REDDINGS-APOLLO OP
5 SEPT. NAAR SKYLAB
CIA ROOK TIJDIG LONT
IN AFFAIRE-WATERGATE
Astronauten gestrand in ruimtestation
GRIVAS STELT EISEN
VOOR VRIJLATING VAN
MINISTER VAKIS
Algemene staking
dreigt in Chili
Tegenslagen
in verleden
Bonn gaf toestemming
- om af te luisteren
Moord zit
Noren hoog
PAGINA 4
BUITENLAND
VRIJDAG 3 AUGUSTUS
HOUSTON Op Kaap Kennedy is men bezig, een
Apollo-capsule om te bouwen tot reddingsboot voor de
ruimte teneinde de drie astronauten Bean, Garriott en
Lousma uit het ruimtestation Skylab te gaan halen. Gister-
niddag bleek namelijk, dat de brandstof leidingen van de
stuurraketten van de Apollo, waarmee zij naar Skylab zijn
gevlogen en ook weer terug hadden moeten komen naar de
aarde, ernstige mankementen te vertonen. Men kan deze
Apollo derhalve niet zonder grote risico's gebruiken.
De reddings-apollo, die met twee man moet worden gelan
ceerd en met vijf man terugkomen, kan pas 5 september gereed
zijn, zodat het Sky lab-trio nog ruim een maand in de ruimte
moet blijven. In die tijd zal nog zoveel mogelijk van het weten
schappelijk programma worden afgewerkt.
De brandstof voorziening van één tussentijd zal nog eens worden na-
van de stuurraketjes van het dienst- gegaan, hoe ernstig de problemen met
compartiment van de Apollo gaf al de Apollo bij Skylab zijn. Mochten
direct na de lancering afgelopen
terdag moeilijkheden, op grond waar
van dit raketcomplex werd afgesloten.
Met de drie andere was de besturing
heel goed mogelijk.
Gistermiddag bleek uit signalen,
die in het vluchtleidingscentrum in
Houston werden geregistreerd, dat
ook een van de andere stuurraket
ten brandstof verloor. Het is voor het
eerst, dat zich dergelijke problemen
m-*t een Apollo voordoen. In Hous
ton vertrouwt men nu het gehele sys
teem van de betrokken Apollo niet
Aanvankelijk overwoog
drietal in Skylab opdracht te geven
onmiddellijke terugkeer in de
deze meevallen of mochten de
kementen hersteld kunnen worden,
dan kan alsnog de gehele missie wor
den voltooid en kan de laatste Apollo
weer worden teruggebracht in de oor
spronkelijke staat. Dan kan een der
de Skylab-plo'eg (veel later) alsnog
vertrekken.
Wordt de reddings-Apollo ge
stuurd, dan zal deze bemand wor
den door twee astronauten in plaats
van drie. Twee is het absolute mi
nimum dat voor besturing nodig is.
De astronauten die deze reddingstaak
op zich zullen nemen zijn al aan
gewezen: Gerald Carr en William
het Pogue. Het zijn beiden debutanten
in de ruimte.
De Apollo moet dan met vijf
kreupele Apollo die zij bij Skylab ter terugkomen. Een van de Skylab-
beschikking hebben, voordat zich nog astronauten kan de normale derde
plaats innemen. Door onder de drie
normale zetels zoveel mogelijk mate
riaal weg te laten (alle bagage etc.
die bij een normale vlucht meegaat)
buiten niets ontstaat voldoende ruimte om daar
nog twee stoelen voor de andere Sky-
lab-astronauten aan te brengen.
Het is voor het eerst, dat een der-
Satumus-lB-raket beschikbaar, gelijke operatie wordt uitgevoerd. Er
bekend is geworden, werd tot een an
dere oplossing besloten. Op Kaap Ken
medy zijn nog een Apollo-capsule
die gebruikt zouden worden
derde Skylab-bemanning. Deze wor
den nu ijlings in gereedheid gebracht
om de astronauten op te halen,
waarmee echter tevens de mogelijk
heid vervalt, om Skylab voor een
derde maal te bemannen.
Die reddings-Apollo kan pas op 5
is ook nog nooit
De astronauten Gerald P. Carr
(links) en William P. Pogue, die
begin september met een omge
bouwde Apollo naar Skylab gaan
om hun gestrande collega's op te
halen. Zij zouden deel hébben uit
gemaakt van de derde Skylab-
ploeg, die volgens de plannen in
november had moeten vertrekken.
Het derde lid van deze ploeg was
Edward G. Gibson, die nu naar
alle waarschijnlijkheid geen ruim-
tevlucht zal maken, omdat na
Skylab voorlopig aan bemande
vluchten alleen de Russisch-Ame-
rikaanse vlucht van 1975 op het
programma staat. Daarvoor zijn
De tegenslag van de tweede Skylab-bemanning is lang niet de
eerste in de bemande ruimtevaart, al zal deze pech vermoedelijk
wel leiden tot de eerste reddingsoperatie in de ruimte. Afgezien van
kleinere problemen, die zich bij elke vlucht voordoen, hebben de
Amerikanen en de Russen elk viermaal een ernstige klap te verdu
ren gekregen.
Het eerste ernstige ongeluk deed zich voor met de Gemini-8 op
17 maart 1066. Armstrong en Scott moesten toen na een vlucht van
10 uur en 43 minuten een noodlanding in de Pacific maken omdat
hun ruimtecapsule door het foutieve werken van een stuurraketje
ging tollen en later maar nauwelijks kon worden gestabiliseerd.
Op 27 januari 1967 kwamen de Amerikaanse astronauten Gris-
som, White en Chaffee om het leven bij een brand tijdens de gene
rale repetitie voor de eerste bemande Apollo-vlucht. Deze ramp ver
traagde het Amerikaanse maanprogramma aanzienlijk omdat de
Apollo-capsules geheel gereconstrueerd moesten worden.
Drie maanden later, op 24 april 1967 trof de eerste (bekende) ramp
de Russische bemande ruimtevaart. De kosmonaut Komarov kwam
om het leven toen hij stabilisatie-moeilijkheden had in de eerste
Sojoez capsule, voortijdig naar de aarde terugkeerde en daar te
pletter sloeg bij Orenburg in de Oeral.
Op weg voor de derde maanlanding ontplofte een zuurstoftank in
het dienstcompartiment van de Apollo-13 op 14 april 1970. De ener
gievoorziening viel uit en de vlucht moest zo snel mogelijk worden
beëindigd. De astronauten Lovell, Swigert en Haise moesten de
maanlander als "reddingsboot'» gebruiken om in het leven te blijven
tijdens de terugkeer naar de aarde. De Apollo landde behouden in
de Stille Oceaan.
Daarna was het weer de beurt aan de Russen voor ernstige tegen
slagen. Vier dagen na de lancering van het eerste ruimtestation
van het type Saljoet moesten Sjatalow, Jelissejew en Roekawisjni-
kow op 24 april 1971 een noodlanding maken met de Sojoez-10 in
Kazakstan.
Zes weken later werd de Saljoet opnieuw bemand, nu door Dobro-
wolski, Patsajew en Volkow, die na een recordvlucht van 23 dagen
op 30 juni 1971 om het leven kwamen bij de terugkeer in de atmos
feer, vermoedelijk door een lek in een van de luiken.
In april van dit jaar probeerde Rusland met de Saljoet-2 enkele
weken eerder een ruimtestation te hebben dan het Amerikaanse
Skylab. Het mislukte, want de Saljoet viel enkele dagen later uit
elkaar nog voordat de eerste bemanning er heen was gezonden.
Nu hebben de Amerikanen hun vierde ernstige tegenslag.
September worden gelanceerd. In de in uiterste nood worden geprobeerd.
Zouden zich moeilijkheden in Sky- aniere astronauten aangewezen.
lab voordoen voordat de reddings-
Apolio gereed is, dan kunnen de Sky-
lab-astronauten toch nog proberen
met de wrakke Apollo terug te ko
men, waarmee zij naar de ruimte
zijn vertrokken. Maar dit zal alleen
SANTIAGO DE CHILE (AP) De zuiden ervan; de ontploffing van
staking van 50.000 vrachtwagens- enkele staven dynamiet buiten het
chauffeurs dreigde gisteren te esca- gastenverblijf van het ministerie v.
leren tot een algemene staking tegen buitenlandse zaken.
(Door Ewout Janse)
BONN De Amerikaanse mili
taire autoriteiten die 'telefoongesprek
ken op het Westduitse telefoonnet
veiligheidsdienst niet op eigen houtje
Duitse telefoongesprekken heeft af
getapt.
NICOSIA De voor aansluiting nen die om politieke redenen in voor
van Cyprus bij Griekenland ijve- arrest zitten.
rende generaal Georgios Grivas heeft 5. herstel in hun functie van onlangs
via een proclamatie aan aartsbis- ontslagen politiefunctionarissen en
schop/president Makarios bevestigd bepaalde ambtenaren,
dat de vorige week ontvoerde Cypri
sche minister van Justitie Christos Li de proclamatie die behalve aan
Vakis zich in zijn macht bevindt. Makarios ook aan de regering in Ni
cosia was gericht betreurt Grivas het
Grivas noemt vijf voorwaarden dat hij zijn toevlucht tot een mid-
voor de vrijlating van Vakis: del als ontvoering heeft moeten
1. politieke vrijheden voor de Griek-
hebben afgeluisterd, hadden daartoe heidsdienaten in de Bondsrepubliek ul^Utina
toestemming van minister Genscher verboden, maar na bijzondere toe- Kunnen
van Binnenlandse Zaken
ciaie parlementaire conitrolecommis-
i spe- stemming
minister van Bin-
Deze mededeling is gisteren door
de regering in Bonn gedaan na een
onderzoek van enkele dagen dooreen WÊ
staatssecretarissen bestaande stemming kan "worden verleend "als
nenlandse Zaken
taire commissie kunnen de Ameri
kaanse, Britse en Franse militaire
autoriteiten toestemming krijgen ^hap
gesprekken af te luisteren. Die toe- 3 beperking
Hij zei de minister te zullen
vrijlaten zodra aan zijn eisen is vol
daan. Grivas zal dan ook de acties
van de ondergrondse „EOKA" -be-
hun wensen op nationaal gebied en weging laten beëindigen en zich aan
regeling van het vraagstuk-Cy- de wil van het volk onderwerpen. In
Cyprioten opdat zdj vrij en zonder
geven i
hetbewind vaai president Salvador
Allende.
Woensdag reeds sloten arbeiders
van het waterleidingbedrijf in San
tiago zich b(j de staking aan en vak
bondsleiders van het openbaar ver
voer dreigden hetzelfde te doen ten
zij de regering haar onderminister
van vervoer, Jaime Faivovich, zou
ontslaan.
Faivovich, socialist en Allendc's
stakingsbreker bij uitstek, was de
man die dinsdag 100 vrachtwagens
van stakende chauffeurs verbeurd
verklaarde. Bij de rellen die op dit
besluitv olgden werden verschillende
mensen doodgeschoten.
De regering heeft mededeling ge
daan over meer dan 100 terreurda
den die dinsdag en woensdag plaats
hadden. Enkele voorbeelden: een
overval van boze automobilisten op
commissie. De woordvoerder van de
regering zei, dat zorgvuldige conitrole, de veiligheid
ook door de posterijen, heeft uitge
wezen dat de Amerikaanse militaire
pn6 S'HSSr. prus die zonder instemming van het het andere geval zet hij de strijd
volk onmogelijk is. voort en zijn de gevolgen voor de
Verkiezingen voor het president- verantwoordelijkheid van Makarios.
Deze heeft zich tot dusver nog niet
de macht van pre- over de proclamatie van Grivas uit-
trpoTAnrih sident Makarios tot of de kerk of de gelaten, doch eerder verklaarde hij in
staat' Nicosia reeds dat hij niet van plan
oe^eameerae strijd- 4. Algehele amnestie voor politieke is voorwaarden voor de vrijlating van
vrijlating van dege- de minister te accepteren.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON De directeur
en onder-directeur van de buiten-
^mp^'atioT datdë gerantsoe- landse veiUgheidsdienst (CIA) ge
neerde benzine uitsluitend aan di- *-- -
plomaten leverde, dynamietaansla-
gen op een benzinepijpleiding
Biljetten
noorden van de hoofdstad en op een
spoorwegbaanvak 250 kilometer ten
Burger-regering
in Roeanda
tuigden hoe het Witte Huls gepro
beerd had zich na de inbraak bij
de Democraten achter de CIA te
verschuilen. Ex-directeur Richard
Helms, nu ambassadeur in Iran,
begon echter tijdig lont te ruiken
en gelaste zijn staf zich volledig
te distancieren van de vage sug- ZITdetdl™ ch^ife via
gesteies van het Witte Huis. Aldus
bleek gisteren uit de verdere ver
horen door de Watergate-senaats-
commissde.
Wat het Witte Huls op dat tijdstip
wel, maar Helms en Walters niet wis
ten, was dat 100 dollar-biljetten die
bij de inbrekers waren gevonden,
door speurwerk van de FBI herleid
waren naar een cheque die bedoeld
was als een bijdrage aan de verkie
zingscampagne van president Nixon,
advo
caat in Mexico was geïncasseerd en
in andere vorm naar Washington
wimpelen. „Het was duidelijk," ver
klaarde Helms, „dat het Witte Huis
een paar balletjes begon op te gooien',
gooien".
Waarom wilde het Witte Huis da»
niet Helms de contact- gesteld. Cushman werd in Ju-
Walters
man was op de CIA? Omdat Helms
door president Johnson werd
steld, en Walters door president Ni
xon. Hij verwachtte dus blijkbaar,
dat Walters daarom wat "gevoeli-
zijn voor verzoeken van
OSLO (AP) De Noorse regering
komt vandaag bijeen ter bespreking
van de eerste politieke moord die hel
land sinds de tweede wereldoorlog
heeft meegemaakt en de implicaties
die deze zaak heeft voor de Israë
lisch-Noorse betrekkingen.
Staatssecretaris Per Hoeybraatei
van het kabinet van de premier ver
klaarde dat minister van buitenland
6e zaken Dagfinn Vaarvik tijden
deze vergadering het voltallige kabi
net verslag zal uitbrengen over
moordzaak van Lillehammer.
Vaarvik neemt tijdens de vakantii
van premier Lars Korvald dien
funkties waar.
Hoeybraaten wilde zich niet uitla
ten over berichten ais zou het kabine
u_ mogelijk besluiten de veiligheids
aangesteld. Cushman werd in ju- toonruimte wilde hebben in New York a®ent van de Israëlische ambassade,
li 1971 opgebeld door John Ehrlich- vond Helms het welletjes worden en ^igal Eyal, uit te wijzen vanwege
Geheimzinnig
In de middag verscheen generaal
Robert Cushman, toen een van de
3 topfiguren in de CIA nu de com
mandant van het korps mariniers.
Cushman was ook door Nixon
analyseren van de persoonlijkheden
van buitenlandse staatshoofden en
politici
Toen Hunts verzoeken aan de CIA
bleven doorgaan en hij tenslotte om
de overplaatsing van een CIA-secre
taresse uit Parijs vroeg, en een kan-
gaf opdracht geen medewerking ziIn aandeel in de moordzaak.
Hunts gesprek met Cushman, dat o hoogte.
te verlenen. Cushman stelde
John Ehrlichman daarvan op de
het Witte Huls. hoe vaag ook ge- der ™r °een werd gevoerd, maar
zonder diens medeweten door Cush-
op de band werd opgenomen,
steld.
Waarom probeerde het Witte Huis
behelsde een verzoek
Verwarring
werd overgebracht en tenslotte belan- z^cil achter de CIA te verschuilen? medewerking voor
de op de bankrekening
Omdat de CIA, als het de verant-
PARIJS De nieuwe regering nissen toont
Een reconstructie van de gebeurte- langstelling van het Witte Huis 1
de gearresteerde inbrekers. De be- woordelijkheid voor de inbraak op iemand moest
interview dat hij (Hunt)
Een opmerkelijk detail was de ver-
met wa,rring van Cushman over wie hem
die*' echter had opgebeld met het verzoek
De Noorse kranten hebben geschre
ven dat Eyal's uitwijzing als persona
non grata onvermijdelijk scheen, na
dat twee leden van een Israëlisch!
contra-terreurgroep die op 21 Juli in
Lillehammer een Marokkaanse kel
ner doodgeschoten in zijn huls wer-
Maar de woordvoerder van buiten-
hoofd van de binnenlandse veilig
heidsdienst (FBI), Patrick Gray speelden in de inbraak.
het centraal-Afrikaanse Roean 22 J1"1*. vijf dagen na de fatale in
da, die na een militaire staatsgreep braak, het toenmalige waarnemende
is gevormd, bestaat hoofdzakelijk uit
burgers, zo is uit kringen van Roean-
dese diplomaten vernomen. De re
gering telt slechts vier militairen, on
der wie de leider van de staats
greep, generaal Habyalimana, die nu
president, premier, minister van De
fensie en voorzitter van het comité
dat Helms al op zogenaamde Mexicaanse activiteiten
niet mocht weten dat' hij Howard Hunt helPen. Zowel de bandopna- landse zaken Torlelv Anda vee-klaar.
Hunts gesprek met Cushman, dat on-
inlichtte dat de CIA op geen enkele
manier betrokken was bij de in
braak. Helms deed dit, omdat de FBI
een onderzoek was begonnen en om
dat twee voormalige top-employé's
van de CIA (Howard Hunt en James
de vrede en nationale eenheid McCord) werden gearresteerd met
vier uitgeweken Cubanen, die in
owwivan dat gesprek met Hunt, als de de woensdag dat er nog een aantal
de CIA, was dus in werkelijkheid houdingsplicht, zodat de Waterga- stemming, en Hunt kreeg vervolgens stenografische notities van een sec- aspekten van de zaak diende te wor
u-,jJ— to-affo,ro apparaatje dat ^taresse de volgende dag, tonen ech- den opgehelderd en zinspeelde erop
- -• - dat de Noorse regering niet op korte
termijn tegen Eyal zou optreden.
pruik,
CIA-onder-directeur Walters stel
de zich diezelfde dag nog in verbin
ding het FBI-hoofd Gray, en kon
alleen maar bevestigen wat Gray al
wist, namelijk dat de CIA niets ts
maken had met de Watergate-in-
te-affaire daarmee voorgoed in de
doofpot zou zijn verdwenen, en om
dat de CIA niet verplicht was open
baar te maken hoe het zijn gehei
me fondsen aanwendde, zodat dus attributen
ook niet aangetoond zou kunnen
worden dat er zwijggeld werd e-
taald.
iemands stemgeluid kan veranderen
en valse identiteitspapieren. Het is
nog steeds niet bekend waar deze
werden gebruikt.
Al eerder had Hunt
fototoestel verborgen in
dat hij in Juli verleden Jaar
inderdaad Ehrlichman noemde.
Maar toen hij door Ehrlichman in
januari dit Jaar werd opgebeld, toen
de CIA 'n het Watergateschandaal al het Wit-
tabaks- te Huis bereikt had. bleek Cushman
zak gekregen, en een bandopname- plotseling aan het twijfelen, omdat
CIA-directeur Richard Helms, apparaat dat er uit zag als een Ehrlichman hem zei dat hij op
De acht burger-ministers zijn voor
namelijk Jonge technocraten, slechts
een van hen maakte ook deel uit van
ie „oude" garde van de afgezette pre
sident Kayibanda. De militairen heb-
aen aangekondigd dat ze niet zelf
ie macht willen behouden en tezij
ner tijd zullen terugkeren naar een
iemocratisch parlementair stelsel.
CIA-verband 'n rol hadden gespeeld John Dean. Het
braak. Vijf dagen later werd Walters werd na de verkiezingen op het Wit- schrijfmachine. Het fototoestel werd bewuste dag van het telefoongesprek
opgebeld door Witte Huis-advocaat te Huis ontboden. President Nixon
de mislukte Varkensbaai-invasie.
Niettemin werd Helms kort daarna
met zijn onderdirecteur generaal
Vernon Walters op het Witte Huis
ontboden voor een bijeenkomst met
vertelde hem toen dat hij besloten
in zijn regering, en dat hij
drie gesprekken op achtereenvolgen- had veranderingen aan te brengen niel EUsberg. Ook verleende de CIA
Fondsen
buiten Washington was
Cushman bracht daarop een veran
dering aan in een memorandum over
(achteraf had directeur Helms daar dat gesprek, vernietigde het eerste.
directeur voor de CIA wil- spijt van), zijn medewerking
liet Ehrlichmans
Walters wilde, was
de benoemen. Helms was te beleefd het samenstellen van een "psychia- weg. Op de senaatscommissiezitting
Nixons topmedewerkers John Ehr- dat de CIA zijn geheime fondsen 2
lichman en Bob Haldeman. Halde
man suggereerde vagelijk dat het
onderzoek van de FBI een geheime
operatie van de CIA in Mexico kon
compromitteren, en gaf Walters op
dracht deze kwestie met FBI-hoofd
gebruiken, om de advocaten en de ge
te bevestigen dat Nixon hem
weg wilde werken, maar senator Her
man Talmadge van de Watergate-
zinnen van de gearresteerde inbrekers commissie merkte puntig op .dat
te betalen, en eventueel losgeld te be- neer de president een dergelijk plan
talen. Over zwijggeld werd natuur naar voren bracht, men dan niet
lijk niet gesproken. Walters rappor- kon vragen of men weggewerkt werd.
teerde deze gesprekken aan Helms, Helms lachte alleen maar.
trisch profiel" van Ellsberg, op ver- bevestigde hij echter er niet zeker
zoek van het Witte Huis. van te zijn dat het Ehrlichman was
geweest. Er moet dus vanuit worden
Het was de eerste keer volgens gegaan dat Ehrlichman in Januari al
Cushman, dat deze techniek werd probeerde zijn eigen voetsporen in
t Amerikanen. Hij het toen steeds omvangrijker wor-
zei, en Helms bevestigde dit, dat de
ze methode werd gebruikt bij het
dende Watergateschandaal weg te
Losgeld geeist De ontvoerders
van de 16-jarige Paul Getty-ITl dia 1
In Rome in de nacht van 9 op 10
Juli is verdwenen, eisen een losgeld1
van 10 miljard lire (41 miljoen gul
den) van Pauls moeder Gail Getty.
Naar de advocaat van de familia
gisteren meedeelde zijn mevrouw s
Getty en haar ex-echtgenoot Paul fl
Getty II niet in staat een dergelijke 11
som op te brengen na de weigering
van grootvader Getty losgeld te be
talen. Er is een tegenvoorstel ge
daan maar dat is door de ontvoer
ders afgewezen. In Rome gelooft men
nog steeds niet in een echte ont
voering. Men houdt erop dat Paul
III is ondergedoken en zeil geld
wil hebben.
