Vederland
ian niet
rachten
het
Turkse
ruit
ZELFS AJAX MOET BUIGEN VOOR TURKS FRUIT
)AG 27 APRIL 1973
EXTRA
PAOINA 15
Zo'n veertig jaar nadat het
Nederlandse volk uit de cinema-
theaters puilde om de lotgeval
len te 'aanschouwen van Oranje
Hein Bleke Bet en de andere di
va's van de Jordaan-romantiek
beleeft de nationale speelfilm 'n
nieuwe periode van immense
klantenbinding. Het is ditmaal
vooral de gepeperde erotiek van
eigen bodem die de stormlopen
op de bioscopen gaande houdt:
geen van de rijpe vruchten uit
de haastige studio-oogsten haalt
het echter bij het fenomenale,
krankzinnige en alles verplette
rende succes van Turks Fruit.
Het epos van Turks Fruit is
zijn tiende week ingegaan:
zelfs de topscores van Fanfare,
Blue Movie en Love Story ver
bleken onder de biologerende
werking die Walkers verfilmde
bestseller op Nederland uitoefent.
De füm startte in 20 theaters
maar draait nu al in 42 zalen:
een absoluut record in de anna
len van de vaderlandse film
historie.
Turks Fruit had na twee we
ken al een recette van bijna twee
miljoen gulden binnengehaald,
in de vijfde week passeerde het
kijkerstal de één miljoen nog
nooit liep het Nederlandse volk
zich zo het vuur uit de sloffen
om een film te zien. De rijen
voor de kassa's, die het genot
van Turks Fruit beloven, be
slaan in stad en land dagelijks
nog altijd vele strekkende me
ters: wie zich niet bij die proces
sie aansluit kan vandaag de dag
beter zijn mond houden.
De magische produktie van de
Wat Zien Ik-makers is voorlopig
dan ook niet uit de theaters weg
te branden. Twee mannen uit
't sterk zwellende legertje va
derlandse filmmakers loopt de
gal er al van over. Producer Hen
Bos en regisseur Nicolai van de
Heyde konden met de premiè
re van Angela met Pasen niet in
Nederland terecht en moeten ze
ker tot het najaar naar België
uitwijken. Turks Fruit blijft tot
dan de alleenheerser in de biosco
pen van het Tuschinski-concem
alweer een typerend voorbeeld
je uit het succes-verhaal van
een vrijmoedige produktie die
jong en oud bedwelmt. Erik, de
beeldhouwer, en Olga, zijn dui
velse liefde, winnen het zelfs van
Rodney en Betty, onverwoest
bare beeldbuisbonzen uit Pey-
m Place. En hoe indrukwekkend
Ajax ook naar nieuwe voetbal-
glorie davert. Johan Cruijff en
Piet Keizer moeten buigen voor
het artistiek geweld in Turks
Fruit.
„Geen centje pijn" lacht Pim
de Miranda van het overgelukki
ge Tuschinskl-concern, „op de
maandagavond zitten we gewoon
vol. Bij de wedstrijden van Ajax
tegen Bayern München verkoch
ten we de eerste avondvoorstel
ling voor 85 procent, de tweede
was uitverkocht".
I
^jplgjg
N
onweerstaanbare aantrekkingskracht van Turks Fruit met
indringend realistisch levensverhaal strekt zich uit tot ver
in het werelds gewoel van de grote steden. Nederland
11, ook in zijn verste uithoeken, de preutsheid overboord
x>id. Elke dag weer rept de brave gemeenschap uit onhe
il nende gehuchten zich naar plaatsen waar het filmdoek
elt over het geluk en diepe ongeluk uit het brein van J an
uk kers. Bioscoopeigenaren uit kleinere steden, die Turks
Ire t nog niet in de projector hebben, schaffen gehaast op eigen
en een kopie aan. Tegen de tijd dat zij aan de beurt zouden
heeft heel Nederland de film waarschijnlijk al gezien.
and kan niet wachten met
Fruit. Neem bijvoorbeeld het
IBfek getinte Geertruidenberg.
_r, ik zit nou vijftien Jaar in
■tak", verzekert bedrijfsleider
van Cinema Centraal ons
"maar zoiets heb ik nog nooit
naakt. Ik heb zelf een kopie
it om er op tijd bij te zijn.
lat ben ik, elke dag uitver-
Ik heb extra personeel in
moeten nemen en nog kun-
het niet aan zonder de hulp
iljn vrouw en mij. Niet te ge
opexploitanten uit Den Haag,
dam en Amsterdam tromme-
even hard extra-canssaères en
ises op, want Turks Fruit
niet alleen Jonggeliefden te
assies en
Overhoff
\ren. Integendeel. Het Haagse
e-theater bijvoorbeeld krijgt
doordeweekse middagvoorstel-
ussen vol bejaarden te ver-
ise horde
•plussers, die "al dat bloot"
k wel eens willen zien, zijn
geen kleintje vervaard. De
horde walst bij binnenkomst
Üenstdoende personeel plat,
vooral de dames wensen zelf
alen waar zij zitten. De bon-
opgediept uit het altoos knis-
zakje, smaken er door het
naakt niet minder om en zelfs de
trieste dood van Olga doet het ge
kwetter over het wel en wee van
het tehuis nog niet geheel verstom
men.
Het is weer eens wat andere dan
Madurodam of de Efteling en het
stempelt Turks Fruit eens te meer
tot een fenomeen.
De zaal, afgestampt met alle leef
tijdsgroepen, beleeft Turks Fruit
doorgaans zeer intens. Davert eerst
nog de verbaasde lach door de rijen
"dat dat allemaal maar kan", na de
aanstekelijke blijheid rond de ca
priolen van twee gelukkige mensen
valt de beklemmende stilte in af
wachting van de onafwendbare
dood van Olga. Zelden nog floepte
het licht in zoveel doffe berusting
en tranen aan.
Beroering
Verontwaardigde beroering klinkt
alleen buiten de bioscoopdeuren op:
het fenomeen houdt alle rangen en
standen bezig. De Rooms Katholie
ke Partij Nederland haastte zich
Turks Fruit op de televisie als ver
boden vrucht uit te spuwen. En
natuurlijk was het Vrouwen Bevrij
dingsfront er als de kippen bij om
in de film de zoveelste discriminatie
van de vrouw te zien.
De dames deelden voor het Amster
damse Tuschinski-theater verbolgen
proza uit. Een korte lezing uit de
simpele circulaire: "Turks Fruit is
het kinderverhaal van Erik de Ge
weldige. Vrouwen en meisjes zijn
sullen en krengen. Erik mag ze pes
ten en treiteren. Erik mag ze
naaien ook. want Erik naait erg
graag. Vrouwen, neem dit niet lan
ger. Het is de zoveelste film die de
bestaande idee over de vrouw be
vestigt: een willoos, passief, mach
teloos, duimzulgend ding, dat overal
voor gebruikt kan worden."
Het zal Erik de geweldige een zorg
zijn wat de dames op de barricades
van de emancipatie over hem roe
pen. Rutger Hauer is 28 Jaar en
een merkwaardige verschijning in
de door orkanen van ij delheid en
zelfoverschatting geteisterde vader
landse acteurswereld. Hauer was,
voordat hij zich tussen de lakens
van Turks Fruit stortte, als Floris
de koene tv-vriend van de Neder
landse kinderziel.
In beide rollen werd hij een natio
nale figuur: toch weigert hij in te
gaan op elke poging tot toenadering
van de boodschappers uit de publi-
citeitswereld. "Ik wil een daad stel
len op het toneel, niet in de krant,
zegt hij ons, "over Turks Fruit heb
ik helemaal niets te zeggen. Ik ben
bezig met toneel. Goedemiddag".
Boerderij
De vitale liefdeskunstenaar uit
Turks Fruit woont met zijn Ineke -
dochter van de Journalist Laurens
ten Cate - zeer teruggetrokken in
een eenzaam boerderijtje in de kale
Oostfriese veenlanden bij Rottevalle
en is met hart en ziel zijn werk
toegedaan voor de Noorder Com
pagnie, een door idealisme gedreven
kruimelgroep in een uithoek van
het nationale toneelbestel.
Hauer speelt daar dit seizoen de
hoofdrollen in Suiker en de Regen
maker, neemt volgend seizoen ook
een regie op zich en is niet vrij van
de frustratie die het deel is van
elke oprechte kunstenaar. "Het be
droeft hem dat de Friezen alleen
maar willen lachen als ze een
avondje uitgaan", aldus een zijner
vrienden: het is ook daarom dat
Hauer zijn grenzeloze energie ook
maar in dienst van het filmbedrijf
heeft willen stellen.
"Een ontzettend lieve, gevoelige en
emotionele Jongen die heel erg be
zig is met de vraag: wat wil ik",
zegt Monique van de Ven over hem.
Friese vrienden benadrukken zonder
uitzondering zijn verlegenheid in de
omgamg met anderen, zijn enorme
vitaliteit en zijn voorliefde voor
waaghalzerij en het breken van
snelheidsrecords. "Een kinderlijke
Jongen in feite", aldus een met de
toneelgroep gelieerde kennis, "geen
goed acteur, wel iemand die zelfs in
een toneelstuk het liefst van stella
ges springt".
Hauer, de voormalige lichtmatroos,
is na het Turks Fruit succes banger
dan ooit tevoren zijn persoonlijk
heid aan de publieke opinie uit te
leveren. De gevierde acteur springt
liever parachute, davert op de zelf
verbouwde en als een slagschip uit
geruste Harley Davidson als een be
zetene over de Friese landwegen en
stuift in een van zijn automobielen
- om het half Jaar is hij aan een
nieuwe toe -mee voort in de stock
carraces in eenzame en onbekende
noordelijke gehuchten.
Veenhuizen
Voor een legendarisch aantal malen
overschrijden van de maximum
snelheid in periodes dat hem de
rijbevoegdheid was ontzegd beland
de hij enkele Jaren geleden voor
drie weken in Veenhuizen. "Rutger
vond het in Veenhuizen geweldig",
aldus een vriend, "de hele dag bo
men hakken".
Een andere relatie zegt: "Hij weet
echt niet wat hij wil. Eén brok on
geduld. Als hij van opnamen voor
Turks Fruit terug was praatte hij
alleen maar over allemaal snelle
auto's waarin hij in het westen had
mogen Jakkeren. Verder niks".
Hauer meldde zich met enkele tien
tallen kandidaten - onder wie ook
Hugo Metsers - voor de mannelijke
hoofdrol in Turks Fruit. Camera
man Jan de Bont schoot dagenlang
de proefopnamen in de flat van
Rob Houwers produktiebedrijf aan
de Haagse Van Alkemadelaan. De
opdrachten bestonden uit het lezen
van een brief en het dragen van
een vrouwspersoon. De dynamische
pelgrim uit Rottevalle slaagde cum
laude.
"De enige die dat kaai is Rutger",
zegt scenarioschrijver Gerard Soe-
teman, "die Jongen heeft een gewel
dige filmpersoonlijkheid. Hij is geen
groot toneelacteur, maar hij be
weegt zich heel goed. HIJ kan heel
goed kijken".
Soeteman, dlie drs. in de Nederlandse
taai, vormt met regisseur Paul Ver
hoeven, die angstvallig zijn drs. ti
tel wiskunde geheim houdt, en pro
ducer Rob Houwer zoiets als het
heilige driemanschap van de Neder
landse speelfilm. Hun al verbluffend
succes met wat Zien Ik wordt nog
overtroffen door Turks Fruit - een
derde speelfilm, waarvoor Monique
van de Ven al is uitgenodigd staat
op stapel.
Constructief
„We blijven bij elkaar", zegt tijdens
een Hollandse blksemtoernee van
één dag de uit zijn vestiging in
München overgekomen Rob Houwer,
"we zijn nu eenmaal Jongens die
zeer constructief kunnen werken.
Toch stoppen we er geen spat intel
lectualisme in. We maken heel be
wust iets dat bereikbaar is voor ie
der soort intellect. Grote films zijn
altijd zo".
De producer ligt in zwart leer lan
guit op een sofa en bespreekt met
ons het miljoenensucces van een
füm die naar Nederlandse begrippen
duur van aanmaakkosten was: 45
draaidagen, kosten ruim een mil
joen. De kracht rond de liefde-dood
dualiteit in Wolkers boek acht hij
geheel getransplanteerd in Soete-
mans scenario, waaraan de ploeg na
afwijzing van Wolkers te-lange-dia-
logen-scenario- ettelijke maanden
werkte.
"Er is van te voren nog nooit zo
veel afgeluld bij een Nederlandse
film", zegt Houwer, "er is niks wat
er onbewust inzit. Elke lach is er
bewust ingeheid. De kracht van een
heel sterk team."
De jonge producer zegt met Wol
kers' klapstuk allerminst de seks-
toer te hebben willen bedrijven.
"We wüden beslist niet weer komen
met zoiets als Wat Zien Ik. Het
boek en nu ook de film zijn fasci
nerende projekten om de geladen
heid van de emoties. Niemand die
ik ken heeft het als vies ondergaan.
Maar weet Je wat de kracht is: on
gelooflijk veel mensen vinden iets
van zichzelf terug in de füm.
De oorzaak van het enorme succes
is de herkenbaarheid. Daar hebben
we ook op gewerkt: een füm die to
taal op Nederland is gericht. De
rest is geouwehoer. Turks Fruit is
toch ook een füm over de dood.
Dat is een probleem waar elk mens
mee zit. Maar het wordt verdonker
maand, niemand die er over durft
te praten. Wij hebben het niet over
een "soort ziekte" maar over kan
ker, we gaan de dood, zoals die
echt in het leven meespeelt, niet uit
de weg. Begrijp Je wel: recht voor
zijn raap. Je ziet hoe het de men
sen grijpt.
Ook om de eerlijkheid natuurlijk,
dat voelen ze. Dat is Nederlands,
Jongen. Zo'n Love Story, dat is zo
door en door Amerikaans, dat kun
je de mensen hier toch niet aan
doen. Zo'n trutterige Jongen, die
nooit eens een vuüe zakdoek draagt,
dat heeft toch niks meer met het
leven te maken zoals iedereen het
meemaakt".
Buitenland
Houwer vermoedt dat Turks Fruit -
waarvan Wolkers de verfilming wei
gerde aan het door hem diep ge
wantrouwde duo Verstappen-De La
Parra - binnenkort zijn roulatie in
het buitenland gaat beginnen. Voor
lopig lijkt de internationale erken
ning van het onverbiddelijke kas
succes wat getemperd door de af
wijzing als Nederlandse bijdrage op
het filmfestival van Cannes.
Houwer, die nu met het Berlljnse
festival in onderhandeling is, schudt
meewarig het hoofd om zoveel on
begrip. "Ik kom al tien Jaar in
Cannes", zegt hij. "eerlijk gezegd
heb ik geen moment gedacht dat
Monique van de' Ven: "De
Olga-rol heeft mij veranderd.
Vóór de film leefde ik nog van
tra-la-la".
Turks Fruit daar geaccepteerd zou
worden. De eerste tien minuten zijn
die jongens van dat vlinderdasjes-
festival gewoon te veel. Franrijk is
het trutterigste land dat ik ken".
Houwer prijst uitvoerig de beide
hoofdrolspelers: aan de selectie zijn
maanden van gedegen research
voorafgegaan. "Maar toen Monique
hier in de flat voor proefopnamen
kwam en ze met 17 proefacteurs in
de slag was geweest, zagen we dat
we gebakken zaten", zegt hij, "de
verhuurkantoren vonden dat we
Willeke van Ammelrooy, die hier
ook is geweest, moesten nemen. Wij
zeiden: die Monique straalt véél
meer uit".
"Zeker", zo beaamt Gerard Soete-
man, "omdat het een nieuw gezicht
is en je veel meer in dit vrouwtje
gelooft dan wanneer Willeke weer
even opkomt om mooi te zijn".
Dat de overtuigingskracht van Mo
nique van de Ven zo, die de makers
van Turks Fruit zich droomden, ook
inderdaad overkomt, valt moeiteloos
te lezen van de strakke gezichten
waarmee de bioscoopbezoekers naar
buiten sluipen. Nog duidelijker
wordt dat voor de enkeling, die de
door de füm gekortwiekte Brabantse
een poosje thuis meemaakt.
Troep
In haar ouderwets hoge kamer aan
het Haagse Noordeinde is het bijna
dezelfde troep als in het boeiende
atelier van beeldhouwer Erik. De
"geflopte scholiere", zoals zij zich
zelf gekscherend noemt, springt er
met dezelfde ontwapenende blijheid
doorheen als door de füm, eerlijk,
spontaan en geen moment onna
tuurlijk.
"Ik vind ook wel dingen van Olga
in mij terug", overpeinst z\j, "zoals
Olga in haar geluk met Erik rea
geert. zo zou ik zelf kunnen doen.
Van buiten is Olga dan misschien
wel truttig door haar afkomst,
maar van binnen is het een dui
veltje, blij en verrassend. Dat
spreekt mij wel aan".
De Olga-figuur heeft Monique van
de Ven desondanks ook veranderd.
"Ik ben wel wat ouder geworden",
vindt zij, "voor de füm leefde ik
nog van tra-la-la. Nu ben ik, dacht
ik meer vrouw geworden".
Een rijpingsproces, dat niet in het
minst werd bevorderd door de hef
tige emoties, die Monique als Olga
moest doormaken: het naakt lopen,
het naar bed gaan, de hersentumor.
"Vooral die ziekte greep mij wel
even aan", herinnert zij zich, "als
ik later wel eens hoofdpijn had
dacht ik: oh God, ik heb tumor.
Maar een film is niet meer dan
werken. De ene dag heb Je tumor,
de andere dag ben Je gelukkig.
En dat naakt lopen, zo vaak ga ik
in de füm niet met Erik naar bed.
Het was natuurlijk even wennen.
Maar Rutger en ik hadden daar he
lemaal geen moeilijkheden over. Het
was afspraak tussen ons, de füm en 't
privéleven gescheiden te houden.
Het ene was werk, met het ander
had niemand anders iets te ma
ken."
Boze tongen
Desondanks krijgt Monique van de
Ven het zwaar te verduren. Boze
tongen maken haar uit voor aües
wat lelijk is. "Ik heb nu zo'n drie-,
vierhonderd brieven gehad", vertelt
zij. "in een aantal daarvan ben ik
een slet, een hoer en nog veel er
ger. De vieze woorden in rood, de
rest in blauw. De mensen doen
maar. Ik vind ze zielig, maar als ze
zo hun frustraties kwijt raken dan
ben ik ook nog een soort sociaal
werkster".
Monique van de Ven is echter blij
dat de teneur van de brieven steeds
vriendelijker wordt. "Dat kan toch
ook niet anders", belijdt zij, "het
bloot in Turks Fruit kan Je toch
onmogelijk pornografie noemen. Het
is een onderdeel van het geluk tus
sen twee mensen. Het is mooi en
natuurlijk en dat wordt nog eens
geaccentueerd door het gerommel
van Erik, die in het begin van de
füm de ene vrouw na de andere
zijn bed injaagt".
Het is Juist die blijde beleving van
het geluk tussen Erik en Olga, die
Monique vam de Ven in schaterla
chen doet uitbarsten als zij als sex-
bom wordt gekwalificeerd. "Alsje
blieft". giert zij, "als ik in het ate
lier naakt op bed lig, dan ben ik
niet vies, maar gelukkig. Het bloot
functioneert In de füm.
Aan Blue Movie bijvoorbeeld zou
tk nooit hebben wülen meewerken.
De ene tiet na de andere piemel
zonder verhaal. Daar heeft het
naakt geen functie. Dat accepteer
Ik niet. Daarom zuüen er ook nooit
naaktfoto's van mij worden ge
maakt".
Natuurlijkheid. Monique van de
Ven staat er bol van. Turks Fruit
niet minder. "Dat is ook het succes
van de film", verzekert Monique "de
mensen gaan op in Erik en Olga, ln
hun naakte, fijne geluk en ln hun
spijkerharde verdriet. De füm is
voor elk gezond mens begrijpelijk.
Turks Fruit gaat niet buiten ze om,
maar door ze heen".
