loog Catharijne
oorlopig het
aatste woord
ip gebied van
dnkelcentra
PALET
PAGINA 21
Britse vroed
vrouwen
pleiten voor
uitbreiding
van aantal
moedeimelk
banken
Londen - In het landelijk orgaan
van de Britse vroedvrouwen, de
Midwives Chronicle, heeft dr. Chris
topher Holles van het instituut voor
kindergezondheid, verbonden aan de
universiteit van Birmingham, ge
pleit voor een stevige uitbreiding
van het aantal moedermelkbanken.
Op dit ogenblik zijn er in Engeland
vier van dit soort bamlken. Dr. Hol
les vindt dat er tenminste vijfen
twintig moeten zijn, om te kunnen
voldoen aan de grote vraag naar
moedermelk. In Engeland zijn ge
middeld zo'n 50.000 baby's, die niet
aan de moederborst gevoed kunnen
worden. Meestal wegens ziekte, of
doordat ze te vroeg geboren zijn.
De melkbanken leveren echter maar
voor 2000 baby's. Dit komt voorna
melijk doordat de melkbanken niet
zo bekend zijn bij de Britse vrouw
in het algemeen, laat staan dat ze
weet dat er nog wat mee te verdie
nen valt ook. Een pint (ruim een
halve liter) moedermelk brengt een
rijksdaalder op. Een kraamvrouw
met een goede melkproduktie kan
per dag ongeveer aan zes pinten
komen. Haar baby heeft er aan drie
genoeg, zodat de drie anctere pinten
nkelen heeft zich zeer lange tijd volgens klassieke ge-
j onten ontwikkeld. De boodschappen van de dag werden
«rinkels in de buurt betrokken, voor de meer dluurzarne
dukten trok men naaT de stad, waar grotere en kleinere
kien standers in hun zaken, meestal gevestigd aan nauwe
I Ie straten, een grote keuze konden bieden,
waren in het verleden natuurlijk ook wel ontwikkelingen
bespeuren. Sommige zaken groeiden uit tot warenhui-
De uitbreiding van onze steden in deze eeuw bewerk-
ligde bovendien dat buurtcentra meestal winkels ge-
dgd aan één centrale straat meer gewicht kregen.
Catharijne
Men ziet hier overigens de over
gang tussen twee ideeën, de win
kels lijken hidr nog wat als bijna
toevallig binnen in een totale doos
te zijn geplaatst.
In Hoog Catharijne, dat in zijn lang
gerekte vorm over het Utrecht
se Centraal Station is geplaatst ligt
dat alweer een beetje anders. Daar
zijn de winkels alweer veel vanzelf -
sprekenden in hun totale beschut
ting opgegaan. Of om het eens para
doxaal te formuleren: door buiten
binnen te brengen komt het bin
nenste buiten, Dat wil zeggen de
winkelfacades sluiten niet meer zo
af, de winkels komen met hun
aanbod in een grote levendigheid
van vormen op de passanten af.
Voor nog een stapje verder moet
men bijvoorbeeld naar Frankrijk,
waar (in kleinere eenheden) de drug
i>r
11 Ruivenkamp
I ar die ontwikkeling is toch ze
niet zo stormachtig geweest als
rich in de laatste twintig Jaar
l voltrokken. De formules,
aen op dit moment hanteert voor
bouwen van winkelcentra, lijken
er vervangen te worden door an-
wanneer de eerste uitwerkingen
i nauwelijks zijn gerealiseerd,
arbij mag men dan wat be-
d kijken naar de oude centra
oor 'n reeks van oorzaken drei-
te sterven. En zij boden Juist
un verwevenheid van historie,
artsleven en winkelgebeuren 'n
t ontmoetingsgelegenheid die de
e winkelcentra, bepaald niet te
q hebben.
grond in de cities werd zo duur
a goede balans verbroken werd
li het stadsleden weinig amime-
instellingen als banken en kan-
een overhand kregen,
t groeiende leger van automobi-
i kon en kan niet gemakkelijk
9 in die cities doordringen. Die
[ebruikers voelen zich wel aan
vervoermiddel gebonden om-
e woonafstanden vaak meer dan
ibbeld zijn.
winkelsluitingswet heeft zeker
fnuikend gewerkt voor de bin-
eden.
t er door de enorme groei iets
t gebeuren is wel zeker. Op dit
ilik is er een interessante
:aart voorhanden van oplossin-
die men in de laatste twintig
heeft ontwikkeld en die er nog-
schillend uitzien. Helemaal zui-
vergelijkingen zijn natuurlijk
te maken, omdat ieder cen-
aan andere eisen, aan een an-
atuatie beantwoordt. Maar een
iijke draad loopt er door de
mei wijzigende vormen wel.
baan
grote verandering is begonnen
de Rotterdamse Lijnbaan van
der Broek en Balkema uit 1953.
a 1940 verwoeste centrum kreeg
en winkelgebied mee terug,
lit het verkeer nu was ver-
sn. Met zijn nuchtere eenvoud
en bijna steeds gehandhaafde
in twee lagen in kontrast met
ogbouw aan flats ertussen trok
lieuwe centrum tot in het bui
ld de aandacht.
i kreeg nog een zwakke echo in
elveen, dat zich na de oorlog
uitbreidde. Maar de axchitec-
:he uitwerking doet hier wel
«moediger aan, de situering is
sr aantrekkelijk. Op een wat
elige manier is er echter wel
uiting met de woongebieden di-
daaromheen. Een deel van de
1 is is te geïsoleerd over een bre-
rkeersstraat geplaatst,
d is natuurlijk altijd de moei-
puzzel voor de ontwerpers: zij
Intern
Tot hiertoe verliep het winkelen
als een buitengebeuren. Het cen
trum aan het Zuidplein in Rotter
dam veranderde dat. Grote en kleine
zaken wdrden hier in een gebouw
ondergebracht gekoppeld aan een
metrohalte en geplaatst boven een
parkeergarage met een grote capa
citeit. Dichtbij het nieuwe Ahoy-
complex en de schouwburg als het
centrum van het stadsgedeelte van
de zuidelijke Maasoever. Wat moei
lijk geknepen tussen vele verstren
gelingen van het verkeer, maar zeker
wat het openbaar vervoer betreft
ideaal bereikbaar, is het van buiten
verre van een wonder van architec
tuur. Inwendig is er echter heel wat
meer te beleven, de meerdere mo
gelijkheden, die er binnen een ge
bouw te bereiken zijn met winkel
puien, versieringen, niveauverande
ringen e.d. zijn vaak levendig ont
wikkeld.
Een Jaar na opening lijkt dit centrum
mede door nevenactiviteiten als een
markt, een zwembad e.d. zijn pu
bliek wel gevonden te hebben. In
één opzicht hebben de architecten
zich vergist: de gaanderijen een ni
veau hoger dan het hoofdniveau heb
ben geen aantrekkingskracht op het
publiek uitgeoefend. Ook duidelijke,
rustpunten, noodzakelijk in een zo
bont en besloten gebéuren ontbre
ken teveel, zodat er zeker wel eens
huisvrouwen, aangedaan door alle
indrukken even naar buiten zullen
willen vluchten. Maar de algemene
indruk voor binnen is zeker positief.
moeten zich trachten te verplaat
sen in de toekomstige gebruikers van
het centrum en hen tot een ge
drag proberen te verleiden, dat het
hele centrum in 't gebeuren betrekt
Dat lukt lang niet altijd, de psy
chologie van de wandelaar laat zich
nauwelijks bevroeden, er is hoogstens
achteraf een verklaring te zoeken
voor barrières, die hij blijkbaar
niet wenst te nemen.
Het zijn soms heel eenvoudige
dingen, die dat bepalen, als wel of
niet in de zon lopen. Of het obsta
kel van een dode kantoorwand, die
hem op zijn schreden doet terugke
ren, waardoor een volgend winkelge
bied tot een dode hoek of straat
wordt.
Amstelveen moest natuurlijk be
perkter eisen stellen dan Rotterdam
kon doen, maar als randgemeente
laat het zich wel vergelijken met
Rijswijk en Leidschendam. waar de
winkelcentra In de Bogaard en Leid-
schenhage solide blokken van mid
denstandsvestigingen zijn geworden
in een vierkant van aanvoerwegen
en losgemaakt van het woongebied
door grote parkeerterreinen.
Een Amerikaanse invloed heeft zich
hier zeker doen gelden, maar ook in
de States was men er al spoedig
achter dat ze te eenzijdig als win
kelfunctie waren opgezet en buiten
de winkeluren zo dood waren als een
pier. Zij zijn te uitsluitend ge
richt op de vraag: hoe krijg ik mijn
kratje bier het gemakkelijkst in
auto?
Een aardigheidje als een stilte
centrum helpt daar weinig aan. De
overheid had hier een taak een ver
vlechting van functies tot stand te
brengen, die er helaas niet van ge
komen is. Men laat zich te zeer door
harde economische overwegingen
leiden.
stores nog veel meer verwevenneid
tot stand brengen. Drugstores, die
hier vreemd genoeg vooralsnog geen
opgang hebben gemaakt. De winkel
passages, die in Den Haag in het
centrum de één na de ander in oude
doorgetrokken panden worden inge
richt wijzen wél enigszins in die
richting.
Het zeer omstreden plan Hoog Ca
tharijne is nog niet helemaal vol
tooid, maar het winkelcentrum is wel
zover in gebruik dat men er 'n voor
lopig oordeel over kan vellen. Bij al
le bezwaren die men kan aanvoeren
tegen de verhouding zoals die tussen
uitvoerder Brederode en de gemeen
te is ontstaan, moet men toch zeker
toegeven, dat er iets bijzonders is
ontstaan, dat nu al een toeristische
trekpleister van de eerste orde kan
worden genoemd.
De hoofdvorm is een langgerekte
Kronkelende promenade op twee ni
veaus, die dn verruimingen tot bin-
nenpleintjes en aftakkingen links en
rechts een animerende afwisseling
van ruimtelijke indrukken versohaft,
zeker ook door een knap gebruik
van die twee niveaus.
In grote lijnen strekt dit nieuwe
winkelgebied zich uit van de oude
stad (Achter Clarenburg) over de Ca-
tharijnebaan en het Stationsplein
met een doorloop over het station
heen naar sportzaal en Jaarbeurs-
complex.
Een enorm contrast met de oude
binnenstad. Of die onder de zuig
kracht van de betonnen mastodont
zal bezwijken? Ik waag het te be
twijfelen omdat de consument zeker
de grote afwisseling in beleven zal
blijven waarderen en het nieuwe
centrum voor een zeer aanzienlijk
Eve is een wérkelijk
charmante sigaret.
Een wolkje schoonheid
een proeve van goede smaak.
20/1.75
deel zeker zijn cliëntèle per trein
aangevoerd zal' krijgen. Utrecht
was voor een dergelijke centrumpo
sitie tot dusverre bepaald achterlijk
ontwikkeld en deze verandering kan
als een injectie voor de hele stad
gaan werken.
Overigens hebben de architecten
de overgang van oud naar nieuw met
veel gevoel voor harmonie tot stand
gebracht. De grote maten van de
nieuwe complexen zijn aan de noord
zijde zo verzacht dat er een soepele
aansluiting is gevonden.
Hoog Catharijne is niet eenzijdig
op het winkelen gericht, een bio
scoop, een theatertje e.d. kunnen een
bredere ontplooiing helpen op gang
te brengen. Het is zeker een duur
centrum geworden, dat vindt men
ook terug in het gebruik van vele
materialen, maar daar 6taat tegen
over dat men ook de eenvoud niet
heeft geschuwd. Aan de zuidzijde
heeft men eenvoudige (rood geschil
derde) binten zo consequent open
lijk laten zien, dat daar een zeer
aardig effect mee is bereikt, waar
dat elders op een kostbaarder manier
is nagestreefd. Een verdienste van
het complex is dat er hier en daar
duidelijk rustiger punten zijn ge
creëerd (met een uitzicht op de
autobaan bijvoorbeeld) en dat men
de bezoeker ook een beetje buiten
lucht op een terrasoversteek gunt.
Maar daar is dan weer niet aan de
gebruikelijke steriliteit van veel
stenen onherbergzaamheid ont
komen.
Kortom Hoog Catharijne is de
moeite waard om het zelf te gaan
ontdekken. Het is voorlopig het
laatste woord op het gebied van
winkelcentra.
verkocht kunnen worden. Dit sy
steem volgend kan zij gedurende
haar kraamtijd maandelijks 225
gulden verdienen. Er is een geval
bekend van een vrouw die op deze
manier met vier zwangerschappen
ongeveer 4000 gulden verdiende.
De melkbanken zijn er echter niet
zo happig op om te adverteren. Een
van de voornaamste problemen van
de melkbanken is, dat het vaak
moeilijk is te bepalen of de aange
boden moedermelk voor honderd pro
cent te vertrouwen is. In het verle
den is het een aantal malen voor
gekomen dat donors hun natuurlij
ke produktie aanlengden met koe
melk, zich niet realiserend dat het
dikwijls bedoeld is voor baby's die
juist allergisch voor koemelk zijn.
Daarnaast moeten de melkbanken
er van overtuigd zijn dat hun do
nors geen overmatige rokers zijn,
geen regelmatige aspirine -sliksters
en dat ze geen anti-conceptionele
pillen gebruiken, waarvan dokters
aannemen dat ze schadelijk kunnen
zijn voor de gezondheid van de zui
geling.
In het algemeen zijn de Britse art
sen er niet zo van overtuigd dat
moedermelk te allen tijde te verkie
zen is boven industriële produkten
op dit gebied. Volgens dr. Holles is
er echter nog nooit een goed onder
zoek geweest naar de feitelijk?
voordelen van moedermelk. En zo
lang dat niet gebeurt houdt hij het
voorlopig op de natuur.
„Toen de dokter Wallis Waïtield in
de armen van haar moeder legde
zei hij„Uw dochter is een koning
waardig. Een kleine 40 jaar later
werd Wallis verliefd op de toekom
stige koning van Engeland". Zo be
gint in Ladies' Home Journal een
serie artikelen over het leven van
het meisje uit Baltimore wier lief
desgeschiedenis later de hele wereld
in opschudding zou brengen. Men
beschrijft de nu 76 JaaJr oude Wallis
als een uitstekende gastvrouw die
scherp en geestig kan converseren
als een „vrouw van formaat", on
danks haar frêle verschijning.
Over wijlen haar echtgenoot de
Prins van Wales zegt ze: „Hij was
zo halsstarrig. Als hij een besluit
•had genomen stond dat vast Ik
noemde hem de muilezel".
ADVERTENTIE
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
BREESTRAATI08Q-1I2 LEIDEN
