Joeken voor kinderen
OLTMANS KRONIEK VAN HOLLAND
Kostelijke selectie
oud politienieuws
Antiek speelgoed
bbeh
van een
-ïeeld
volk dat bijna
.verdwenen is
Den Vaderland Getrouwe"
Huwelijk... rillingen langs mijn
ugdosis verrukkelijke humor
Beter avonturenwerk
in Crime de la crime
Kerstverhalen om ook
nu nog eens te lezen
PAGINA 21
99
De Nederlandse journalistiek
onderscheidt zich van ondermeer
de Engelse door de betrekkelijk
geringe bekendheid van haar be
oefenaren. De paar Journalis
ten van de t.v. danken hun faam
meer aan de verbreiding van het
medium dan aan hun, vaak niet
te onderschatten, bekwaamheden.
De basis van hun populariteit
iof het tegendeel) is dezelfde
als die van vader Abraham, Ba
rend Barendse of dominee Glas
houwer.
Er zou mee te maken kunnen
hebben dat de beoefening van
de journalistiek in dit land be
langrijk lager wordt aangeslagen
dan in de Angelsaksische wereld.
Het zou ook kumien zijn, dat
Nederlandse Journalistieke pen-
nevoerders pas heel laat uit de
anonimiteit zijn getreden. En dan
gold het nog meestal lieden met
litaraire ambities.
Een man als Willem L. Oltmans
is een uitzondering op die regel.
Men hoeft hem maar eenmaal
in nature hebben zien functio
neren om daarover niet ver-
baasr te zijn. Een extroverte,
zeer geestige man met verve en
een onfeilbaar gevoel voor thea
ter. Om zijn optreden hangt een
licht geparfumeerde vleug enter
tainment.
Om en in zijn laatste boek „Den
Vaderland Getrouwe" hangt die
ook. Een dikke (meer dan 600
oladzijden) verzameling dag
boekbladen over Luns, Soekarno,
de Telegraaf, de Hollandse bin
nenkamers, waar Willem Olt
mans nauwelijks in past. Vele pa
gina's argumenten en anecdo
tes worden aangedragen, waarom
Oltmans recht van spreken
meent te hebben.
De zeventien jaar die het boek
beslaat geven een kroniek van
Holland, op z'n kop, op z'n kant
en op z'n smalst. Oltmans claimt
de rol die veel vaderlandse hu
moristen zich in de loop der Ja
ren hebben toegemeten. Hij speelt
mee, maar blijft tegelijkertijd
buitenstaander: Hildebrand en
de politieke familie Stastok; mr.
Luns als de charmante Van der
Hoogen.
Oltmans is zeer trots op zijn
cosmopolitische aanleg. De ge
ne dat hij zioh zo dilcwijls met on
dermaatse baasjes op het erf der
vaderen heeft moeten inlaten, den
vaderland getrouwe, kan Oltmans
soms maar ternauwernood on
derdrukken. Dat is natuurlijk wel
een gemakkelijker methode van
werken, dan diezelfde politie
ke baasjes projecteren op het
continue politiek schouwtoneel-
tje van Nederland met daarop
weer andere, gelijkgestemde
baasjes.
De index van het boek beslaat
zestien bladzijden. Wie niet ten
minste éénmaal in het boek
wordt genoemd, telt niet mee. Het
streelt de ij delheid van de ge-
boekstaafden en zet hen tot ko
pen aan. Daarmee is dan ook
weer uitgeverij Bruna van harte
gediend, want het werk is niet
goedkoop.
Met Oltmans' jfngste geschrift
is natuurlijk lang niet het laat
ste woord geschreven over het
Nederlandse gefröbel in de ooii-
tiek Jegens Indonesië rond Nieuw
-Guinea. Een bijdrage voor het
totale beeld is het echter zeker
wél. In deze dagen van olie-mi
sère is menigeen snel geneigd,
de dagen vati weleer te idealise
ren, toen mr. Luns op het vader
land paste. Men ziet iets derge
lijks in Amerika, waar een steeds
meer in de grilligheden van de
geluidstechniek verward rakende
president, doet verlangen naar 't
recht-toe-ïecht-aan karakter
van mr. Harry Truman, van wie
men zelfs een dérde-handsauto
zonder risico kopen kon.
Welnu, mr. Luns krijgt niet de
behandeling van tragische held,
wiens goede bedoelingen door het
noodlot en boze machten verpul
verd worden. Oltmans zet hem
neeer als iemand die leefde te
midden van ficties, het waan
idee dat Amerika Nederland te
hulp zou komen om het handje
vol papoea's voor de westerse cul
tuur te behouden.
Die fictie kostte ruim twintig
Nederlandse militairen het Jon
ge leven. Hun oude tantes blij
ven in deze barre tijden zelfs
doordeweeks van een bloemetje
verstoken. H. MULDER
Willem L. Oltmans: „Den Va
derland Getrouwe" (uitg. Bruna
f25,-).
.1 de aarde is onze moeder,
McLuhan; Uitgeverij:
^Vdia NV prijs: f 15,-.
LU
altijd meer dan genoeg;
kinderen huilden nooit van hon-
ods volk leed nooit gebrek.De
mversnellingen van de Rock Ri-
lorgden voor een overvloed aan
6jke vis, en daar het land bij-
vruchtbaar was produceerde
iltijd goede oogsten van graan,
d, pompoenen en kalebassen,
rp was gezond en nergens
1(%s in het land was een streek te
die zoveel voordelen bood of
[gronden bezat die beter waren,
12 telke wij hadden. Als er in die
een profeet in ons dorp was ge
en ons gezegd had dat er
zouden gebeuren die sindsdien
(jjfcrd zijn, zou niemand van ons
geloofd hebben".
schreef het opperhoofd van de
>n Fox indianen nadat de
kolonisten het land van zijn
in bezit hadden genomen. Wij
wat er sindsdien is gebeurd,
we weten niet of nauwelijks.
Mie si uatie in Noord-Amerika
toen de indianen het er nog voor
Eggen hadden.
samensteller van het boek:
de aarde is onze moeder kan
ook niet geweten hebben maar
hij heeft met een stapel authentieke
foto's en een flinke voorraad cita
ten een bundel samengesteld, die 'n
indrukwekkend beeld geeft van een
wijs natuurvolk dat nu vrijwel ver
dwenen is.
De foto's in het boek zijn bruin af
gedrukt en ook de keus van de teks
ten is wat romantisch getint. Natuur
lijk zijn de indianen niet alleen maar
zielig. Zij voerden onderlinge stam-
menoorlogen en zaten uiteraard
niet de ganse dag over het verstan
dig gebruik van de aardse goederen
te peinzen, zoals het boek enigszins
suggereert. Verder waren ook de in
dianen natuurlijk in de eerste plaats
men^gn, die het erg druk hadden,
met in leven te blijven. Dit laat
ste blijkt duidelijk uit de vele voor
treffelijke foto's, die rond de eeuw
wisseling zijn gemaakt door een zeke
re Edward S. Curt.
Juist de menselijke kant van de
Amerikaanse indianen maakt dat de
lezer al bladerend in dit platenboek
door een gevoel van woede over het
feit, dat dit gevariëerde en bijzon
dere volk zo definitief uitgeroeid is,
wordt overmand.
Het is niet te hopen dat er ooit weer
dit soort boekjes over een of ander
nagenoeg verdwenen volk zal moe
ten worden gemaakt.
JAN VAN WIERINGEN
Drie nieuwe titels in de "Crime de
la crime"-serie van de Arbeiders
pers in Amsterdam (f 14,50 per
stuk)"Bloedrode oogst" door Das»
hiell Hammett, "Twee kwartjes voor
kaarsen" door Josephine Tey en „Lau
ra" door Vera Caspary.
Veelal het betere avonturenwerk in
deze serie van de Arbeiderspers. Niet
altijd het zuivere detectiveverhaal.
Dat blijkt wel in "Bloedrode oogst".
De wat bloeddorstige titel dekt de
door Dashiell Hammett gecreëerde
lading wel. Al tientallen Jaren terug
zette de schrijver „Continental Agen
cy" in zijn korte verhalen op poten
een detectivebureau, dat voor niets of
niemand terugdeinst. In dit, zijn
Huwelijk..rillingen langs
rug:. Auteur Charlotte Bigham.
I «rij Ad. M. C. Stok Zuid-Hol-
Uitgeversmaatschappij bv
Haag.
boek in de trant van Germai-
Greer's Female Eunuch, zoals
ihien de titel een beetje doet
oeden, maar een kostelijk ver
over de perikelen van een
die is getrouwd met een wat
facteur. Charlotte Bray Bing-
doet in dit boek verslag van de
gebeurtenissen in haar prille huwe
lijksleven met de acteur Terry Bra
dy, die zij in het hele boek de Oude
Versierder pleegt te noemen. Het
boek is geschreven met een veruk-
kelijk dosis humor, soms mild soms
ironisch maar vooral vrouwelijk, 't
Is heerlijk om in ieder hoofdstuk
weer iets van de dingen tegen te ko
men die Je in het dagelijks leven ziet
gebeuren. Vrouwen die meestrijden,
met echtgenoots worsteling om er
kenning, babys krijgen, met weinig
geld rondkomen en feesten bezoeken
omdat het nu eenmaal moet. Iede
re vrouw zal bij het lezen van Hu
welijkrillingen over m'n rug
denken: "Gut, Ja, dat heb ik ook
uogeens meegemaakt", of „als ik het
toen ook gedaan hadDat het
boek in Londen speelt en een ty
pisch Engelse sfeer heeft, doet aan
het amusante ervan niets af want
vrouwen zijn vrouwen, waar ze ook
wonen, al zullen ze dat niet altijd
willen erkennen.
Henriëtte van der Hoeven
eerste boek (1929) laat een van de
bikkelharde employé's van dit bu
reau de vuile was opknappen in een
provinciestadje. En daar is nogal
wat. Het hele leven wordt daar be
heerst door gangsters en corrupte
politie. Maa'r de man gaat geen zee
te hoog. Hij intimideert, intrigeert
domineert, maar boven alles corri
geert. Met harde vuist en vaste
(schiet) hand. De gangsters moorden
elkaar uit. Het gaat niet volgens het
politionele boekje, maar het is wel
effectief. En Hammett vertelt het
heel bondig.
Hoe anders is "Twee kaarsen". Het
bijna klassieke gegeven van een
mooie vrouw, die in de vroege och-
tendueren dood op strand wordt ge
vonden. In badpak. Is ze zelf 't water
ingelopen? Zo niet, hoe kan ze dan
zijn vermoord, vraagt de sympathie
ke inspecteur Grant zich af. Een vlot
leesbaar verhaal met duidelijk om
schreven hoofdpersonen. Een beetje
erg fantastisch met een tikkeltje ge
forceerd slot, maar voor liefhebbers
van misdaadlectuur een brok leuke
ontspanning.
"Laura" beviel ons het beste van
de drie. Vooral door de wijze waar
op Vera Caspary haar werk heeft
opgezet. Er is steeds een ik-figuur
aan het woord, maar wel verschil
lenden. Het gaat om de mooie, Jon
ge vrouw Laura, die dood in haar
flat wordt gevonden. Onherkenbaar
verminkt. Haar vrienden kunnen niet
ir. haar dood geloven. De gevoelige
politieman, die het raadsel most
trachten op te lossen, eigenlijk ook
niet. De dichtst betrokkenen krij
gen achtereenvolgens gelegenheid
hun zegje te doen. Sterk uiteenlo
pende persoonlijkheden. Duidelijk
verschillend van toon. Knap geschre
ven en erg goed leesbaar.
KOOS POST
Een fascinerende selectie uit de
jaargangen 1873-1883 van het Geïl
lustreerde Politienieuws, dat voor
21.50 te koop is. Nico Polak stel
de het samen en uitgever is Skara-
bee in Laren.
„Het niet behoorlijk sluiten der bui
tendeur, is oorzaak, dat deze week
door insluiping bij een inwoner, twee
parapluiën uit den gang zijn ont
vreemd geworden".
"Een zieke verpleegd in het gast
huis alhier was thans zoover her
steld dat hij dit gesticht kon verla
ten. Hem werd dan ook daartoe de
vergunning verstrekt. Om zijne waar
achtige dankbaarheid te betoonen.
voor al het goede daar genoten en
bovenal voor de geheele kostelooze
verpleging stal hij eenige goederen
uit dit gesticht". Twee stukjes uit
het werkelijk fascinerende Politie
boek.
léO bladzijden lang kunnen we kos
telijke verhalen lezen en werkelijk
schitterende prenten bekijken. Want
de photographie was in die tijd na
tuurlijk niet bekend, of stond aan
het ploffend begin. De meeste afle
veringen laten dan ook gruwelijke
moordpartijen, tragische ongeluk
ken, straatberovingen en spoorweg
ongelukken zien ("De hoofdconduc
teur die bij deze ramp zwaar aan de
borst verwond was, is reeds overle
den; de conducteur Jacobs die behal
ve een beenbreuk inwendige kwet
suren had gekregen, ligt in beden-
kelijken, toestand in het gasthuis".
Het geschiedde in 1878)
De samenstelling van de Wekelijkse
Kroniek Van Buitengewone voorval
len, Misdaden en Ongelukken is een vers), Pijger maken (doden) loensche
zeer zorgvuldige. flepjes (valse coupons)treifel ver-
Tot slot enkele bargoense woor- schut (op heterdaad betrapt), hande
den en de ware betekenis ervan. Ze len (stelen), ossenpooten (dobbel-
moeten maar weer in zwang komen stenen) en uitgesabberd (ontvlucht),
vind ik. Kopen. En genieten.
Bassis (dubbeltjes), biesjes (stui- PAUL WOLFSWINKEL
Kerstverhalen, uitgegeven door bu
reau Zespeka (vereniging van zes
protestantse kinderbeschermingsin
stellingen) in samenwerking met
Prisma-lectuurvoorlichting Voor
burg. Opbrengst van dit boek be
stemd voor de zes kinderbescher
mingsinstellingen.
Een bundel kerstverhalen, waar
van de inhoud zeker niet aan het
kerstfeest alléén gebonden is. Niet
alleen, omdat deze verhalen mis
schien een hulpmiddel kunnen zijn,
om in ons eigen gezin, onze dage
lijkse gemeenschap, eens wat meer
broederschap te beoefenen, zoals H.
Prins in zijn voorwoord aangeeft,
maar vooral omdat deze bundel voor
wie er van houdt tenminste, een ver
zameling van de meest uiteenlopen
de verhalen is, die stuk voor stuk le
zenswaard zijn.
Het begint met het verhaal van de
evangelist Lukas over de komst van
Christus in deze wereld.
Het tweede verhaal, De engel in
het warenhuis, van Aart Romijn,
verhaalt over de jonge engel Gustaaf
die door God naar de aarde wordt
gestuurd om te zien of die aarde nu
inderdaad hopeloos verloren is,
dat het toch nog de moeite waaro Is
cm er een kerstfeest aan te wagen.
Verreweg het grappigste verhaal,
uit deze bundel van tien.
Een ander verhaal, dat mij althans
erg aansprak, is "De accordeola" van
Mies Bouhuys. Het vertelt over -en
orgelwijsje dat de ik-figuur al van
haar vroegste jeugd af door het
hoofd heeft gespeelt. Later blijkt rat
haar grootmoeder het speelde voor
de matrozen op een oude accordeola,
die zij op zolder vindt. Helaas is
er nog slechts één klagelijke toon uit
dit instrument te krijgen, hetgeen
niet voldoende is om de weemoedi
ge klanken uit het verleden op te
roepen. Als zij dan, vele Jaren iater
natuurlijk aan de vooravond van
Kerstmis toevallig in contact
komt met een oude zeematroos aie
het wijsje voor haar zal spelen, komt
er een kink in de kabel, omdat.
enfin dat moet u zelf maar lezen.
ANNEMIEK RUYGROK
I: „Orla de Kikkerslikker", au-
01e Lund Kirkegaard, versche-
bij N.V. Uitgeversmaatschappij
(f 8,90).
„Lutje Giel" en „Albert" heeft
lund Kirkegaard een derde „iie-
]e" op de wereld gebracht. Dit
WJe wijst de lezer erop dat het
'altijd even leuk is om klein tc
Want als er een grote lefgozer
*t dorp woont, moet Je voort-
op Je tellen passen. Het is
blijkt steeds weer - gelukkig niet
moeilijk om een grote lefgozer
iün af te wezen. Ons lieverdje
dan ook toe dat het soms erg
kan zijn om klein op de wereld
Kan.
de Kikkerslikker" is een ver-
eHjk boekje, dat voor kinderen
ttn Jaar of tien een blijvende
van vermaak ende lering,
Drlijk) zal kunnen zijn.
Iieelepelvrouwtje" ofwel „De
'trtijke avonturen van het
"tje dat regelmatig, maar op de
onverwachte momenten, zo
wordt als een theelepeltje". Au-
Alf Proysen. Uitgever: Bet
Het „Theelepelvrouwtje" is een
wonderlijk boekje, dat vertelt over
een mog wonderlijker wezentje. Het
vrouwtje dat zo klein kan worden
als een theelepeltje maakt de meest
wonderlijke avonturen mee en haar
incidentele geringe omvang maakt
dat zij zichzelf ook regelmatig heel
wonderlijk voelt.
Kortom: een boekje dat heel ge
schikt is voor alle kinderen die van
wonderlijke dingen houden en
voor alle kleine televisiekijkertjes,
die via de zaterdagmiddaguitzen
ding al hebben kennisgemaakt met
het theelepelvrouwtje.
ELISABETH TOLENAAR.
„De avonturen va3 Peppi en Kok-
ki" door Nan de Vries, uitgegeven
door De Gooische Uitgeverij, Bus-
Peppi en Kokki zijn alom bekende
snaken van de (KRO)-televisie. Hun
dikke-en-dunne-amonturen worden,
het is bijna overbodig daa'r nog eens
op te wijzen, door het Jonge volkje
met evenveel aandacht als plezier
gevolgd. En daar zit hem dan meteen
de kneep bij dat boek over hun kol
derachtige belevenissen: Je mist
sterk het visiouele, gewend als Je
was door de tv-taferelen. Daarmee
wil ik verder niets ten ongunste van
het boek zeggen, alleen dat ik de tv-
streken van het duo wat opwinden
der vond overkomen.
1) „Millicent de paaspoes", door
Meindert de Jong
2) „Vlek de zwerfhond", door He
len Griffith.
3) „Hannes Strokop en de onzicht
bare indiaan" door Janosch.
Al deze boeken zijn uitgegeven
door „West-Friesland" in Hoorn.
Meindert de Jong is al eerder in
deze kolommen geprezen voor zijn
kinderlectuur. Toen gold 't een ver
haal over een verbond tussen een
zwerver en een stinkdiertje. Ditmaal
heeft De Jong het relaas getekend
van het meisje Millicent met haar
poes. Ze mag de Siamees een aange
lopen zwervertje, eigenlijk niet hou
den, omdat haar moeder allergisch
voor katten- is. Maar Millicent, dol
verliefd op de kat, geeft zich niet zo
gemakkelijk gewonnen. Nogmaals:
een goed verhaal, niet overdreven
dramatisch. De vertaalster, Hannie v.
Till, had er goed aangedaan de zaak
iets meer te vernederlandsen. In ons
land geef Je elkaar uitzonderin
gen daargelaten niets met Pasen.
Dat wekt bij kinderen "wellicht wat
verwarring.
Ook erg goed is „Vlek, de zwerf
hond", het boeiende, om beurten har
de en plezierige leven van een bas
taardhond. Het boek leert kinderen
goed (en zonder al te veel sentimen-
taliteiten) met dieren mee te voelen.
Vlek, de jongste zoon van de arme
Nena, komt voortreffelijk en zeer
overtuigend tot leven.
Iets minder aardig (maar die me
ning word weer niet gedeeld door
mijn zes-Jarige zoon) vond ik „Han
nes Strokop", een jongetje dat
van alle kanten geplaagd wordt op
school en daarbuiten. In zijn wan
hoop richt hij zich dan tot zijn
oom overzee, die hem een onzicht
bare indiaan tot steun zendt. Het
verhaal is niet onaardig, maar het
heeft naar mijn gevoel toch wat te
veel absurde kanten.
RUUD PAAUW.
Lappendekens
maken met
Jean R. Laury
Boek: Lappendekens - Auteur:
Jean Ray Laury - Uitgeverij Kos
mos, Amsterdam-Antwerpen (f 19,50)
Jean Ray Laury, bekend door
haar eerder verschenen uitgaven
over Appliqueren en Lappenpoppen,
heeft met deze Lappendekens weer
een fijne bijdrage geleverd aan de
rijke verzameling literatuur over
handvaardigheid.
Dat een lappendeken bepaald niet
louter lapjes hoeft te zijn, blijkt al
heel gauw uit dit waardevolle boekje,
dat overigens weer overvloedig is ge
ïllustreerd. Allerlei oude technieken
met nieuwe ideeën, historisch over
zicht van de lappendeken, motieven,
lapjeswerk, doorstikken, èlle moge
lijke nooit-vermoede onderwerpen
snijdt Laury met grote vanzelfspre
kendheid aan om uiteindelijk tot de
conclusie te komen, dat men hele
maal niet bijzonder handig of door-
zetterig moet zijn om zo'n leuke bon
te dekbedekking te kunnen maken.
Je moet er gewoon aan beginnen, en
dan komt het vanzelf wel eens af.
ELISABETH TOLENAAR.
De Krankzinnigen-tekeningen,
Schrijver: Jan van Herwijnen,
UitgeverijHeuff; Prijs: 10,-.
De Amsterdamse schilder Jan van
Herwijnen heeft in 1920 veel suc
ces gehad met een serie tekenin
gen van krankzinnigen. De uitge
verij Heuff heeft deze tekeningen
gebundeld en voorzien van een in
leiding en wat herinneringen van
Jan van Herwijnen zelf voor een
tientje op de markt gebracht.
Volgens de psychiater die de inlei
ding schreef is aan iedere teke
ning precies te zien waaraan de
patiënt leed, maar ook voor men
sen die niets van psychiatrie we
ten is het een ontroerende bundel
die na al die jaren nog sterk aan
spreekt. J.v.W.
Titel: Antiek Speelgoed. Auteur A.
Burkij-Bartelink. Uitgeverij Van
Van Dishoeck Bussum. Prijs f 5,90.
Dat antiek speelgoed en er iets van
weten boeit, bewijst de tweede druk
van het boekje Antiek Speelgoed.
In dit werkje vertelt de schrijfster
ons iets over het speelgoed door de
eeuwen heen. Natuurlijk zijn er veel
hiaten want speelgoed is iets heel
vergankelijks. Bedenk maar eens
wat er is overgebleven van het for-,
nuisje dat u als vijfjarige kreeg of de
bromtol die zelfs 's avonds mee naar
bed moestJuist niets. Misschien
staat het poppenhuis zwaar geha
vend nog ergens op zolder maar dat
is dan ook alles. Toch is de schrijf
ster er in geslaagd een goed beeld te
geven van speelgoed in de loop der
In een fijne verteltrant met aardige
details over eigen ervaringen in
speelgoedmusea. Pas laat heeft
het kind, echt kind mogen zijn en
eigen speelgoed mogen hebben. Wat
nu als speelgoed wordt beschouwd,
had vroeger voor de ouders vaak
een heel andere betekenis. Neem nu
de rammelaar. Dit "speelgoed" is
2000 Jaar oud. Het exemplaar van
klei werd aan kinderen uit de gebie
den van Centraal Azië gegeven om
de geesten uit de buurt te houden.
Dit is maar een van de talloze voor
beelden uit het met tekeningen en
foto's geïllustreerde boekje dat z'n
geld zeker waard is.
HENRIETTE V. D. HOEVEN.
