lomans is
ooit een
adderaar
weest
PETER SWYVE
)wen's Ridder Roeland vooral een kijkboek
Het kan ook zonder vlees
MARIA STUART,
EEN DAMESROMAN
VOOR DE LANGE
WINTERAVONDEN
Kijkje in
de „grote
keuken van
Indonesië
n geweldig wijs
ld en gek boek
Bloemen voor een dode heks
JtDAG
18 OKTOBER 1973
PAGINA 15
jQgjandslied neemt in de Ne-
w voorhoofse verhalend le>t-
g^n geweldig prominente
fa Het is maar fragmenta-
«trgeleverd en dan nog lijkt
jelnederlandse verteller nog
ge frik in vergelijking met
ujse neef, die hem tot voor-
fee.
In het "Chanson de Roland"
gj aiie oplaaiende hartstoch-
jje, verraad en wat de mid-
y 'mensen zo al meer tot
stemde. Het verhaal van
i Roeland en de trouweloze
heeft eeuw op eeuw tot de
ftng gehoord in geheel
opa, overal waar keizer
Grote en zijn vazallen de
Roelandslied gaat 't oor-
üjk Engelse werk van D. D.
R. Owen: "Ridder Roeland, Pala
dijn van Karei de Grote", uitgave,
van Fibula-Van Dishoeck, die lang
zamerhand in Nederland zijn weerga
niet kent bij het presenteren van in
formatieve, maar dan ook nog zeer
smaakvolle werken op het gebied
van de geschiedenis.
Ook de laatste maanden scoren de
Bussumse uitgevers weer punt op
punt.
Owen's Ridder Roeland is vooral 'n
kijkboek. Kunstenaars, de hele Mid
deleeuwen door, maar ook later nog,
hebben zich door de figuur van de
volmaakte ridder laten inspireren.
Het boek is zeer kwistig van il
lustraties voorzien en dat maakt het
zeer geschikt voor "koffietafel-boek"
als ornament in een verantwoord
hoekje van het interieur, maar het
zou Jammer zijn om de tekst niet te
lezen. Owen volgt nauwkeurig de
tekst van het Chanson en geeft in de
marge aan, welke afbeelding bij het
beschreven stadium uit het verhaal
behoort.
Het is jammer dat de Nederlandse
bewerker niet wat langer stilstaat,
bij ons eigen middeleeuwse frag
ment dat in simpele versregels taal
van een ongelofelijk directe kracht
bevat:
"Maar Roeland doen bekwam.
Ende als hi dien Saracijn vernam
Ende hi en mettenogen ziet:
"Dune best van minen gezellen niet"
Sprak te hem Roeland,
Ende verhief den Olifant;
Zo zere hi en verdroeg,
Dat hi den genen doodsloeg".
Nog weer meer terug in het dicht,
verder af van de waarheid van het
banale, gaat Jaap Ter Haars "Ko
ning Arthur", een paperback in de
Fibulaserie "Geschiedenis en Cul
tuur". Ter Haar mag men de Pierre
Janssen van de geschiedbeoefening
noemen. In dit boek hangt alle mis
tigheid van een uithoek vol bossen
en moerassen; het langzaam ontwa
ken uit een droomwereld, het begin
van een nieuwe dag die de wereld
er niet vrolijker op maakte.
In diezelfde serie verscheen een
vlot boekje over de Ontdekkingsrei
zen door M. B. Synge, oorspronkelijk
Engels werk, maar op dit chauvinis
tische terrein toch redelijk ruimte
latend aan durf-allen van andere na
tionaliteit. Willem Barentz en Abel
Tasman komen er dus ook in voor.
Hier was een tikje al te enthousias
te Nederlandse bewerker aan de
gang het is ook nooit goed die
de lofwaardige beklimming van een
aantal Andes-toppen door De Booy
en Egeler ook in de galerij der on-
vergankelijken opnam. Tenslotte
biedt de reeks "Geschiedenis en cul
tuur" de Nederlandse versie van
"De geschiedenis van Rome" door
de Engelse Mary MacGregor. De
titel suggereert meer dan de in
houd, want de schrijfster gaat met
haar boek tot de keizertijd en het
boek zou dus beter de geschiedenis
van de republiek Rome kunnen he
ten. Verder is het een aardig, maar
niet bijzonder boekje.
In al deze drie boekjes doen teke
ningen (van gebouwen, van schilde
rijen, van foto's) dienst als illustra
ties. Het doet mij wat ouderwets
aan en legt een nieuwe dam tussen
het afgebeelde en de afbeelding.
Het zal wel mede een centenkwes
tie zijn, want duur zijn deze paper
backs inderdaad niet.
Nog even Rome. Wie naar de bron
nen wil, maar door de taal wordt
belemmerd kan bij de nieuwe ver
taling van mevrouw van Katwijk-
Knapp terecht van Livius' "Het ont
staan van Rome" (Fibula: Klassieke
Reeks). Het Nederlands is soepel en
benadert dacht ik, ik heb er geen
Latijnse tekst bij gehad en wat dan
nog redelijk de oorspronkelijke
tekst.
Tenslotte kwam Fibula-Van Dis
hoeck met "Antieke Vuurwapens",
door ir. R. T. W. Kempers. Het is
een grondige inventarisatie van de
techniek van het schieten en de wa
pens door de eeuwen heen. Grondig
de liefhebber. Wat Kempers niet
noemt is om het oude cliché
maar weer eens van stal te halen
het vermelden nauwelijks waard.
Een onderhoudend leesboek is het
niet. De antiekliefhebber komt ech
ter wel een stapje verder als hij 'n
begeerd vuurwapen met een open
geslagen Kempers ernaast op de ont-
leedtafel legt. Als hij zich dan maar
niet voor het hoofd schiet als het
vuursteenslot tegen valt.
HAN MULDER
Besproken werden: D. D. R.
Owen: "Ridder Roeland" (f39.50),
Jaap ter Haar: "Koning Arthur",
M. B. Synge: "Ontdekkingsreizen",
Mary MacGregor "De geschiedenis
van Rome" (alle f9.90), Livius: "Het
ontstaan van Rome (f 12.50) en ir.
R. T. W. Kempers: "Antieke Vuur
wapens" (f29.50). Het zijn alle uitga
ven van Fibula-van Dishoeck Bus-
sum.
ADVERTENTIE
rdat gewenst r
van het milieu, de ruim-
fening en het geloof. Hij
'tot mens".
deel bevat interviews,
stukken en een reeks ar-
1NBLOWER
Vitaal, dynamisch, internationaal! PeterStuyvesant
rijke geurige tabak en... het Miracle Filter
Peter Stuyvesant,^ geniet zoveel meer!
-oe-
Jongste der wereldmerken.
W
Van mens tot mens. Auteur: Godfried Bomans. Uit-
Elsevier. Prijs f 9.90.
'Bomans" zegt gaat half Nederland grinniken en er
voor zitten. Is dat juist? Volgens mij niet. Natuurlijk,
halen zijn vaak doorspoeld met een sterk relativerende
T" leert er iets van, om het zo maar eens te zeggen.
andere kant echter was Bo- van hem. 48 Pagina's waai de 205 wor-
man, die wijs was in de den aan Thym gewijd. Indrukwekkend
ierlijke betekenis van het Het tweede gedeelte, de "ontmoe-
tingen met mensen en boeken" laat
net zo goed bekend is 't, duidijk zien, hoe groot de milde
rd grootgebracht in de humor van Bomans eigenlijk wel
Grote Katholieke Mys- was. Hij schrijft een dolkomisch ver-
an ikzelf maar een heel haal over Limburgers, en hun drang
b geproefd. naar het feestvieren. Over "concur-
derland in de ban raakte rent" Carmiggelt, die tijdens het
raieuwingen, ging Bomans interview alleen glaasjes warme
3 ook hardop verwoorden, melk scheen te nuttigen, wordt op
tlevisie-interviews bijvoor- rake manier verhaald. Dat zal som-
wig: hij werd voor een con- migen verbaen, maar een man
aitgemaakt. Een kreet, die als 'Kronkel" zal schateren en Jode-
deed. Hij had vastgestel- len. Ook over Wim Sonneveld, die
ja, die verschilden met die Venantius uitbeeldde, toen Bomans
toepers". Hij was behou- het Grand Gala presenteerde, worde
op een duidelijk stuk geschreven.
Woorden als "snaak", "schalks" en
QadderaarJppn "mónnpn"' typisch Bomajnsiaans.
vertelde terwill een memancJ. 016 dit ta de Nederlandse
dt eigenlijk niet mae "teratuur kon doen. En dit KAN
Sten werden We ZOUden al 3161 111 de "op
engesteld waarvan 'ge lo1 verïallen- Zoiets wist hij met
b het eSste vereS 66,1 Soort Engelse diplomatie te
p net eerste verscheen, vermijden. Zijn verhaal over G. K.
Chesterton, bijvoorbeeld, met Fa
ther Brown als het enfant terrible is
i^iHpnri iir- Vo Vrvoë,c^i daar eea mooi voorbeeld van. De
Thijm" heet het eerste 50hiEnbaar niets wetende. Pas op.
Sl toek Bomans In het laatste deel van het boek,
«leraar en gSe keiSs ?Ja 601 ?aatal tat<irviews eePlaatst
die Godfried Bomans met een aan
tal bekende mensen heeft gehad. Het
IrmriTn -r gesprek met Max Euwe is typisch 'n
I r TIV gesprek tussen twee vaklui: twee
•*- i schakers. Maar ook zeer interessant
voor hen, die alleen maar kunnen
toepen. Ook het vraaggesprek met
Jan Foudraine (Wie is van hout?) is
erg goed en tekent Bomans, zoals hij
eigenlijk dient te worden getekend-
verstandig, wijs en mild. Dit gesprek
Hornblower" door C. S.
«rschenen bij Ad. M. C. wooonmie, wij*» exi iiixxu. un gespreic
'•Hollandsche Uitgeversmij overigens is vlak na zijn dood in 't
f- maandblad Avenue verschenen.
'Hornblower is voor ons 'n
Sentiment. Al in onze Maar voor mij, het meest opval-
nebben wij genoten van lende interview is dat met Luns
vonturen van deze onver- Momenteel topman van de NAVO
»eman op fascinerende Er blijkt duidelijk uit dat Luns de
P'er gezet door de vaardi- eeuwige seiner-tweede-klas blijft.
an C. s. Forester. Een Hij bewijst niets anders dan een di
st verteper- Dat blijkt plomaat te zijn en heeft verder niets,
r.w? succes- ^an z^n niaar dan ook helemaal niets aan
••Doeken zijn er alleen al wie dan ook te vertellen. Slechts op-
taalgebied meer dan merkingen, die de wenkbrauwen
ifriVeük0Cht' °P 67"jariSe doen fronsen bij sommigen. Bomans
eed Forester in de heeft dit geweiten en verhaalt daar
inplaats Fullerton. Maar over op een manier die de bewonde-
Hornblower niet ter zie- ring eigenlijk nog groter dient te ma-
j ken. Als dank voor het gesprek met
wereld vmden herdruk- Luns accepteert hij een glas cognac
IQ avonturen plaats. Ook bij de open haard, belovende niets
i waar hij in een forse van het verdere gesprek openbaar te
-Qw is verschenen, wij zulten maken. We moeten hem daar
overtuigd, dat hij ook nu dankbaar voor zijn.
*.leyendiëe ontspanning Een geweldig boek, dat je in twee
ikl n' 1)6 verhaIen ziJn daeen uit kunt lezen, maar waar Je
°os. De Napoleontische veel liever een maand of nog langer
allang geschiedenis de over zou willen doen. Als de twee
J® Engeland om het be- volgende delen even duidelijk, en
heerschappij der zeeën veelzijdig blijken te zijn, dan heeft
He stoere romantiek Elsevier geweldig goed in de roos
P|en als Horatio Horn- geschoten. Als het mindere boeken
bug niet. Die lijkt van zouden zijn, dan nog geen zorg: Bo-
- Vo°ral door de knappe mans verkoopt goed, al zijn de blad
lui Forester. zijden blanco.
KOOS POST
PAUL WOLFSWINKEL
Hoewel geen mens meer spint, of
wandtapijten borduurt verschijnen
er toch nog wèl met de regelmaat
van de klok dikke damesromans:
van die romantische boeken waar
maar geen eind aan komt, zo in de
trant van De klop op de deur en
Oltmans' Schaapherder. Die boeken
moet Je "bij een knappende open
haard lezen, want ze passen niet zo
bij de radiator van de centrale ver
warming. Dit gewoonlijk wat lang
dradige genre is eigenlijk dus wat uit
de tijd, maar er zijn nog enkele
schrijvers die zich daar niets van
aantrekken en driftig doorproduce
ren.
Een van de nieuwe sterren op dit
gebied is de Jonge Thera Coppens,
die het vooral in de Engelse koningin
nen zoekt. Eerst verscheen van
haar de omvangrijke pil "De zes
vrouwen van Hendrik VIII" en
daarna "Elisabeth R". Nu is bij de
Cultuurserie van de Zuid-Hollandse
Uitgeversmaatschappij dan uitgeko
men "Maria Stuart, koningin van
Schotland", met als veelzeggende
ondertitel: "Haar veelbewogen le
vensverhaal".
Er zal wel een goede markt voor
dit soort boeken bestaan, want gezien
de situatie in de Nederlandse boeken
wereld wordt er maar weinig gepubli
ceerd dat moeilijk verkoopbaar is.
Lezen over koninginnen is kenne
lijk nog steeds erg in, zelfs als die
levensgeschiedenis al uitgebreid op
het televisie-scherm ls uitgesmeerd,
zoals in het geval'van Elisabeth I.
Ook de omvang van deze boeken
schrikt kennelijk niemand af (Maria
Stuarts leven wordt zorgvuldig be-
„Bloemen voor een dode heks" door
Michael Butterworth in de vertaling
van Alfred Pleiter verschenen bij
Elsevier Nederland in Amsterdam
f. 8.90.
In een Engels dorpje werd meer
dan vier eeuwen terug een jong meis
je als heks verbrand. En dan ineens
liggen er elke week verse bloemen
op haar graf. De kleine gemeenschap
fluistert. De dominee dondert over
duivelse praktijken. Dan komt een
sprekend evenbeeld van „de heks",
ook een Jonge vrouw, naar het dorp.
Plotseling worden er aanslagen ge
pleegd, er vallen doden. De politie
heeft 't moeilijk, heel moeilijk. Wan
trouwen, achterklap, bijgeloof en
wonderlijke draden tussen heden en
verleden speten schier onzichtbare
rollen in het onwaarschijnlijke, maar
daarom toch wel amusante verhaal
tje, dat Butterworth op poten
heeft gezet. Juist door zijn wat
vreemde sfeertje, zijn moderniteiten
en zijn excentrieke figuren is het
een leuk boekje. Butterworths inven
tiviteit maakte, dat hij reeds veel
succes .in Amerika en Engeland oogst
te.
Dat zou wel eens besmettelijk kun-
KOOS POST
v>
schreven op niet minder dan 358 pa
gina's) het is eobt het degelijke
werk voor de lange winteravonden.
Thera Coppens bedrijft geen lite
ratuur en dat zal haar bedoeling
ook wel niet zijn. In interviews be
kent zij graag dat ze zich volkomen
inleeft in haar hoofdpersonen en het
strekt haar tot eer dat zij zich on
danks dat inleven weet te beperken
en zich met korte zinnen helder uit
drukt en wait fam'teasfe-Hoee, maar flm,
ieder geval leesbare teksten produ
ceert.
Toch is het boek niet van deze tijd
noch qua volume, noch qua in
houd om over de woordkeus maar
te zwijgen. Waar Je het werk ook
openslaat, overal kom Je zinnen te
gen als "De hovelingen zagen vol on
rust en verbazing hoe hun ingetogen,
verstandige vorstin veranderde in 'n
roekeloos meisje, dat niets zo belang
rijk meer vond als haar geliefde.
Joop ter Heul dus, maar dan in de
zestiende eeuw. Maria Stuart was
natuurlijk een razend interessante
vrouw die schrijvers door de eeuwen
heen geïnspireerd heeft: ook
iemand als Stefan Zweig schreef
over haar. Het is de vraag of dat
boek van Thera Coppens nou ook
nog nodig was maar het is een
leesbaar boek met levende mensen
als hoofdpersonen en als eerste ken
nismaking of overzicht is het na
tuurlijk een uitstekend werk.
Op de foto: Maria Stuart en haar
tweede man Henry Dornley (uit de
film Mary, Queen of Scots van Uni
versal Pictures).
JAN VAN WIERINGEN
Titel: Groot Indonesisch Kook
boek. Schrijfster Beb Vuyk. Uitge
verij Luitingh, Laren. Prijs f 29,90.
Het Indonesisch-Chinees restau
rant is voor velen de eerste kennis
making met het buitenshuis eten.
Nasi goreng en saté zijn allang geen
"uitheemse" gerechten meer, ze
zijn deel gaan uitmaken van het we
kelijkse menu. Die gerechten wor
den echter meestal kant en klaar bij
het restaurant afgehaald, omdat
veel vrouwen er een beetje tegenop
zien aan de Indonesische kokerij te
beginnen.
Als Je naar die twintig schaaltjes op
tafel kijkt bij een rijsttafel, Ja dan
rijzen de haren je wel even tie berge.
Het hoeft echter niet altijd zo uit
voerig, dat kunt u lezen in het 450 pa
gina's tellende kookboek van Beb
Vuyk. Aan haar hand moet het voor
beginnelingen niet moeilijk meer
zijn de eerste stappen op het pad van
de Indonesische met hier en daar
wat Chinese zijpaden keuken te
zetten.
In het Groot Indonesisch Kookboek
vinden we niet alleen 578 recepten,
maar ook een stukje "eetcultuur".
Hoe zijn de recepten tot stand geko
men, waar komen ze nu precies van
daan. Een groot voordeel van dit
fraai geïllustreerde boek is dat de
samenstelster dit specifiek voor Ne
derland heeft gedaan; rekening hou
dend met de ingrediënten die hier
te koop zijn. Dat wil natuurlijk niet
zeggen dat de kruidenier om de hoek
alles heeft maar er is in ieder geval
aan te komen.
Het boek tolt vijftien hoofdstukken.
Ieder hoofdstuk behandelt een on
derdeel van de Indonesische keu
ken. De moeilijkheidsgraad van de
recepten loopt op zodat de beginner
met het eerste recept moet begin
nen en de specialiste best middenin
het hoofdstuk kan gaan werken.
Wie er niet voor voelt een heel In
donesisch menu op te stellen is aan
dit boek ook niet bekocht, want het
geeft, om maar een voorbeeld te noe
men, alleen al zesenveertig ver
schillende kiprecepten en meer dan
twintig verschillende soepen.
HENRIETTE V. D. HOEVEN
Titel: De alternatieve keuken.
Schrijfster Greet Buchner. Uitgeve
rij De Driehoek, Amsterdam.
Het is niet gemakkelijk de vele ver
keerde eetgewoonten, die we in de
loop der eeuwen hebben aange
kweekt, uit te bannen. We willen 't
vaak wel maar wat moeten we dan
eten. Voor deze categorie mensen,
heeft Greet Buchner haar alterna
tief kookboek geschreven. Het is niet
marco-biotisch noch biologisch dy
namisch. Het is een kookboek voor
originele recepten, zoals voor de
toebereiding van in het wild groeien
de en gekweekte groenten. Boven
dien, en dat is wel een van de be
langrijkste dingen in het boekje,
vinden we er een schat van voor
beelden in om zonder het gebruik
van vlees aan voldoende eiwitten te
komen. Vlees, dat de laatste tijd zo
schrikbarend duur is geworden, is
beslist niet noodzakelijk om gezond
te blijven, zegt Greet Buchner. De
eiwitten die we nodig hebben vin
den we ook in alle graansoorten van
tarwe tot gerst. Daarom in "De al
ternatieve keuken" een hele rits re
cepten om eens een keertje uit te
proberen. Voor mensen die nieuwe
"eetwegen" willen inslaan of voor de
nieuwsgierigen, die toch weieens
iets anders willen, een leuk boekje
om mee te experimenteren.
HENRIETTE V. D. HOEVEN
