Een zondag in Moskou
iKLM'er in Moskou: „Wonen valt hier heel erg mee.
Reizen in
de S.U.
01)
OA
lAG 24 NOVEMBER 1973
PAOINA 15
MOSKOU "Het leven ül
Moskou valt me niet tegen. Ik
bad het me veel grauwer voorge
steld toen ik naar de Sowjet-Unie
vertrok, maar het is me geble
ken dat een westerling die zich
vat weet aan te passen hier heel
prettig kan leven".
Aan het woord is de heer Ernst
C. Vermaas, het hoofd van de
KLM-vestiging in de Sowjet-
Unie. Hij heeft zijn kantoor op
tweede verdieping van het in
Russische geschiedenis be
roemde hotel Tsentralnaya aan
de Gorki-straat in Moskou. Het
i groot, stoffig 19e eeuws ge
bouw met veel pluche, koperen
krullen en een prachtige antieke
lift. Het KLiM-kantoor beslaat
de kamers 215 en 216, van waar
uit de heer Vermaas samen met
de enige andere Nederlandse
KLM-er in Moskou, de heer H.
Koelemeijer, de leiding geeft aan
de Russen die de zaken voor de
KLM in Moskou behartigen.
Wonen en werken in Moskou,
hoe is dat nu? De heer Vermaas:
"De Sowjet-Unie is een enorm
land; het is een werefldmacht en
't is bijzonder interessant om
hier een tijd te wonen. In het
jaar dat ik hier nu zit heb ik
al veel veranderingen kunnen
waarnemen: er zijn bijvoorbeeld
veel meer produkten te koop, en
ik maak ook de opkomst van de
eerste reklame hier mee. Ook in
Moskou komen nu op straat de
eerste lichtreklames, al gaat dat
hier natuurlijk uit van Staatsbe
drijven.
Het persoonlijk leven van de
heer Vermaas verschilt in Mos
kou niet veel van dat op de vo
rige posten die hij voor de KLM
bekleedde, in Ethiopië en Ghana.
Hij rijdt 's morgens om half ne
gen in z'n dienstauto binnen twin
tig minuten van zijn voor Russi
sche begrippen grote apar-
tement aan de Ulitsa Obroeche-
wa naar zijn kantoor, zet zijn
kinderen onderweg af bij him
(Duitse) school en werkt dan ge
woonlijk tot sluitingstijd, zes uur.
Dat werk brengt hem natuurlijk
iedere keer in kontakt met wat
men in Moskou noemt "het sy
steem": de ministeries, het
staatsreisbureau Intourist en
Het hoofd van de KLM-
vestiging in de Sowjet-Unie,
E. Vermaas: "Wonen in Mos
kou is niet saai."
aanverwante organisaties. Het za
ken doen met deze organisaties,
valt niet altijd mee, maar 't per
soonlijke leven in de S.U. is de
heer Vermaas bijzonder meege
vallen. "De mogelijkheden in de
ze stad zijn voor Westerlingen
wat beperkt, maar we redden ons
uitstekend. In het begin waren
we natuurlijk veel thuis om ons
apartement naar onze eigen
smaak in te richten; nu besteed
ik veel tijd aan het leren van
Russisch. Als het werk het toe
laat maken we vaak uitstapjes,
naar bezienswaardigheden in de
omgeving. We moeten ons dan
wel houden aan de 40-kilometer-
grens rond de stad: daar bui
ten mogen wij als buitenlanders
niet komen zonder een speciaal
Ook de vrouw van de heer Ver
maas verveelt zich niet in Mos
kou. "Zij heeft het hier echt
druk. Om te beginnen zijn er onze
kinderen natuurlijk. Zij zijn 12
en 14 en zij moeten iedere dag
van school gehaald worden. Wij
hebben voor hen de Duitse
school gekozen, omdat hun leer
programma het verst gaat. Ver
der moet mijn vrouw hier natuur
lijk ook boodschappen doen, en
zij gaat daarvoor naar specia
le winkels die hier voor buiten
landers zijn. Zij is daar vaak
veel tijd mee kwijt.
De avonden besteedt de heer
Vermaas soms aan zijn sociale
verplichtingen en dat moet
thuis gebeuren, omdat er in .vlos
kou weinig geschikte andere ge
legenheden bestaan en dan
staan de heer en mevrouw Ver
maas samen in de keuken voor
hun gasten te koken. Verder be
zoeken zij samen regelmatig de
beroemde Russische theaters en
concertzalen en zij hebben na
tuurlijk hun kennissen bij and re
buitenlanders en de zeer beperk
te Nederlandse kolonie in Mos
kou. "De mogelijkheden zijn
misschien wat beperkter dan el
ders, maar het is hier in de Sow
jet-Unie net als overal elders ter
wereld: wie echt wil en zich wat
aanpast, kan ook in Moskou best
een prettige tijd hebben".
Wandelen, lezen en lezen en
wandelen, veel meer is er op een
zondag in Moskou niet te doen.
Reportage vain
Jan van Wielingen
Een van de toegangswegen
naar het Rode Plein (foto rechts).
Op de achtergrond de Wassili-ka-
thedraal en rechts een van de to
rens van het Kremlin. Op het
plein mogen alleen auto's van
partijfunctionarissen komen.
MOSKOU "Zes dagen zult gij
arbeiden en al Uw werk doen
ir de 7de dag is de sab-
van den Here, Uw God, dan
zult gij geen werk doen." Zo
staat het in de bijbel en in de
meeste christelijke landen
heeft iedereen die zevende dag
dan ook vrij. Nu is de Sowjet-
ünie officieel geen christelijk
land. Communisten moeten
aans niet veel hebben
van godsdienst: zij beschou
wen de christelijke leer en
alle andere religies als een
zoethoudertje, waarmee de ka
pitalistische uitbuiters de aan
dacht van het volk proberen
af te leiden van de dingen
i waarom het gaat en de klasse-
strijd verdoezelen: "godsdienst
de opium van het volk".
Een zondag in Moskou is dan
niet een "dag des Heeren"
maar het is wel een rustdag,
sant iedereen is vrij. Met uitzon-
lering van degenen die in levens-
Mictdeflenwinkels, restaurants, ho-
voor het openbaar vervoer
werken, nemen de meeste Mos-
tovieten op zondag net als de
Europeanen en Amerikanen de
gi lans waar om eens wat uit te
dapen maar als zij wakker
worden staan zij voor het pro
bleem: hoe brengen wij de dag
i qdoor?
Want dat is een probleem, in
Moskou. Wat doe Je op een vrije
*v„ zondag? Als Je om zeg tien uur
scl °P staat ben Je om half elf ge
wassen en aangekleed en dan
tan Je natuurlijk een uitgebreid
ontbijt nemen. In Moskou be
en ontbijt meestal uit don-
ter brood met vis of wat vlees of
een dikke soort koolsoep niet
aar Je graag lang over
boet. Na de afwas rijst de vraag:
10 thuis blijven of uitgaan?
De meeste huizen in Moskou
hjn wel groot en goedkoop, maar
j pj worden nog steeds bewoond
boor twee of drie gezinnen tege
lijk, en dat betekent, dat maar
beel weinig mensen een eigen
tamer bezitten. De meeste Rus-
Moskou wonen nog in ge
meenschappelijke flats, soms
met drie of vier mensen in een
tamer en zij delen de keuken en
le badkamer met andere gezin-
een. Zelfs de snelle groei van 't
tan tal pre-fabricated huizen heeft
aan deze situatie nog geen einde
tunnen maken.
Het is dan ook begrijpelijk, dat
teel Russen er de voorkeur aan
leven hun vrije zondag dan maar
buitenshuis door te brengen, en
met bij de mensen in hun flat,
de hele week al zien. Als
bet weer het ook maar een beet
le toelaat laden veel ouders hun
Winkelende Sowjet-burgers.
kinderen in de kinderwagen en
trekken naar een van de vele par
ken in de stad. Het grootste is
wel het enorme Gorki-park, maar
er zijn er meer: het Sokolniki-
park voor Cultuur en Ontspan
ning, het Dzersjinki-park, het
mooie Alexander-park naast het
Kremlin en het Cultuur en Ont
spanningspark voor Moskouse
Officieren. Zelfs het piepkleine
parkje voor het Bolsjoi-theater,
midden in de stad is op zondag
propvol: iedere bank is de hele
dag bezet.
Daar zitten ze dan, die Russen,
waar het Westen Jaren lang zo
bang voor is geweest. Je moet
natuurlijk een ervaren Slavist
zijn om te kunnen horen of de
gesprekken van de familie Grego-
rovitsj en de familie Yoerozow,
veel verschillen vain de families
Jansen of Visser maar als Je
die onopvallend geklede mannen
en vrouwen en eendjes ziet voeren
kan Je Je nauwelijks voorstellen
dat zij branfeen van verlangen
om Amsterdam, Londen en Pa
rijs te veroveren. Zij praten over
gewone dingen: de vleesprijzen,
de club the de volgende week in
het Lenin-stadion zal spelen en
de streken van de kleine Arkady
Grgorowitsj, die maar niet wil
deugen op school.
Ondanks dat het nu herfst is, de
kou nadert en de meeste wande
laars maar vast hun kleurloze
winterjassen tevoorschijn hebben
gehaald ziet de stad er op zondag
morgen best vriendelijk uit. De
ontspannen wandelaars met hun
bontmutsen, de moeders en hun
kleine kinderen en zelfs de vele
soldaten en de kleine omaatjes in
zwarte omslagdoeken geven de
pompeuze, volumineuze gebouwen
aan de veel te brede straten en
boulevards iets gezelligs. Daar
blijft later op de dag niet veel
van over. Als het donker begint te
worden en de ijscovrouwtjes hun
karretjes het park uit duwen, als
de gezinnen de metro naar huis
nemen en ook de dierentuin en de
winkelstraten bij de Kalininpros-
pekt leegstromen krijgt de verla
ten stad een sinistere sfeer, die
bepaald dreigend wordt als de
lichten in de onwezenlijk hoge
lantarenpalen aan moeten.
Ook de museums sluiten nu. De
beroemde Tretjakow-galerij met
ikonen uit de late middeleeuwen
en de gigantische schilderijen in
de stijl van het socialistische rea
lisme gaat dicht; het Lenin-mau-
soleum op het Rode Plein sluiten
ook de bezoekers van het rijke
Poesjkin-museum (Van Gogh,
Gaugnin, Cézanne) moeten de
straat op. Wat nu? De gelukkigen
die een plaats hebben weten te
bemachtigen voor een voorstel
ling in het beroemde Bolsjoi-
theater zorgen natuurlijk dat zij
er op tijd zijn, want de voorstel
lingen beginnen vroeg, om ze
ven uur al, en dat geldt ook voor
de toneelstukken in de dertig an
dere theaters van Moskou, en de
voorstellingen in de twee staats
circussen. Het is trouwens een
genoegen om vroeg in het theater
te zijn, want iedereen komt vroeg
om op de voorgalerij te kijken
naar de drukke zwarte handel in
plaatskaarten tussen de grote
zuilen voor de ingang. Daarna
drinkt iedereen thee in de overda
dig gedecoreerde foyers met glan
zende vloeren, veel rode pluche
gordijnen aan degelijke koperen
stangen en die thee komt uit
kolossale samovars zoals Je die
alleen nog ziet in films als "Oor
log en Vrede". Ook is het altijd
aardig om die groepjes buitenlan
ders te bekijken, die onder leiding
van hun Intourist-gids in hun
overdreven dure kleding naar
hun zitplaatsen schuifelen.
Om negen uur, half tien zijn de
voorstellingen afgelopen. En dan?
Tja dan lopen ook de ruim
honderd bioscopen van Moskou
voor de laatste keer leeg en er
blijft niet veel anders over dan
naar huis te gaan en in de over
volle flat nog wat naar de tele
visie te kijken of, het moet dan
toch maar gezegd worden: de
wodka. Niet alleen op zondag
avonden, maar ook door de week
zie je ze altijd zitten, in donkere
hoeken van de parken in Mos
kou: de eenzame mannen met
hun half lege fles. Er zijn in Mos
kou wel bars die tot laat in de
nacht open blijven, maar dat
zijn zogenaamde valuta-bars,
waar Je alleen iets kunt bestellen
als Je met dollars betaalt, of
Duitse Marken, of Yens: alles is
goed, zolang het maar geen Roe
bels zijn. Die bars zijn dus voor
buitenlanders bestemd en zij
zijn in de grote hotels, het Ros-
sia, Intourist en Metropole. Er
zitten natuurlijk wel eens Russen,
ma)ar dat zijn slimmeriken die
zwart op straat geld hebben ge
wisseld met buitenlanders of par
tijfunctionarissen die pas in het
buitenland zijn geweest en nog
wat over hebben.
Voor "gewone" Russen is dat
niet weggelegd. Zij kopen in de
warenhuizen op de dranken
afdeling een flinke fles en dragen
die in een papieren zak naar een
park waar zij net zo veel drin
ken tot zij eigenlijk niet meer
kimnen lopen. Het Russische par
tijblad Prawda klaagt af en toe
over deze "zinloze besteding van
vrije tijd" en vindtdat er moet
worden ingegaan op de oorzaken,
van deze drankzucht. Het blad
schrijft dat het grijpen naar de
fles dikwijls een "willoze reak-
tie" is op nare omstandigheden of
persoonlijke moeilijkheden. Hoe
meer een "gezond moreel-psy-
chologisch klimaat" geschapen
wordt, des te betere resultaten zou
de strijd tegen het drinken op
leveren, aldus de Prawda. De
Prawda heeft onlangs ook aan
dacht besteed aan de vrijetijds
problemen in de Sowjet-Unie. 't
Blad schreef dat uit sociologi
sche onderzoekingen is gebleken,
dat de meeste Sowjet-burgers rij
kelijk over vrije uren beschik
ken, maar deze niet op de Juiste
manier benutten. Volgens de
Prawda hebben de arbeiders en
de employe's in de S.U. per Jaar
niet minder dan honderd vrije
dagen. Zestig procent van hen
kan drie weken of langer betaald
vakantie nemen en zeventig
procent van de bevolking heeft
de mogelijkheid naar de televisie
te kijken. Uit het onderzoek
bleek echter ook, dat iedere Sow-
Jet-burger per dag een half uur
tot een heel uur kranten en tijd
schriften leest dat zou ander
half tot twee keer zo veel zijn als
tn de VS, West-Duitsland en in
Frankrijk. Het ziet er volgens
het blad echter naar uit dat tele
visie kijken lichte lectuur en bio
scoopbezoek onder de huidige om
standigheden niet voldoende zijn.
De Prawda beveelt mooiere li
teratuur aan, en vak-literatuur,
en de Russen zouden ook meer
naar theaters en exposities
moeten gaan, want zelfs in de
grote steden gaat de helft van
de werknemers minder dan eens
per Jaar naar een theater en een
van de twee volwassen staatsbur
gers leest minder dan een boek
per maand.
Wandelen, een museum of een
theater, een bioscoopje of wat te
levisie kijken..de zondag ln
Moskou is geen enorm opwinden
de aangelegenheid. "Maar", zo
antwoorden verbaasde Russen op
vragen van nieuwsgierige buiten
landers, "doen Jullie dan wèl Iets
bijzonders op zondag? Bestaan
er in het Westen geen vrije-
tijdsproblemen
