/,al er 111
idden-Oosten
vrede zijn
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Mjiixiiiuaimm
ZATERDAG 27 OKTOBER i973
Op de dag dat we dit schrijven, is de beslissing van de Veiligheidsraad van de Verenigde Na
ties bekend geworden, waarbij het voorstel van Amerika en Rusland gezamenlijk, is aanvaard
dat er in het Midden-Oosten een "staakt het vuren" moet komen en dat vredesonderhandelin
gen tussen de betrokken partijen moeten beginnen. Israël heeft dat voorstel aanvaard, zij het
onder bepaalde voorwaarden. Zo meldde het bericht verder. De direct betrokken Arabische
landen hebben nog niet gereageerd. Deze hebben tot nu toe geweigerd directe besprekingen
met Israël te houden, omdat zij de staat Israël niet wilden erkennen en wanneer men vredes
besprekingen begint, ligt daarin alleen reeds een erkenning.
We zullen het allemaal eens
zijn in de wens dat er eindelijk eens
vrede komt in dit gebied en in de
hoop dart de resolutie van de Vei
ligheidsraad tot het begeerde resul
taat mag leiden. We zullen het er ook
over eens zijn dat het belangrijk is
wanneer de voornaamste wapenleve
ranciers, die hun moderne vindingen
hebben beproefd, ten kosten van dui
zenden doden en het verlies van mil
joenen aan materiaal, het er met
elkaar over eens zijn dat dit zo niet
kan doorgaan.
We zullen moeten afwachten of er
nu wèl directe vredesonderhandelin
gen mogelijk zijn en of Israël door
de mogendheden, grote en kleine, ge
garandeerde grenzen kan krijgen.
Het zijn allemaal vragen waarop
niet zo spoedig een antwoord zal ko
men als wij hopen, zo er ooit een
antwoord komt. De Arabische we
reld wordt door de staat Israël secuur
in tweeën gedeeld.
Dit klinkt wat pessimistisch: we
geven dit toe. Dit Jaar hebben we ons
eens wat verdiept in het pocket
boekje van Walter Hollstein: Kein
Prieden um Israël, dat het vorige
jaar is uitgekomen bij Fischer Ta-
schenbuch Verlag. Het draagt tot on
dertitel: Zur Socialgeschichte des Pa-
lestina-Konflikts. De titel reeds geeft
voldoende aan dart de schrijver geen
vrede rondom Israël mogelijk acht.
Het zal blijven bij een wapenstil
stand. We hopen dat we wat meer
optimistisch kunnen worden, maar
zien dit nog niet dagen.
Scheiding
De kerken voelen zich met Israël
verbonden. De zaligheid is uit de
Joden. Van die bijbeltekst raken we
In de kerken niet los. In dit conflict
ls het my niet mogelijk neutraal te
zijn. hoeveel materiaal er ook wordt
aangedragen tegen de staat Israël.
Nu zijn er mensen die een scheiding
maken tussen de Joden (dat is dan
fle religieuze naam bij hen) en de
zionisten (dat is dan him politieke
naam in de staat Israëli).
Er zijn inderdaad Joden die het zio
nisme afwijzen, zoals dat sinds het
eind van de vorige eeuw gestal
te kreeg. Een man als Martin Buber,
hoewel hij in Israël woonde en hoog
leraar was aan de universiteit, heeft
zich met het uitroepen van de
onafhankelijkheid niet kunnen ver
enigen. Men was in Israël met hem
dan ook verlegen. Buber streed voor
'n vreedzaam samengaan van Joden
en arabieren in Palestina. Maar ook
de orthodoxe Joden van Mea
Shearim (een voorstad van Jeru
salem) en andere plaatsen, hebben
de staat Israël niet begeerd, omdat
ze deze een zondig vooruitgrijpen
achtten op het Messiaanse Rijk, dat
zij verwachten.
Toen in 1948 de troepen van Jor
danië hun deel van Palestina wilden
inpikken, vonden ze op hun weg een
kibboets van deze orthodoxe Joden,
die niet aan de strijd wilden mee
doen. Ze zijn tot de laatste man
vermoord. Deze Jordaniërs hebben
in geen geval onderscheid gemaakt
tussen joden en zionisten en wij we
ten ook niet hoe we hier een schei
ding zouden kunnen maken die he
lemaal met de werkelijkheid over
eenkomt. Eeuwenlang hebben de Jo
den in ballingschap him Paasfeest
besloten met de wens: het komen
de Jaar in Jerusalem en het verlan
gen naar het land van hun aartsva
deren is door de eeuwen heen bij hen
levend gebleven.
We hebben in de afgelopen weken
herhaaldelijk kunnen lezen dart de
strijd aan de Arabische volken hun
gevoel van vernederd te zijn, heeft
ontnomëh. Kunnen we hetzelfde niet
zeggen van de Joden, waar ter wereld
ze ook leven. Die staat Israël bete
kent voor hen, ook al denken ze er
niet aan daar te gaan wonen, veel
meer dan wij zo denken. Een staat
van vernedering, waaronder ze eeu
wenlang hebben geleefd, door de
schuld van de kerk, hebben zij afge
schud. En wanneer men er op wijst
dat de staat Israël tot stand is geko
men door de macht van wapenen,
dan 'kunnen de Joden er terecht op
wijzen dat geen enkele staat op een
andere manier tot stand is gekomen.
Ons eigen gemenebest zij hier ten
voorbeeld gesteld.
Schuldig
In de kerk zal men zich schuldig
blijven weten tegenover de joden.
Wanneer de staat Israël is ontstaan,
is dit mede een gevolg van de po
groms in Rusland en het vermoorden
van miljoenen Joden in Duitsland.
Het antisemitisme is ons nog niet
helemaal vreemd. In de kerk zal
men ergens altijd verlegen blijven
met die staat Israël, ondanks het
rapport van de hervormde syno
de, „Israël: volk, land en staart". Hoe
geseculariseerd de staat Israël dan
ook moge zijn, niet te ontkennen
is dat haar volk gedragen wordt door
en zijn kracht put uit ons Oude Tes
tament.
De beloften aan Abraham, Mozes,
het volk in de ballingschap van Ba-
bel heeft men in vervulling zien
gaan. We kunnen er ons niet gemak
kelijk van af maken door te zeggen
dat ze die teksten vericeerd lezen. Is
raël is niet te denken zonder zijn
godsdienst, zonder Mozes en de pro
feten. In de kerken is men er niet
gelukkig mee dat zozeer de nadruk
wordt gelegd op de afstamming (zij
dan dat dit door orthodoxe joden
geschiedt, die politiek een regering
mogelijk maken) en op de bodem,
toch zal men daar het godsdienstig
element niet weg kunnen redeneren.
Het is er.
En in de landen die met Israël
in strijd zijn is er eveneens een sterk
godsdienstig element dat meespreekt.
We hebben de roep van de heilige
oorlog weer gehoord waarbij alle is
lamieten worden opgeroepen om in
naam van Allah te strijden en dat
betekent de leer van Mohammed- te
laten heersen. De landen waar het
mohammedanisme zegevierend zijn
weg ging (met wapengeweld) zijn
Een archieffoto van Martin Buber in 1963, kort voordat hij
uit handen van prins Bernhard de Erasmusprijs zou ontvan
gen. Buber bestreed het uitroepen van de onafhankelijkheid
door de staat Israël.
landen waar hoogstens restjes van
de kerk zijn overgebleven. Zal er een
vreedzaam naast elkaar leven moge
lijk zijn, ook al komt er een wapen
stilstand en zelfs een vredesregeling?
We zien het nog niet gebeuren, even
min als we het zien gebeuren dat
heel Palestina één staat wordrt waar
men in vrede naast elkaar leeft.
Idealistisch is dat denkbaar, realis
tisch niet.
In de resolutie van de Veiligheids
raad zijn de Palestijnse vluchtelin
gen niet genoemd. Daarmee hebben
Amerika en Rusland blijkbaar ver
legen gezeten, zodat er geen formu
le voor hen in de voorstellen is te
recht gekomen. Maar ze zijn er bij
de vredesonderhandelingen en zij zul
len zich via de Arabische staten la
ten horen. Zij vormen misschien wel
het meest lastige element in heel de
situatie rondom Israël.
Samenspreking
De vorige maand is er ergens in
Libanon een samenspreking ge
weest tussen 25 theologen, van wie 'n
gedeelten uit het Westen en het an
dere deel uit het Midden-Oosten, uit
Egypte, Syrië en Libanon kwam.
Daaronder waren enkele Palestij-
nen. Mevr. dr. E. Flesseman-van
Leer, een Joods-christen, gaf in
het dagblad Trouw van 4 oktober 'n
kort verslag van deze conferentie,
die was bijeengeroepen omdat "de
christelijke theologen van het Mid
den-Oosten diep verontrust zijn over
de crisis in hun gebied, die hert le
ven van hun volkeren verstoort en
ontwricht, en hun kerken voor kwel
lende gestelijke en theologische vra
gen stelt".
Uit het westen waren vooral theo
logen uitgenodigd die zich vóór Is
raël hadden uitgesproken.
Zij schrijft dat deze bijeenkomst,
"een felle confrontatie met veel mis
verstanden" is geworden. De emo
ties werden de deelnemers wel eens
de baas. Die emoties kwamen voort
uit het feit dat "het theologische en
het politieke onlosmakelijk verstren
geld zijn". Iedere theologische uit
spraak werd onmiddellijk in een po
litiek licht gezien. De Arabische
christenen hebben gepleit voor een
"onttheologiseren van Israël". In Je
zus hebben we de definitieve openba
ring van God. Daarna is het, volgens
hen, nog onmogelijk te pleiten voor
"een bijzondere plaats van 't Jood
se volk naast de kerk".
Het Oude Testament is een christe
lijk boek geworden. Het is de voor
bereiding tot de komst van Jezus
Christus: Kortsluiting 'kwam er wan
neer gesproken werd over gedeelten
gelijkheid willen spreken" toch een
Israël wordt gesproken "Alle woor
den schenen een dubbele bodem te
hebben". Gemakkelijk werd 'n wes
ters theoloog uitgemaakt voor een
"zionistisch propagandist". "Spre
ken van continuïteit tussen het oud
testamentische Israël en de Joden in
onze tijd werd verstaan als een ver
dediging van een agressief en expan
sionistisch Zionisme".
De westerse theologen wezen er op
dat Jezus een jood was: die uit het
oosten zeiden dat hij de universele
mens was. Toch, schrijft zij verder,
WOORD VA\ BEZINNING
In de voorafgaande weken heb
ik mij beziggehouden met de vrij
heid. Al ons pogen om veranderin
gen aan te brengen, al ons kiezen
en keuren al onze zetten en stap
pen betekenen een verwerke
lijking van de vrijheid. En het is
nu juist de vrijheid die ons tot
dat alles in staat stelt. De vrijheid
geeft ruimte om mens te zijn.
Vrijheid is het enige klimaat
waarin de mens werkelijk leven
kan. Mensen, die de vrijheid mis
sen, die geen veranderingen mo
gen aanbrengen, zijn zeer te be
klagen en lopen steeds opnieuw
het risico tot beesten te worden
Vrijheid is dus het hoogste
goed.
Onze vrijheid
luistert naar
de wetten
Toch kan de mens met dat hoog
ste goed vreemd omspringen; hij
kan die vrijheid misbruiken. Het
blijkt telkens weer dat het moei
lijk is te begrijpen, dat er alleen
maar van vrijheid gesproken kan
worden als men zich aan de wet
ten houdt. En als de mens daar
niet aanwil, dan gaat de samen
leving er aan, dan misbruikt hij
de vrijheid van de ander en loopt
hij, mèt zijn vermeende vrijheid
de grootste schade op. En toch is
het meer dan eens gebeurd, dat
vrijheid tot bandeloosheid werd;
de mens heeft meer dan eens ge
zegd, dat hij zich niet om God
bekommert en zich aan geen mens
stoort. De leus van de Franse re
volutie is de mens als het ware
op het lijf geschreven: geen God
en geen meester.
We zijn van de week op
schrokken, Ja zeker, door de ver
schrikkingen van de oorlog in het
Midden-Oosten, maar misschien
nog meer door het feit, dat de
president van Amerika blijk gaf
vergeten te zijn, dat vrijheid, ook
die van een president van het
grootste land in het Westen, naar
de wetten luistert. Het is dan ook
heel begrijpelijk dat het Ameri
kaanse volk in het geweer kwam,
toen het bemerkte dat zijn leider
zich aan de wetten onttrekken
wilde. Het spook van de dictatuur
dook plotseling in levende lijve op
in..Amerika, hét land van de
vrijheid. Terecht heeft men op de
bazuin geblazen, want wanneer
iemand, ook al is hij dan met het
hoogste gezag bekleed, tot wet
teloosheid komt, dan is het met de
vrijheid gedaan. Dan komt men
uit bij de dictatuur, hoe die dan
ook versierd wordt en wie haar
dan ook hanteert.
Vrijheid is alleen gegarandeerd
wanneer het naar de wetten luis
tert. Nu moet ik een onderschei
ding aanbrengen tussen wetten en 1
Wetten. De wetten worden ge.
maakt door de samenleving, d00j
de mensen dus. Maar elke keer
weer worden deze wetten
geerd en met voeten
zelfs (of moet ik zeggen juist)
door mensen die de wetten moe
ten opstellen en onderhouden. El
ke keer wordt de vrijheid de nek
omgedraaid, zonder dat de „mis.
dadigers" gegrepen kunnen wor
den gegrepen Het is veelzeggend
het spreekt boekdelen, dat mensen
durven beweren, dat de wetten er
zijn cm ontdoken te worden
De wetten en dus ook de vrij.
heid is lang niet altijd veilig in
de handen van mensen: ik ben
van mening, dat ik dit zonder
verdere bewijsvoering, generalise
rend kan zeggen, desnoods verwij.
zend naar de lange geschiedenis
van de mensen, die één grote en
bloedige strijd is geweest om de
vrijheid, die beloofd is en wordt
en die de mensen vaak niet be
zit.
We moeten om werkelijk in de
vrijheid te leven buiten de men-
senwereld zoeken naar Diegene
die de Wetten maakt en onder
houdt. Die Zichzelf en ons men-
sen aan die Wetten houdt. Zo de
vrijheid garandeert. De vrijheid
van de mens wordt alleen moge-
lijk gemaakt door God.
God, die van ons vraagt Hem
als God te erkennen en de mede
mens lief te hebben.
En hoewel God trouw is e
garandeert, blijft de mens
steeds weer in gebreke um va
de vrijheid te genieten. Omdat h
vergeet, dat vrijheid naar Gods
Wetten luistert. Daarom is Jezus
gekomen om de echte vrijheid
voor te leven en voor die vrijheid
te sterven.
Heel zijn leven is vol met dit*
woord: Vrijheid luistert naar de
Wetten.
Nu is het jammer, dat mensen,L
die zich naar Jezus noemen, zo
weinig van die vrijheid laten zien
Het is jammer, dat Juist onder de
christenen zo weinig vrijheid,
wordt aangetroffen. Ik ben van
mening, dat niet-gelovige mensen
zouden gaan geloven, wanneer de
christenen meer en duidelijker lie
ten zien, dat zij in de vrijheid
gesteld zijn. Dat zij de Wetten
kennen en onderhouden.
Wat moet ik nu. nu een presi
dent van Amerika de wet vergeet
en zich eigenlijk boven de wetten
wil stellen en nu christenen zo In
de onvrijheid leven? Moet ik er
dan maar het zwijgen aan toe
doen? Ik weet maar één ding te
doen; nog harder te roepen dat
vrijheid naar de Wetten luistert
Want waar geen Wetten zijn, kan
geen vrijheid gevonden worden en
waar God, de Wetgever uit het le-1
ven verdwijnt, is het voor de mens'
onmogelijk om nog langer als
mens te leven.
W. v, d. ZWAAN,
Lelden, e
is deze samenkomst geen mis
lukking geweest omdat bleek dat de
westerse theologen, die geloven,
"dat het Joodse volk een bijzonde
re plaat in Gods heilsplan heeft, en
die zelfs van de terugkeer naar het
land als een door God gegeven mo
gelijkheid wileln spreken" toch een
open oog hebben voor het lijden van
de Palestijnen. Duidelijk is ook ge
worden hoe moeilijk de positie van de
kerken in het Midden-Oosten is. Men
bracht aan de kerken van het n1
ten over het verzoek "zich te
honden van officiële verklaringen".1
Zal er vrede zijn in het Midden-C
ten? We hopen het. Israël vecht I
zijn blote bestaan. Maar larten wij
de kerk toch wel weten hoe modi
de zaken hier liggen ook
christenen die in en rondom Isr
wonen. Zij zijn er meer bij betrokk
dan wij op verre afstand.
S. J. M. HULSBERG
ïekoek (HA), 11.45 u. Oec.
Koningskerk 10 u. ds. G. C. Post.
Eethlehemkerk 10 u. ds. H. W. Hem-
BevrlJdlngskerk 10.30 u. ds. A. J.
lamping.
Vrc-deskerk 10 u. ds. J. Lagenbach.
Ver. Vrljz. Herv. (aula Asserstraat)
10.30 u. ds. W. J. H. Baart. Oegstgeest.
Lgllse Wallone 10.30 u. Pasteur A.
^Ia'aise. La Have.
Academisch Ziekenhuis 10 u. ds. P.
J. c v. Malssen.
Diaconessenhuls 10 u. ds. B. Bou-
ïiiH, Noordwljk a. Zee.
Oec. Werkplaats (Geref. Jeugdhuis
Li eestraat 19). 11.15 u. Samenkomst.
jeugdkapel Vredeskerk 10 u. mej. A.
M. Lagerwerf.
Jeugdkapel "De Goe
u Dhr. L. Krassenberg
»vang. J. Leeflang (dinsdag 8 u.
Leonarduskerk (zat. av. 7 u.) 9.30.
10.45. 12 en 6.30 u.
St. Jozefkerk (zat. av. 7 u.) pater C.
Fischer, thema "Christus de weg" m.m.
v The Lords Folks) 8.30, 9.30, 11 en
6.30 u.
Haagse Schouw (zat. av. 7 u.) 9.30
Oud Kath. Kerk (Zoeterwoudsesin-
faoefi-beweglng (Gerecht 10) 11.15 i
dhr. L. A. Rooke over "Toekomstge
lenwerfstraat 10 en 6.30 u. ds. H. G
Koekoek.
Leger des Heils Corn. d. Vlamingstr.
RK Pius X kerk (zat. 7 u.]
i Ned. koorzang. 11.45 en 17.3
Pergh, Groen v. Prinstererschool 10 u.
ds. C. v.d. Plas uit Linschoten. Zee-
hospitium 8.45 u. ds. C. v.d. Berg. Zie-
1 riumfatorkerk, 9.30 u. ds. D. H. El-
Leesd., Geref. Kerk Vrijgem. (bui-
i verb.), kerkgebouw W. d. Zwijger-
n, 9.30 u. ds. N. v.d. Berg, v.
G. Roukema. Ge-
üam. 5 u. ds. C. Warner (v.d. Bergh-
3tichting) 7' T
Kerk zat.
Mio) 9.30 u. dr. Jansen. Geref. Kerk
10 u. ds. J. v.d. Brink. 5 u. ds. H. Roo-
ze te Valkenburg. RK Kerk (zat. av.
Benthuizen Herv. Gem.
ging. Universel kerk
Soefi-bewe
ds. Den Dik- Sportlaan 3 u. bijeenkomst i
Universele ered.
K8twijk a. Zee. Geref. Kerk 10 u. ds.
Goede Herder" 10.30 P. Reedijk te Voorschoten, 6.30 u. ds.
J Booy te Linschoten, Chr. Geref.
emeenschap van Kerken (Meren- Kerk 9.30 u. Dienst des Woords, 2.30
v ds. H. C. v.d. Ent te Katwijk a. Zee.
RK Kerk (zat. 7 u.) 7.30 en 10.30 u,
Ter Aar Dorpshuls Aardam 9 en 12 u.
Alphen a.d. Rijn Herv. Gem.
Bodegraven Herv. Gem. Dorps-
u. ds. B. Oosterom.
u. ds. S. Koolstra,
Rotterdam-Delfshaven, Geref. Kerk
10 u. ds. A. Verschoor, Rotterdam, 6.30
u ds. L. Buitenhuis (Nleuwerbrug)
9.30 u. ds. L. Buitenhuis, 6.30 u. ds. A.
Verschoor, Rotterdam, Geref. Kerk
(vrijgem. 9.30 u. leesd. 4.15 u. ds.
F eenstra, Geref. Gem. 10 en 6.30 u.
(Jeugdd.), Geref.
u„,„ 'gez- dienst) (Gem. centrum) 10.30
gem. Jeugdd. In Herv. d* w Dost' ,HA). 7 u ds H j
Achterberg, 10.30 u. (Jeugdkerk)
Verzijden. Geref. Kerk 10
10 u. ds. Post, 7 u. ds. Kronemeljer.
l etrakerk (Surlnamestraat) 10 i
')erg, 6 u. ds. Post.
Beloftekerk (Robijnstraat) 10 u. ds.
K Vegter, Oegstgeest. 5 u. ds. L. Bech,
Bevrijdingskerk (Aerent Bruunstr.)
■O u. dr. B. Rietveld. Den Haag, 5 u. drs.
Mej. Owel.
Dienst voor doven (Petrakerk) 10.30
li. dhr. Landman.
Chr Geref. Kerk 10 en 5 u. ds. Re-
Gcref. Gem. 10 en 4.30 u. ds. R. Boo
gt, a rd.
Geref. Kerk (vrijgem.) 10 en 5 u. ds.
pred. Leiderdorp, Scheppingskerk 9 u.
en half 11 ds. J. A. v. Netten, 5 u. ds.
G. v. Loenen, Interkerkelijke Jonge-
itnd. met Avondmaalsviering, RK
Kerk (zat. av. 7.30 u.) 9, 10.30 en 12
K. Deddens, Geref. Kerk (vrijgem.
bulten verb.), Gem. centrum 8.45 u. ds.
G. Roukema. 3 u. ds. M. R. v.d. Berg.
Gem. v. oorspronkelijk chr. dom (Rijn
lands lyceum) 7.30 u. evang., N. v.d.
Brugge. RK Kerk (zat. av. 7 u.), 9,
10.30, 12 en 5.30 u, (Bonaventura zat.
"Octopus" te Nieuw Vennep.
Opstand lngskerk Pr. Marljkestraat
10 u. ds. M. Fokkema'Gezinsd., 6.30 u.
zingen uit het Liedboek.
verkondiging.
BOSKOOP Herv. Kerk 9.30 u. ds.
Leeuw, 6.30 u. ds. W. L. HeiJ-
wóord- kerk. Geref Kerk 9.3'0
RK Kerk (zat.
Martha Stichting "Rijnstroom" 10.30 ^id. 5.30)
Ontmoetingscentrum (zat.
dienst met de Herv., RK
Kerk (zat. 7 u.) 7.30, 9.30 en 11.15 u.
Llsse Herv. Gem. Grote Kerk 10
li ds. H. G. Oostinga, Pauluskerk 10
u. ds. J. v.d. Velden, 7 u. ds. H. G.
Oostinga, Geref. Kerk 10 en 5 u. ds.
H D. d. Wit, Chr. Geref. Kerk 10 en
4 30 u. ds. H. D. Biesma, Geref. Gem.
10 en 4 u. ds. D. Hakkenberg (woens.
7.30 u idem) Geref. Kerk (vrijgem.
Geref. Kerk. Geref. Kerk
Wlka L. A. C. v, Ginkel te Drie
bergen.
Oudshoornseweg 10 u. ds. R. Ootr.
Herv. Slonskerk Hooftstraat 9.3
diii. Th. Verwoerdt, Ver. v. gelovigen verb.) 9.3
samenkomst
6 u, dhr. J. Mod- ds. E. du Marchl v. Voorthuysen v.
Rijnsburg Herv. Gem. (Gr. Kerk)
(.30 u. ds. J. A. Peters te
5 u. ds. J. M. D. v.d. Berg te IJmuï-
ered., Oud Geref. 9.3C u. ds. J. A. Peters te Den Haag,
i u. Leesd. (don. 7.30 i
Hazerswoude Herv. Gem.
ds. M. H. Geertsema (HA), 6.30 u. ds.
De Goede Herderkerk Ten Harm- F'. A. L. Franken te Woubrugge (HA). poeit>oldèr (zat
n ,1c M t */r P.owf Tforlr Q SO 11 Hr Tlrtnlr fi u ris rueijjuiuci jmv.
Rem. Doopsgezinde gem. (Lokhorst-
:erk) 10.15 u. ds. H. van Bllderbeek.
Leger des Heils. 10 u.. helllglngs-
senstraat 9 u. ds. N. J. M. Hoogendijk,
€.30 u. Community Singing i
koor Con Amore ds. R. Oort.
Geref. Kerk Maranathakerk Raad-
narduskerk (Rijndijk) (zat. 7 u.) 9.30
en 11 u., RK St. Michaelkerk Rijndijk
RK Kerk der
Hoogmade Herv. Gem. 10 u,
(Steenschuur 6) 10.30
Salvatorikerk W. d. Zwijgerlaan 10 P en 11
P. Schoonenboom, RK Kerk (zat. 7 u.)
Kaag Herv. Gem. 10 u. ds. Car-
De Goede Herderkerk Ten Harm-
Nw. Apostolische Kerk (H. Rijn- 6.30 u. ds. Fr. d. Jong.
G. d. Ruiter
De Bron Ridderveld Troubadourweg
Th W. Quack, v. Vianen,
Zendingswerk Mlddernachtsgr. Zoe- Geref. Kerk (vrijgem.) 9,
tei woudseslngel 21 6 u. dhr. Van der 3 u. ds. H. Scholte.
L'*ur dond 7.30 u. bandrecorderd.).
Kerk v. Jezus Chr van de Heiligen
Mr>r laatste dagen. Steenschuur 6, 10.30 V'oords, 4.öu u .u&. x-, ouccp.
Jehova Getuigen (Hogewoerd 175). Oud geref Gem. Kerkgebouw Hooft-
- -traat 240 9.30 en 4 u. Leesd
Rem. Geref. Gem. Van Mandersloo-
ds. R. d. Vries,
liturgie en pred. ds. M. Heymans, Ge
ref Kerk 9.30 u. ds. F. Pijlman. 5 -
sten HA, Chr,
e All
Keric (zat 7 u) 7.30, 9. 10.45
Nieuwveen Herv. Gem. 9.30 i
J Kaal. 6.3
ref. 9.30 i
J. Honnef. Leiderdorp.
ref. Gem. (Remisestr.) 10 u. Leesd., 5 st. Viktor (zat
- Leesd.. "Volle Evang. gem. Katwijk" 6 u.. Kapel St. Bavo 8.15 en 9.30u. Ka-
mn pe] Sancta Maria (zat. av. 7.15 u.) 8.45
en 10 u., H. Hart v. Jezus in De Zilk
Waddinxveen Herv. Gem. Brug-
,erk 9.30 u. ds. S. Gerssen te Utrecht.
i.30 u. ds. J. v. d. Heuvel. De Hoek-
Oegstgeest Herv. Gem. (Groene
verk) 10.30 u. ds. M. J. Wagenvoorde
'Pauluskerk) 10 u. ds. W. E. Verdonk.
Immanuelkerk 9.5
7 u. ds. H. J. Voors. Geref. Kerk Kruis
kerk 9.50 u. ds. B. Koekoek. 5 u. ds.
D J. Modderaar. Ontmoetlngskerk
9 50 u. ds. D. J. Modderaar, 5 u. ds. B.
lem. 9.30 en
'Op, Oud Ger. Gem.
in Ned. Zuidkade 158. 10 en 6.30 u.
leesd.. Rem. Ger. Gem. 10 u. ds. J. J.
i.), St. Vlctorkerk 10 u. (zat.
Kerk Meerkeuk (zat. 7 u.) 8.15, 9.4
11.30 en 7 u.
RIJnsaterwoude Herv. Gem. 9.30
U ds. L. Boer te Katwijk a. Zee, 7 u.
T. H. Oostenburg, Chr. Geref. Kerk
v 9.30 en 11.30 i
Wassenaar Herv. Gem. Dorps
kerk 10 u. dr. Th. C. Frederikse, 4.30
u ds. D. J. v. Dijk, Woudenberg, 7 u.
geen dienst, Kievietkerk 9 u. Jeugdka
pel (11 t m/J.3 Jr)^9 u. Jeugdkerk, 10
E u. ds. D. W. Gesink, Sassenheim, Im-
manuëlkerk 9.30 u. ds. N. J. A. v.
Exel, a.s. miss. pred. te Oegstgeest, 5
u. ds. v.d. Linde. Maranathakerk 9.30
u. ds. v.d. Linde. 5 u. ds. Hulsman. Chr
Geref. Kerk 9.30 en 5 u. ds. W. J.
Qulst te RiJswHk. Geref. Kerk (vrijge
maakt) 10 en 5.15 u. ds. K. Deddens.
E\ang. Chr. Gem. (mavo) 10 u. ds. A.
H Agtereek. RK Kerk tuinbouwschool
zat. av. 7 u.) 10.30 u.
Sassenheim Herv. Gem. 9 en
10.30 u. ds. A. Westra (1
dienst. Dorpscentrum 9.30 u. ds. D. J.
i'. Dijk, Woudenberg. Gebouw Shalom
10 u. Jeugdkapel (1214 Jr). Deyler-
huis 10 u. Jeugdkerk. Geref. Kerk 10
den. Ned. Prot. Bond (Lange Kerk-
aam) 10.30 u. ds. D. A. Werner. RK
Kerk De Goede Herder (zat. av. 7 u.)
9.30, 10.30. 12 en 6.30 u. H. Willibror-
dus (zat. av. 7 u.) 9.30, 11.15 en 5 u.
Woubrugge Herv. Gem. 9.3
Bos, Amsterdam.
P. A. Lefeber, Ge-
De Lofstem), 6.30 u. D. Keunlng te
ds Noordwilk Zee. Geref. Kerk f
Gesink. 5 u. ds. J. D. te Win-
kfl Chr. Gereff. Kerk 10 en 5 u. ds.
B Witsler te 's Gravendeel. Ned. Prot.
Bond 10 30 u. ds. J. L. Springer te
Herv. in Geref. Kerk. RK Kerk
'zat. 7 u.) 7.45, 9 en 10.45 u.
Zoeterwoude Herv. Gem. 10 u. ds.
S L. Schoch, 7 u. dhr. Hoffenaar
eugdd.). RK St. Janskerk Zuldbuurt-
it. 7.30 u.) 7.30. 10 en 11
Dienaarkerk (zat. 7 u.)
sew eg (zat. 7.30 u.) 7.
RK Chr Dienaarkerk
10. 11.30 en 6 u. RK Kerk Meerburg
ds. Goverts (HA), Geref. Kerk
9.30 u. ds. Den Heeten en ds. Valeruz.
4.30 u. ds. Wijngaarden, Chr. Geref
Kerk 9.30 en 3 u. ds. De Graaf.
Herv. Gem. Nwe. Noordwljk Binnen Herv. Gem.
Kerk ÏÓ'u. ds. D. W. Koelman. 6 u. ds. ilr Geref. Kerk) 10.30 u. ds. A. L. La-
J Vroegindewey, Oude Kerk 10 u. ds. rié 7 u. dr. J. G. B. Jansem Geref.
C. v.cL Bergh, 6 u. ds. A. Vink, Jeugd- Berk 0 u. ds. J. vxL Brink te Zaaa-
Valkenburg
and. de Jonge ul
E. M. Pannekoek uit Lelden (Jeugdd.).
gez. dienst in Herv. Kerk, Rem
44
Toren van de St. Laurentm
kerk te V oerschoten.
