kamer.
Off de tweede plaats staat Theo
Wessels, de bekende kolonel b.d. en
de derde N. P. Langerak, die het
kortst deel uitmaakt van de raad.
De overige kandidaten zijn: 4. K.
van Duyn, 5. J. B. Wicherts, 6. F. J.
Kuijers, 7. B. J. Boobstra, 8. P. H.
Schoute, 9. M. Zonnevylle, 10. J. A.
L. Schaaij, 11. mevr. A. Broekers-
Knol, 12. W. A. J. Zwart. 13. R. B. C.
Huygens, 14. J. W. van Lith de Jeug-
de, 15. J. P. Sigmond, 16. J. W. Jon-
gejans, 17. mevr. G. v.d. Heide-Sorg-
drager, 18. B. Schuurmans, 19. mej.
A. Roos en 20. J. P. Duyverman.
Er komt een show van gebruik
te auto's in de Groenoordhal. In
het weekeinde van 5, 16 en 17
maart. Dat staat voor 99 procent
vast. De definitieve beslissing
moet vanavond nog vallen, maar
de kans dat het plan van de Bo-
vag-garages alsnog wordt getor
pedeerd lijkt uiterst gering.
Het plan werd geboren tijdens
de energiecrisis. De organisatie
werd m handen gelegd van me
dewerkers van de firma's Kam
steeg, Den Hollander en Het Mo
torhuis. Zij werken onder auspi
ciën van het district Leiden van
de Bovag, dat zich uitstrekt van
Alphen aan den Rijn tot Hille-
gom en Voorschoten.
De organisatoren vonden vooral
in de eerste tijd veel enthousiasme
bij de Bovag-garages. Binnen een
week was de helft van de be
schikbare ruimte al besproken".
Vooral in die crisisdagen zaten
vele garages met ongewenst grote
voorraden gebruikte auto's.
Inmiddels is de handel weer wat
meer op dreef gekomen, maar
half maart zullen er toch zo'n
tweehonderd gebruikte auto's in
de Groenoordhal worden opge
steld. Zij zullen stuk voor stuk
duidelijk worden geprijsd en wor
den verkotht onder tenminste
Bovag-garantie.
Het is niet de eerste maal, dat in de Groenoordhal een show van gebruikte auto's
ivordt gehouden. Buitenstaanders probeerden eens een wekelijkse autobeurs van de grond te
krijgen. Het lukte niet. Onder meer door gebrek aan medewerking van de Bovag-garages. Die
nu zelf zo'n shoiv op touw zetten. „Nood leert bidden", zei de voorzitter gisteren. Het plan
dateert namelijk uit de energiecrisis(Archieffoto Jan Holvast)
