Afasie: een crisis
in de communicatie
'Op taxi valt wel genoeg
geld te verdienen'
Motie PAK: Muurverhoging
zal wel misverstand zijn
Zuydtwijck wacht op
benutten van ruimte
OUD-KATH.
GEMEENTE
290 LEIDSE
JEHOVAH'S
NAAR
UTRECHT
Twee tevreden chauffeurs:
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1973
„Dat is een kast, ja. En wat zit daar meestal in, in zo n
kast?"
„Lere
„Kleren, juist. Hoe heet dit?"
„Kuptavl"
„Ja kaptafel. Of toilettafel hè? Zegt u dat eens, toilet
tafel".
„Telettavl"
„Ja, juist, toilettafel. Nou zijn er een heleboel bezigheden
in het huishouden. Wat gebeurt hier?"
„Stufzuige"
„Ja, hier is ze aan het stofzuigen. En wat is dit nu?"
„Toel"
„Een stoel, ja. Of een fauteuiltje. En wat voor kleur
heeft het?"
,Hood".
In het verpleegtehuis en reaktive-
ringscentrum Zuydtwijck concen
treert een bejaarde vrouw zich een
Ietwat moeizaam op de sobere dialoog
met de logopediste. Nauwlettend volgt
ze de geduldige vinger en buigt zich
aandachtig over een dik boek waarin
gekleurde plaatjes zijn vastgepalkt.
Ze ziet eenvoudige afbeeldingen van
eenvoudige dingen. Ze begrijpt pre
cies wat het is, maar kan het nau
welijks uitspreken.
Door
Wim Wirtz
Foto
Jan Holvast
De bejaarde vrouw is één van de
enkele duizenden afasiepatiënten in
ons land die door middel van 'n the
rapeutische behandeling op de been
moeten worden geholpen. Zij behoort
tot die grote groep van mensen die
door een hersenbloeding of ziekte ge
stoord zijn in het taalgebruik en
daardoor in een enorme communica
tie crisis terecht dreigen te komen.
Wantrouwend
In het officiële Jargon heet afasie
"een door hersenletsel verkregen
stoornis in het omgaan met de taal
bij een patiënt die tevoren een nor
male taalbeheersing had". Er is on
derscheid tussen expressieve afasie
(stoornis in de taaluitingen van de
patiënt) en receptieve afasie (niet
begrijpen wat door anderen gezegd
of geschreven wordt). Maar ook een
combinatie van die twee komt voor
(totale afasie).
Een afasiepatiënt is veelal niet in
staat om met zijn omgeving te com
municeren. Door zijn taalfunctie
stoornis voelt hij zich buitengesloten
van de maatschappij en dikwijls stelt
hij zich zeer wantrouwend op door
dat hij 'n goed besef heeft - zijn intel
ligentie is in veel gevallen niet door
het hersenletsel aangetast vvn
wat er om zich heen gebeurt.
Vooral aanvankelijk is het gedrag
van de afaticus agressief om vervol
gens te ontaarden in grote depres
sies.
Bij de opening van het Amster
damse Afasiecentrum Zeeburgerdijk
in 1971, zo meldt nog eens het
weekblad Haagse Post van vorige
week, kwalificeerde de geriater J.
Th. R. Sohreuder de afasie als "een
op één na ergste vorm van een
zaamheid waarin een mens kan ge
raken. Alleen een dove die blind
wordt, of een blinde die doof wordt,
is nog eenzamer".
De afaticus doet een zwaar beroep
op zijn naaste familieleden en om
geving, die een bovenmenselijk ge
duld en begrip moeten opbrengen om
hem op de juiste manier op te van
gen en te begeleiden. En het is dan
ook niet zo verwonderlijk dat HP
deze uitspraak kon registreren: "Ik
heb dan wel mijn man terug maar
daar is ook alles mee gezegd."
Opvattingen
In medische en paramedische
kring (fysiotherapeuten etc.) zijn de
opvattingen over de kansen van her
stel bij een afasiepatient de laatste
jaren duidelijk gekenterd. Nog niet
zo erg lang geleden verkeerde me
nigeen in de veronderstelling dat
afasie een ongeneeslijke stoornis
was waaraan eigenlijk niet viel te
tornen. Maar een aanvankelijk klei
ne groep van specialisten die er 'n
andere mening op nahield, begon
langzaam veld te winnen in het
medisch strijdperk.
zig met de behandeling van afasie-
pateinten. En inmiddels zijn we
zover dat in verschillende plaatsen
in ons land het effect van de ver
schillende behandelingsmethoden bij
afatici nauwkeurig wordt onder
zocht. Aan de hand van dit onder
zoek hoopt men de onzekerheden
rond 'het effect van de behandeling
weg .te nemen.
Tijdens een Boerhaave-cursus in
Leiden april vorig jaar taxeerde de
zenuwarts en neuro-psycholoog dr.
A. W. Weiman het aantal afasie-
patienten in ons land op rond vijf
duizend. Dit aantal, zo verklaarde
hij, zou mogelijkerwijs toenemen,
als gevolg van het sterk stijgend
aantal verkeersongevallen met her
senletsel en het toenemend aantal
toensen van gemiddelde leeftijd.
Weiman plaatste bovendien de op
merkelijke 'kanttekening dat hersen
bloedingen steeds meer op jongere
leeftijd (4548 jaar) voorkomen als
gevolg van (bij voorbeeld) 'grote span
ningen.
OTijkerd
In Zuydtwijck wordt zo intensief
De logopediste mevrouw Pel
tijdens een les met een patiënt
die als gevolg van een hersen
bloeding z'n mond en tong niet
meer kon bewegen. Sinds hij be
handeld wordt maakt hij (duide
lijke vorderingen. Sommige woor
den kan hij op een redelijke ma
nier uitspreken. En hij voelt zich
er erg gelukkig bij.
mogelijk aan het herstel van afasie
patiënten, die dikwijls ook verlamd
zijn, gewerkt. Een logopediste behan
delt per dag zo'n negen patiënten en
doet dat drie dagen per week. Deze
logopediste, mevrouw B. W. Pel, zq
over de behandeling: "Je moet eigen
lijk eerst helemaal in de patiënt du
ken. Je moet ze psychologisch benj
deren en dan proberen vertrouw
te kweken. Dan doen ze erg veel va
je. En dan begrijpen ze ook dat
behandeling veel nut heeft".
Enkele dagen later zit logopedis
tegenover een man die zo'n dertif
jaar lang van specialistische hu
verstoken is geweest. Hij kon
mond en tong niet meer bewegen
gevolg van een hersenbloeding. Nu
jaar van behandeling, slaagt hij
in wat vage klankpatroenn uit
stoten die de uitspraak van sommi
woorden redelijk benaderen.
De man is een olijkerd. Ondanl
zijn taalfunctiestoornis probeert
op alle mogelijke manieren kenba
te maken dat hij een grapje maal
In zijn ogen ligt en permanen
twinkeling en geregeld zet hij
vinger op de zijkant van zijn hoo
om duidelijk te maken dat hy u
goed bij de tijd is.
Huilbuien
In tegenstelling tot de hier en da
nog heersende scepsis over het effi
van de behandeling is de opvatfc
van mevrouw Pel duidelijk. Zij
looft in het postieve resultaat en»
"Er zijn natuurlijk patiënten die ec
helemaal niet behandeld willen
den. En dan is 't beste om op
duur maar te zeggen: we moeten
maar mee ophouden. Als ze niet
len dan is het echt erg moeilijk,
moeten er zelf ook veel voor over
ben om iets te doen".
De eerste drie maanden wordt
aan de patiënt weinig gedaan, in
zin dat er nog geen systematise^
behandeling wordt toegepast,
aanvankelijke periode is nodig om
patiënt zijn taalfunctiestoornis te
ten verwerken. Nadien zijn ze
nog erg depressief en barsten los
huilbuien. Mevrouw Pel: "Maar
heb gemerkt dat ze de behandeln
heel prettig vinden. En vooral
tuurlijk als er vooruitgang is".
Vooruitgang in het herstel
afasiepatiënten voorziet in een
deze tijd kenmerkende behoei n
Dokter J. L. Heezen, directeur
Zuydtwijck: "Vroeger kon je
hele avond in de huiskamer zlttin
zonder iets te zeggen. Dat werd
als iets abnormaals beschouwd
Maar tegenwoordig is spreken
belangrijk. Communicatie hoort
woon bij deze tijd".
In Zuydtwijck staat een hele
van het gebouw ongebruikt toni
te kosten. Er kan een goede dagl
handeling komen voor die tiental
afasiepatiënten die nu van
goede begeleiding (en kansen
herstel) verstoken blijven. Mevrc
Pel: "Het is erg belangrijk dat
mensen in een grote ruimte won
behandeld. Een ruimte waar
voorzieningen zijn en waar
held kan heersen. Ze kunnen elki
dan ook stimuleren en ik geloof
die mensen zich er heel gelukkig
zullen voelen".
va U
UTRECHT Aan de Rijksuniversi
teit te Utrecht zijn geslaagd voor
het doctoraal examen diergenees
kunde mejuffrouw A. W. Grevelink
te Leiden en P. van Dijk te Alphen
aan den Rijn.
Verbeterd bericht: Aan de Louise
de Coligny-scholengemeenschap is
Jeanlne van Bellen uit Den Haag
geslaagd voor het diploma havo.
LEIDEN Bij hoge uitzondering
is de zondagse dienst in de Oud-ka
tholieke Kerk verschoven naar za
terdagavond zeven uur.
LEIDEN Onder het thema:
"Goddeiyke Zegepraal" van 812
Jehovah's Getuigen van 8—12
augustus aanstaande in de drie
grootste Jaarbeurshallen te Utrecht
een groot Internationaal congres. Op
dit congres, dat deel uitmaakt van
een serie van in totaal 70 congres
sen welke in alle werelddelen wor
den gehouden, worden tussen de
30.000 en 35.000 bezoekers verwacht
uit geheel Nederland en ook uit
Ameriika, Engeland, Zuid-Afrika,
Egypte en diverse andere landen.
Uit Leiden gaan 290 Getuigen naar
Utrecht.
KLOKKEN
Friese Staart en Stoeltjes,
Zaanse en Sallanders. Echte
antieke Franse en Comtoise
klokken, enz.
Uw specialist met vak-service
v. d. WATER
Haarlemmerstr. 181 - Leiden
Groenoordhal
in commissie
LEIDEN De raadscommissies
voor volkshuisvesting en
werken en stadsontwikkeling zullen
in hun vergadering van 6 augustus
praten over een voorbereidingsbe-
sluit voor de Groenoordhal. Daarna
zal men in besloten vergadering
gaan om het advies begeleidingscom
missie organisatie-onderzoek te be
spreken.
LEIDEN De PAK-fracUe in de
Leidse raad heeft de volgende motie
geformuleerd over de huurverhoging
van de vooroorlogse huizen van de
Gemeentelyke Woningstichting:
Wy hebben begrip voor het feit
dat nieuwe bewindslieden moeten
werken met regelingen en wetten
waar zy eigenlyk tegen zyn en die
zü zouden willen veranderen. Totdat
deze wetten en regelingen veranderd
zijn, moeten de oude wet/ten en rege
lingen uitgevoerd worden, zy zullen
deze zo gunstig en zo soepel mogelyk
willen uitleggen. Door het grote aan
tal beslissingen dat nieuwe bewinds
lieden moeten nemen is het niet altyd
mogelyk de gelegenheid t,e krijgen
de feitelyke situatie goed te beoor
delen. Dit is by de toepassing van
voorschriften van zeer groot belang.
Naar onze mening geldt dit met na
men met betrekking tot het verzoek
aan de G.W.S. (via het college) om
de huren te verhogen .Een en ander
is gebaseerd op verkeerde informatie,
Het is het beste om de staats
secretaris de informatie te verstrek
ken die zal leiden tot herziening van
zyn brief, waardoor veel onduidelyk-
heden zullen worden opgelost.
In concreto dient het volgende te
gebeuren:
opschorting van de aangekondigde
huurverhoging die in stryd is met het
raadsbesluit van 13 maart 1972 en op
misverstanden is gebaseerd;
dit mede te delen aan de staats
secretaris, mét het bericht dat hy na
dere informatie zal krygen;
informatie opstellen, waarby ge
bruik gemaakt wordt van:
a. handelingen van de raad;
b. de diverse rapporten waarin in
zicht wordt gegeven in de kwaliteit
van de woningen;
c. knipsels en krantenreacties.
Voorts zal gerefereerd kunnen wor
den aan het bezoek van het toen
malige kamerlid Schaefer.
Voorts dient te worden medege
deeld dat de staatssecretaris nader
bericht zal krygen over de overige
verbeteringsplannen inzake de wo
ningen van de G.W.S.
Aangezien wy ervan uitgaan dat
het om een misverstand gaat, ach
wy het niet opportuun om
verdiepen in formele vragen als:
wat zyn in deze de bevoegöhe
en mogelijkheden van de staatssa
taris;
om deze freden behoeven wy
ook niet te verdiepen in de vraai
welke wyze een actie van de bewa
tegen de huurverhoging georg
seerd zou moeten worden. Zon
zullen wy hieraan onze medewet!
verlenen.
Overigens zyn wy van mening
het raadsbesluit van 13 maart
noch naar de letter noch naai
geest in stryd met enige wet ia
besluit dient derhalve gerespect
te worden
LEIDEN Ze hebben maar liever
niet, dat hun naam vermeld wordt.
Niet echter omdat ze bang zyn dat
ze moeiiykheden krygen met hun
baas. Integendeel: ze vrezen allebei
dat hun collega-taxichauffeurs niet
erg ingenomen zyn met hun woor
den. Toch willen ze erg graag wat
tegenwicht bieden aan de naar hun
idee wel wat al te negatieve uitspra
ken van andere chauffeurs, die de
laatste tyd in de kranten zyn ver
schenen.
U bent niet ontevreden over de
situatie in het taxibedrijf?
"Beslist niet. By ons wy werken
by de Eltax kun Jo genoeg ver
dienen om Je gezin goed te kunnen
onderhouden. Hier, we hebben wat
loonzakjes meegenomen als bewys-
materiaal. Wij verdienen makkeiyk
zo'n 272 gulden bruto, waarvan we
dan f 189,- "schoon in het handje"
overhouden. En daarvoor hoeven we
eoht niet, zoals door andere chauf
feurs gezegd wordt, 12 uur per dag
te werken. By een gezand bedrijf valt
genoeg te verdienen."
U krijgt een basisloon van 100
gulden bruto. Verder moet u het
hebben van 23% van het bedrag
dat u per week verrijdt. Vindt u
nietdat u daarmee nogal afhan
kelijk bent van of er toevallig wel
of niet voldoende werk voor han
den is?
"Nee, bepaald niet. Om te beginnen
is er in Leiden genoeg werk. En dat
terwyl er nogal eens ritjes van de
Leidse taxichauffeurs afgesnoept
worden door bedryven van buiten de
stad. Veel ritjes vanaf ziekenhuizen
byvoorbeeld worden gegeven aan
niet-Leidse bedryven. En Juist die
ritjes brengen vaak goed geld op, om
dat Je dan flinke afstanden verrijdt.
Ook nu echter kim je aan een heel
behooriyk salaris komen. Dat kunnen
we bewyzen aan de hand van een hele
stapel oude werkbriefjes."
Denkt u niet, dat u er met een
cao, ivaarin bijvoorbeeld wordt
bepaald dat het vaste basisloon
f 215 is, en dat daar 10% van het
opgereden bedrag bijkomt, gun
stiger zou zijn voor u? Dat is de
regeling zoals die enige tijd gele
den is voorgesteld door andere
chauffeurs.
"Volgens ons gaan we op die ma
nier niet vooruit. We zyn nu beter af
Bovendien betekent een dergelyke
cao natuurlyk voor een paar kleine
bedryfjes, die geen kans zien om elke
maand die f 215 te betalen, dan wel
opdoeken. En dan staan de chauf
feurs op straat. Moet je daar dan
naar toe? Laten de chauffeurs liever
uit zichzelf een gezond bedrijf opzoe
ken."
Een voordeel van een cao zou
kunnen zijn dat er een goede ont
slag-procedure vastgelegd kan
worden.
"Daaraan hebben wij geen behoef
te. wy hebben nog nooit meegemaakt
dat er iemand op onjuiste gronden
werd weggestuurd."
Hoe zit het met uw ziekte-uit
kering? Is die naar uw mening
voldoende? Want met uw niet
hoge basisloon zal dat toch ook
niet zo hoog liggen?
''Vroeger kregen we inderdaad 80
gulden per vier dagen, en bovendien
zyn er twee waclitdagen. Sinds het
Z;g. inclusiefsysteem is ingevoerd,
waarby de 15% fooi officieel onder
deel van het salaris is geworden, zal
dat echter wel behooriyk omhoogge-
gaan zyn. Wy geloven dat je nu on
geveer 160 gulden fcrygit. Maar zeker
weten we dat niet, want we zyn geen
van beide al eens een week ziek ge
weest.
"JSTee, volgens ons hebben chauf
feurs geen reden tot klagen. Het is
ook opmerkelyk, dat ze nu, in de zo
mer beginnen te mopperen. Laten ze
dan in de winter wat opzy leggen,
voor het geval de verdiensten in de
zomer al teveel teruglopen. En laten
ze vooral bedenken, dat je van 175
gulden natuurlyk maar 100 gulden
overhoudt als je elke dag guldens te
gen de muur smijt. (Een gokspelletje
waarby degene die zyn gulden het
dichtst by de muur houdt alles mag
houden, red.)
En als ze wél zuinig zyn en ze
kunnen toch niet rondkomen, dan
moeten ze maar een ander baantje
zoeken,'*
LEIDEN Directeur W. J. B. de Haas van de exploitatiemaatschappij Hillegersberg heeft
middag de eerste paal geslagen voor een complex appartementen aan de Haagweg. Het #4
dat in opdracht van Hillegersberg wordt uitgevoerd door bouwbedrijf Breur en Zn. uit
drecht, zal ongeveer in juli van het volgend jaar gereed zijn. Het project omvat 65 tweekaïï
flatsdie met rijkssubsidie gebouwd wordenen die verkocht zullen worden.
(Foto Jan Holïi
