lome: een stad
an charme en
itsch, drift
n hoffelijkheid
;DAG 4 AUGUSTUS 1973
stuk is een zeer per-
e beschrijving van een
Rome. Daarmee doet het
eer aan een pagina die als
Meningenvoert.
\cteur Paul Wolfswinkel
f7i mening hebben over Ita-
nensen daar, de rijgewoon-
t eten en nog een heleboel
maar er zijn anderen
\nder de redacteuren van
l die er misschien heel
over denken.
wat is Italië zonder de
kitsch?
Zonder de bewoners van Vati-
kaanstad, die door een oneerbie
dig andersdenkende eens "de be
roepskatholieken" zijn genoemd?
En waar neemt men inderdaad
proeven met het geheel afsluiten
voor autoverkeer van oude bin
nensteden?
En waar anders dan in Rome
mocht je een kort tijdje voor niks
met het openbaar vervoer (het
experiment liep op niets uit, want
iedereen pakte toch zijn Fiat cin-
quecento)
En dat hier en daar een vlieg
tuig te laat arrivieert, och ja, in
Italië leeft men niet om op de
klok te kijken. Onder Mussolini
liepen de treinen wél op tijd, of
dat zo'n pretje was.
Er is bijna geen land dat zo ge
makkelijk het slachtoffer dreigt
te worden van vooroordelen als
Italië. Men gniffelt over de maf
fiosi van Sicilië, maar vergeet de
creatieve technologie van Milaan
of Turijn.
Daar tussenin ligt in elk opzicht
Rome. Lees zelf maar.
ME Wanneer je, zoals ik, slechts drie dagen na de vreselijke luchtramp bij
het luchtramp kiest, moet je dan bang zijn? Je kunt enkel wat cynische grapjes
over de veiligheid van de maatschappij, die je vervoert. Per slot is 95% van alle
en veilig.
[ing naar Rome, via Milaan. Het vliegveld van die laatste stad is een veredeld
ersveld. En dan ben ik nog mild. Uitstappen voor de meeste reizigers; ze zijn
Allerlei lieden, waaronder veel mannen, die wij gastvrijheid verlenen voor werk
eer ook niet) gaan terug naar hun Gabriella's, Rosita's, bambini. Ze gaan terug
uis. Op vakantie. Ze zijn uitgelaten. Anderen zijn op doorreis en moeten drie
er wachten op het bijvullen van de tanks. Wachten, en om het kwartier verhui-
ar een andere ruimte.
Geeft U mij iets meer a.u.b.
Heeft u een scherp mes voor me?
Dit is taai, niet gaar
Dit heb ik niet besteld
Ober, ieder betaalt voor zich
De rekening klopt niet
Wilt u de directeur roepen?
Heeft u een strijkbout te leen?
Ik heb spit
Heeft u soms schone lakens?
Waar kan ik mijn afval laten?
Zinnen uit: "Wat en hoe" in het
Italiaans. Altijd fijn om bij je te
hebben.
Auto's toeteren om de haverklap en
soms kijk Je op, want het zou best
wel eens kunnen zijn dat er een ken
nis voorbij rijdt. Onzin.
Zondag
Zaterda gavo nd
de zaak zo 's avonds om
Je bent moe en voelt Je
hitte is erg benauwend en
Het begint van een week vol met
daverend plezier en steeds groter
wordend respect voor de Italianen,
drukke Italiaantjes heb je Aan de chaos raak Je makkelijk ge-
weinig te verwachten. Ze wend; Je doet er aan mee en vindt
de polders in Holland weer veel te
precies, als Je terugkomt.
De eerste non gezien sinds jaren.
De eerste ook, die gehuld is in een
kledij, die naar mijn idee alle
warmte aantrekt. Ze zit te wachten
en heeft haar blik naar boven ge
richt: ze bidt. Ik wil eerst ook naar
boven kijken, maar realiseer me dat
zoiets idioot zou zijn. Er gaat een
bepaalde ontroering door me heen
en ik snap niet hoe ze het bij deze
temperatuur kan uithouden.
Eindelijk, natuurlijk weer met de
nodige vertraging en inwendig tegen
sputteren, komt de bagage dan aan
zeilen. Vlug de auto in naar Rome.
Half uur rijden met vijf man in een
Fiat 127. Eén raampje kan maar voor
de helft open. Leuk, gezellig, knus op
elkaar. Toch een beproeving, die ik
mezelf nooit nog eens zie ondergaan.
Ondertussen zien we "iets" van Ro
me. Druk pratende mannen op ter
rassen, die nog volop zijn bezet Ik
zou er best bij willen gaan zitten.
Maar eerst onder de douche. De ho
telbaas, Fontanini, verontschuldigt
zich op alle mogelijke manieren.
Waarom weten we nog niet en we
vrezen dat er geen kamers meer vrij
zijn. Nee, er is geen bad bseohikbaar,
alleen een douche We hebben maar
niet geprobeerd de man duidelijk te
maken, dat een bad misschien meer
"luxe" zou zijn, maar toch wel min
der praktisch in zo'n klimaat. En met
een tevreden gezicht gaan we naar
oais nieuwe onderkomen. De douche
werkt.
Zaterdag
Rome, de Eeuwige Stad, waar dit
Jaar het Heilig Jaar schijnt te wor
den gevierd. Bruine paters: zwarte,
blauwe, witte en andere nonnen van
alle merken lopen elke dag te flane
ren in gesloten formaties. Naar mijn
idee hoeft het Jaar helemaal niet hei
lig te zijn. Ze komen toch wel. En
waarom niet? Vaticaanstad is en
blijft het bolwerk voor hen. Ze kun
nen er niet omheen. Ik trouwens ook
niet. Daarover straks.
Het verkeer is druk en driftig.
Maar ik heb in Nederland niemnad
gezien, die zo netjes, logisch en vrien
delijk rijdt als de gemiddelde Ita
liaan. Natuurlijk vertonen de meeste
auto's deuken (om bij het parkeren
een goede plaats te kunnen krijgen?)
en zien er erg stoffig uit. Maanden
niet gewassen. Als er maar benzine in
zit. Het wegenverkeersreglement be
staat hier alleen maar op papier, al
thans die indruk krijg ik. Degene,
die het eerst op het kruispunt is,
heeft voorrang. Het kan allemaal.
Op de laatste dag hoorde ik het vol
gende: "We hebben een wet en er
zijn verschillende mogelijkheden. Je
respecteert die wet, maar dan ben Je
geen Italiaan; Je overtreedt die wet,
óf Je weet dat die wet bestaat. Als je
weet dat die wet bestaat, moet Je hem
om de minuut overtreden. Dus, als
foto's: Paul
je het maar vriendelijk doet en goeie
voornemens hebt, dan loopt het alle
maal op rolletjes". Dit zei een advo
caat.
Heerlijk land, waar Je 's ochtends
niet weet of je 's avonds zal staken.
Ongetwijfeld een van de rijkste lan
den van de EG.
Intermezzo
Mag ik gekookte l.p.v. gebakken
De ontmoeting met de mensen, die
ons meteen beschouwen als hun bes
te vrienden, moet worden gevierd.
Met eten, wijn, veel fruit en schou
derbonken. Want de klopjes, die wij
gewoon zijn te geven, zijn te ver
waarlozen. In de koelte van de olean
derbomen wordt van allerlei aange
dragen. De ober is een terugkerende
gastarbeider uit de lage landen en
begint te stralen wanneer hij Ne
derlands hoort fluisteren. Hij geeft
iedereen een hand en begint vurig
over. ."Croif", die dan werkelijk de
beste was, is en zal blijven. Ws
hebben wèl wat gewonnen op de
souvenirmarkt. De voetbal schijnt
van de klomp te hebben gewonnen.
Het is trouwens een handige zet
van de man, want door zijn vrien
delijkheid en vele extraatjes ben je
wel verplicht een ruimere fooi te ge
ven, wetende dat de tengere Vinke-
vener je er nooit voor zal danken.
En wéér handen bij het afscheid.
"Dag", roept hij ons duidelijk na,
als we weer op de Viale Parioli lo
pen.
Omdat we niet allemaal in één auto
kunnen (er zijn wat mensen bijge
komen), moet er een taxi worden
gebeld. "Ha", denk ik, "lekker wild
de dood in. Rome en dan sterven".
Het is een ontgoocheling. De man
rijdt niet harder dan veertig. Maar
praat constant en met omgedraaid
hoofd tegen onze gastvrouw, die op
de achterbank zit. Een vluchtheu-
veltje wordt abrupt, maar sierlijk
vermeden.
kennismaking met dit
meteen raak: het toestel
tien minuten te laat. Tot ons
laar Nederland, de week
!en we dergelijke situaties
meemaken. Alles gebeurt
en nooit op tijd. Ik kan
niet begrijpen, hoe hun le-
ijk kan functioneren. Je ziet
ijk overal, de soldaten, met
ijk overal, de soldaten, met
Qi en goud.
!k opstijgen om Rome aan te
Hoe het kan weet ik
ar we komen geen tien,
Srtig minuten te laat aan.
weigerend verder te vlie-
dat toestel. Het piept en
m alle kanten, gêilijk een
het Romeins openbaar ver-
L lijkt of het nog warmer is
Milaan. Het hevig trans-
(gint onmiddellijk. Nergens
bekennen. Zeker al naar
ïe afhalers kunnen onge-
sehelpeti de bagage van de
land te halen. Op Schiphol
'iets niet moeten proberen.
is de rare situatie me
iom. want ik heb meer
meegenomen, dan de EG
Piazza di Spagna, Een van die vele mooie stukjes van Rome,
Vandaag Tivoli en Villa d'Este
bekeken. Niet omdat het moest,
maar omdat je in zo'n (eerste)
weekje toch iets wilt zien van wat er
allemaal aan waarde en schoonheid
is in de stad en erbuiten.
Zo'n veertig kilometer van Rome is
het te vinden: het Marken en Vo-
lendam van Italië. (Venetië is dui
delijk Amsterdam). Geen tulpen en
meer van dat soort, maar ontbijt
bordjes met Paulus de paus en de
goede voorganger Joannes erop. Een
handel in goedkoperig Romeins
mythologische beeldjes en friemel -
tjes. Zó lelijk en zó zoet, dat je niet
begrijpt dat mensen 't nog willen ko
pen.
Plotseling in onvervalst Limburgs
"Merie, waar is ons Sjeng"?. Gegil,
paniek, consternatie. Sjeng komt
vanuit een watermeloenenstandje
aangelopen, zijn mond nog vol en bij
gebrek aan éen mouw trekt hij een
forse zakdoek om één en ander te
drogen, inclusief voorhoofd en nek.
Een hevige discussie volgt. Enkele
autochtonen blijven verbaasd kjiken.
Jawel, in den vreemde zijn wij, dap
pere mensen, altijd goed voor een
meewarige blik. Zo hoort het name
lijk ook. Als Marco Polo op stap gaat,
kennen wij de aardappel nog niet
eens. Oh, edele hypocrisie, wat ben
ik blij dat ik met onze gastheer Frans
spreek en "dus" hoogharig voorbij
kan lopen, met de oortjes gespitst,
dat wel.
Villa d'Este 6taat bekend om de
werkelijk fantastische tuinen, wa
tervallen, trappen en fonteinen, die
eeuwen geleden zijn aangelegd. Wil
je er komen, dan moet Je eerst wat
gewelven door en Amerikanen opzij
duwen. En dan sta je er. In de hitte,
in de drukte en baldadig laat je via
je vinger een sierlijk waterstraaltje
van koers veranderen tot een juf
frouw begint te gillen. Wie het doet,
komen ze nooit te weten, want er zijn
meer dan duizend van die straaltjes
en de gemiddelde toerist heeft geen
richtingsgevoel. Zeker de Amerika
nen niet. It is Sunday when must be
Rome. We proberen te genieten,
maar het is te druk en na alle trap
pen te zijn opgeklommen en af gesuk
keld gaan we maar snel weer terug.
Maandag
Ik kwam hier eigenlijk om een
echte Italiaanse builoft mee te ma
ken. Het blijkt een superfeest te zijn,
een operette, een sprookje en een par
tij, waar iedereen menigmaal door
iedereen wordt afgezoend. Je moet er,
of je wilt of niet, dapper aan mee
doen. En vooral handkussen geven.
Oefening baart kunst, zodat het na
een stuntelig begin later feilloos ver
loopt. Vluchtig de hand beroeren, dat
is de beste manier. Alhoewel er vele
smakkende Giovanni's zijn, die er
zich niet aan storen.
Er wordt ook niet gehuild. Nee. er
wordt geschreid. Bruid en bruide
gom zijn het absolute middelpunt
van alle nichtjes, oudooms, een en
kele oma, maar vooral van tantes
(veel), broers en zusters. Een kerk
dienst vormt het daverend begin.
De priester houdt een monoloog
van maar liefst een half uur, rus
tig beginnend en op het eind de du
vel uitbannend. Een ware artiest.
Werkelijk hinderlijke fotografen (pa
parazzi) flitsen verplicht, geduren
de anderhalf uur, om de minuut,
ruim genomen.
En dan de receptie. Wanneer ieder
een binnen is. houdt het paar een
triomfantelijke intocht. Een verre
oom brult en alles wordt wakker.
Er volgt een klaterend applaus. En
dan.naar een zaal, waar moet wor
den gegeten. Een ellenlange tafel
met een mozaïek van voedsel staat
te wachten. Het is geen receptie
naar Nederlands voorbeeld. Het is
een complete familie-reünie. Plotse
ling stilte. De fotografen snellen toe
iedereen op de tenen trappend: man
en vrouw snijden de vier verdiepin
gen hoge bruidstaart aan. En weer
is er een oom, die hardop zijn te
vredenheid kenbaar moet maken en
weer komen de handen op elkaar.
De aanblik van de lege glazen, de
vertrekkende mensen, met hun
bruidsuikertje en de reeds oprui
mende obers is ronduit triest. Hoog
uit tien minuten na het aansnijden
van de gelukstaart. Het leven
gaat snel.
Maandagavond
Diner op straat, om elf uur. Zij,
die ons meenemen, staan erop ook
ons te "tracteren" op oud Rome.
Dat is: Trastervere. En mooi. en
gezellig en geweldig romantisch. Je
zou verwachten Corelli te horen.
Maar alleen de lokale bard speelt
zijn gitaar. Een soort Quartier La-
tin, maar dan soepeler en veel eer
lijker. Als we om één uur in de
ochtend de buik vol hebben, gaan
we "nog even" richting Collosseum
en Trevi-fontijn. Het eerste dwingt
stilte af. Zonder meer. Gigantisch,
zo'n hoop steen, maar erg mooi. En
het watertje, dat terugkeer garan
deert waimeer Je er een munt
in gooit, lijkt op een kermis. Hippp,
gekke, vreemde, zatte en ondefinieer
bare marmotjes hangen er rond. Af
gewisseld met een enkele toerist,
Villa d'Este: fantastische wa
tertjes en tuinen. Je kunt de we
reld en de niet-duroers van ach
ter de stralen van de fontein be
kijken. maar dat betekent wèl dat
je kletsnat weer tevoorschijn
komt. Och, je staat in ieder geval
op de foto.
net kunnen worden aangesloten, tot
ball-points met een zegenende paus
erop. Joannes XXIII, wel te ver
staan. Het uur van de grote waarheid
zien de H.H. handelaren liever niet.
Eén grote bende. Eén grote hypocrie
te zaak. De toerist wordt belangrijk
gemaakt, maar is een nietsnut, een
blinde mol, die zich laat verleiden
door een waanbeeld.
Ik koop de Volkskrant, (dat wel,
daar) en drink een biertje, om een
beetje tot rust te komen. Want de
Sixtijnse Kapel moet en zal ik zien.
Eindelijk wordt m'n dag weer goed.
Het is fabelachtig, wat Michelange
lo gemaakt heeft. De gids, die er
rapjes overheen wil lopen, verliezen
we moedwillig uit het oog. PJpt wordt
slenteren en intens genieten van de
schoonheid, als Je dit allemaal ziet.
arcale Basilica di San Piefro in Val
)W
I 4»
I».
want die praten harder en gooien
tenminste een door de eerder ge
noemde categorieën gewilde munt
in het water. Beleefd wordt ge
wacht tot ze weer zijn vertrokken om
vervolgens met een handige bezem
over de bodem te gaan vegen. Mis
schien weer een dag leven? Als dat
de dwang is om terug te keren neem
ik liever mijn lires maar mee terug
naar huis. Dat is een betere dwang.
Het zootje ongeregeld verlaten we
tevreden.
Dinsdag
Boodschappen doen in Rome is ver
moeiend. Je koopt niets, maar wil
wel alles zien.
Woensdag
Vaticaan. Verplicht nummer. Ze
ker tijdens het eerste bezoek. Eer
lijk: lelijk, kitsch, toeristische wan-
attractie. De St. Pieter is lelijk van
schoonheid. Dames in mini en heren
in korte broek mogen niet binnen.
Alleen ais ze een lange zwarte
plastic jas aantrekken. Een vuilnis
zak met een vermeende coupe. Alle
dwingende verboden om te fotogra
feren worden soepeitjes en onbegrij
pelijk in de wind geslagen. Geen en-
plasticjas aantrekken. Een vuilnis
zak met een vermeende coupe. Alle
dwingende verboden om te fotogra
feren worden soepeitjes en onbegrij
pelijk in de wind geslagen. Geen en
kele gids of bewaker, die er iets van
zegt of aan doet. Zo te zien heeft God
niets te vertellen over zijn .head
quarters". Dat laatste woord klinkt
zakelijk en koud. Ik bedoel het ook
als zodanig.
De Sint-Pieter, een filiaal van de
hemel? Bewaar me. Handelaars ver
kopen de meest onvoorstelbare rot
zooi. Van kleine St. Pietertjes van
roodkoper, die 's avonds op het licht-
Ik neem me voor om terug te ko
men. In de herfst, wanneer het iets
minder warm Is. En de Amerikanen,
die kennelijk tweeduizend Jaar cul
tuur moeten inhalen, verdwenen zijn.
Terugdenkend aan het Vaticaan
herinner ik me plotseling de passa-
geuit de bijbel. Mattheus zegt, toen er
handelaren in de tempel stonden, dat
Jezus ze eruit duvelde met de woor
den: „Mijn huis zal een bedehuis he
ten, maar gij maakt het tot een ro
vershol".
Ik denk aan de toeristische in
dustrie van het katholicisme. Het zou
de huidige paus positieve bekend
heid geven, indien hij eenzelfde soort
houding zou aannemen.
Vertrekdag. Weer terug naar de
depressies uit de Ierse Zee. Erg vroeg
in de ochtend worden we (op tijd I
door onze gastheer gehaald om de
laatste injectie cultuur en pracht
te krijgen, voor we de gammele
luchtbus weer instappen. Ostia, de
zee en weide omgeving. In die prille
ochtend zouden Je ogen nat kunnen
worden.
Schiphol
Het regent, natuurlijk. Alles is strak.
Zelfs na een dagje België moet dat
opvallen.
Nogmaals: teruggaan naar het
schone Rome is zeker.
Twee dagen later wordt een jumbo-
Jet door de verkeerde mensen mee
genomen. Er is sprake van dat de
passagiers, na eenmaal te zijn vrij
gelaten, via Rome naar huis terug
kunnen keren. Ik wens het ze vurig
toe. De Via Veneto heeft .Doneys",
om rustig en geamuseerd een Cam
pari te kunnen drinken.
Capisoe?
