Exotische dieren beter
tegen het vuil in het
bestand
Rijnwater
Inheemse fauna West-Europa's grootste riool sterft
uit
BESLISSENDE
FASE VOOR
CAMBODJA
Referendum n schande
Cardin:
mode
vermoord
De jeans hebben de
in vogelvlucht in vogelvlucht
BUITENLAND
ZATERDAG 28 JULI 191H
BONN De Rijn ontwikkelt zich steeds meer tot een buitenissig aquarium. Dat ligt
niet aan bijzonder gunstige levensomstandigheden, maar juist aan het tegendeel. Door de
toenemende vervuiling, verzilting en zuurstofarmoede van West-Europa's grootste riool
sterft de inheemse fauna uit. Bij de ongewervelde dieren wordt haar plaats steeds inge
nomen door immigranten die zich aan het barre milieu beter aanpassen dan de ocr-
spro nkelijke rivierbewoners
In de rivier de Saar zijn de
afgelopen dagen duizenden vis
sen dood komen bovendrijven.
Aanvankelijk meende men dat
gebrek aan zuurstof in het wa
ter de oorzaak van de grote
vissterfte was, maar inmiddels
is gebleken dat gistend vruch-
tesap de vissen heeft gedood.
Een tankwagen met 20.000 li
ter druivesap uit Noord-Afrika
was met enkele dagen vertra
ging bij een fabriek in Sarreu-
nion aangekomen. Daar bleek
dat de inhoud was gaan gisten.
De fabriek kon de druivesap
niet verder verwerken en de be
palingen verbieden verkoop voor
ander gebruik. Het druivesap
is tenslotte in de rivier geloosd
en heeft de dood van de vissen
veroorzaakt.
Zestig jaar geleden was de Rijn beiders" uit verre landen wordt
nog bevolkt met 82 soorten onge- overgenomen,
wervelde dieren, in 1957 was he
nog precies de helft en twee ja a
geleden bleek het tot 26 ingekrom- kolkwormen (dugesia tigrina)
pen. En het einde is nog niet in vormen met hun zestien soorten nu
zicht: als de kerncentrales langs de al bijna 25 procent van het totale
Rijn in gebruik worden gesteld en bestand aan ongewervelden en naar
Mainzer universiteit. Hij heeft een Naarmate de levensomstandigheden
onderzoek ingesteld
loop van de makrofauna in de Bo
ven- en Midden-Rijn en is tot de
slotsom gekomen dat voorzover
oorspronkelijke bewoners
onverdraaglijker worden, dienen de
nieuwe soorten zich talrijker aan.
Prof. Kinzelbach stelt vast, dat die
nog van „natuurlijke" elfreiniging nieuwelingen zich
de manier
waarop zij de Rijn bereiken in drie
groepen laten verdelen. Eén is via
de scheepvaartwegen uit het zuid
westen gekomen, een tweede is Rijn-
opwaarts getrokken met behulp
van schepen uit het noorden. Een
derde groep is op kunstmatige wijze
in deze contreien gebracht.
Worm en kreeft
De gevlekte draaikolkworm bijvoor
beeld is met aquariumplanten bin
nengevoerd en is vervolgens ook in
Nederland. Frankrijk en België le
vensvatbaar gebleken. De Ameri
kaanse rivierkreeft is tachtig Jaar
geleden in Frankrijk uitgezet en
heeft zich vandaar langs de Moezel
naar de Rijn uitgebreid. De Chinese
wolhandkrab trekt ieder voorjaar iijkheidszin te
Terwijl Europa lijdt onder een bar en boos klimaat met volop regen, verdort de aarde in Niger
door de enorme droogte. Kapitein J. A. Bol uit Ontario wijst een scheur aan met een diepte van
niet minder dan 45 centimeter.
uitbreiding. Beter een rivier vol
exotisch leven dan dood water - zo
luidt de opvatting van Kinzelbach.
„Inplaats van zich zonder werke-
de Rijndelta de rivier op
keert vanaf augustus naar Neder
land terug.
De vraag rijst of dit vreemdelin
genlegioen misschien zulke nuttige
diensten voor de waterhuishouding
bewijst dat het wenselijk is het
korps een handje te helpen bij zijn
noodzakelijke
door kernreactoren,
een aantal diersoorten in te schake
len, die tegen de toenemende
warmte van het water bestand
is", betoogt hij.
Het lijkt een aantrekkelijke gedach
te. Maar tegen deze opvatting
Radio-activiteit
te stellen tegen Daarbij wijzen zij vooral op de mo-
energiewinning gelijkheid, dat zich in die geharde
het zinvoller fauna de toenemende radio-activi
teit zou kunnen ophopen, die door
de kerncentrales in het water wordt
gebracht.
Op den duur zou dat ook ophoping
van radio-activiteit in rivierslijk en
de oevers betekenen en gevaar
Heath en de
vakbeweging:
moeizame
samenwerking
de vakzoöloog hebben zich in de voor de drinkwatervoorziening ople-
Executie Mika Muhlaba, een in
april wegens moord op een politie
bondsrepubliek al stemmen verhe-
milieu-deskundigen, die be
ducht zijn voor zo'n langgerekt
Als die voorspelling juist
blijft er toch niets anders over dan
de sombere conclusie, dat een dode
veroordeelde Afrikaan, is giste- aquarium tussen Basel en Rotter- rivier verkieslijk is boven
dam. Huil vraag: zijn wij ook maar
Na "Zomerzotheid" heeft de KRO nu een ander boek van
Cissy Marxveldt op de band gezet en zal zondag en maandag
het verhaal uitzenden. Het speelt in de twintiger jaren. Op
de foto de hoofdrolspeelster Joke Mittelmeijer.
de Rhode-
rische hoofdstad Salisbury opge
hangen.
Handtas Een Amerikaanse fa
briek heeft een damestas gemaakt,
die in geval van nood als een soort
sirene kan wenken. Als de draagster
van de tas zich op één of andere ma
nier bedreigd voelt, kan ze een hen- z id
deltje overhalen, waarna de tas gaat Athene zes leiders
.loeien'. De prijs ervan is ongeveer f
38 dollar.
ongewervelde immigranten het
PHNOM PENH Nu de oorlog j
Cambodja heviger is geworden hei
ben zowel militairen als burge
steeds grotere druk te ondergaan fc
het naderen van communistisc:
guerrillastrijders van de hoofdsti
Phnom Penh. Het punt is nu berei
waarop het leger, dat eens voor i
netelige taak stond geestdriftige Ja
gens van twaalf jaar af te wijzen, g
dwongen is de dienstplicht in te vc
ren en dagelijks achter desertei
aan te gaan.
De troepen staan tegenover ong
veer 45.000 Cambodjaanse guerrili
strijders, opgeleid en gesteund do
naar schatting 23.000 Noordviet®
mezen in gebieden achter het froi
De opstandelingen doen voortdure;
aanvallen op de zes grote hoofd*
gen van het land, de alleen do
Amerikaanse bombardementen zot
open gehouden kunnen worden <j
de hoofdstad van voedsel kan wi
den voorzien.
Westelijke diplomaten zeggen d
Phnom Penh in de drie Jaar ou
oorlog nog nooit zo ernstig is b -
dreigd. Zelfs in april en mei, toen
guerrillastrijders naar de stad scl
nen op te rukken, was het niet zo e
Aan de regeringszijde worden el J
week 800 doden en gewonden get
en elke dag lijkt het gebied waar
regering nog gezag over heeft kl
ner te zijn geworden.
Nu de hoofdwegen eljn afgesi
den kunnen de reservetroepen
Phnom Penh niet naar de geïsole
de provincies, die zelf maar moet
zien hoe zij aan de aanvallen van
communisten het hoofd bieden. 1
Cambodjaanse opperbevel wijt i
slechter worden van de militaire
tuatie in de afgelopen maand a
dit gebrek aan mobiliteit. Bevelv< A
rende officieren zeggen dat de tnfl
pen door gebrek aan plaatselijke i
litie aan bepaalde gebieden vast
pend blijven' terwijl zij veel be
zouden kunnen worden gebruikt v
herovering van verloren streken,
klagen erover dat de dorpelir
hen liever zien verdwijnen. Die ei}|
dat zij ofwel permanent in het
blijven, of helemaal weggaan,
zij van oorlogsgeweld verscho<j|
blijven. De Cambodjaanse aut<
ten doen een laatste poging o
te verbeteren, door opleiding
litie-eenheden die hun eigen darjM
moeten beschermen en daardoor
militairen vrfj kunnen maken
een positievere bijdrage.
Amerikaanse functionarisf
steunen de vorming van dorp
gertjes, zoals in Zuid-Vietnam,
menen dat de communisten teri_
hebben kunnen winnen omdat I"
Cambodjaanse leger te klein is.
hebben sterk aangedrongen op
van vuile werk moeten doen.
vakverbond hebben Plicht
gisteren besloten tezamen te probe- sen 18
ren de inflatie terug te dringen en de leger bijna dubbel zo groot iru
economische expansie van Engeland bet ongeveer 150.000 manschappen,
te verzekeren. Dit heeft de minister
van Financiën, Anthony Barber, ver
klaard na besprekingen tussen leden
van de regering en een afvaardiging
van het TUC.
Op een gezamenlijke persconferen
tie verklaarden Barber
het vroe- Dimitrios Papaspyrou
in Grie- dis. De volksstemming, aldus Zigdis,
„stelt de meeste naakte vorm van
een dictatoriale tyrannie ten toon.
Het resultaat van de stembus zal een
Massamoord De afgrijselijke
macabere massaslachtingen in bI
roendi zijn beschamend voor de Ai
kaanse waardigheid, schreef de Dj
Feather Times in Nigerië gisteren. De k
(TUC) echter dat zij geen overeen- vindt dat het tijd wordt dat de
John Zig- stemming hadden bereikt over de ganisatie voor Afrikaanse Eenh
kenland hebben gisteren op een pers
conferentie gezegd dat de regering
de resultaten van de morgen te hou
den volksstemming (over het ai dan schande zijn.
niet aanvaarden van de republiek) Wat voor resultaten
zal gaan vervalsen.
Eén der sprekers zei dat de stem
ming „frauduleus" zal zijn en een
tweede dat zij „een schande voor
Griekenland" betekent.
De zes mannen waren oud-premier leiden
Panayotis Canellopoulos en de vijf moreel
oud-ministers Panayotis Papaügou-
ras, George Rallis, George Mavros,
de vakbeweging voor een gaat bemiddelen,
terugkeer naar een vrije loonvorming
in de derde fase van het anti-infla-
tieprogram van de regering. Deze
fase begint eind oktober als de beper-
ook bekend kende loon- en prijsmaatregelen van
zullen worden gemaakt, aldus Ca- de tweede fase eindigen.
Premier Heath had de vakbonden
gevraagd om hun steun voor vrij
willige beperkingen zowel op het
loon- als op het prijsgebied. Barber
en Feather verzekerden echter dat
het overleg niet is vastgelopen en
dat het over ongeveer drie weken zal
worden voortgezet.
nellopoulos, „vele duizenden Grieken
zullen weten dat het een vervalsing
is, en het regime en het leger ook"
Die grote leugen" zal het begin in
de vernietiging van het
het regime, „dat zal gaan
beginnen aan het doorsnijden van de
eigen keel", aldus Panellopoulos.
Neergeknald De voornaam
militair die aan president
Chili was toegevoegd, kapil
Arturo Araya, is gistermori v
vermoord. Hij werd neergeknald 1
wijl hij op het achterbalkan
zijn woning stond.
Graan België, Frankrijk
Duitsland moeten een deel van
graan ter beschikking stellen
Italië, zo heeft de Europese Cd t(
Ai>
(door Jos Hagers)
n Italiaanse
niet in ge-
de komende winter
opzienbarende nieuwtjes te beden
ken. De creaties, die zij de afgelopen
twee weken lieten showen, waren op
de filmsterren en de deftige dames
van de jaren vijftig geïnspireerd. Dat
allemaal als reactie op het geweldige
succes van de spijkerbroeken.
„De jeans hebben de mode ver
moord", zei Pierre Cardin toen ik
hem vroeg waarom hij weer dure
couture-jurkjes liet showen, terwijl
hij twee Jaar geleden besloten had
om voortaan alleen nog confec-
tiekleding te ontwerpen. Cardin
keerde met collega Yves Saint Lau
rent terug naar de haute couture
in de hoop 's werelds grootste con
fectiefabrieken daardoor aan te spo
ren om in plaats van T-shirts en
spijkerpakken weer mooie klassieke
kleren te gaan maken.
Louis Feraud, Torrente en Jean
Patou zorgden voor de terugkeer van
de midi-mantels, maar zij hadden er
geen succes mee. Dat is wel een dui
delijk bewijs dat vrouwen en confec-
tiefabrikanten zich tegenwoordig
niet meer de wet voor laten schrij
ven. Het is trouwens ook de vraag
of modeminnaressen wel bereid zijn
om de komende maanden in plaats
van praktische pantaloncombinaties
en kleurige Jurkjes ineens saaie man
telpakjes en nietszeggende japonnen
in weinig flatterende kleuren te gaan
dragen. De Franse en Italiaanse cou
turiers, die 25 jaar geleden de vrou
wen er nog toe konden brengen om
haar hele garderobe te veranderen,
moeten nu maar afwachten of hun
klassieke mode een succes wordt.
Op de foto een loden Jas van
„Het oude bewind was corrupt en
ondoelmatig," verklaarde de nieuwe
leider van Afghanistan, generaal
Sardar Mohammed Daoed Chan, na
dat hij tien dagen geleden een einde
had gemaakt aan het 41-Jarig ko
ningschap van zijn neef en zwager,
Mohammed Zahir Sjah. Daoed had
wel een geschikt ogenblik voor zijr
staatsgreep uitgekozen: de 58-Jarige
koning vertoefde Juist met vakantie
in Italië. Over het aantal slachtoffers
van de omwenteling lopen de menin
gen uiteen: sommige berichten spre
ken over enige tientallen, andere over
verscheidene honderden doden. Hoe
dit zij: sindsdien is het rustig in de
hoofdstad Kaboel na de verandering
van het koninkrijk in een republiek;
wel is het de vraag, of in het bij
zonder de nomadenstammen (die drie
van de vijftien miljoen inwoners om
vatten) alsnog met de vorming van
een republiek akkoord zullen gaan.
Geografisch maakt Afghanistan deel
uit van het Perzische hoogland en
strategisch vormt het een bufferstaat
tussen India en de Sow jet-Unie. Aan
schilderachtige taferelen is er geen
gebrek, maar die schilderachtigheid
gaat helaas gepaard met een grote
mate van armoede en gebrek aan
ontwikkeling: het analfabetisme be
loopt nog altijd 90 procent. Nu is een
deel van dat gemis aan ontwikkeling
een gevolg van de natuurlijke om
standigheden, in de vorm van uitge
breide woestijnen en de rotsachtige
bodem- Maar toch zijn ook de feoda
le verhoudingen steeds weer een rem
geweest, die brede lagen der bevol
king afhield van ontplooiing. Van re
geringswege is wel geprobeerd de so
ciale structuur te moderniseren en
bepaalde belemmerende gewoonten
af te schaffen. Een halve eeuw gele
den poogde de toenmalige Koning
Amanoellah Chan de sluier van de
vrouwen en de fez van
te schaffen, maar een opstand van
de mohammedaanse geestelijkheid
tegen "dit duivelse plan" noopte hem
in 1928 te vluchten en afstand te
doen van de troon. Ook de economi
sche vooruitgang, door grote bevloei
ingswerken ter vermeerdering van
het landbouwgebied, en door 't ont
ginnen van de bodemschatten
(steenkool, ijzer en olie) heeft nog
maar weinig tot een hoger ontwikke
lingsniveau bijgedragen. Voeg daar
bij de enorme oppervlakte van Af
ghanistan (negentien maal zo groot
als Nederland, met een ongeveer ge
lijk aantal inwoners), het volkomen
ontbreken van spoorwegen en slechts
een gering aantal moderne verkeers
wegen, het ongunstige klimaat van
droge, hete zomers en koude winters
en een driejarige periode van droog
te en honger (die tachtigduizend
mensen het leven kostte), dan kan
men zich voorstellen, dat het ont
wikkelingstempo uitermate traag is.
Ook politiek is Afghanistan een ach
tergebleven land. Pas in 1923 kreeg 't
een grondwet, die in 1964 enigermate
is gemoderniseerd. "Enigermate",
want weliswaar is er een parlement
van twee kamers, maar van partij
vorming is geen sprake: geestelijk
heid en stamhoofden maken de
dienst uit en van de kamerleden kan
slechts de helft lezen en schrijven.
En zo is dit land thans tenzij zich
een tegen-ontwikkeling voordoet
een republiek geworden onder presi
dentschap van generaal Daoed. De
vraag is of het nu beter zal gaan.
Met mooie woorden heeft ook Afgha
nistan niets te winnen.
De eerste mogendheid, die het nieu
we bewind erkende, was de Sowjet-
Unie. Al Jaren lang is er een wedij
ver gaande tussen Moskou en Wa
shington om hun invloed in Afghanis
tan te vergroten. Zo legden de Rus
sen de luchthaven van Kaboel aan,
terwijl de Amerikanen bij de op een
na grootste stad, Kandahar, een
vliegveld bouwden dat een van de
grootste van geheel Azië is. Vermoe
delijk zal Daoed zijn taktiek uit de
tijd dat hij premier was (van 1953
tot 1963) voortzetten en de beide su
permachten tegen elkaar trachten
uit te spelen. Hij verklaarde eens
zich niet gelukkiger te voelen dan
wanneer hij een Amerikaanse sigaret
kon aansteken met een Russische lu
cifer. Belangrijk is de vraag welke
politiek Daoed zal voeren tegenover
Pakistan, waarmee zijn land een ge
meenschappelijke grens heeft. Da
oed behoort namelijk, evenals de
helft van de Afghaanse bevolking,
tot de stam der Pathanen. Even zo
vele Pathanen leven op het grondge
bied van Pakistan. En onder die Pa
thanen leeft het verlangen naar een
zelfstandig rijk, dat onder de naam
Pasjtoemistand nieuwe betrekkingen
met Afghanistan zou moeten onder
houden. Ruim twintig Jaar geleden
kwam het bijna tot een oorlog met
Pakistan en de drijvende kracht
achter die vrijheidsbeweging der
Pathanen was toen.... Daoed. Teke
nend is. dat generaal Daoed in zijn
eerste proclamatie speciaal melding
maakte van "het onopgeloste ge
schil" met de regering in Islamabad.
President Bhoetto van Pakistan zal
de regime-wisseling in Afghanistan
dan ook zeker met gemengde gevoe
lens hebben vernomen nu zijn land,
na de afscheiding van BangladesJ,
ook nog het zwaard van Pasj toenis-
tan boven zich voelt zwaaien. In
1955 bezocht de toenmalige Sowjet-
russische premier Chroesjtsjow de
Afghaanse hoofdstad, sprak daar
ui
luidkeels over "vreedzame samei|
ving", maar beloofde de Afghi
tegelijkertijd steunt bij een cor
met Pakistan. Op vele mani«
heeft het Kremlin nadien gepo
zijn invloed in Afghanistan te
ten: door aanleg van enige gr
wegen, door het genoemde vliegn
Kaboel, dqor de levering
zelfs door het laten b<
moskeeën om de gees
lijkheid vriendelijk te stemman. Iir
vendien bestaat de bewapening i
het Afghaanse leger voor een gr
deel uit Sowjetrussisch materieel,
doel van 't Kremlin is duidelijk:
bezit van een haven aan het
water" van de Indische Oceai
alleen dwars door AfghaJ
tan bereikt kunnen worden. Vandj
dat de aaangelegde grote wegen
Sowjetrussisch gebied zuid wal
de Indische Oceaan lopen,
gezegd: Daoed zal waarschijn,
vroegere politiek van het uiti t
len der supermachten voortzet! t d
Niettemin rijst de vraag of hij,
gen deze achtergrond, de voork
zal geven aan krachtige pogingen
de toestanden in het land te verbi
dan wel een oorlog met Pakis pui
zal zoeken. Verkiest hij het
dan zal zijn naam in dit land, gek(
kruispunt van Westazi V.
sche wegen, nog lang met ere /or too
genoemd. Zoekt hij daarentegen
poging om de droom van Pasjt
nistan te verwezenlijken, de st de
Moskou, India en de Arabia oei
landen, dan rijst het gevaar an
verscherping der verhoudingen
genoemde landen enerzijds,
China, Perzië, Pakistan en Amei^w<
anderzijds. De staatsgreep
oed is om die reden uit een oo?n
wereldstrategie belangri 1ker
zij 'op het eerste gezicht lijkt. rle
