Paul Verhoeven
„SUCCES MAAKT JE
PROFESSIONELER...'
ZATERDAG 28 JULI 1973
iden/Oegstgeest Paul Verhoe-
n, die twee jaar geleden met 'Wat
lien ik' zijn debuut als speelfilmre-
[isseur maakte, heeft zich met de
,erfilming van Jan Wolkers .Turks
i'ruit' een internationale reputatie
n-eten op te bouwen. Hoewel 'Turks
i'ruit' niet in Cannes is doorgedron-
heeft Verhoevens film in een
stad als Parijs waanzinnig veel suc
ces.
)ud-Leidenaar Paul Verhoeven (34)
ïoont sinds vorig jaar in een fraai
mis in Oegstgeest met vrouw Marti-
ïn hun enig kind. Onze medewer-
Bert Koekebakker heeft de re-
isseur in Oegstgeest opgezocht en
liens succes als filmmaker tot onder-
rerp van gesprek gemaakt,
•aul Verhoeven bleek daarbij niet
ver het paard getilde filmregis-
te zijn, die een interview als
noodzakelijk kwaad beschouwt,
tegendeel, strak formulerend en
int wapenend eerlijk geeft hij zijn
ntwoorden.
eerste vraag die Paul Verhoeven
Fordt gesteld betreft een artikel in
yrij Nederland van de hand van
Umregisseur Wim Verstappen, die
Yearfoor 'Turks Fruit' geen goed woord
5, ver heeft. Wat vindt Verhoeven van
iet niveau van die kritiek en bestaat
m°ëelijk een persoonlijke vete
"ien de twee filmregisseurs?
We kennen elkaar eigenlijk al
■^Jnds 1960. Er was altijd een vrij
Yeaj Olijke verstandhouding tot aan
it artikel. We hebben dat uitge
praat, maar nu blijkt, dat hij steeds
ren over „Turks Fruit". Het
net, of hij niet meer zonder die
kan leven. Ik wil hem eigenlijk
niet meer zien: ik vind hem
-enlijk een lui geworden. Het lijkt
5l, alsof hij ten koste van alles een
wil drijven tussen mij en Jan de
it of tussen mij en Rob Hauer.
Hij zegt ook, dat Rutger niet
acteren. Was Je ten aanzien van
iger gepreoccupeerd, omdat je al
Voor
ert Koekebakker
hem had samengewerkt in „Flo-
of had je hem toch uitgekozen?
'aUeeIV: vinc* Ruk§>er Hauer een pri-
acteur. Ik ken hem miet van de
:der Campagnie. Alleen als film-
Maar er zijn gewoon voor T.F.
-eentests gemaakt met o.a. Hidde
is, Hugo Metsers en andere mooi©
Hij sprong er toen gewoon
v.
II
K
a pro";
Is de mening van Jan Wolkers
r de hoofdfiguur nog van invloed
veest op jullie keuze?
efdesscène
We hebben wel de screentests aan
Wolkers laten zien, maar Jan
3 in eerste instantie ook niet .zo
rtuigd van de kwaliteiten van
tger. We hebben toen een uitdruk-
ijke liefdesscène van Monique en
tger gemaakt om ons eigen gelijk
bewijzen. Toen we tegen Jan ver
den, dat het Rutger zou worden
geerde hij zoiets als: Ohhm,
zal wel. Hij was er toen zelf ook
■t zo zeker van, dat het Rutger
est worden. Toen ie het mate-
al had gezien van Rutger was hij
[1 erg enthousiast.
I Hoe vind je het, dat T.F. het in
(ankrijk niet heeft gered?
kin Frankrijk wordt de erotiek,
lengd met een vrij duidelijke,
e fixatie, niet getolereerd. Daar
nt bij, dat ook de agressie in de
bij de Fransen Waarschijnlijk
t goed is overgekomen. Alles moet
erg steriel gebracht worden. Het
slachtsdeel mag niet in 't beeld
als twee mensen copuleren mag
alleen gesuggereerd worden. Neem
„Last Tango", dat vihden ze wel
oi. De borsten zijn mooi in het
i en er is niet teveel schaam-
De manier, waarop in T.F.
alle geslachtsdelen wordt omge-
ongen, wordt daar niet geaccep-
rd. Ze willen de realiteit niet zien.
Ik geloof, dat de Fransen per
initie romantici zijn en dit soort
ïale uitwassen van de seksualiteit
vermijden.
t is maar wat je banaal noemt,
bestaat natuurlijk duidelijk iets
discrepantie tussen Holland
Frankrijk. Kijk maar naar de Ne-
landse schilderkunst in de Gouden
Er is een voortdurende inte-
oor het normale. Het huiselijk
tereel. Jan Steen deed niet anders,
geloof, dat de Nederlander veel
liter bij de realiteit staat dan de
iman. Ik zelf voel mezelf zeer
geen romanticus.
Ik wilde Je nu iets vragen over
reclame in de film. Sommige men-
hebben het vermoeden geuit, dat
ie van Durex, Philips en Bata-
geld hebben gekregen. Is dat zo
als dat zo is, verliest de film dan
groot deel van haar bete-
tiskracht?
Dat is weer van Verstappen hè.
weet dat precies, omdat hij het
steeds gedaan heeft. Hij zou vo-
jaar 'n film maken met de KLM
de KLM een ton in zou ste-
daar praat hij niet over. Hij
23 ligenlijk een beetje een louche fi-
ir aan het worden
Maar is het waar Paul, van die
,v.chnl ame b00001 Krijgen jullie daar
antOT 1 voor?
'k zet Natuurlijk wordt voor die recla-
sausk tetaald. Maar het zit in „De In-
ter" en in „Geen Paniek" zit het
Daar hebben ze zelfs een scène
ciaal voor de reclame geschreven,
zelf heb nog nooit een scène ge-
elpC ld om de reclame. Ik weet echter
gro er- dat Durex 611 Batavus niét be-
was 'd hebben. Om hét echter con-
tot te beantwoorden: er is duide-
StorJ rec^ame en wordt voor be
s-ma 'd' Maar schat het ongeveer
ag r-fifty. De helft wordt betaald en
1 nierest V0rschijnt gratis in het beeld.
maa weet ik bijvoorbeeld, dat er wel
Prekmgen tussen Durex en Rob
js j iwer zijn geweest. Maar daar is
p ts uitgekomen.
Heeft Veronica betaald?
H5kt w#
Paul Verhoeven:
..Je verandert meer door
een kind dan door een suc
cesvolle film.
(Foto Jan Holvast)
Topfiguren uit Turks
Fruit". In het midden Jan
Wolkers en Monique van
der Ven, rechts Rutger
Hauer en verloofde, links
mevrouw Wolkers.
V.: Nee, Veronica heeft ook niet be
taald. Is ook nooit de bedoeling ge
weest. Maar Veronica heeft wel de
banden beschikbaar gesteld.
B.: En „Meisjes met rode haren"?
V.: Dat zit er alleen in omdat het zo
leuk past in de situatie. Oorspronke
lijk schrijft Jan, dat Cliff Richards
zingt. Maar wij verder het leuker
om dit liedje mee te nemen, omdat
dat beter paste.
B.: De film is ook een aantal ja
ren later gesitueerd?
Meer geld
V.: Ja, dat klopt. We hebben overi
gens niet consequent van iedereen
geld gevraagd, wiens merk we in de
film haalden. Het is voor ons alleen
maar belangrijk, dat wij door het
geld van die reclamejongens meer
kunnen doen. We hebben meer geld
om te filmen en dat is erg belangrijk.
B.: De consequentie van die reclame
is natuurlijk wel, dat men vindt, dat
niet ieder shot meer functioneel is.
V.: Dat zie ik niet zo.
B.: Er zijn een heleboel mensen, die
b.v. „Feest" beter vinden, dan Turks
Fruit.
V.: Ja, Verstappen zeker.
B.: Onder aadere.
V.: Feest was een vrije film, geen
opdracht. Dat vergeten veel mensen.
Maar ik geloof, dat Verstappen zich
bedreigd voelt door T.F. Bij „Wat
zien ik" had hij er „Blue Movie" te
genover staan. Maar nu met T.F.
heeft hij niets. Hij wordt dus duide
lijk in zijn eigen ego bedreigd. Van
.Feest" gaat geen grote kracht uit.
Dan kan je makkelijk zeggen, dat Je
dat een goede film vindt, omdat Je
daar niet door bedreigd wordt.
B.: Er is wel eens gesuggereerd,
dat Je „Haar van Boven" zal maken.
Gebeurt dat ooit nog eens?
V.: Nee. dat was een idee van Rob
Houer. Ik pieker er eenvoudig niet
over. „Haar van Boven" zat eigenlijk
al helemaal in „Wat zien ik". Nee,
die sfeer van de Amsterdamse wal
letje is volstrekt oninteressant ge
worden. Vooral na „Wat zien ik"
hoeft het voor mij niet meer.
B.: In een nummer van Skoop staat
een interview met Soeteman. Hij
maakt op mij een integere indruk.
Zou Je ook met een ander willen sa
menwerken?
V.: Nou ja, ik heb met anderen sa
mengewerkt, ik heb ook een filmpje
gemaakt n.a.v. het scenario van
Kees Holierhoek. Maar Kees ziet ge
loof ik meer in televisie. Hij vindt
film ook minder interessant dan to
neel. Hij werkt voor zes verschillen
de opdrachtgevers, zodat hij zijn
aandacht teveel moet versnipperen.
Ik werk overigens graag met Ge
rard samen. We voelen elkaar erg
goed aan.
B.: Heb je een verklaring voor het
succes van W.ZX en T.F. Ik bedoel
eigenlijk het volgende: In de Journa
listiek spreken we wel van de man
chet. Kennen Jullie ook zoiets?
V.: Dat is een vrij gecompliceerd
onderwerp. Kijk. niemand kent na
tuurlijk de formule van een succes
film. Er zijn echter een aantal facto
ren, die Je naar Je hand kimt zetten
Als je. zoals wij. uitgaat van twee
boeken, die door ongeveer een mil
joen mensen zijn gelezen, heb Je een
redelijke basis. Hoewel Je natuurlijk
nooit weet, in hoeverre iets, wat let
terkundig de moeite waard is. ook
visueel aanslaat. „Slaughter house",
is bijvoorbeeld enorm geflopt. Je
weet het maar hooit.
Onbekend
B.: Ik heb ergens gelezen, dat jullie
Willeke Ammelrooy wel benaderd
hebben voor de film. maar dat haar
manager teveel vroeg.
V.: Ja, dat is ook zo. Men wilde ge
woon niet naar elkaar toe komen.
Toen hebben we het gezocht in een
onbekend gezicht. Monique zou na
melijk eerst alleen figureren.
B.: Welke meisjes zijn er nog meer
op de screentest geweest?
V.: Marijke Boonstra.... eh... Olga
Zuidehoek. Ja, we hadden nè. Wille
ke Monique eigenlijk meteen te pak
ken. We hoefden eigenlijk niet ver
te zoeken.
B.: Had je geen moeite met het ver
schil tussen Monique en de Olga van
Jan Wolkers. Tenslotte kende het
publiek Olga van een A.V-R.O.-tele-
visieuitzending.
V.: Ja. nou, dat motief heb ik losge
laten. Erik is tenslotte in de film oc\-
veel gemener dan in het boek. Toen
ik voor Erik eenmaal Rutger had
genomen, vond ik, dat Olga ook wel
af mocht wijken. Nee, dat heb ik niet
als een bezwaar gezien.
B.: Oudere mensen vinden Jullie
naakt niet functioneel. Bovendien
zou het de Jeugd negatief beïnvloe
den. Zij onderscheiden de seksuali
teit en de sex. Onder het laatste ve'-
staat deze groep de harde sex zoals
dat in het begin van de film naar vo
ren komt. Eigenlijk een te onper
soonlijke benadering van de seksua
liteit.
V.: Beslist niet waar. Die "brute"
sex ziet men alleen maar in de eer
ste acht minuten van de füm. Maar
zo is het leven toch! De seksualiteit
wordt op een banale manier ge
bruikt. Net zoals dat in de werkelijk
heid gebeurt.
B.: Jullie hebben Je bij de voorbe
reiding van de film erg langdurig ge
documenteerd. Jij bent zelf naar de
Floriade geweest om de reacties op
het bezoek van de koningin te pei
len. In WZ.I. heb Je lange gesprek
ken gevoerd met hoertjes om de sfeer
goed over te kunnen brengen. Ont
breekt het bij andere films daar nog
wel eens aan?
V.: In Amerika zeer zeker niet. Daar
dcoumenteren ze zich langdurig en
verantwoord. In Nederland ontbreekt
het daaraan nog weieens. Bij de
voorbereiding van onze nieuwe film
lrDe Lansknechten" lezen we veel
boeken en bekijken schilderijen om
de sfeer Juist aan te voelen. Elk de
tail is belangrijk.
B.: Wolkers had ook kunnen bedin
gen, dat Jullie Je nauwkeurig aan
het boek moesten houden. Dan had
Je moeten gaan werken met flash
backs etc. Zou Je dat gekund heb
ben?
V.: Dat was niet nodig, want Wolkers
had zijn boek met huid en haar ver
kocht. Hij had dus geen enkel recht
meer op inspraak in de füm. Dat lag
anders met Albert Mol. Die trapte
een enorme rel om bepaalde passa
ges in de film, die voor Mol niet ac
ceptabel waren. We moesten toen toe
geven, omdat hij ook nog een rol
in die film zou spelen. Hij wüde het
in de publiciteit gooien als een ver
krachting van zijn boek. Met die
eerste film konden we weinig kanten
uit. Bij Turks Fruit hadden we veel
meer armslag.
Invloed
B.: Als de hersentumor zijn invloed
doet gelden, gaat Olga tegenoverge
steld reageren. Weet het publiek dat?
V.: Nee, dat weet het publiek niet.
Ze denken alleen: „Wat is er met
dat meisje". Bijvoorbeeld in die fa
briek met die flessen. Het publiek
moet denken: „Hé, wat doet dat
meisje raar".
B.: Wat vind Je van het standpunt,
dat Je een Nederlandse füm niet mag
afkraken, omdat het tegen het be
lang van de „Nationale Filmindus
trie", die nu net zo lekker van de
grond komt, indruist?
V.: Je moet niet teveel bescher
ming vragen. Wat iets anders Is, is
bijvoorbeeld de waardeloze kritiek
van een man als Bertina, die vanuit
Cannes een film als .Rolanda met de
bles", een puur slechte film, in Ne
derland hoog wil prijzen. Ik vind het
een ramp, als men er weer op gaat
aandringen in Nederland om zuiver
artistieke films te vragen.
B.: Is Paul Verhoeven veranderd
door het sucoes van zijn films?
V.: Ik zou beslist zulke gemene din
gen. als over Bertina niet hebben ge
zegd. maar het succes maakt Je wel
zekerder van Jezelf. Je wordt profes
sioneler. Je verandert meer door een
kind dat komt, dan door een film, die
succesvol is.
B.: Zijn er nog plannen voor de toe
komst?
.V.: We zijn bezig met een füm, die
in een klein stadje in Nederland
speelt. Daarover wü ik eigenlijk niet
zoveel zeggen. Daarnaast zijn we be
zig met de Lansknechten, waarbij
Rob Houer probeert de financiering
rond te krijgen. De film speelt in
de Middeleeuwen, omstreeks 1500. Het
verhaal is klaar, er ls nog geen oast,
maar we wachten op het geld. AP
het geld er is, gaan we ermee begin
nen. Ik zelf vind. dat Rutger Hau
er in deze film weer mee moet spe
len. De füm gaat over een aantal le
ger mensen. die rood een leger hangen
De oorlog is afgelopen en zij trekken
door het land. Het is eigenlijk een
beetje apocalyptisch. Het wordt een
spannende film met goede karak
terontwikkeling. Een erg harde film
overigens, met authentieke middel
eeuwse gebruiken.
