TWEÈ IRA-MARTELARESSEN
HONGEREN IN GEVANGENIS
Ethiopië lijdt honger
mari
joint action
committee
HAPPY b! da1
Mijn zusjes gillen als de dokter ze met een slang moet voeren
De oogst was onvoldoende, het vee
sterft en de putten staan droog
PAGINA 16
extra
MAANDAG 13 FEBRUARI
Nederlandse
arts in Afrika
F. Broekhuizen, die bijgaande
impressie schreef over de toe
stand in de Ethiopische provin
cie Tigre, is een van de vier Ne
derlandse artsen die daar werk
zaam zijn. De artsen werden uit
gezonden door de Memisa (Me
dische Missie Aktie) Dokter
Broekhuizen vertrok begin de
cember naar Ethiopië, aanvan
kelijk voor enkele maanden. De
nood in het door droogte geteis
terde land is echter zo groot dat
het medisch team, waarvan hij
deel uitmaakt, nog zeker een
half Jaar langer zal blijven.
Vanuit Makkale trekt het team
per landrover, muilezel of te
voet naar de moeilijk bereikba
re dorpen om te helpen waar
mogelijk ls.
De oogst is bmnen. Hoogstens dertig
procent van wat nodig was. Op veel
plaatsen is helemaal niets geoogst.
Vrijwel alle koeien en driekwart van
de schapen en geiten zijn gestorven
door de aanhoudende droogte. De
dode dieren waren zo mager dat
zelfs de hysna's er volgens de boeren
geen interesse meer in hadden.
Dat is de situatie in een groot deel
van de Ethiopische provincie Tigre,
bijna tweemaal zo groot als
Nederland en met 2,5 miljoen
inwoners. Tigre is met de provincie
Wollo het rwaarst door de droogte
getroffen. Naar Wollo worden
inmiddels massa's medicijnen, hulp
goederen en voedsel gestuurd. Ook
artsen en verpleegsters zijn uit
talrijke landen door evenzovele
organisaties uitgezonden.
De hulp vooi Tigre is echter nog
maar nauwelijks op gang gekomen.
De belangrijkste oorzaak daarvan
is de publiciteit die de kampen voor
hongerenden in Wollo hebben
gekregen. In Tigre daarentegen
tracht men de bevolking in hun
eigen dorpen te laten blijven, daar
hulp te bieden om zo de sociale
structuur in de dorpen in stand te
houden en bovendien het gevaar
voor epidemieën te beperken. Er is
daardoor maar één opvangkamp
weinig publitfteit en dus minder
hulp. In de afgelegen, vaak bijna
onbereikbare dorpen wordt echter
wel degelijk honger geleden. Ook
hier sterven dagelijks mensen van
honger en aan besmettelijke ziek
ten cholera, vlektyphus, koorts.
De drinkwatervoorziening levert
enorme problemen op. De meeste
waterputten zijn opgedroogd en men
moet kilometers lopen voor een
kruik water. De hygiënische
toestanden zijn onbeschrijfelijk. Het
vee gebruikt de weinige niet
opgedroogde patten als drinkplaats
en het water wordt verontreinigd
door hun uitwerpselen. Regelmatig
worden daardoor epidemieën van
ernstige diarree veroorzaakt. De
gezondheidscentra en de ziekenhui
zen hebben chronisch gebrek aan
medicijnen, personeel en geld. In de
gehele provincie zijn op dit moment
twintig artsen, onder wie vier
Nederlanders. Dat wil zeggen één
arts per 100.000 inwoners. In
Nederland is dit ongeveer één op
900. De voorraad medicijnen be
stemd voor een heel Jaar, is in een
kwartaal verbruikt. De voedseldistri
butie komt langzaam op gang. Nu
nog per auto, in de toekomst
mogelijk per helikopter.
Dat de hongersnood over enkele
weken, warneer de voorraden
uitgeput zijn. weer in alle hevigheid
zal toeslaan is zeker, want de
volgende oogst, als er al een zal
komen, verwacht men pas in juli of
augustus. Hit is niet toepasselijk om
hier de uitdrukking „het staat als
een paal boven water" te gebruiken.
Was het maar waar: water in
vergeten Tigre
Kinderen in Ethiopië: "be
dreigd door honger en
dorst.
LONDEN In haar ogen zijn tranen gekomen, die haar niet onknappe gezicht lelijk
maken. „Waarom kunnen ze niet worden overgebracht naar de vrouwengevangenis in
County Armagh (een graafschap in Noord-Ierland)Het is de strengstbewaakte vrou
wengevangenis ter wereld. Er is nog nooit iemand ontsiapt. Wat er nu gebeurt is mens
onwaardig. Die vechtpartijen elke morgen als ze worden gedwongen om te eten. In mijn
slaap hoor ik mijn zusjes gillen als ze in Brixton met de slang worden gevoed. Ik ben bang
dat ze een keer zullen stikken. Dolores heeft me verteld dat de slang steeds in haar lucht
pijp komt, in plaats van in de slokdarm.
Ik vertel het moeder niet. Als ze het
vraagt, draai ik er omheen. Mijn
vader, die sinds 1971 ondergedoken
ls voor de Britse troepen, heb ik
vorige week woensdag voor het
laatst gesproken. Hij zei weinig. De
knokkels van zijn handen waren
spierwit. Op de een of andere wijze
was ik bang dat hij een hartaanval
zou krijgen. Ik heb het mijn zusjes
niet verteld. Het had him weerstand
kunnen breken".
Levenslang
Clare (25), het oudste zusje van
Dolores en Marian Price, die in
hongerstaking zijn omdat zij niet
naar een Noordierse gevangenis
worden overgebracht, sinds zij drie
maanden geleden tot levenslang
werden veroordeeld wegens hun
aandeel in de bomaanslagen in
Londen, is voor niets vanuit Belfast
naar de Britse hoofdstad gevlogen.
Zonder contact vooraf met gevange
nisautoriteiten had ze haar twee
zusjes willen bezoeken, omdat één
van hen, Marian, Jarig was. Toen ze
met bloemen en cadeautjes bij de
sombere Brixton-gevangenis arri
veerde, kreeg ze te horen dat bezoek
niet mogelijk was; ze was de week
ervoor reeds geweest. De twee
Door
Ton Schuurmans
meisjes mogen maar een keer in de
veertien dagen bezoek hebben.
Ze had het kunnen weten. Eerder in
de week was een verzoek van haar
moeder om haar Jarige dochter te
mogen bezoeken afgewezen. Maar
Clare had tegen beter weten in de
ijdele hoop gehad dat ze niet zou
worden teruggestuurd als ze er
eenmaal was.
Als ze na haar vergeefse poging
haar zusjes te bezoeken uit het
kleine deurtje stapt, dat een nietig
onderdeel is van de grote gevange
nispoort. staat haar gezicht strak.
Ze wordt vergezeld door de vader en
het zusje van een van de andere tot
levenslang veroordeelde bommenleg
gers, de 21-Jarige Hugh Feeney. Ook
zij zijn voor niks gekomen, maar bij
hen ligt het anders. Hun zoon en
broer mocht geen bezoek hebben,
zolang hij weigert gevangeniskleding
te dragen. Zijn eigen kleding is hem
afgenomen en sinds drie maanden
bevindt hij zich volkomen naakt in
ziin cel. die niet extra is verwarmd.
Aan zijn vader schreef Feeney: ..Als
het erg koud is doe ik een deken
om, maar dan ril ik vaak nog". Als
vader Feeney me de regels in de
brief aanwijst, zie ik dat zijn
vingers beven. Elke veertien dagen
komt hij vanuit Belfast, naar de
Londense gevangenis, maar nog
steeds tevergeefs. "Soms hoop ik dat
hij zijn verzet opgeeft. Ik wil hem
zo graag zien", zegt hij met verstikte
stem.
Demonstranten
Buiten de gevangenis staan zo'n
veertig demonstranten met borden.
Allen sympathisanten voor de
overbrenging van de „Belfastnegen",
zoals de bommenleggers in de
Clare met bloemen en ca-
deaa's voor haar jarige
zusje in de gevangenis. Zij
mocht niet naar binnen.
wandelgang worden genoemd, naar
gevangenissen in Noord-Ierland.
Via een megafoon roept de leider
van de demonstranten dat alle
Tories beulen zijn. Dat het Britse
volk moet weten wat er zich
dagelijks afspeelt binnen de muren
van de Brixton-gevangenis.
Dat er vier van de negen gedwongen
worden om te eten. Zelfs hun eigen
braaksel. Dat het Britse volk dit
allemaal maar toelaat .(volgens
iemand moeten de twee Price-zusjes,
die zijn ondergebracht in de
ziekenvleugel van de gevangenis, het
kunnen horen). Een vijftiental
agenten staat er ongeïnteresseerd
bij.
Eerbied
Clare, vader Feeney en het zusje,
een klein bleek meisje van ongeveer
twintig Jaar, worden bijna eerbiedig
door de demonstranten begroet. Er
worden geen vragen gesteld.
Een auto brengt het kleine
gezelschap naar een oud huis op
ongeveer drie mijl afstand van de
gevangenis. Het is het logeeradres
van Clare. Wie er woont, wordt niet
duidelijk. De inrichting is meer dan
armoedig: een oude wrakke bank,
twee stoelen en een oude kast.
Vader Feeney zegt weinig, evenals
het bleke zusje. Ook het gesprek
met Clare verloopt aanvankelijk
moeizaam. We praten over de
reiskosten.
Clare: "Meestal leen ik het. Ik heb
al heel wat schuld, maar gelukkig
alleen bij familieleden. Tot voor
kort werkte ik als secretaresse bij
een bedrijf in Belfast, maar sinds
Dolores en Marian zijn veroordeeld
ben ik vaak bedreigd.
Daarom heb ik ontslag genomen. Ik
ben nu twee maanden zonder werk.
Trouwens, het ging met mijn
moeder niet meer. Ze durft de
straat niet meer op. Als bekenden
haar naar de toestand van de
meisjes vragen, is ze bang dat ze op
straat in elkaar zal zakken. En ik
heb nog een broertje van zestien
jaar, waarvoor moet worden gezorgd."
I nterneringskamp
Ze zegt liever niet van welke kant
de bedreigingen kwamen. „Dat lijkt
me niet verstandig. Maar neem
maar van mij aan dat ze ernstig
bedoeld waren. En ik ben alleen.
Mijn vader houdt zich ergens in de
provincie schuil, mijn verloofde zit
sinds 1971 in Long Kesh (het
interneringskamp van het Britse
leger in Noord-Ierland) zonder dat
er een beschuldiging tegen hem is
uitgebracht".) Ze zwijgt even. „Hij is
architect en ik bezoek hem
regelmatig. Het was een hele klap
voor ons allemaal toen zowel hij als
vader op een goede dag weg waren.
Goed, vader zit dan wel niet in de
gevangenis, maar hij is ook niet
thuis. Ze komen wel drie keer in de
week thuis zoeken, dikwijls 's nachts".
Over vroeger: „We hadden een fijn
gezin. Dolores en Marian zijn
intelligente meisjes. Dolores was ook
erg muzikaal. Ze speelt goed piano.
Even voor haar arrestatie vorig Jaar
heeft ze examen voor onderwijzeres
gedaan. Ze is geslaagd. Toen ze
gearresteerd werd was ze bezig met
een scritptie over het „wereldonder-
wijs-systeem".
Marsen
Marian zat in de eerste klas van de
kweekschool. Ze is iets levendiger
dan Dolores, die erg verlegen is.
Algemeen wordt aangenomen dat
Dolores de leidster van de groep
bommenleggers is geweest). Toen we
nog klein waren, zo'n Jaar of tien,
waren we alle drie goed in de
nationale Ierse volksdansen. Mijn
vader was altijd erg trots op ons als
we daarvoor onze groen met gouden
Jurkjes droegen. We vonden het heel
gewoon dat Je vroeger nooit zei
roomskatholiek te zijn als iemand er
We woonden in Andersonstown (de
bij uitstek katholieke wijk van
Belfast). Er waren wel eens relletjes,
maar nooit werkelijk erg.
Dat werd het pas in 1968 bij de civil
rights-marsen. Dolores en Marian
liepen mee. Het was voor de eerste
keer dat ze door de politie werden
geslagen en aan de haren getrokken.
Dolores had schrammen en builen.
Marian hadden ze met haar rug
over sintels gesleept. Haar bloesje
was opgekropen, waardoor haar rug
helemaal onder het bloed was
komen te zitten. Zelf heb ik nooit
aan zulke marsen meegedaan, maar
ik ben ook ettelijke keren van huis
weggehaald om door de Britse
militairen verhoord te worden. Dan
kwamen de soldaten binnen en
zeiden: aankleden en meegaan. Ik
ben zelf nooit geslagen tijdens die
verhoren. Marian wel".
Of de twee meisjes (die volhouden
onschuldig te zijn) inderdaad
mede-verantwoordelijk zijn geweest
voor de bomaanslagen in Londen
zegt Clare niet te weten. Ze waren
met een groepje vrienden naar
Engeland gegaan, zoals ze wel meer
deden.
De bewuste donderdag, waarop de
bommen ontploften bij de Old
Bailey en elders in de stad (een
dode en ruim honderd gewonden)
betekende voor Clare een gewone
werkdag. Ze verwachtte haar twee
zusjes diezelfde avond nog thuis. Ze
zouden 's morgens om elf uur per
vliegtuig op Aldegrove, de luchtha
ven bij de Noordierse hoofdstad,
aankomen, nog wat bij vrienden
blijven, maar 's avonds thuis komen
eten.
Clare: „Toen ze niet kwamen, waren
we niet erg ongerust. Sinds vader
weg was gebeurde het wel meer dat
de meisjes zich niet aan afspraken
hielden waar het eten betrof en zo".
Maar 's avonds hoorde de familie
Price dat de twee zusjes met nog
acht anderen (één is vrijgespro
ken, een meisje dat de politie
haarfijn heeft verteld hoe de
bommenleggers hebben geopereerd
de IRA heeft het doodvonnis over
haar uitgesproken) waren aange
houden, verdacht de bommen te
hebben geplaatst.
Clare: „Ik weet niet meer precies
wat we toen gedaan hebben. Wel
herinner ik me twee dingen: dat ik
eerst dacht dat het niet waar was
en dat ik vurig hoopte dat vader er
zou zijn. Achteraf ben ik blij dat hij
het niet gedaan heeft, want 's
avonds laat kwamen de militairen
de boel overhoop halen (sinds de
arrestatie van Hugh Feeney, nu
bijna een jaar geleden, zijn de
Britse militairen precies dertig keer
huizoeking bij zijn vader komen
houden)
De volgende dag zijn moeder en ik
direct naar het politiebureau van
Ealing (in Londen, waar destijds
ook vliegtuigkaapster Leila Khaled
is verhoord) gegaan.
We waren er om één uur 's
middags, maar we kregen de meisjes
niet te zien. Zelfs de advocaat niet.
De verhoren waren bezig, werd er
gezegd. We kregen wel toestemming
om in een kamer van het bureau te
wachten, maar we mochten niet
naar het toilet uit veiligheidsover
wegingen.
's Avonds om negen uur zagen we
Marian en Dolores voor het eerst.
Ze waren erg nerveus en zagen er
doodvermoeid uit. Ze vertelden dat
de verhoren verschrikkelijk waren
geweest. De Special Branch (de
speciale afdeling van Scotland
Yard) had niets nagelaten om ze te
dwingen te bekennen dat ze de
bommen hadden neergelegd.
Verhoor
Ze hadden zich tijdens een van de
verhoren moeten uitkleden. De
rechercheurs deden dit om ze
geestelijk klein te krijgen. Ze
krijgen een vuile deken, maar die
hebben ze geweigerd. Ze zijn
vervolgens naakt gefotografeerd. De
foto's zijn later tijdens het proces in
Winchester getoond. Ik geloof dat
een van de verdedigers daarom had
gevraagd."
Direct na het vonnis op 14
november van het vorig Jaar,
besloten vier van de acht veroor
deelden (Gerard Kelly, Hugh
Feeney en de zusjes Price) in
hongerstaking te gaan.
Ze hebben alle vier eenzame
opsluiting. De twee zusjes zien
elkaar één keer per dag tijdens
het halfuur luchten, dat in een
soort kooi gebeurt, afgeschermd door
kippegaas.
De mannelijke gevangenen kunnen
de meisjes zien en schreeuwen,
volgens Clare, de meest obscene
dingen. De meisjes hebben cellen
naast elkaar. Kloppen of op andere
wijze contact met elkaar maken is
onmogelijk. Daarvoor zijn de muren
van de uit de Victoriaanse tijd
stammende gevangenis te dik.
Elke morgen om tien uur worden de
meisjes stuk voor stuk gehaald voor
de gedwongen voeding. Als Marian
in de speciaal daarvoor bestemde
kamer is kan Dolores haar horen.
Als Dolores wordt gehaald kan
Marian haar horen. De meisjes
krijgen allereerst een zogenaamde
tandartsenklem in hun mond, soms
van hout, soms van metaal, waarin
zich een gaatje bevindt. Door dat
gaatje wordt een slangetje naar de
slokdarm geleid, waarna de gevan
genisdokter via een trechtertje
vloeibaar voedsel naar binnen
brengt.
Twee bewaaksters houden het hoofd
van het te voeden meisje vast. Twee
anderen de benen. Dolores levert de
meeste problemen op, omdat ze het
sterkst is van de twee. Clare
„Marian heeft me verteld dat ze
zich niet kan beheersen als ze
Dolores hoort huilen en schreeuwen.
Dan rammelt ze met haar vuisten
Zwijgende sympathisant
van de hongerende meiij
voor de gevangenis.
op de celdeur tot ze er pijn
doen".
Het gedwongen voeden duurt n
lang totdat het aantal caloriea
ze volgens de voorschriften (170
dag) moeten krijgen, binnen hei
Per meisje is men soms een
bezig, zegt Clare.
Zowel Dolores als Marian,
Clare, klagen over pijn in de
keel en maag. Beiden b
grotere en kleinere wondjes
hun monden als gevolg van de
in hun mond. Zij zijn nu ruim
tig dagen in hongerstaking
rian is achttien kilo
gevallen. Dolores negen
In tegenstelling tot wat
Lagerhuisleden, die de zusjes
bezocht, beweren, zouden
slecht aan toe zijn.
Er zou zelfs voor Marian
levensgevaar dreigen. Clare
bericht overdreven. „Ze
ernstig verzwakt, maar er is
mij geen levensgevaar,
natuurlijk geen arts ben.
Clare over het
probeer ik net te doen of
schrik als ik ze zie en
door mijn tranen heen. In
zeggen we niet veel. Het is
om iets privé te zeggen met
mensen om Je heen.
Ik weet dat mijn zusjes
opgewekt doen. zo voel
tenminste. Het bezoek
een half uur. Gek. maar
de tijd heel* langzaam. Het
vind ik het afscheid. Ik
precies wat ik moet zeggen,
wel eens de onvergeeflijkt
gemaakt door bij het
zeggen dat ik die avond
vriend in de stad zou gaan eten
di
