Ien race tegen het cement
Historie
vangen
in de
Pieters
berg
IIPAG 20 AUGUSTUS 1973
haalden. De ENCI gaat de berg met
springstoffen te lijf. waardoor de
blokken loskomen en de gangen
verdwijnen.
„Ze zijn hier tenminste nog zo fat
soenlijk de wanden te laten staan.
Er blijft een grote kuil over. De
bergflanken zijn erg belangrijk door
hun zeldzame fauna en flora", zegt
Hans Kamphoven. „Aan de Belgi
sche kant is de zustermaatschappij
CBR in opmars. Die Belgen zijn in
staat om domweg de hele berg af
te graven".
Het groot alarm werd geslagen toen
in de jaren 19651969 de concessies
aan de ENCI opnieuw werden uit
gebreid. De verenigingen, die de St.
Pietersberg een goed hart toedragen
- (en dat zijn er nog al wat in
Limburg) protesteerden. Maar de
provincie zat min of meer voor het
blok.
In 1965 begon de malaise in de tex
tielbranche. Het ene bedrijf naar
het andere sloot, men schreeuwde
om werkgelegenheid. Nu, die had de
ENCI wel. maar dan moest er
nieuw werkterrein komen. Die ar
beidsplaatsen gaven de doorslag.
ENCI mocht doorgaan tot 1991.
..Daarna zullen ze zeker verlenging
van de concessie vragen", vreest
Kamphoven. Heel vaag heeft hij
hoop, dat over die kleine twintig
jaar misschien een bouwprocédé is
gevonden waarbij men geen cement
meer nodig heeft. En ook koestert hij
de allusie, dat de ENCI niet helemaal
aan het opsouperen van die 140
hectaren zal toekomen.
Ka'lkmergel
Hij vraagt zich wel af. waarom de
ENCI niet ergens anders in Lim
burg gaat werken. Een groot deel
van de bodem in de provincie be
staat uit kalkmergel waar geen be
langrijke flora op groeit en waarin
geen historische gangen zijn uitge
houwen. Het antwoord geeft hij ge
lijk: waarom zou de ENCI verhui
zen met zo'tl grondstof fenbrom di
rect naast de deur?
Eigenlijk mogen die historische dro
mers met hun onzakelijke instelling
nog blij zijn. Het had veel erger
gekund.
„Er zijn met die laatste concessie
twee grote gangenstelsels gespaard.
Het Noordelijke Gangenstelsel en de
Zonneberg. De ENCI had om de
Zonneberg gevraagd, maar heeft
daarvoor een ander gebied gekre
gen, waar ze haar uitbreiding kan
wear maken".
Die twee gangenstelsels blijven dus
bestaan. Ze zijn trekpleisters voor
de toeristen. Per Jaar komen er
vijftigduizend man, die tussen pa
sen en half september de geheimen
van de grotten willen leren kennen.
Zij behoeven zich niet te schamen
voor hun nieuwsgierigheid. De wan
den melden, dat in 1570 Alva en in
1803 Napoleon hen zijn voorgegaan.
De gangen van de Sint Pietersberg
zijn vanouds her een vluchtoord ge
weest wanneer Maastricht in het
nauw kwam. In de laatste oorlog
hebben ontelbare onderduikers er
hun redding gevonden. Een groot
deel van de Maastrichtse bevolking
zou in geval van nood in het Zon-
nebergstelsel worden geëvacueerd.
Waterputten, voorraadsilo's, een
bakkerij, een ziekenhuisje en een
kapel waren al aangebracht. Een
deel hiervan is nog intact om van
de waarheid van dit stoutmoedig
plain te getuigen.
Het brengt de bezoeker in een stille
verbazing zoals die ook over hem
komt wanneer hij ineens wordt ge
confronteerd met een zeven meter
lange Mosasaurus, door de beeld
houwer Sondeijker aan het begin
van deze eeuw aan het kalksteen
ontworsteld, met de gigantische
voorstellingen die de pre-historie
uitbeelden, met een statieportret
van de Jonge Wilhelmina en haar
Hendrik en met een kop van Toon
Hermans.
De lijn van de concessie aan de
ENCI gaat dwars door dit deel van
de Zonneberg, „het museum", heen.
Zodat ook daar in de toekomst het
verlies zal wodren geteld, al mag
dat historisch niet zo zwaar wegen
als dat van de geschriften en teke
ningen uit de 15-de eeuw in Sla-
vante.
„Als de ENCI er niet al zo lang
zat, als ze nu pas zouden moeten
beginnen, hadden ze die concessie
nooit gehad", mijmert Hans Kamp
hoven, „dan was het ze nooit ge
lukt".
Met die vruchteloze gedachte moet
hij het doen.
Bij de foto's
Links bovenGigantische voor
stellingen beelden de pre-historie
uit.
Rechts boven: Hans Kampho
ven vage hoop
Midden onder: Vijftigduizend
bezoekers per jaar.
Pfeiffer
Blum
prins-bisschop van Luik, die
idom had over de berg. En
galgjes, waaraan de zwoe-
«rschijnlijk graag de bedil-
monniken hadden opge-
die toezicht hielden op hun
iniken, de observanten,
ook de opschriften op de
hebben aangebracht. Zij
1 in die tijden tot de wei-
ie konden schrijven. De
ng van hun gotisch schrift
h vele afkortingen is op
heel karwei voor de
i fers van de wetenschappe-
'enigüig.
torzitter Hans Kamphoven,
H dagelijks leven informant
Maastrichtse VVV is, kan
f? blij zin met de concessie,
ENCI nog tot 1991 machtigt
srsberg te slopen. Daarbij is
limiet gesteld voor 140 hec-
:t
dveertig hectare,
de helft van alle
wnphoven uitgerekend.
'is de cementindustrie rond
berg begonnen. Nadat
el van de berg was af-
om plaats te maken voor
werd in 1928 de eerste
itst. Nu, nog geen vijftig
zien de historici met
beven de komst van een
oven tegemoet.
&g het kalm aan, betrof de
de provincie -
voor het zeggen heeft) -
:ele hectaren. Maar de
"aar cement groeide en de
De mergelgrotten in de Sint Pietersberg. Een dwaal
tuin, die vele geheimen bevat. Tienduizenden toe
risten willen ze elk jaar weer ontdekken. De kost
baarste zijn de inscripties en tekeningen uit de vijf
tiende en zestiende eeuw. Ze worden bedreigd
door de oprukkende cementindustrie. Historici
proberen ze nog vast te leggen voor het te laat is.
Een race tegen het cement.
ISTRICHT In de fascine- ENCI zat op rozen: een fabriek
kille dwaaltuin van de mer- j^itateenVashelemaal van
a de Sint Pietersberg z* ging" Je? zo omzichtig te werk
vorsers naar het verleden als haar voorgangers, die met hou-
irbeten gevecht met de tijd.
van de Vereniging tot Be
lg Wetenschappelijk On-
St. Pietersberg. Onder
die met het enthousiasme
i jeugd het gangenstelstel
om op film en foto zoveel
ijk vast te legen van de op
en en inscripties, die in de
eeuwen in de kalkmuren
ingebracht.
a het verleden voor de
Voor het te laat ós. Want
t voor Je het weet: de
de Eerste Nederlandse Ce-
Mfndustrie. die concessies heeft
exploitatie van een deel
berg. dringt onverbiddelijk
wint cement.
haal je net zo makkelijk uit
lieflijk kalksteen als uit steen,
ion geijkt met het onvervangbaar
Vai ien van de geschiedenis.
H int
iviteiten van de onderzoekers
oral gericht op het gangen- r
Eavante, het oudste deel van
raards labyrint. De ENCI
ar al een flink part van
St. In wat nog over is zijn
j i en plafonds rijk
gaan terug tot 1409.
I ifbndtekeningen zijn inge-
net de lampen van de blok-
de werkers die de mergel-
uitbraken voor de bouw en
grillig gangenstelsel in de
ichten. Het zijn kruisen als
"J p in uren van gevaar, het
II perroenen, het merkteken
