Van kerst-komeet Kohoutek is geen gevaar te duchten
maar steeds kan er voor mensheid ramp in petto zijn:
ZATERDAG 7 JUU
Ongebruikelijke hemelverschijnselen hebben bij primitieve volken altijd een onheilspel
lende betekenis.
Zons- en maansverduisteringen zijn bijzonder ernstige zaken, naar aanleiding waarvan
stamhoofden, opperpriesters en medicijnmannen overwerk moeten plegen om rampspoe
den af te wenden. Dat lukt ze over het algemeen vrij aardig. Van nature duren die ver
schijnselen slechts korte tijd en wanneer zon of maan weer ongeschonden aan de hemel
prijkt hebben de wonder-mannen hun grote gaven weer eens onomstotelijk waarge
maakt. Want er volgt bovendien op z'n verduistering door de bank genomen evenmin
een catastrofe als na een normaal regenbuitje.
Anders ligt de zaak bij kometen of staartsterren. Weliswaar zijn ook dat geen blijvende
verschijningen maar zij zijn toch veel langer zichtbaar en ogenschijnlijk hebben de opper
priesters daar niet zoveel vat op. Daarom zijn dit dian ook de grootste onheilsboden die
de hemel naar de mensheid zenden kan, ook al hebben zij niets met rampspoed te maken.
Bij enkele primitieve volken spelen de kometen of andere onverwachte en ongewone he
melverschijnselen een mildere rol, maar dat zijn uitzonderingen. Zij worden dan tot
boodschappen over komende voorspoed en geluk. Een bekend voorbeeld is de „ster van
Bethlehem" die de geboorteplaats van Jezus zou hebben aangeduid. Men is het er nog niet
over eens, of dit een komeet is geweest of een supernova, een gigantische ster-ontplof
fing.
Maar over het algemeen zijn vooral kometen aanzeggers van pure ellende misoogsten,
overstromingen, pest of alle andere bijzonderonaangename zaken, die men zich kan voor
stellen.
Wetenschap en
technologie
door P. Bok
Als de onlangs ontdekte komeet Ko- Er zijn ook meteorieten
houtek omstreeks Kerstmis inder-
opzienbarende hemelverschijnsel
daad, zoals verwacht wordt, het meest
sinds mensenheugenis wordt, zal niet
alleen bij primitieve volken (die er
niet zo heel veel meer zijn) paniek
ontstaan, maar ook bij 'ontwikkelde'
mensen enige onrust ontstaan. Loopt
dat allemaal wel goed af?
In ons blad van 9 juni jl. schre
ven wij op deze pagina over de ont
dekking van de komeet Kohoutek,
die wellicht omstreekst kerst 't licht
van volle maan de loef af zal ste
ken en met 'n staart van miljoenen
kilometers over het uitspansel zal
reiken.
zeer grote omvang die schijnbaar
doelloos langs grillige onbestemde we
gen door de kosmos zwerven waar
mee de aarde in botsing kan komen.
Littekens
De aarde vertoont verschillende
littekens van dergelijke botsingen in
lang vervlogen tijden, waarover geen
ooggetuigeverslagen bewaard zijn
gebleven. De meest recente grote me
teorietinslag was die in Siberië in
1908 in 'n (gelukkig) onbewoond ge
bied.
Later vond men daar een volkomen
platgeslagen en verschroeid bos waar
alle leven was vernietigd van veertig
komeet kan het toch al wankele
evenwicht in de buitenste schil van
de zon, waar zonnevlekken en 2
nefakkels optreden aanzienlijk
storen. Dan zal de zonnevlekken-
spectaculaire maar niet minder
rampzalige gevolgen kunnen door
andere kosmische gebeurtenissen
worden veroorzaakt. Bijvoorbeeld in
het volgende geval.
Een reuze-komeet scheert vrij
dicht langs de aarde. Dat wil zeggen
op een miljoen of enkele miljoenen
kilometers afstand. Afhankelijk van
grootte en afstand kunnen er dan
verschillende dingen gebeuren.
Uitwisseling
de uit hun oorspronkelijke baan wor
den getrokken. Afhankelijk van al
lerlei omstandigheden kan er dan
ook weer van alles gebeuren met de
meest rampzalige gevolgen. De ern
stigste consuequentie zou zijn, dat
de maan in een spiralende baan naar
de aarde komt en tenslotte daarop
neerstort. Dat zou een kosmische
ramp zijn, waarvan geen mens meer
het slachtoffer kan worden, stom
weg omdat er lang voordien geen
mensen meer op aarde leven.
Vloedgolven
Laten we het nu eens iets minder
dramatisch bekijken, en dan blijkt
het al erg genoeg te zijn. De ko
meet passeert bijvoorbeeld de aarde
op veel grotere afstand, waardoor de
aarde haar atmosfeer kan "vasthou
den". Dan kunnen we heus nog niet
opgelucht doorgaan met ademhalen
en de komeet als een afgedane zaak
bijschrijven in onze dagboeken.
Wanneer het een enigszins massale
komeet betreft, kunnen de getijden
in de wereldzeeën fataal worden ver-
1 de komeet heeft bij mensen, die
echt wel iets over de hemelverschijn
selen weten en er zeker geen voorbo
den voor onheil in zien, de vraag op
geroepen of zo'n dolend hemelli
chaam van grote omvang geen
kwaad kan voor de aarde en de
mensheid.
Wij willen voorop 6tellen, dat
volgens de huidige betrouwbare be
rekeningen van de uitzonderlijk gro
te en ongewoon dicht bij de zon en
aarde komende komeet Kohoutek
geen enkel gevaar te duchten is.
Zelfs het bericht over de nadering kilometer doorsnee. Zou dit (nog be
trekkelijk kleine) exemplaar bv. op
de Randstad Holland zijn gevallen,
dan zou deze geheel zijn platgelegd:
Amsterdam, Rotterdam, Den Haag,
Utrecht en alles wat zich in die vier
hoek bevindt, met geen enkele over
levende die het kon navertellen. Ver
buiten dat gebied zouden enorme
verwoestingen zijn aangericht en
honderdduizenden slachtoffers zijn
gevallen. Het is de vraag, of ons land
deze ramp, die bovendien het land
zelf prijsgegeven zou hebben aan de
zee, ooit te boven zou kunnen ko
men. Maar het ging hier wel om een
forse, maar niet bijzonder grote me
teoriet. De littekens op de maan en
op aarde van inslagen in een ver ver
leden getuigen van veel grotere me
teorieten die door de ruimte zwer
ven. En die de aarde vandaag, mor
gen of wanneer dan ook onverwachts
kunnen treffen, zoals een auto die
door de vangrails in de middenberm
schiet en met formidabele snelheid
een tegemoetkomende auto frontaal
verplettert.
Overigens is de kans op zo'n apo
calyptische voltreffer uit de ruim
te verwaarloosbaar klein wanneer we
in perioden van een paar duizend
jaar denken. Veel kleiner dan de
kans dat twee kano's, die langs wil
lekeurige routes in tegengestelde
richting de Atlantische Oceaan over
steken, met elkaar in botsing zouden
komen. En wanneer u daarvan wak
ker ligt, kunt u ook met geen mo
gelijkheid meer de deur uit om u in
het verkeer te wagen, en kunt u bo
vendien niet thuis blijven, omdat er
'n kleine kans bestaat dat een neer
stortend vliegtuig op uw dak valt.
Een voltreffer door een komeet is al
evenmin iets, waarover u zich zor
gen hoeft te maken. Bovendien is
dan alles in één klap afgelopen, van
Watergate tot en met het kabinet-
Den Uyl of de olievervuiling van de
Talloze
Hetgeen overigens niet wil zeggen,
dat zoiets nooit het geval zou kun
nen zijn, en dat de kosmos nooit on
plezierige verrassingen voor de aar
de in petto zou kunnen hebben.
Over dergelijke verrassingen willen
wij u nu eens een keer laten grieze
len.
Er bestaan vermoedelijk honderd
duizenden kometen. Slechts een klein
aantal daarvan is tot dusver gesig
naleerd ,en slechts enkele daarvan
meermalen. Die laatste hebben kor
te elliptische banen om de zon en
hun periodieke verschijning is daar
door meermalen in de geschreven
historie gesignaleerd. Maar verreweg
de meeste hebben zo langgerekte el
liptische banen, dat zij over één om
loop vaak duizenden Jaren doen.
Aangezien zij slechts waarneembaar
zijn in de omgeving van de zon,
wanneer zij het zonlicht voldoende
weerkaatsen en wanneer hun staart
oplicht, zijn hun grootte en banen
onbekend. Welhaast zeker zijn er
exemplaren bij, die aanzienlijk gro
ter zijn dan de zon. De gemiddelde
diameter van een komeet komt over
een met die van de reuze-planeet
Jupiter, maar de massa is veel ge
ringer door een geringe dichtheid.
Niettemin kan een grote komeet een
massa hebben, welke die van de aar
de vele malen overtreft. Het zijn niet
allemaal "kleine Jongens".
Voordat we het verder over de ko
meten hebben willen wij er op wij
zen dat dit niet de enige dolende reu
zen in de kosmos zijn, die de aarde
eventueel zouden kunnen bedreigen.
De Arizona-krater in de Verenigde Staten waarvan de omtrek ongeveer 4,8 km en de door
snee 1,28 km bedraagt. Het hoogteverschil tussen krater-rand en diepste punt bedraagt 167
meter. Het zwaarste gevonden stuk van de meteoriet, waarvan de inslag deze krater ver
oorzaakte, woog 450 kg. Men heeft nog niet kun nen vaststellen, waar de hoofdmassa zich
thans in de aarde bevindt en op welke diepte. De schattingen over de massa lopen uiteen
van 25.000 ton tot 378 miljoen ton. De meteor riet moet zich in elk geval door minstens 500
meter massieve rotsbodem gedrongen hebben.
tiviteit ongetwijfeld sterk toenemen.
Het is bovendien de vraag, of de
oorspronkelijke betrekkelijk stabiele
evenwichtstoestand zich binnen kor
te tijd zou kunnen herstellen, of dat
de verstoring permanent zou zijn en
eventueel zelfs verergeren ook na
het voorbij trekken van de komeet.
Dat betekent een verhoging van
gevaarlijke zonnestra-
aantrekkingskracht van de komeet
voor een deel worden weggezogen,
terwijl de aarde materiaal uit de gas
wolk om de komeet aantrekt. Er
vindt een uitwisseling van atmosfe
ren plaats, zoals dat ook het geval is
bij enkele dicht bij elkaar staande
dubbelsterren.
Zoiets zou het einde van de aarde
betekenen, zoals wij die kennen,
ling, ondermeer van ultraviolet licht ook het einde van de mensheid, zelfs
Dicht langs zon
Er zijn echter andere rampzalige
dreigingen uit de kosmos. Laten we
het eerst eens houden op kometen.
Die kunnen gevaar opleveren bij
passages langs de zon of de aarde op
zeer korte afstand.
Bij een passage dicht langs de zon
van een werkelijk grote en massale
geladen deeltjes. Dergelijke
straling wordt gewoonlijk opgevan
gen door de Van Allengordels om de
aarde en de hogere luchtlagen. Wan
neer die echter een langdurig onge
woon sterk "bombardement" van de
zon te verduren krijgen, worden er
onherstelbare gaten geslagen in het
natuurlijke "harnas" van de aarde.
Een onvermijdelijk gevolg zou dan
de komeet-gassen niet gif
tig zouden zijn. Zij bevatten in elk
geval geen zuurstof, die wel uit de
aardse atmosfeer zou worden wegge
zogen. Een dergelijke uitwisseling
van materiaal veroorzaakt op aarde
langdurige gigantische orkanen van
ongekende hevigheid en torenhoge
vloedgolven die om de aarde zouden
alles wegvagen. Door de
zijn, dat de hogere levensvormen op sterke aantrekkingskracht van de l
aarde zoals de mens onherroe
pelijk ten dode zouden zijn opge
schreven, en in het gunstigste geval
zouden worden gedecimeerd en ver
anderen door een fataal percenta
ge genetische mutaties.
Dat zou een betrekkelijk lang
zaam verlopend proces zijn. Meer
meet gaat de aarde op vele plaatsen
gloeiende lava naar buiten te stoten.
De oceanen gaan daardoor koken en
verdampen. Dit zou een snel verlo
pen apocalyptisch proces zijn, dat
door geen mens zou kunnen worden
naverteld.
Bovendien kunnen maan en aar-
sterkt. Getij deverschillen van enkele
meters worden dan tot vloedgolven
van tientallen meters. Ook als dat
het enige gevolg van een nabije pas
sage van een grote komeet leidt dit
tot een catastrofe.
Veel meer dan de helft van de we
reldbevolking woont in betrekkelijk
lage kustgebieden langs de oceanen
en ander open water, en daar bevin
den zich ook de meeste industrieel
ontwikkelde gebieden met het over
grote deel van de produktiecapaci-
teit, evenals de grote havens, die een
onmisbare schakel zijn in de wereld
wijde distributie van goederen.
Ook al zou men er in slagen, tij
dig meer dan de helft van de wereld
bevolking te evacueren naar berg
land of hoge plateaus, dan nog zou
na afnemen van de torenhoge
springvloeden de mensheid beroofd
zijn van praktisch alle technische
apparatuur waarop de moderne sa
menleving is gebouwd. Inmiddels is
het een onmogelijke taak om de
helft van de wereldbevolking te voe
den en laven en behoeden voor epi
demische ziekten in gebieden, die
geen voldoende behuizing en voorra
den hebben en geen maatschappe
lijke voorzieningen.
Een 11a korte tijd door honger,
dorst en ziekten gedecimeerde mens
heid valt dan onherroepelijk terug in
het stenen tijdperk en de gehele
worsteling van duizenden jaren naar
het ontwikkelingspeil van vandaag
moet opnieuw beginnen.
Er zijn ongetwijfeld mensen, die
dit in zeker opzicht zouden toejui
chen: de mensheid kan er dan wat
beters vain maken. Maar dat is een
foute redenering. Vrijwel alle kennis
omtrent de wereld van vandaag zou
in deze verwoestende catastrofe ver
loren gaan, en zonder de ervarings
kennis is de kans groot, dat telken
male in de "nieuwe" geschiedenis de
zelfde foute wegen worden ingesla
gen.
Warm en koud
Ook bij deze komeet passage,
waarbij een deel van de mensheid
de ramp overleeft, is de mogelijkheid
groot dat de kous niet af is met ver
woestende getijden. De tegen ge
vaarlijke zonnestraling beschermen
de Van Allengordels worden onge
twijfeld aangetast. Wat dit voor ge
volgen heeft hangt af van de mate
waarin. Bovendien kan ook in dit
geval de maan uit haar oorspronke
lijke baan worden getrokken, zich
geleidelijk van de aarde verwijde
ren of er naar toe spiralen.
In het laatste geval is
het verdwijnen van de komeet
slechts een uitstel van executie. In
het eerste geval zou de omwente
lingssnelheid van de aarde om de ei
gen as geleidelijk vertragen zouden
de getijden op den duur vrijwel ge
heel verdwijnen en zou het weer re
volutionaire veranderingen onder
gaan, doordat de dagen en seizoenen
langer worden. Dit heeft een verho
ging van de maximum en verlaging
van de minimum temperaturen tot
gevolg.
De mens is nu eenmaal een broos
wezentje, dat zich alleen maar binnen
zeer enge grenzen van ondermeer
temperatuur in leven kan houden.
Het is de vraag, of hij zich betrek
kelijk snel, dat wil zeggen in enkele
generaties, aan de nieuwe omstan
digheden kan aanpassen.
Bovendien hebben de zojuist ge
noemde verschijnselen tot gevolg, dat
door de sterkere temperatuursver
schillen op aarde (sterkere verwar
ming aan de dagzijde en sterkere af
koeling aan de nachtzijde door de
langere duur van een etmaal) de
atmosferische bewegingen toenemen.
Er ontstaan zeer sterke, wellicht per
manente orkanen, terwijl ook de
aardkost zich aan het nieuwe ther
mische patroon moet aanpassen. Dit
laatste leidt weer tot verhoogde vul
kanische activiteit en stijging van
het aantal zware aardbevingen.
Nee, plezierig ziet het er voor de
aarde en de mensheid beslist niet uit
zelfs bij een "mildere" ramp.
Op termijn
U zult nog even moeten doorbij
ten, want we zijn nog niet aan het
eind van ons apocalytische latijn.
We hebben nog een "ramp-op-ter
mijn" voor U in petto.
Tussen de banen om de zon van
de planeten Mars en Jupiter (en ook
nog wel binnen en buiten die banen)
bevinden zich de planetoiden. Dat
zijn ontelbare duizenden grote en
kleine rotsblokken, die ofwel ont
staan zijn door het uiteenvallen van
een planeet (onwaarschijnlijk) of
wel kosmisch gruis zijn, dat nooit tot
een planeet is samengeklonterd. De
grootste planetoide is Ceres met een
diameter van 687 kilometer, ruwweg
een twintigste van die van de aar
de. Vele planetoiden hebben een dia
meter van meer dan honderd kilo
meter, maar de meeste zijn kleiner,
Het beroemde "Tapijt
Bayeux", dat dateert uit 1
elfde eeuw en dat de ontstel
tenis toont, die een komei
in het jaar 1066 tewet
bracht. Kometen hadden
die tijd geen naam, w;
eeuwen later zou juist de1
komeet wèl een naam krij
gen: de komeet van HaUi
Deze Engelse astronoom, 1
leefde van 1656 tot 1742, onI
dekte de ware aard van
meten. Hij voorspelde, dat
kometen, die in 1531, 1607 1
1682 te zien waren,
1758 opnieuw zou moett
verschijnen. Dat gebeurde ii
derdaad in 1758/1759. ij
werd toen naar Halley vi
noemd, hoewel die inmiddt
was overleden.
Op deze reproduktie va
het tapijt is de komeet w
Halley, die in 1910 voor h
laatst werd waargenomen 1
in februari 1986 weer mc
verschijnen, boven in h
midden ingeweven.
waarschijnlijk tot enkele meterj
Het is denkbaar, dat een vai
ontelbare rotsblokken door een
serende komeet (die dan hek
niet dicht bij de aarde hoeft U
men) uit zijn baan wordt getro
en naar de zon spiraalt. De Bi-
baan kan die van de aarde sni,
Bevindt de aarde zich net op
dat punt wanneer zich daar oo
planetoide bevindt, dan volgt
herroepelijk een botsing. Gaat
om een kleine planetoide dan ki
allemaal meevallen,
het een grote is, betekent dit
een wellicht fatale catastrofe.
Het merkwaardige is, dat dit
ces misschien door een vroegen
meet-passage al aan de gang
der dat we er erg in hebben.
Dan is het echter een langzaan
lopend proces, waarvan in ieder
val wij, kinderen en kindskini
nog geen zorgen hoeven te
In uitzonderlijke omstandigh
kan het echter een snelverlt
proces van pakweg een of twee
zijn. Het ziet er niet naar uit, d
komende kerst-komeet dit
op gang zal brengen.
We zullen nu maar ophoud*
voorspiegelen van alle onheil
ons uit de kosmos kan bedreiger
zijn nog niet uitgeput. We
het nog kunnen hebben over
plosie van de zon en dergelijkt
plezante zaken, maar dan
geen rustig uur meer kunnen
pen. U moet bij dit alles
denken aan de twee kano'
Atlantische Oceaan. Daar ligt U
ka; l
wat
ian zcpJ
unnen 1
lies b! J
ook niet wakker van?
AI eerder?
Overigens is het een
vraag, of dergelijke kosmische
pen onze aarde in prehistorisch
den al eerder hebben getr< L
Zondvloeden komen in alle mou
ke religies voor, evenals onheill
gende sterren en globale ran
Er zijn door de moderne wetens
merkwaardige gebeurtenissen li
ver verleden achterhaald wai
men de oorzaken nog niet d(x
zoals het heel ver verplaatsen
polen, het plotseling uitsterven
aanvankelijk overheersende dier
ten en nog veel meer.
Sommige van die merkwaardig
beurtenissen zouden althans ter
le verklaard kunnen worden
vluchtige ontmoetingen van de
de met een ander hemellichaam
Er zijn handige Jongens mei
vlotte pen, en soms bepaald nie
tenschappelijk ongeschoold, die
ke supposities tot boeiende I
weten bij elkaar te schrijven:
rampen in het verleden,
van beschavingen, zelfs beaj^
van intelligente wezens vanuit
in het heelal. Al die beschouw
hebben één ding gemeen, wal
eigenlijk alleen de Duitsers
send woord hebben gevonden:
eininterpretieren. Dat wil 5
der raadsel zo voorstellen, dl
past in een tevoren opgesteld!
rie en angstvallig alle feitelijï
gevens verzwijgen, die met deze||
rie in strijd zijn.
Een voorbeeld is het knappè
van de Amerikaan ImmanuelT|
kowsky onder de titel "Worlds if
lision", dat in Nederlandse veij
"Werelden in botsing" heet.
een adembenemend boek,
moet er wel een fors aantal 1
tjes zout bij nuttigen.
Tot slot een geruststellii
valt met de komende kerst-H
alleszins mee en we kunnen
alleen maar hopen,
schouwspel aan te beleven.
Vier foto's op verschillen
tijdstippen van een protul
rans of zonnevlam, een
verschijnsel van zonnevlt
ken die met een verhoog
stralingsactiviteit van de
gepaard gaan. Op gelij
schaal zou de aarde een N
letje zijn van 3 millimel
doorsnee. Deze protuben
overspande op 4 juni mat
maal een afstand van 1.6 ra
joen km. De tijdstippen r
opname waren van links na
rechts 16.03 uur. 16.36 1
16.51 uur en 17.03 uur.
door de van hier afgebet
evolutie bedroeg derhal
slechts een uur.
