Slechts veertig monarchieën konden
ïarde stormen des tijds weerstaan
STAATSIEBEZOEKEN
NUTTIGE BEZOEKING
Kan het wat eenvoudiger?
BDAG 4 SEPTEMBER 1973
1 948 JULIANA REGINA 1973
bezoek komt, al is er tenopzichte
van het nabije verleden al
veel veranderd. Toen veel pracht en
praal, waarvoor tienduizenden in
dikke rijen urenlang stonden te
wachten om er een glimp van op te
vangen. Copieuze banketten en
ceremoniële plechtigheid zonder tal.
Vooral de laatste jaren is hierin
veel gemoderniseerd en...bezuinigd!
Waarschijnlijk ook omdat prins
Bernhard ze volslagen tijdverlies
vindt.
Hij ziet vooral het nut niet of
zeer beperkt van het ceremonieël
en de ontvangsten waarbij honder
den mensen aan het koninklijk paar
worden voorgesteld, maar waarbij
geen minuut tijd is om een paar
woorden te wisselen. Prins Bernhard
vindt het en begrijpelijk
dodelijk vermoedend, door het vele
verkleden, de duizenden handdruk
ken en de urenlange diners.
De staatsiebezoeken lijken overigens
veel op elkaar, wat extra ver
moeiend is. Er wordt een krans
gelegd bij het Nationale Monument
op de Dam, het Rijksmuseum wordt
bezocht, er wordt een rondvaart
gemaakt door de Amsterdamse
grachten, een bezoek gebracht aan
Aalsmeer, de Deltawerken, Keuken
hof, Philips, Fokker en het
Waterloopkundig Laboratorium. En
uiteraard is er de ontvangst van het
corps diplomatique, een gala-diner,
compleet met redevoeringen, een
tegen-diner, weer met toespraken
een regeringsdiner, enzovoort,
enzovoort.
Uiteraard werpt zo'n staatsie-
bezoek ook nog wel eens direct
of indirect nut af. Achter de cou
lissen wordt gesproken over sa
menwerking op allerlei gebied, er
wordt over in- en uitvoer ge
praat, culturele verdragen wor
den gesloten en ontwikkelingssa
menwerking op stapel gezet.
Maar dit alles zou ook via allerlei
andere wegen kunnen gebeuren
en zonder dodelijk vermoeiende
dagen waarvan het publiek te
genwoordig alleen een paar foto's
in kranten ziet en wat flitsen in
het journaal.
Ons koninklijk gezin lijkt van het
hele protocol af te willen, of in
ieder geval voor vereenvoudiging te
zijn.
Maar Nederland heeft nu eenmaal
ook rekening met andere landen te
houden. Te hopen voor het
koninklijk gezin is dat de vereen
voudiging van het protocol, waaraan
in de Europese Economische Ge
meenschap gesproken wordt, snol
wordt doorgevoerd, want zo'n offi
cieel bezoek is een om stapel te
worden, maar vooral voor de
Koningin, haar echtgenoot (vaak
ook haar kinderen) en de gas
ten
Het eerste staatshoofd dat een
bezoek aan ons land bracht na de
troonsbestijging van Juliana in 1948
was koning Frederik IX en koningin
Ingrid van Denemarken (1954). Na
hem kwamen een greep de
toenmalige Franse president en
mevrouw René Coty (1954), de
82-Jarige Noorse koning Haakon VII
(1954). Hij bracht voor de tweede
maal een (staatsie) bezoek aan ons
land, nadat hij 31 Jaar eerder een
bezoek aan koningin Wilhelmana
had gebracht. Keizer Haiie Selassie
van Ethiopië (1954), koning Gustav
VI Adolf en koningin Louise van
Zweden (1955), de koning wenste
geen druppel alcohol te drinken,
maar wilde water „Ik heb een
maag van staal, hij roest zelfs van
het vele water nooit" Grootherto
gin Charlotte en prins Felix van
Luxemburg (1956), koningin Eliza
beth II en prins Philip van
Groot-Brittannië (1958), Sjah Mo
hammed Reza van Iran (1959),
koning Boudewijn I van België
(1959), toen nog niet gehuwd met
Koningin Juliana en de Franse president Pompidou in gesprek tijdens het regeringsdiner dat in de
Leidse Lakenhal werd gehouden op 4 januari 1966 ter gelegenheid van de cojiferentie van de
Europese Gemeenschap in Den Haag.
Twintig maal was koningin Juliana gast van een staatshoofd.
Achtentwintig maal ontving zij, in haar vijfentwintigjarige
regeringsperiode, buitenlandse staatshoofden. Het begon al,
voordat zij de troon van haar moeder overnam, en namens ons
land Denemarken, Zweden en Zwitserland bedankte voor de
hulp die zij ons verleenden in de oorlog.
Eenmaal vorstin moest zij, de
traditie getrouw, een bezoek brengen
aan bevriende staatshoofden die
daarna een tegenbezoek aflegden.
Een greep uit deze bezoeken:
Luxemburg, Frankrijk, Engeland, de
Verenigde Staten, Iran Thailand,
Indonesië. Bezoeken van meestal
een paar diagen, die bijzonder
inspannend zijn omdat men van
opstaan tot naar bed gaan een
vastgesteld programma moet afwer
ken. Bij het vier weken durende
bezoek aan de Verenigde Staten in
1952 bezochten kongingin Juliana en
haar echtgenoot bijvoorbeeld niet
minder dan 11 steden. Zij reisden
16.000 kilometer en schudden ruim
12.000 mensen de hand, waarnaast
Juliana ook nog twee eredoctoraten
in Michigan en New York in
ontvangst nam.
Hoewel de koningin in ons land
bijzonder kritisch is, is zij in het
buitenland razend enthousiast over
alles wat men haar laat zien. In
1963 bij het bezoek aan Iran beklom
zij in een brandende hitte voor een
uitgeloofde doos Haagse hopjes, een
hoge Perzische tempel. De sjah en
keizerin Farah haakten na een paar
meter al af en de voormalige
minister van buitenlandse zaken,
Luns, ging halverwege aan de kant
zitten. „Onze vorstin heeft meer
aan een levende dan een dode
minister" zei hy hijgend. Juliana
klauterde alleen verder en haalde
lachend de top.
Fabiola de componerende koning
Phoemibol en koningin Sikirit van
Thailand (1069), koning Olaf V van
Noorwegen (1964), Groothertog Jan
en Groothertogin Joséphine Char
lotte van Luxemburg (1967), pre-
dent en mevrouw Soeharto van
Indonesië (1970) en president en
mevrouw Tito (Josip Broz) van
Joego-Slavië (1970), die de koningin
en de prins twee jaar later met een
tegenbezoek vereerden. Het was het
eerste Oost-Europese land dat
koningin Juliana en prins Bernhard
bezochten.
Voor zo'n bezoek aan het buitenland
is koningin Juliana wekenlang bezig
met de voorbereidingen. De hoffe
lijkheid vereist namelijk dat nieuwe
kleding wordt gedragen. Urenlang
moet zij dus passen. De koningin
zoekt zelf de cadeaus voor de
gastheer en-vrouw en de ministers
uit, evenals zij zelf de redevoeringen
schrijft en repeteert die zij tijdens
haar bezoek uitspreekt.
Maar dit alles is nog niets,
vergeleken bij wat er komt kijken,
wanneer hiér een staatshoofd op
Even trots en blij als Rinus Israël kijkt Koningin Juliana naar
te Europa Cup, die Feyenoord op 10 september 1970 veroverde.
Ir bestaan in de wereld thans nog zo ongeveer veertig mo-
chieën. Daaronder verstaan wij dan afgezien van stam-
lingschappen in Afrika en de talloze sjeikdommen in het
Iden-oosten die weinig standvastig heersen over alleen door
>lierijkdommen belangrijke stukken woestijn alle vormen
erfelijke dynastie over gebieden en volken onder welke
jn dan ook: koninkrijken, keizerrijken, sultanaten, staats-
rfden van koninklijke bloede, groothertogen, prinsen etc.
Op jeugdige leeftijd hield
Juliana al veel van het water,
waarop ze later op de Piet
Hein en in het vakantiever
blijf in Italië zo dikwijls ont
spanning zou vinden. Maar
je moet nu eenmaal klein be
ginnen, bijvoorbeeld zoals
rkWAardig genoeg hebben rela
te meeste monarchieën de stor-
des tijd overleefd in Europa,
de democratie, die in wezen
lig lijkt met de erfopvolging,
het verst is ontwikkeld. In
pa kennen wij nog negen sta-
tn miniatuurstaatjes met deze
Ingsvorm: Nederland, Belgie,
mburg, Engeland, Noorwegen
[en, Denemarken, Monaco, en
itenstein.
ar ook. in Europa zijn vele kro-
gesneuveld in de laatste
en. Laten we eens te hooi en te
nagaan, wat er zoal op dit ge
in de wereld is gebeurd. Niet
lologüsch, niet geografisch,
zomaar.
klad kwam eigenlijk in de mo-
lie met de Franse revolutie,
het koningschap kwam daar
lefinitief ten einde in 1870 bij de
rlaag van Napoleon III tegen
uitsers in 1870. Nog geen halve
later eindigde het keizerschap
uitsland met de vlucht van Wil
li (kleinzoon van de Engelse
ngiti Victoria) naar Nederland
918, hetgeen het einde van de
e wereldoorlog inluidde. Na
twintig Jaar bomen gehakt te
en in Doorn overleed hij tijdens
ultse bezetting in de tweede we-
lorlog, die ook weer aan vele
irehieën een doodsteek toe-
it. Bovendien zagen de Oosten-
e Habsburgers hun troon verlo
taan.
i Jaar voor Wilhelms abdicatie
relde de monarohie het tsa-
e in Rusland. De Russen de
bet grondig. Zij schoten niet al-
de laatste Tsaar dood, maar
zijn familieleden, waarmee de
stie was uitgeroeid en er voor
lekomst geen troonpretendenten
ezen waren.
tweede wereldoorlog heeft nog-
uisgohouden onder de monar-
i nogal ambitieus ambtenaar,
led Zogu verhief zich in 1928
ot koning van Albanië. Hij deed
naar de toenmalige begrippen
zo slecht maar vluchtte toch
er omhaal toen de Italianen in
zijn land binnen vielen, om
overigens vrij fors klop te krij-
ran de Grieken. Formeel gaf hij
hoop op terugkeer op door een
atle in 1943. Hij stierf in 1961.
llingschap en armoede,
ning Carol H van Roemenie, die
130 zijn eigen zoon als koning
te in een staatsgreep, moest zelf
40 het veld ruimen. Hij vlucht-
t zijn land met zijn beeldscho-
Ddharige maitresse Magda Lu-
1. Michael zag kans het dicta-
hap m n Antonescu in 1944 om-
e werpen en weer op de troon
an zitten, maar drie Jaar later
hij door zijn communistische
regering gewipt en moest hij 't land
verlaten. Het ziet er niet naar uit,
dat deze monarchie in ere wordt her
steld.
Koning Peter II van Joegoslavië,
nam de oenen in 1941 toen Duitse,
Hongaarse Italiaanse en Bulgaarse
troepen zijn land binnenvielen in t
grote Balkan-offensief van de as-mo
gendheden. In 1945 waren die strijd
krachten van Hitler en Mussolini
wel verslagen, maar de verzetsstrij
der Tito werd de baas in een sinds
dien communistisch maar op de in de jongste tijd zijn Griekenland
grens tussen oost en west balance- en Afghanistan als monarchieën af
rende staat. Peter heeft nog lange gevallen. De Griekse koning Constan-
tijd als automonteur de kost ver- tijn was al enige jaren in balling-
diend. schap toen in de zomer van dit jaar
Italië werd een republiek in 1946. door de tijdelijke machthebber van
Koning Victor Emanuel III, die het kolonelsbewind Papadopoelos
in 1922 Mussolini tot eerste minis- de republiek werd uitgeroepen, hot
ter had benoemd en sindsdien zijn geen in een zeer twijfelachtig refe-
tiouwe wapenknecht was geweest, rendum met een grote meerderheid
stuurde deze dictator in 1943 de door die bevolking werd goedgekeurd,
laan uit maar het hielp de Italia- De keizer van Afghanistan werd in
nen niet v°.el. De geallieerden hand- een onbloedige revolutie van deze
handhaafden hem na de capitu- zomer eveneens uit zijn functie ont-
latie, maar een maand nadat hij zet en' het land werd eveneens een
zijn zoon Umberto II tot opvolger republiek.
had verklaard maakte een referen- Er zijn enkele opmerkelijke geval-
dum in Italië een eind aan de mo- len van de handhaving van monar-
narchie. chistische staatsvormen. Vanzelf
sprekend is Nederland daar één van
maar daarover hebben wij elders
Portugal, negen eeuwen lang een vrij uitvoerig geschreven.
monarchistisch imperium zegde zijn Maar tot die "blijvertjes" beho-
koningshui? al voor de eerste we- ren twee monarchieën, die speciale
reldoorlog vaarwel. Een gewapende aandacht verdienen. In de eerste
opstand in Lissabon in 1910 verdreef plaats Ethiopië of naar een vroe-
koning Manuel II en zijn familie, gere naam Abessinie. Keizer Haile
uit het 4and. Na een chaotische in- Selassie weerstond als eerste het
terim-periode regeerde de dictator fascistische regime van Mussolini
Salazar daar gedurende ruim veer- in een bloedige strijd om de zelf-
tig Jaar sinds 1928. standigheid in de jaren voor de
Alleen m het naburige Spanje is er tweede wereldoorlog. Hij heeft zich
een tendens, die volkomen in strijd weten te handhaven en dit Afrikaa/n-
is met de gebruikelijke gang van se land is eigenlijk het enige, dat
zaken: er zit een herstel van de mo- zich in de laatste halve eeuw in
narchie in de lucht. staatsvorm heeft weten te handha-
De laatste Spaanse koning, Alfon- ven. De betrekkingen tussen deze na-
so XIII werd 42 jaar geledén tijdens Zaat van een eeuwenoud keizerlijk
de bloedige burgeroorlog, die een geslacht en Oranje zijn steeds bij-
voorspel en tot een proefterrein voor zonder hartelijk geweest. Hetzelfde
ce tweede wereldoorlog uitgroeide, geldt voor de betrekkingen tussen
er dreven. Oranje en de sjah van Perzie of
Sindsdien heeft Franco daar als Iran, die eveneens als bezetter van
een min of meer fascistische dicta- de Pauwentroon een eeuwenlange,
tor het bewind gevoerd. Hij heeft monarchistische traditie weet te
echter aangekondigd, dat de monar- handhaven.
chie bij zijn overlijden wordt her- in het Verre Oosten handhaaft Ko-
steld en wel in de figuur van ko- ning Boemibol van Thailand zich
ning Juan Carlos. Dit herstel van als vorst in het enige gebied in dat
de monarchie heeft een belangrijke werelddeel, dat nooit onder westers
rol gespeeld ook in Nederland, om- koloniaal bewind heeft gestaan, en
dat ook Prins Carlos Hugo, de echt- het enige gebied, waar thans naar
genoot van Prinses Irene, aanspra- de normen van die streken welvaart
ken op de Spaanse troon maakt en heerst en geen honger wordt gele
deze aanspraken niet wilde opgeven en.
voor zijn huwelijk. De oplossing voor Uiterst merkwaardig is, dat Japan
dit probleem werd gevonden in het nog een keizerrijk is. Keizer Hiro-
afzien van aanspraken door Irene op hito, noodgedwongen met matig eer
de Nederlandse troon. Overigens is betoon elders in de wereld ontvan-
de kans, dat deze ambities van Car- gen, beeft zijn positie uitsluitend te
los Hugo ooit verwezenlijkt wor- danken aan overwegingen van de
den praktisch uitgesloten. Amerikanen na de Japanse capitu
latie, dat het Japanse volk
beter handelbaar zou zijn met er
kenning van de keizerlijke waardig
heid dan met een republiek die tel
kens weer een politieke keuze no
dig zou maken.
Daarentegen schafte China de mo
narchistische staatsvorm af in 1912,
toen die Manchus verdreven werden.
Om tenslotte nog één gevallen mo
narchie te noemen Ode opsomming
is geenszins volledig) herinneren wij
aan de val van Koning Faroek van
Egypte in 1952. Deze revolutionaire
staatsgreep zou via de Suez-crisis en
een dreigende derde wereldoorlog
uiteindelijk mede leiden tot de hui
dige spanningen in het midden-oos
ten.
hier met punteren in Giet
hoorn, o.m. in gezelschap van
haar moeder en vader. De
kleding van het gezélschap
steekt wel erg af bij de tegen-
woordige koninklijke blote-
rikken in Porte Ercole.
