Toekomst van kerk ligt in
handen van de gemeente
'Predikant niet op centrumplaats
Klagen
ALGERIJE EN Beroepingswerk
DE ZENDING
Kerkdiensten Leiden en omgeving
ajimmi iuiijjii
ZATERDAG 11 AUGUSTUS j
In het laatste nummer van het maadblad van de Vereniging van kerkvoogdijen in de
Ned. Herv. Kerk staat afgedrukt de toespraak die mr. G. H. O. van Maanen heeft ge
houden op de jaarvergadering van deze vereniging, met als titel: „De toekomstige ont
wikkeling van de kerk". Hij zelf vond dat een wel wat al te wijdse titel en zou liever
willen spreken van „enige opmerkingen over beleid en beheer". Niettemin drong hij
met die enige opmerkingen door tot in de diepte van de problemen waarvoor de kerk in
deze tijd staat.
Nu Is mr. van Maanen geen kerk
voogd van enige hervormde ge
meente, noch ook is hij op enige
manier betrokken bij kerkvoogdij-
zaken in algemene zin. Zoals hij zelf
zal, stond hij daar volkomen als 'n
leek en wat hij zou gaan zeggen, was
niet meer dan een stuk „lekepraat".
De reden dat men hem nu juist heeft
uitgenodigd ligt in het feit dat hij
nauw betrokken is geweest bji het
"voortzettingswerk" van de Algeme
ne Kerkvergadering (AKV). Terwijl
hij met anderen zich zo in het werk
en in de struturen van kerk verdiep
ten, hebben zij ontdekt dat er :iog al
wat leken zijn onder de ambtsdragers
en dat er nog al wat ambten zijn on
der de leken. Dat mr. van Maanen
heeft gesproken op de jaarvergade
ring van de Vereniging kerkvoogdij
en, kunnen we zien als een stukje
van de doorwerking van die AKV,
waar het er om ging niet-ambtsdra
gers en mensen die op geen enkele
manier een kerkelijke functie be
kleedden, toch hun zegje te laten
zeggen.
Kerkfabriek
Eris, geloof ik, geen kerk waar
het met het beheer van de financiën
zulk een (ingewikkelde zaak is als dat
in de Hervormde Kerk het geval
is. De wortels daarvan moeten we
zdefcen in de middeleeuwen. Vóór de
reformatie kende men in ons land
het orgaan van de kerkfabriek, waar
mee men aanduidde het gehele kerk-
vermogen voor zover het voor de ere
dienst was bestemd. Het bestuur van
deze kerkfabriek was de draagster
van de rechten en plichten die daar
mee samenhingen. De beheerders
werden met verschillende namen
aangeduid. Onder toezicht van de
overheid moesten zij hun werk doen.
De ambachtsheren hadden hierin
nog al grote invloed en. zoals dat
toen meer voorviel, him wil werd toen
nog wel eens wat al te gemakkelijk
beschouwd als wet. Na de reforma
tie is ook dit. zoals zoveel dingen
op het kerkelijk terrein, gewoon
doorgegaan, alleen met dit onder
scheid dat er verschillen kwamen
tussen de provincies waarin ons land
was verdeeld, verschillen ook in aller
lei delen van een provincie zelf. Er
waren gebieden waar de overheid de
kerkelijke bezittingen had tegelde ge
maakt, met de belofte zullen zor
gen voor de instandhouding van de
eredienst. Er waren andere gebieden
waar de zaak helemaal bleef zoals
ze vroeger was. De overheid hield
toezicht op de financiën van de kerk.
Dat is zo voortgegaan tot de Franse
revolutie. Zij die de kerkelijke fi
nanciën onder toezicht van de over
heid beheerden, werden kerkvoogden
genoemd. Na de Franse tijd heeft
koning Willem I in allerlei provin
ciale reglementen de administratie
en het beheer van de kerkelijke
fondsen geregeld.
Er kwam een college van notabe
len naast de kerkvoogden en de
staat had via de provinciale colleges
van toezicht, het oppertoezicht. Het
bleef dus nog altijd min of meer de
middeleeuwse toestand. Op 1 oktober
1869 komt er verandering. Toen werd
alle staatstoezicht opgeheven. Doch
tegelij kkwam er od die datum een
kerkelijk algemeen college van toe
zicht waarbij de gemeenten (de ker-
voogdijen) zich vrijwillig konden
aansluiten. De kleinste helft heeft
dat gedaan. De anderen kregen z.g.
„vrij beheer". Het was een vraag en
het is nog altijd een vraag of de
synode van de N.H. Kerk gerechtigd
is het beheer reglementair te regelen.
Daarom heeft men zo lang gezocht
naar een compromis op basis van
vrijwilligheid. In de kerkorde van
1951 werd de mogelijkheid geopend
de kerkvoogden te maken tot ouder
lingen met een bijzondere opdracht,
nl. het beheren van de kerkelijke be
zittingen. Daardoor zouden zij gaan
behoren tot de kerkeraad en toch te
gelijk een zekere zelfstandigheid als
kerkvoogdij bewaren, zoals ook de
kenen een zelfstandig college
Doel
van
Kerk
Verwarring
Maar sindsdien is de verwarring
rondom het toezicht in de Hervorm
de Kerk nog al groter geworden. Er
zijn kerkvoogdijen die nog steeds een
volkomen vrij beheer hebben. Er zijn
kerkvoogdijen die staan onder het
oude toezicht dat er sinds 1869 is
Nog al eens was het motief dat
men de overgang naar een nieuw
toezicht niet wilde maken dat de
kerkvoogden geen ouderling wilden
zijn om zo ander de kerkeraad te ko
men. Tenslotte zijn er kerkvoogdijen
die staan onder het nieuwe toezicht
zoals dat voorzien was in de kerkorde
van 1951. Van deze historische ahc-
tergronden moeten we toch wel iets
weten om te kunnen vermoeden
waarom mr. Van Maanen liever wil
de spreken over "enige opmerkingen
over beleid en beheer". Er is niet
altijd het juiste samenspel geweest
in de N.H. Kerk tussen deze twee, tot
schade van de gemeenten en van de
kerk. De kerkvoogden hebben zich
wel eens wat te veel gevoeld de heren
kerkvoogden, die zich ook nog wel
eens in de vroegere herenbank nes
telden Kr zijn ook kerkeraden ge
weest die zich niet op de juiste wijze
buiten hun terrein hebben begeven
Hoeveel narigheden in de kerk daar
van het gevolg zijn geweest, is miet
te zeggen.
Nu heeft mr. Van Maanen op die
jaarvergadering gevraagd: wat ds het
doel van de Herv. Kerk? Hij legt die
vraag daar neer omdat ze sterk naar
voren is gekomen op de AKV. Hij
geeft daarop dit antwoord: „Wat het
doel van de Hervormde Kerk betreft,
zijn wij tot de conclusie gekomen dat
de Hervormde Kerk maar één deug
delijk doel dient te hebben, name
lijk om een hanteerbaar instrument
te ziin voor Hem. die haar geroepen
heeft". Daarvoor is nodig een goede
samenwerking tussen beleid en be
heer. Het beleid wordt bepaald door
de kerkeraad. Maar zodra aan dit
beleid bijzondere kosten zijn verbon
den, zal er moeten worden aangeklopt
bij de kerkvoogdij.
De grondgedachte van wat mr.
Van Maanen aan de kerkvoogden op
hun jaarvergadering te zeggen had
was! dat beleid en beheer onmoge
lijk te scheiden zijn. Wanneer je za
kenmensen vraagt hoe het mogelijk
is dat een kerk enkel draait op de
vrijwillige bijdragen (zoals tegen
woordig praktisch het geval is) dan
schudden zij het hoofd. Maar het
wonderlijke is dat de kerk toch
draait soms beter, soms slechter.
Maar ze draait.
Maar daarmee kan het beheer niet
meer zijn wat het vroeger was, al
leen het beheren van de kerkelijke
goederen en fondsen. De scheiding
tussen beleid en beheer was denk
baar in een tijd „Waarin de inkom
sten vast lagen, waarbij men eigen
lijk vanuit het beleid ter nauwernood
naar het beheer behoefde te kijken
omdat bij wijze van spreken, men
wel wist dat dat goed zat". Tegen
woordig ligt het niet meer zo. Bij
Iedere beleidsbeslissing van de kerke
raad zal hij overleg nodig hebben
met de kerkvoogdij en wanneer het
gaat om vrijwillige bijdragen en ver
hoging daarvan, zal de kerkvoogdij
zich gesteund moeten weten door de
kerkeraad. Het beleid dat gevoerd
wordt is een plaatselijk beleid
Kernvraag
De kernvraag noemt mr. Van Maa
nen hier: „hoe springt de kerk in
haar plaatselijke of landelijke vorm
om met de gemeentelieden, met haar
predikanten, haar gelden, haar
structuren. Deze behoren allemaal
bij elkaar en wanneer ze gescheiden
worden, treedt er een heilloze ver
lamming op. Zowel bij het beleid als
bij het beheer, zal het pastorale cen
traal moeten liggen. Wanneer men
sen bij een kerk willen behoren, is
het ergens om deze pastorale kant en
daarmee zal ook het beheer (de kerk
voogdij) rekenening moeten blijven
houden. Er zijn nog heel wat banden
die ons verbinden met de middel
eeuwen en kerkelijk is dit vooral in
de N.H. Kerk nog zichtbaar. We den
ken bijv. aan de soms heel wonder
lijke grenzen van de kerkelijke ge
meenten, die teruggaan op de vroe
gere r.k. parochies en die weer te ma
ken hadden met de oude ambachts-
heerlijkheden. We mogen hier ook
denken aan die scheiding tussen be
stuur (kerkeraad) en beheer (kerk
voogdij). Hoeveel historie daarin ook
verweven moge zitten, het wordt
voor de N.H. Kerk hoog tijd dat zij
zich helemaal van de middeleeuwen
gaat losmaken en daarbij hoopt mr.
Van Maanen dat de leden van de
gemeenten in deze richting zullen
stuwen. Beleid en beheer zijn in
wezen één.
Mr. Van Maanen heeft over vele
dingen gesproken, over het ledenbe
stand, over de mechanische admini
stratie, over de geboorteleden, over de
minderheid in de kerk, over de mo
gelijkheid tot een andere gemeente
te behoren dan waarin men woont,
over wijkgemeenten in grote steden,
wier aantal al maar vermindert, ter
wijl de stad groeit enz. Maar het
hoofdmotief van zijn inleiding was,
dat de leden de kerk en de gemeen-
niet de predikanten.
De techniek gaat ook niet
aan het klooster voorbij. In de
abdij van Westmalle (België)
kunnen de monniken ver proto-
/oon worden opgeroepen wanneer
zij b.v. in de kapel worden ver-
icacht.
de kerkeraden en de kerkvoogdijen.
Het is nodig in deze tijd dit telkens
weer te bedenken en deze boodschap
van de AKV heeft hij op zijn eigen
manier vertolkt in de jaarvergade
ring van de Ver. van kerkvoogdijen.
„In veel gemeenten is de predikant
thans nog de spil waar alles om
draait. Als hij wegvalt, breken de
lijnen af". „Wat wij zouden wensen
is, dat de predikant niet meer de
centrumplaats inneemt, maar meer
een soort consulent wordt". „Doet
men dit niet, dan legt men de kerk
in handen van de theologische facul
teiten (waar predikanten worden op
geleid) en in handen van kerkvoog
dijen". „De toekomst hoort echter in
handen te zijn van de gemeenteleden,
van de kernleden". Zij moeten er
voor zorgen dat beleid en beheer zó
samengaan dat men geen onderscheid
meer kan maken. Over de hoofden
van de kerkvoogden heen heeft mr.
Van Maanen de kerkleden wakker
willen maken.
S. J. M. HULSBERGEN
WOORD VAN BEZINNING
Droefheid of smartelijke ge
waarwordingen door geluiden of
woorden te kennen geven, zegt
het woordenboek. "De zieke lag
te klagen, steen en been klagen,
hij klaagt de stenen uit de
straat". De westerse gecultiveer
de mens zal klagen negatief be
oordelen. '<t Is 'n uiting van zwak
heid, kinderachtigheid, ontevre
denheid. "O mens, houd toch op
met dat geklaag".
Een arts, die met zijn vrouw
naar Zambia gegaan is, schreef
voor ons kerkblad kort geleden:
De zoon van de chief, een gezon
de jongen van acht jaar, was gis
teren opgenomen met een aanval
van malaria. Gistermiddag was
hij aardig opgeknapt. Vannacht
werd ik ineens geroepen, omdat
hij zo vreemd deed. Toen ik in
het ziekenhuis kwam, was hij al
overleden. Talloos veel jongens,
met een veel ernstiger vorm
van malaria gaan na twee dagen
naar huis. Deze jongen gaat dood
na op de therapie gereageerd te
hebben. Waarom? Ik was erg
ontdaan en besloot vanmorgen
naar de chief te gaan om hem
dat te zeggen. We dachten dat
de begrafenis al afgelopen was.
Toen we in zijn village aankwa
men, troffen we daar wat oude
weeklagende vrouwen aan. Men
was nog op de begraafplaats, een
grote groep mensen stond rond 't
graf. Na de preek en een kort
gebed werd de kist met aarde be
dekt. Het was voor onze emoties
een moeilijk kwartier. Iedereen
toonde zijn verdriet, gegriefdheid,
agressiviteit zo openlijk. Je werd
er door geraakt, of aangeraakt,
hoe je het maar zien wilt. Je
krijgt ook de behoefte in opstand
te komen tegen je onmacht. Op
zo'n moment word je je bewust,
hoe dwangmatig wij worden op
gevoed. Je leert al heel jong je
te beheersen, gevoelens niet te to
nen, met als gevolg, dat die ge
voelens tijdenlang ondergronds
klachten moeten zij Hem niet
onthouden, maar juist bij Hem
door blijven sudderen en je op
de meest onverwachte momenten
parten spelen. Hier worden ze
geleefd, zo intens dart je ervan
wegkijkt. Maar over drie of vier
welken toun jie rustig over het kind
praten. Je merkt dan dart het
verlies na een korte, hevige strijd
geaccepteerd is. Tot zover de
brief, die getuigt van een positie
ve waardering van het klagen.
Paulus schrijft: De Heer is na
bij. weest dn geen ding bezorgd
maar laten bij alles uw wemset
door gebed en smeking met dami. I
zegging bekend worden bij G<x
(Philippemzem 4:6). God, die om.
ze Vader is, wil horen naar izjc
kinderen. Z>e moeten van hus
hart geen moordkuil maken. Hui
gevoelens, hun amsgtem, h
inbrengen, die voor hen zorgt
hun leven draagt.
Klagen is een uiting van nood
Wanneer een mens klaagt, geefi
hij zijn autonomie op, hij gaa
naar de ander en vraagt
hulp. In het klagen geeft hij sig.
nalen van nood, hij kan het ni«
meer houden, het evenwicht, naa;
binnen en naar buiten, fc
broken. Hoe weinig worden dea
signalen verstaan. Als mensen
steeds weer met dezelfde klach.
ten komen, dan zijn ze in hui
nood niet opgevangen. Zo begrij
pen wij vaak oudere mensen nie
die steeds weer dezelfde klach
ten uiten. Zo verstaan wij hei
niet, die steeds weer ove
zelfde pijn klagen. Waarom blij
ven ze klagen? Omdat ze alleei
staan in hun nood en nog steed;
niet zijn geholpen.
Wel is het nodig te onderschei,
den het klagen zelf en de klacht
de vorm waarin het klagen ziel
uit. Wanneer een mens klaagt
over heftige pijnen in de rug, dan P
is de eerste vraag, die we b\
ons zelf moeten stellen:
om klaagt hij en we zullen heelt
goed moeten luisteren naar wa ai
hij ons over zijn leven nu
telt. Wanneer de dokter dan
stelt dat hij in zijn rug niets mdp
keert, dan weten we dat de
ste oorzaak daar niet zit,
blijft de vraag: Wat is de redefe
van het klagen dan wel.
draagkracht is blijkbaar niet mee
voldoende en de nood brengt hen
tot de ander, waartoe hij andei je
niet zo gauw komt. Een me
klaagt niet voor niets. Klagen
juist: klagen om iets bij iemani
In de Bijbel wordt recht gedaa v£
aan het klagen als uiting van he^
mens-zijn in relatie met God
medemens. Denk aan de klaagLj
vrouwen, de klaagmuur, het boe at
"Klaagliederen", lees de psalmei
hoor Jezus Christus klagen
wenen om Jeruzalem, dart HiLr
heefit willen verzamelen als
hen hare kuikens, maar hert heel
niet gewild. Met luider ster i
roep ik tort die Heer
ik stort mijn klacht voor zij i
aangezicht ui ou
ik maak Hem mijne benauwdhel h*
bekeni{&
(Psalm 142: 2 e
M. J. WAGENVOORD**
Herv. predikant Leide: b
De geestelijke wind in Algerije,
waait plotseling uit ©en nieuwe hoek.
Nog geen drie Jaar geleden dreigde
de regering van dit land alle zen
dingsarbeiders over de grenzen te
zetten. Nu vraagt de regering om
kerkewerkers die speciale taken
kunnen vervullen.
Dit betekent dat het weer mogelijk
is zendingsarbeiders naar Algerije
te zenden die in samenwerking met
de kleine kerkgemeenschap van dat
Land bepaalde taken kunnen vervul
len, waarvoor moeilijk Algerijnen
te vinden zijn. Tot nu toe was die
kleine kerkgemeenschap van protes
tanten in Algerije tamelijk ver
deeld. Volgens berichten hebben de
verschillende kerkjes elkaar in feite
NED. HERV. KERK
Beroepen te Sprang-KapeMe
Talsma, te Brandwijk. Te Bes de
W. L. van der Geer. kandidaej
Bilthoven, te Vaassan G. D.
sers, kandidaat momenteel hulp si
d'iker aldaar.
GEREF. KERKEN
gevonden en een nieuw lichaan
sticht, dat ze de Protestantse
van Algerije a
Leiden Herv. Gem. Geref. Gem. in Ned. (Koningskerk) u. ds. H. Feenstra.
Hooglandse Kerk 10 u. ds. E. M. 11.30 en 5.30 u. ds. Wlnk te Veenendael Chr. Geref. Kerk Jeruzalemkerk
Pannekoek, 11.45 u. Oec. studentend., Zendingswerk Mlddemachtsgroep. Grijpenstelnstraat 9.30 en 4.30 u. ds.
5 u. ds H. Stolk, Scheveningen. Zoeterwoudsesingel 21, 6 u. dhr. v.d. P. Sneep.
Marekerk 10.30 u. dhr. F. Eenshuls- Keur (don. 7.30 u. bandopname d.). Oud Geref. Gem. Kerkgebouw Hooft-
tra Scheveningen. Kerk v. Jezus Chr. van de Heiligen sraat 240, 9.30 en 4 u. leesd.
Maranathakerk 9 u. ds. H. W. Hem- der laatste dagen (Steenschuur 6) Rem. Geref. Gem. geen opgaaf,
mes 10.30 u. Baptisten gem. Triomfatorkerk Mo-
Koningskerk 10 u. ds. G. C. Post. Jehova getuigen (Hogewoerd 175) lenwerfstr.aat, 10 en 6.30 u. ds. H. G.
Bethlehemkerk 9 u. dhr. F. Eens- 2.30 u. Vestestraat 10 en 3 u. Koekkoek,
hulstra. Pinkstergem. (Oude Rijn 3) 3 u. ds. Leger des Hells Gebouw Corn. de
Bevrijdingskerk 9 u. dr. G. F. D. Lo- A. H. Agtereek. Vlamingstraat 10 en 7.30 u.
cher. Evang. Centrum (Zijlsingel 2) 10 u. RK St. Bonifacluskerk (zat. 7 u.)
Vredeskerk 10 u. ds. A. J. Lamping. dienst (dins. 8 u. Idem). 8.30, 10 en 11.30 u. Pred. J. Velthulj-
Ver. Vrljz. Herv. (Pieterskerkstraat RK Kerk H. Antonius (zat. av. 7 u.) se.
1) 10 u. ds. H. v. Bilderbeek (intervrijz 9.30, 11 en 12.15 u. RK Pius X kerk (zat. 7 u.) 9, 10.30 u
dienst) Hartebrug 8, 10.45, 12 en 6.30 u. Ned. koorzang. 11.45 en 17.30 u.
Engllse Wallone 10.30 u. Pasteur D. Petruskerk (zat. av. 7 u.) 9, 10.30, RK H. Geestkerk Ridderveld De
Ribs. (hoogmis) 12 en 18 u. Bron (zat. 6.30 u.) 9 en 11 u. Ned.
Academisch Ziekenhuis, 10 u. ds. P. Leonarduskerk (zat. av. 7 u.) 9, 10.45 koorzang Pred. J. Seijsener.
J. D. v. Malssen. 12 en 6.30 u. Volle Evang. zending (Kindervreugd)
Diaconessenhuis 10.30 u. ds. H. W. st. Jozefkerk (zat. av. 7 u.). 8.30, 10 u. H. v. Leeuwen.
Hemmes. 9.30, 11.- en 6.30 u.
Oec. Werkplaats (Rapenburg 10) Haagse Schouw (zat. av. 7 u.) 9.30 en Benthuizen Herv. Gem. 9.30 u. ds.
11.15 u. Samenkomst. 11.30 u. Den Dikken, 6 u. ds. J. v.d. Heuvel te
Jeugdkapel "De Goede Herder" geen oud Kath. Kerk (Zoeterwoudsesln- Waddinxveen, Geref. Gem. 9.30 u. lees-
dlenst. gel) 10 u. dienst, 7 u. ds. Boogaard te Lelden.
Gemeenschap van Kerken (Meren- vrije Kath. Kerk (Vreewijkstraat Bodeeraven Herv Gem Dorns-
wijk) 10 u. oec. dienst pastoor Van 19). 10.30 u. keT9 30 u ds. J. Bog^rd l^tterdam-
Well. Aarlanderveen —Herv. Gem. 10 u. Delfshaven, 6.30 u. dr. W. Balke, Sal-
Geref. Kerk 1K» ds. W. Oost te Leiderdorp, 7 u. ds. G. v. vatorikerk 9 u. ds. v. Embden. 6.30 u.
in ^erurAit^o ric r^i 7ppiiw Hoegee Geref. Kerk 10 en 6.30 u. ds. D. ds. H. Roelofsen. Zeist, Bethlehemkerk
10 u. ds. H. Altmg, 5 u. ds. O. a. A eeuw, j Modderman te Waddinxveen. Chr. 9.30 u. ds. B. A. v. Donkersgoed, Eldo-
Voorschoten. 0„0 oat. in Geref. Kerk 9.30 u. Dienst des Woords, ret, Kenya. 6.30 u. ds. G. J. v. Emb-
Petrakerk (Surinamestraat) 10 u. 7 u ds p gne3p Alphen a.d. Rijn, den, Geref. Kerk 10 u. ds. Buitenhuis,
in RK Kerk <zat- 7 u 7 30 en 10-30 6 30 u- ds" SchoeP (afscheid) Nieuwer-
Oude Vestkerk (Oude vest km iu Ter Aar D0rpShuis Aard am 9 en 12 u. brug) 10 u. ds. Schoep, 6.30 u. ds. Bui-
u. ds. Bredervelcb 5 u. da. H. Altlng. tenhuis Geref. Kerk (vrijgem.) 9.30
Beloftekerk (Robijnstraat) 10 u. ds. lee d 415 u ds Feenstra Geref
G. d. Heeten. Nleuw-Vennep. 5 u. ds. Alphen a.d. RijnHerv. Gem. Gem 10 en 6 30 u leesd Evane Luth
Hortensius. Adventskerk Julianastraat 9.30 u. ds. JVdsD Pobuda iJSI' kring
Bevrijdingskerk (Aerent Bruunstr.) M. Hanemaaijer, 6.30 u. ds. P. A. Le- 1Q u eredienst 6.45 u. Victory Duo
9 u, dr. F. W, Locher (Gemeensch. d. feber. Vera v gelovigen 10 u ered 6 30 u
Herv. Geref.), 5 u. ds. Bovenberg. Kruiskerk Gouwsluis «JU. dl. D. Verg^ v^gelo men 10 u. ered. 6.30 u.
Huize "Groenhoven" 10 u. ds. Hor- v. Vliet te Waddinxveen voor de G.B.
tensius Opstandlngskerk Pr. Marljkestraat Boskoop Herv. Gem. 9.30 u. ds. W.
Gezlnsd. "Jeugdhaven", 10 u. "De 9.30 u. ds. P. A. Lefeber, 6.30 u. ds. M. L. Heljmans 6.30 u. dr. N. van Egmond
Mirt" dhr De Koning, 10 u. "Het Mie- Hanamaaljer. uit Utrecht .Jeugdd.), Geref. Kerk 9.30
rennest" ds. De Heer. Martha-Stichting "Rijnstroom" 10.30 en 6.30 u. ds. H. Dijkstra, Maranatha-
Marekerk 7.30 u.. ds. F. Toornvliet u. ds. I. J. Walpot. school ln Snljdelwijk 11 u. ds. H. Dijk
te Bloemendaal (ond. "Een ongeloof- Oudshoornseweg 10 u. ds. E. L. H. stra Chr. Geref. Kerk 9.30 u. leesd., 7
lijke toto zonder nieten!) Bongartz te Woerden. u ds. J. Klein uit Maassluis, Evang,
Geref. Gem. 10 en 4.30 u. ds. R. Bo- Herv. Sionskerk Hooftstraat 9.30 u. Opwekklngsgem. (Pinksterbew.) 9.30 u.
gaard. ds. S. W. Verploeg, 6.30 u. ds. A. Breu- in gebouw Concordia, pred. Th. Ver-
Geref. Kerk (vrijgem.) 10 en 5 u, ds. re te Westbroek. woerd. Geref. Gem. 9.30 en 6 u. ds. A.
J. v.d. Haar. De Goede Herderkerk Ten Harm- Bac, Verg. v. gelovigen 9.30 u, 5 u. Sa-
Chr. Geref. Kerk 10 eu 5 u. ds. Car- senstraat 9 u. ds. N. J. M. Hoogendljk. menkomst in lokaal Nleuwstr. 27, Volle
lier. De Bron Troubadourweg (Beneden- Evang. gem. „Bethel" 9.30 en 6 u. voor-
Baptlstengem. (Oude Rijn) 10 u. kerk) 10.30 u. ds. N. J. M. Hoogendljk. gp-.ger J. Modderkolk. Ontmoetlngs-
ochtendd. (woensd. 8 u. bijbelstudie). Geref. Kerk Marathakerk Raad- centrum Snljdelwijk 10.30 u (zat. mid-
Evang. Luth. Gem. 10.15 u. ds. J. huisstraat 10 u. ds. M. van Harmeien, dag 5.30 u.), RK Kerk 8.45, 10 en 11.30
Happee. 6.30 u. ds. J. Vos. u. (zat. av. 7 u.).
Rem. Doopsgezinde Gem. (Lokhorst- Salvatorikerk W. d. Zwijgerlaan 10 Hoypwswninip Hprv «em om en
kerk) 10.15 u!ds. H. v. Bilderbeek. u. ds. A. Borman. 6.30 u. ds. A P. Hel- 6 3o^dsChr v d iSden 5'Putte»-
Leger des Hells 10 u. helllgundlenst ner te Waddinxveen. m u «Tl
7.30 u. verlossingssamenkomst. "De Goede Herderkerk" Ten Harm- vmiita tp Rntiprrinm rk st 'Rpriipr-
Chr Science (Steenschuur 6) 10.30 ^nstraat 10.30 u. ds. J. Vos. 6.30 u. ds. Sïgfe 7 u.) 9.30 e™"l
11 Evang. Chr Gem. (Mlddelstr.) 10 u. De BronRidderveld Troubadourweg li30 J^Ïu^kS!?der'Engef-
dhr. Dikkes. 9 u. ds. L. Wieringa te Den Dolder, 6.3Ö J? (Zat7ü 8 10 en 11 30 u
Nw. Apostolische Kerk (H. Rijndijk u. ds. M. v. Harmeien. Dew' uorp (zac' u 1U en ll dU u-
24) 9,30en 4 u. (dond. 8 u.). Geref. Kerk (vrijgem.) 9.30 en 6.30 Hoogmade Herv. Gem. 10 u. ds.
Riemens Em. pred. te Zeist RK Kerk
Dorpskerk 9.30 u. ds. D. Driebergen
Heymans 6.30
Geref. Kerk
Sassenhelm, 3 u. ds. M. v. Harmeien 1
Alphen a.d. Rijn, Open Deurd.,
H. V. Niel (HD) Camping en 7 u. dr. Wind te Leiden (Zuil
Halsema RK Kerk Kerkstraat 72 G. v. Hoegee, 6.30 u. ds. J. Haitsma I
I. J. Wisse (afscheid). (Bethelkerk)
9.30 u. ds. H. v. Niel (HD) Camping
Koningshof 10.30 u. ds. J. D. te Winkel,
Geref. Kerk Petrakerk 9.30 u. ds. C. M.
v.d. Loo, Slledrecht. 5 u. ds. J. Bosman,
Noordwijk, Immanuëlkerk 9.30 u. ds.
J. Bosman, 5 u. ds. Bijleveld, Marana
thakerk 9.30 u. ds. Bijleveld, 5 u. ds. C.
v.d. Loo, Geref. Kerk (vrlji
opgave ontvangen, Chr.
Kerk 10 u. kand. J. Hoek, 6 u. ds. W.
Kool. Oude Kerk 8.30 u. kand. C.
Trouwhorst v. Waarder, badd., 10 u.
ds. J. Th. W. Quack v. Vianen, 6 u. ds.
P. J. Monster v. Zwijndrecht,
Woerden, Geref. Kerk 9.30 1
A. Brink te Hazerswoude, RK Kerk
(zat. 7 u.) 9, 10.45 en 5 u.
Nieuw Vennep Herv. Gem. 9.30 u.
ds. H. v.d. Linden, 7 u. ds. Goverts, Ge-
10 u. ds. A. H. Agtereek, RK Kerk
tuinbouwschool
Katwijk. Geref. Kerk
ds. H. v.d. Berg, 5 u. ds. D. W. Geslnk,
Geref. Kerk) 10.30 u. kand. A. W.
Berkhof te Lelden, 7
fatorkerk 9.30 1
u. d
10
Oegema, vlootpred., Trium
H.H. Engelbew. (zat.
G v Halsema 5 (vd- Berghstichting) 11 u. ds. Warner,
u. v. naisema, a rk Kerk (zat. av. 7 u.) 8, 9.30, 11 e"
ds. Th. Hoff, 3 1
Th. Hoff
Geref. Kerk (Vrijgem. buiten verb.) 9
u. ds. G. Roukema, 7 u. ds G. Rouke-
ma, Gsref. Gem. (Remisestraat) 10 u.
leesd.. 5 u. leesd. (din. 7.30 u.) ds. F -
Harinck v. Den Haag, "Volle Evang. gem.
Katwijk" Voorstraat 100. 9.45 u., Soe-
fi-beweging universel (kerk voor al
len), Sportlaan Katwijk 3 u. bijeen
komst voor belangstellenden 4 u. Unl-
Jansen, 7 u. ds. Van der Schoot
Kerk, Geref. Kerk 9.30
te Voorschoten (De Rank)
tus) 10'
Kerk (vrijgem.) 9.3
Post te Leiden (Ich-
K. Visser te Gouda, Ge
iler. RK Kerk (zat. av. 7 u.) 7.30, 9,
10.30 en 12 u., 7 u. Duitse mis.
Noordivijkerhout Herv. Gem. 9.30
ds. Van der Linden, Geref. Kerk 10 en
7 u. ds. Swierts.
Leiderdorp Herv. Geref. Kerk
(Dorpskerk) 10 u. ds. J. P. Honnef
(Hoofdstraat) 10 u. mr. J. Reugebrink.
6.30 u. ds. Van Loenen, Scheppingskerk
9 en 10.30 u. ds. Van Loenen. RK Kerk
(zat. av. 7.30 u.) 9, 10.30 en 12 u.
Leiniuiden Herv. Gem. 9.30 u. ds.
J. H. d Vree, _3 u nam. Openluchtd.
u. ds. J. Reyenga uit Leiderdorp, RK
Kerk St. Jozef (zat.av. 7 u.) 8, 10. 11.30
en 7 u.. St. Viktor (zat.av.) 7 u.) 8. 9.30
11 en 6 u.. Kapel St. Bavo 8.15 en 9.30
u.. Kapel Sancta Maria (zat. av. 7.15
u.) 8.45 en 10 u.. H. Hart in De Zilk
(zat. e.v. 7 u.) 830, 10 en 11.30 u.
Oegstgeest Herv. Gem. (Gr. Kerk)
9 u. ds. J. Irik (HA) (Pauluskerk) 10
camping De Drecht voorganger ds.
- '••ja, Geref. Kerk Oostenkerk 9.30
ds. Jos G. Los, RK Kerk (zat. 7
H. Berkhof, Geref. Kerk 10 u. ds. Veg-
ter. 7 u. dB. Biil. Geref. Kerk (vrijgem.)
Deddens, Geref. Kerk
9.30
ds. J. v.d. Heuvel 6.3
u.) 7.30, 9.30 en 11.15
Lisse Hen'. Gem. Grote Kerk 9 u.
ds. Westra v. Sasenhelm. 7 u. ds. H. G.
Oostinga, Pauluskerk 10.30 u. ds. Wes-
cenïri
)gem. bulten verb.), Gemeente-
rum 8.45 en 3 u. ds. M. R. v.d.
Berg, Gem. voor oorspronkelijk chr.
dom (Rijnlands lyceum) 7.30 u. evang-
N. v.d. Brugge. RK Kerk (zat. av. 7
9, 10.30, 12 en 6.30 u., (Bonaven-
daal, Immanuëlkerk 9.30
Flink, 7 u. ds. H. M. Cnossen 1
Geref Kerk (vrijgem) 10 en 5 u. prof.
dr. L. Doekes v. Kampen. Geref K.erk
(vrijgemaakt buiten verb). 9.30 en 5 u.
ds. J. J. Verleur Oud .Geref. Gem. 9.30
en 3 u. leesd (woens .730 u ds .E du
...Marchie v Voorthuysen v Urk), Ak-
u). 10 en 11.30 u., Maria Parochie (zat.
7 u). 8.30, 10.30, 12 en 5.30 u. HH e11-
„gelbew Parochie (zat. av. 7 u) 730,
930,1 len5.45 vbgkq gk gkq qjqjj
9.30, 11 en 5.45 u.
den Rijn, Rem. Geref.
1.) 8.15. 9.45. 11.3
Rijnsatenvoude Herv. Gem. 9.30
u ds. A. Kool te Utrecht, 7 u. ds. Joh.
Stehouwer te Alphen a.d. Rijn, Chr.
10 u. (zat. av. 7 u.).
Warmond Herv. Gem. 10 u. dhr
J. Vink, RK Kerk 8.30, 10 en 11.30 u.
Wassenaar Herv. Gem. Dorps
kerk 10 u. dr. T.H. C. Frederlkse, <L3(
Rijnsburg Herv. Gem. (Gr. Kerk)
1.30 u. ds. W. Kool te Katwijk. 5 u. ds.
Stolk, 's Gravenhage, Geref. Ke
u. dr. Wind te Leiden (Zul
Wiersma en ds. Bech (HA)
CÜ., xv£v xvciii rinrn
7 u.) 10.30 u. °drP
Gunsteren te Den
r. Kerken (camhing Dul
7 u. euch viering,
V., RK Kerk (zat. 7 u.)
ds. Ie- Herngnaen, RK St.
buurtseweg (zat. 7.30 u.) 7.30,
11 u., RK Chr. Dienaark"-'-
8.30, 10, 11.30 en 6 u.. F
burg (zat. 7 u.) 8.45, 10.3
Zwammerdam Herv. Gem.
en 6.30 u. ds. J. Mostert, Geref.
9.30 en 6.30 u. ds. L. Zwaan te E
n. Rem. Geref. Gem. geen
.ds. RK Kerk (zat. 7 u.)
ds. War- Adr. Oskamp v. Oegstgeest, RK Kerk
Verheule. Aula Noord-Hofland 9.45 u.
ds. Reedijk (gez. m. Geref.), Kapel
Rijndijk 10 u. ds. Meilering Geref.
Kerk 9 en 10.30 u. ds. G. d. Zeeuw 7
u. In Herv Kerk ds. Meljering Aula
Noord-Hofland 9.45 u. ds. Reedijk Ge
ref. Kerk (vrijgem.) 8.30 en 3.15 u. ds.
J. v.d. Haar RK Kerk H. Laurentlus
(zat. av. 7 u.) 8.30 10.30 en 12 u. Moo-
P. J. Richel, Chr. Afgesch Gem.
ds. A. P. Verloop, Oud Gar. Gem.
RK Ontmoetingskerk 8.30, 11.45
u. ds. J. M. d. Raad, Stolwijk, 7 1
Tli. C. Frederikse, Klevitkerk 10 u. ars.
H. H. v.d. Kloot. Meijburg, Voorburg,
