iapanse prenten grondsla;
Voor Leids "Volkenkunde'9
J. en W.: hal
mor vee bij
nonopolie
het slaapkamercentrum fzssz.
Spektakulaire show van betaalbaar en verrassend
wonen anno1973. In onze meubelpaasdaagse.
INTERMEUBELTOONZALEN
uur genot wordt geexposeerd
KERMIS MET PASEN
De grootste, ruimste en meest verleidelijke slaapkamerkollektie van de gehele randstad.
Een uniek feestelijk kijkfeest speciaal georganiseerd rond de paasdagen. V
Alles voor komfortabel, gezond, maar vooral gezellig slapen in de droomkollektie van
A 2* Paasdag:
Lisse - Grachtweg 59-61-63 t.o. de HOBAHO veiling. Tel. 02521 -12949. Dagelijks van 9 tot 6 tiur. iouurv m."-.5 uur n.m.
's Maandags vanaf 1 uur n.m. Donderdag koopavond tot 9 uur.
LEIDEN: Haarlemmerstraat 198-200, tel. 01710-31846-31847-31848, "Interieur Classique"
Haarlemmerstraat256-258,tel.01710-22154 (naastzwembad DE OVERDEKTE) DONDERDAGS KOOPAVOND.
w\ ALPHEN: v.d. Mandersloostraat 100, tel. 01720-91409. VRIJDAGS KOOPAVOND, parkeren zonder problemen.
OFF. DEALERS:AUPINGDRAKACEL*ZAALBERG»IDEENS
VERLOVINGSRINGEN
De ruimste keuze.
De beste merken.
Blijvende service.
Gratis graveren,
desgewenst handgravure.
De KONING der
VERLOVINGSRINGEN.
Uw Juwelier
v.d. WATER
Haarlemmerstraat 181
Amerikaanse schipbreukelingen al
tijd prompt werden afgemaakt, als
ze in Japan aan land kwamen. In
1853 kwam daarom een Amerikaan
se vloot onder commodore Perry op
Japanse schepen tot zinken en bom
bardeerde de kust.
Dit was de genadeslag voor het
shogunaat, dat toch al veel last had
met opstandige daimyo's. In 1868
gaf de laatste Tokugawashogun de
macht uit handen. De toenmalige
troonpretendent werd op zijn 17de
jaar keizer. De kreet in het land
was: Kaikoku shinshu. Dat wil zeg
gen: „Open het land en zorg voor
vooruitgang". Het Japan van Pearl
Harbour, electronica, piano's en au
tomobielen was in aantocht.
Iemand in het gezelschap van Per
ry bracht naar Amerika een prent
mee van de toen nog levende mees
ter van het landschap, Hirishige. Hij
stelde vast: „Het voornaamste van
deze illustratie, uit artistiek oogpunt
beschouwd, is dat zij behalve dat
ze een uitstekend voorbeeld is van
kleurendruk (een proces dat bij ons
in de kinderschoenen staat) een
brede en krachtige omtrek heeft,
waarbij vergeleken veel van onze
eigen tekeningen zwakschijnen, en
bovenal onzeker".
Pakpapier
Toen de Japanse export naar Eu
ropa begon, kwamen prenten bij dui
zenden mee dikwijls gebruikt als
verpakkingsmateriaal in kisten met
waardevoller zaken. Want toen Ja
pan een eeuw geleden zo opeens op
de moderne toer ging. was daar de
waardering voor de houtsneden sterk
gedaald. De kwaliteit ging ook snel
achteruit.
Japanse prenten waren er al lang
vóór „het vlietende leven" het onder
werp werd. Van de achtste eeuw af
waren er blokdrukken, volksprenten
voor Boeddhistische pelgrims bijvoor
beeld. motiefplaatjes, soms met beeld
èn tekst in het blok gesneden. Men
zal in Leiden ook bladen te zien krij
gen van de hedendaagse meester
unakata, die in zijn werk op die ou
de Boeddhistische trant teruggaat.
Schilderkunst
Wat het schilderen betreft, is de
Japanse kunst van Chinese oor
sprong. Pas na de achttiende eeuw
ging men zich op typisch Japanse
onderwerpen toeleggen: de geschie
denis van een tempel, verhalen uit
beroemde boeken, etc. Dit was de
stijl van de Tosa-school. een hofstijl
die tegen het eind van de 16de eeuw
'ifcIHH I »i
Zo worden houtsneden van
Japanse prenten gemaakt.
in verval was geraakt. Toen kwam
de Kano-stijl op. Deze ging terug
op de Chinese landschapskunst, maar
koos als onderwerpen vooral de my
then over krijgshelden. Het werd de
officiële schilderkunst van de Toku-
gawa-dynastie. In Nara, bij Kyoto,
ontwikkelde zich een schilderkunst
voor de gegoede burgerij een meer
volks uitvoering van de Tosa-kunst.
Op die manier was de ukiyo-e
kunst al een heel eind voorbereid,
toen men in het ge-depolitiseerde
land een genotvol bestaan voorop
stelde. De onderwerpen van de
ukiyo-e prent zijn vooral: de cour
tisane in de plezier-wijk; de acteur
van het kabuki-theater, de liefdes
kunst 'geïllustreerde handleidingen
zoals bij ons het fotoboek „Variaties".
In Japan kende men 48 standaard
houdingen. en sedert het bevin
van de 19de eeuw: het landschap.
De ontwikkeling loopt van zwart
witte prenten tot sublieme veelkleu-
rendrukken vijf tot tien i-'^ur-
blokken. De vroegste grootmeester
heette Moronobu en de eerste die
perfecte „brocaatdrukken 'vele
kleuren) maakte was Harunobu.
Zij zijn met anderen vertegen
woordigd op de eerste van de telkens
een maand durende expositie ta Lei
den.
LEIDEN Hondervijftig jaar geleden verzamelde een ge
leerde uit Nederland in Japan ruim vijfduizend voorwerpen.
In de bagage, die hij naar Leiden bracht, waren papiertjes
waar liefhebbers vandaag met genoegen gaten voor zouden
slaan in hun bankrekening. Destijds zag men dat niet zo.
Het duurde zeven jaar voordat het rijk besloot de collectie-
Von Siebold aan te kopen. Daarmee was de grondslag ge
legd voor een „Japans" museum dat later uitgroeide tot het
rijksmuseum voor Volkenkunde.
UDEN Burgemeester en wet-
ws zullen de raad voorstellen
krediet beschikbaar te stellen van
miljoen voor de bouw van
'runderhal op het Groenoordhal-
n de functie van de eind
dit jaar te sluiten Rotterdamse
wkt over te nemen. Voorwaar-
dat de Kroon Leiden de mono-
k-Dositie geeft.
1 te bouwen hal komt dicht te-
de Groenoordhal aan, waardoor
complex van korf balver enig'tv
■derk war tier kan worden ge-
ïiaafd.
raadscommissie voor Economi-
zaken bespreekt dit pre-advles
dinsdag. Verslag zal dan worden
n het beraad van de direc
teur -generaal voor de voedselvoor
ziening met veemarktsteden, waar
over wij hebben bericht. De meer
derheid van de vee-organisaties heb
ben zich achter de Leidse eis voor
de monopoliepositie gesteld.
De nieuwe haü (kosten f 1.128.000)
wordt een eenvoudige overkapping,
voorzien van vaste opstanden, balies,
verlichting. Er komt aansluiting op
riolering en waterleiding.
De hal komt aan de kant van de
Floris Versterlaan. Hierdoor wordt
blokkering van het terrein (bijv.
voor de 3 oktoberkermis) voorkomen.
Om een sluitende exploitatie te ver
krijgen willen B. en W. de veemarkt
tarieven verhogen tot het peil van
vergelijkbare markten.
LEIDEN Donkere wolken wijzen niet op een zonnige Pasen. Wie
er toch even uit wil en niet ver van huis gaat, kan naar het
GroenoordJialterrein, waar de paaskermis ten bate van de Ver
eniging voor Vreemdelingenverkeer draait. Op de foto (Jan
Holvast) een beeld van de opbouw.
In een reeks van tenminste twaalf exposities, die zeker tot juni
volgend jaar zal duren, laat dit museum nu een keuze zien
uit de Japanse prenten-verzameling waarvan de oudste bladen
in Von Siebolds bagage zaten. Er zijn prachtige kleurendruk
ken bij, maar voor kenners zijn de opwindendste zeldzaamhe
den de kleine houtsneden in zwart op wit.
delen neemt Rotterdamse
eemarktfunctie over
derste laag. Men kon in deze samen
leving nóg lager staan dan een ban
kier, maar dan behoorde men tot de
heffe.
Zeventig jaar lang werkte het chris
tendom erg aanstekelijk. Toen wees
de shogun de Jezuïeten uit. Dit was
het begin van een dramatische chris
tenvervolging. De bekeerlingen die
in opstand kwamen, werden met be
hulp van Hollandse artillerie uitge
roeid. De Hollanders waren anti
paaps en vïnsren de Portugezen
graag een zakelijke vlieg af. Zij wer
den beloond met de toestemming op
Deciwia te blijven toen de volgende
shogun in 1638 het land voor buiten
landers sloot.
Gedurende 230 jaar kon Japan ver
volgens in vrede stagneren. De mili
taire kaste - samurai - had geen
werkelijke functie meer en de on
derste laag van de burgerij, die zich
op geld toelegde, won aan invloed.
In deze periode floreerde, apart van
de aloude hofkunst, een burgerlijke
literatuur en beeldende kunst van
sublieme wereldsheid.
Vlietende leven
Het onderwerp van deze kunst was
"de vlietende wereld", in het Japans
ukiyo Dat woord komt al voor in
Middeleeuwse Boeddhistische ge
schriften en betekent dan zoiets als
"de aarde, het vergankelijke tranen
dal." In de eeuwen, waarin de shu-
gons van de Tokugawa-dynastie het
land regeerden van Edo (het huidige
Tokio) uit, had de term ukiyo een
andere gevoelswaarde. De Japanner
Asai omschreef deze als volgt:
"Levend voor het ogenblik, de aan
dacht volledig gericht op de genoe
gens van de esdoorns: liederen zin
gend, wijn drinkend en alleen maar
een zich laten gaan, een drijven op
de stroom, zonder ook' maar het
minst bekommerd te zijn over de
armoede die komen gaat, weigerend
zich te laten ontmoedigen, als een
kalebas drijvend op de stroom van
een rivier..."
Deze genietende overgevoeligheid
voor zinsindrukken is nóg kenmer
kend voor een stroming in de Japan
se literatuur: het sensitivisme. Ja
panse houtsneden brengen die ont
vankelijkheid zeer dia-eet op ons
westerlingen, over. Ze hebben 'n gro
te invloed gehad op onzez moderne
kunst. Vicent van Gogh en zijn broer
Theo verzamelden zulke prenten, die
in hun tijd heel weinig kostten. Ze
lieten er ruim zeshonderd na. Nu
zou dat een kapitaal bezit zijn.
Ontdekking
Von Siebold zal de prenten meer
als merkwaardigheden hebben mee
gebracht dan als belangrijke stukken
in zijn collectie. De eerste westerling
die de Japanse houtsnede ernstig nam
als kunst was een amerikaan van
de vloot, die Japan „open brak". De
Amerikanen dreven handel met Chi
na. Zij vonden het hinderlijk dat
Japan was in Von Siebolds tijd een
dodelijk gesloten land. Japanners
mochten er niet uit; vreemdelingen
mochten er niet in. Buitenlandse
schipbreukelingen die zich op de Ja
panse kust redden werden ter dood
gebracht. Alleen met Chinese koop
lieden werd handel gedreven en Ne
derlanders mochten een handelsves
tiging hebben op Decima, een waai
ervormig eilandje dat via een brug
met de havenstad Nagasaki was ver
bonden.
In de zestiende eeuw hadden voor
al Portugezen in Japan zaken ge
daan en bekeringen gemaakt. Tot
ergernis van de Boeddhistische
priesters hadden Portugese Jezuïe
ten er veel succes. In 1563 werd
zelfs een daimyo met 25 van zijn
vazallen christen. Een daimyo is
een leenheer - zoals er in Europa in
de feodale middeleeuwen waren.
De keizer van Japan had geen we
reldse macht. Het rijk werd bestuurd
door een shogun - een generalissimo
(een titel die ook Tsjang Kai Sjek
op Formosa zich heeft aangemeten).
In de provincie heersten de dai
myo's, leenheren van de shogun. De
daimyo's beschikten over adellijke
vazallen die gewapenden edellieden,
de samurai, in dienst hadden. In ge
val van nood waren ook de vrije boe
ren, de goshi weerplichtig.
Bankiers onderaan
Onder deze maatschappelijke boven-
groep volgden de burgers, de heimin.
De voornaamste burgers waren -the
oretisch - de pachtboeren. De mid
dengroep van de burgerij bestond uit
handwerkslieden. Bankiers, winke
liers en kooplieden vormden de on-
