iecht ais
istrument
Wat je van je minnaar „eisen" kunt
„Goud der Goden": weer nieuwe
speurtocht van Erich von Daniken
LOUIS PAUL BOON
VERTELLINGEN VAN
Boeken over planten
en hun verzorging
iindel opstellen
Kernachtige poezie
Ijsdag 28 maart 1973
ht als instrument van behoud en verandering" is de
rerende titel van een bundel opstellen aangeboden aan
mr. J. J. M. van der Ven. Prof. Van der Ven doceerde
Irecht arbeidsrecht, wijsbegeerte van 't recht en rechts-
logie.
bundel bevat
30-17.3
X)-17.OT
30-17.
maar liefst 45
bijna een derde
band van buitenlandse au-
Het gevolg is een grote ver-
tnheid van onderwerpen over
terrein van het recht: vol-
sociaal-economisch recht,
en privaatrecht en milieu -
een dikke bundel is het ver-
aan het eind te beginnen,
een bijdrage van prof. mr. B.
Koeling over de rechtpositie
opstandige burger in de bur-
:og. Roeling komt tot de droe-
dat het volkenrecht de
m fighter" minimale garan-
T i
king komt in rechtbeglnseden als
goede trouw, redelijkheid en weder
rechtelijkheid.
MEVR. MR J. SOETENHORST-
DE SAVORNIN LOKMAN
„recht als instrument van behoud
verandering", bundel opstellen, aai
geboden aan prof. mr. J. J. M. va
de Ven, Kluwer, Deventer, f 55,-,
Goud der goden, sporen uit het
heelal, door Erich von Daniken.
Uitgeverij Ank- Hermes b. v.
Deventer. Vertaling Dolf Ver-
De lezers van de boeken van
Erich von Daniken zijn te split
sen in twee categorieën. De ene
in wat de Zwitser ons te vertellen
heeft over bezoeken van wezens
afkomstig van andere planeten en
de tweede groepje zal bij het le
zen af en toe glimlachen. Eén ding
hebben beide groepen gemeen; ze
zullen allebei geboeid worden door
de verteltrant van Von Daniken.
En omdat de schrijver aan de le
zer alle ruimte laat voor een ei
gen interpretatie van de feiten
doet het er niet zo verschrikke
lijk veel toe waar de scheidslijn
tussen wetenschappelijke verant
woord en fantasie ligt.
Na „Waren de goden kosmo
nauten" en „terug naar de ster
ren" draagt Erich von Daniken in
zijn derde in Nederland versche
nen boek opnieuw veel materiaal
aan om zijn theorie, dat de aarde
in lang vervlogen tijden bezoek
moet hebben gehad van andere
planeten. Hij maakte daarvoor 'n
nieuwe wereldreis en bracht on
der meer bezoeken aan Ceylon.
Singapore, Maleisië, Guam, Nieuw
Zeeland, Taiwan-Chili, Brazilië.
Ecuador en Colombia. Persoonlijk
vond ik zijn relaas over zijn
dwaaltocht door de onderaardse
gangen in Zuid-Amerika het meest
interessante deel samen met de
enorme goudschatten in Cuenaca
waarvan in het boek een serie
kleurenfoto's is opgenomen.
Naast de grote hoeveelheid nieu
we feiten die hij te berde brengt
grijpt Von Daniken in zijn boek
ook af en toe terug op vorige pu
blicaties die aanvult met nieuwe
gegevens of versterkt met nieuwe
argumenten. Maar ook voor diege
ne die de eerste twee boeken van
Von Daniken niet heeft gelezen
zal al snel duidelijk zijn wat de
schrijver tracht aan te tonen. En
dan maar afwachten tot welke
categorie u straks behoort. Op de
foto: Erich von Daniken.
BRAM VAN LEEUWEN
Politiek met
„harde hand'
De Versplinterde Sleutel Das-
hiell Hammett, Uitgeverij De Ar
beiderspers
Als er een Amerikaanse beroepen
gids zou bestaan zou er achter de
naam van de hoofdfiguur uit dit
boek, Ned Neamont, „ward heeler"
staan. Dat wil zoveel zeggen als
„klusjesman" voor de grote politieke
baas. En in het Amerika van de ja
ren twintig was dat geen job waar
Je rustig naar je pensioen kon free
wheelen. Behalve een goed stel her
sens moest je beschikken over een
paar mokers van vuisten om tegen
allerlei gespuis overeind te blijven.
Ned Beamont krijgt ze in het boek
af en toe dan ook uitgemeten. Kei
hard dus, maar de schrijver blijft
in zijn taalgebruik uiterst terughou
dend. Geen obseniteiten. Daar was
Hammett, ondanks het feit dat hij
door Raymond Chandler beschouwd
wordt als de man die het harde
misdaadverhaal Introduceerde geen
type voor. De auteur schreef het
boek in 1931, onder de titel „The
Glass Key". Omdat er in de afge
lopen jaren zoveel „glas" in film- en
boektitels werd gedaan wijzigde de
uitgever de naam van het boek. De
activiteit van het boek bleef echter
bewaard.
BRAM VAN LEEUWEN
tegen een koloniale ovearheer-
rechtvaarigd zijn: dit bete-
niett als re-
raft mogen worden en als
e vang enen behandeld moeten
Maar er zit een addertje on-
giras: als zij oorlogsmisdaden
begaan, mogen zij wel ge-
rorden en guerrillastrijd wordt
togsmisdaad beschouwd.
G. Peters, hoogleraar straf-
i Utrecht, ziet het straf pro-
belangrdjik moment voor ver-
ag. Daar kan de rechter het
idshandelen werkelijk kritisch
Voorwaarde is wel een be
te rechtshulp en... een echte
mtoeiljke rechter. Op die ma-
strafproces meewerken
emancipatie van de burger,
schetst een ontwikkeling van
ihit, waarbij wij ons nu in een
ngsfase zouden bevinden van
recht, waarbij de eerbied voor
ag centraal staat naar demo-
te participatie.
bijdrage van T. Koopmans,
in Leiden,
anknopdngspunten voor de ju-
wel eens wat veranderen wil.
nans schrijft over conserve-
a activerende rechtsbegrip-
het terrein van de verande
rt de bundel weinig vuur-
et accent komt daardoor wel
op het „behoud" te liggen,
het verhaal van prof. dr. J.
tetiteld „vergelding als ga-
wat anachronistisch aan.
wdit anno 1972 de vroeg-19de
wijsgeer Emanuel Kant be-
Kant construeerde de pure
imgsstraf vanuit een soort
rde die daarom zou vragen.
„Zij, die reohtsarde. ver
ontstane wanverhouding door
vering, d.w.z. door een onze-
subjectief- egoïstische genieten
wijken voor de objectieve eis
rechtigheid". Dit wil zoiets
wij straffen niet omdat
fijn vinden, maar omdat zij
In vinden. Dit doet nui'j even
aan de uitspraak van James
a, een rechter uit het Victorl-
Engeland, voor wie straf de-
funotie had voor de dorst na/ar
als het huwelijk voor de sek-
tmger.
Mende bijdragen gaan dn op
thodenstrijd, die op dit mo
feer opbloeit in de Juridische
functionalisten -
die denken in doel-raidddel-
i's en stuursystemen - tegen-
ndamentalisten. Deze laat-
madrukken de eigen inbreng
recht, dat vooral tot uitdruk-
Eten op zijn Vlaams
Dorp in Vlaanderen
Louis Paul Boon, Eten op zijn
Vlaams. Uitgeverij de Arbeiderspers.
In veel mopjes over Belgen, die in
deze tijd zo'n opgang maken, wor
den de Belgen afgeschilderd als een
volk van patatvreters. Louis Paul
Boon heeft dat met dit boek zeker
niet tegengewerkt. Aan de aardappel
worden vele bladzijde gewijd in dit
bundeltje verhalen over allerlei eet-
toestanden. Zelf vermeldt hij: "Ja,
er is zelfs in de UNO het voorstel
K land Groot-Frdfttanje te
200 heesters in kleur door Jaap
Hage. Uitgeverij Zomer en Keuning.
YVageningen. Toepassing en verzor
ging van vaste planten door Mien
Ruys, Uitgeverij Kosmos, Amster
dam, Antwerpen.
De Nederlandse tuinliefhebber kan
als hij dat wil langzamerhand
wel een paar planken bij zijn boe
kenkast leegruimen als hij de boe
ken wil plaatsen, die de laatste Ja
ren over tuinieren zijn verschenen.
Dat er toch steeds weer nieuwe op
de markt verschijnen wijst op een
duidelijke behoefte aan dit soort lec
tuur. Zoals de schrijver in het voor
woord van het boekje "200 heesters in
kleur" al zegt dekt de titel de "la
ding" niet volledig. Behalve heesters
bevat het boekje ook vele kleurenfo
to's van coniferen, klimplanten, ro
zen en andere gewassen voor de tuin.
Ze zijn alfabetisch gerangschikt en
in de toelichting wordt een schat aan
informatie verstrekt over de wijze
van aanplanten, snoeien en kweken.
Verder wijst de schrijver aan welke
planten het best te combineren zijn,
welke het het best doen op een
bepaalde plaats en waar ze oor
spronkelijk vandaan gekomen zijn.
Omdat er vele duizenden planten
soorten bestaan moest de keuze be
perkt blijven. Wel heeft de schrijver
gepoogd Juist die planten te vermel
den. die bij een goed gesorteerde
kwekerij of een goed tuincentrum te
bemachtigen zijn. En om te zorgen
dat u het hele Jaar wat kleurigs in
uw tuin hebt staan is in het boekje
dat f 14.50 kost ook een broei-
kalender opgenomen.
Tuin- en landschapsarchitect Mien
Ruys schreef al in 1939 haar eerste
boek over het aanleggen van een
tuin en het onderhoud daarvan. On
langs is de vijfde en herziene druk
van het boekje verschenen. Omdat
het inzicht over tuinaanleg in de loop
der Jaren sterk gewijzigd is zijn ook
in het boek ingrijpende veranderin
gen aangebracht. De nadruk bleef
echter liggen op de vaste planten.
Daarnaast bevat het boekje een se
rie plannen voor de beplanting van
een tuin. Om daarvan eèn beeld te
krijgen zijn in het boekje vele foto's
opgenomen.
BRAM VAN LEEUWEN
Het werd een erg aardig boekje,
met veel verwijzingen naar hetver-
leden. Daarom staan er verhalen
(en af en toe ook nog fragmentari
sche recepten) ia over allerlei spe
cifieke Vlaamse schotels. Zoals
en aardappelen. Boon merkt hier
bij terecht op, dat het erg geschikt
Is voor grondwerkers, metselaars en
alle anderen die zwaar buitenwerk
te volbrengen hebben en een goed
gevulde maag willen".
Louis Paul Boon ("Boontje") had
als hoop bij het samenstellen van
dit boek opgebouwd uit eerder door
hem gepubliceerde cursiefjes dat
men naast allerlei exotische gerech
ten ook eens dichterbij bleef. Dat
het zo ver zou komen dat een
Vlaamse stoofkarbonade met door-
gestampte patatten en een schui
mend glas bier voor die verre bui
tenlandse schotels in de plaats zou
komen. Of het inderdaad lukt weet
ik niet, maar 't is 'n lezenswaar
dig boekje geworden. Op het uit
klapbare omslag van Piel van der
Veen maakt men trouwens ook niet
gauw uitgekeken.
PIETER TAFFIJN.
Louis Paul Boon. Dorp in Vlaan
deren. Salamander-reeks.
Als Louis Paul Boon over niets an
ders schrijft dan zijn domicilie, de
inhoudelijke kanten en de contouren
zijn er maar enkele hoofdstukjes
voor nodig om te concluderen dat zijn
"Dorp in Vlaanderen" gelezen dient
te worden in een lommerrijke, rus
tieke omgeving en onder het genot
van een vorstelijke wijn.
Door het vrij simpele Vlaams, dat
als bij Stijn Streuvels noopt tot vi
sioenen met zinderende korenvelden,
zijn de verhalen met een uiterst
draaglijk karakter uitgerust. Bij
voorbeeld als Boon schrijft over de
nieuwe pentankbaan ("die ik me
heb aangelegd"), als gold het een
kleine Jongen die zich de hersentjes
afpijnigt om z'n autoped te laten vlie
gen.
Door het hele boekje heen loopt een
wat milde humor, die tegelijk aan
geeft vanuit welk een relativisme de
schrijver zijn beelden gestalte geeft.
En indien het zijn bedoeling is ge
weest om op die manier 29 belang
rijkheden op losse schroeven te zet
ten, dan is hij daar wel in geslaagd.
WIM WIRTZ
Hendrik van Teylingen. Van al
door groter hoogte plat op het zeiL
De Arbeiderspers-Amsterdam.
Zoals in die algeheel lovende kritie
ken die Hendrik van Teylingen in
1966 ontving op zijn "De baron fietst
rond", zozeer zouden de critici van
toen zich moeten uitlaten over Van
Teyliïigens nieuwste bundel „Van al
door groter hoogte plat op het zeil".
De dichter T. van Deel sprak na le
zing van het manuscript over „ont
zaglijk virtuoos" en "het tegendeel
van ik-jes poëzie". Daarbij ware,
zoals Van Deel inderdaad deed, te
voegen dat enorme vermogen om
sommige thema's vanuit een puur
parodiërende instelling neer te zet
ten, en op die manier de lezer met
z'n neus op de feiten te drukken.
Van Teylingen geeft er in zijn
nieuwste bundel blijk van in staat te
zijn zowel gedichten te laten stinken
- wensvolle gedachte van de dichter
Gerrit Kromrij - ais ze te laten zin
gen. Beide bereikt hij door de bijzon
der plastische formulering, de kern
achtige uitdrukking. Door acht re
gels vertolkt Van Teylingen wat mooi
is en wat lelijk. En probeer daar na
het lezen van "Van aldoor groter
hoogte plat op het zeil" dan maar
eens aan te tornen.
WIM WIRTZ
Van PVV (onder valse vlag) ge
sproken deze roman van Theo
Kars, schrijver van "De Verval
sers", die geschiedenis van drie Jon
gens die postwissels vervalsten, heet
dus "De Geisha" en op de omslag
staan twee, tot op hun gordeltjes
na, naakte meisjes in innige omhel
zing. Wie dat plaatje bekijkt denkt
subiet met een roman over een les
bische verhouding te doen te heb
ben en niets ia minder waar. Het be
grip geisha wordt ook onjuist ge
bruikt omdat deze Japanse dames
van gezelschap ten eerste niet bij
voorkeur met him cliënten naar
bed gaan en, mocht het zich voor
doen, daar zeker niet voor betalen
en ten tweede hoogst ontwikkelde
vrouwen zijn. Terwijl de beide
vrouwelijke hoofdpersonen plus
him man niet te beschrijven onder
ontwikkeld zijn. En dat is dan dat.
Om de meisjes in kwestie gaat het
alleen voor zover zij erotische proef
dieren zijn van de mannelijke
hoofdfiguur genaamd Allard
Koch. Aan het begin van het ver
haal zit deze Allard ietwat in de
knoop. Zijn vriendin Hella heeft
hem zojuist op straat gezet en dat
na hem vier hele jaren onderhou
den te hebben. Teineinde zich in het
vervolg toch te kunnen ophouden
in rokerige café's, waar kort-en
langharigen zitten en waar meisjes
met stevige gevulde dijen binnen
komen die het rokerige verblijf in
beroering brengen, zou Allard
eigenlijk wel iets moeten gaan uit
voeren. maar daar voelt hij totaal
niets voor. Er zit dus niets anders
op dan een opvolgster voor de goed
geefse Hella te gaan zoeken en vin
den. Dat blijkt, waarschijnlijk tot
verbazing van de lezer, een koud
kunstje te zijn. Tot verbazing van
de le er, want wat je ook van Am
sterdam zeggen mag, je krijgt er
niet de indruk dat meisjes daar bij
voorkeur de rol van slavin spelen of
er naar lopen te hunkeren het be
roerde baantje van ouvreuse in een
bios op zich te nemen teneinde een
student van eten te voorzien.
Maar hoe dan ook, de Anna uit
dit verhaal behoort tot die opoffe
rende zielen en op een bepaalde
manier zou je ook nog kunnen zeg
gen dat ze waar voor haar geld
krijgt. Tenminste, als die "waar"
waar zij op prijs stelt, uit niet an
ders bestaat dan uit goed bediend
worden in bed. Anna heeft n.l. sex-
uele moeilijkheden. Zij kan tot nog
toe haar "hoogtepunt" niet berei
ken. In een situatie als deze schijnt
Allard het principe van "voor wat
hoort wat" te huldigen. Na met
enige moeite Anna in bed gekregen
te hebben, bemerkt hij wat er aan
de hand is en hij neemt zich voor
daar een stokje voor te steken
(pardon). Met de zorgvuldige oplet
tendheid en het geduld, eenmaal
zozeer aanbevolen in "Het Volko
men Huwelijk" van een zekere dok
ter Van der Velde, weet hij zijn
Anna tot de gewenste situatie te
krijgen. Dit staat er nu zo in één
volzin, maar als ik zeg dat een
groot deel van het boek gevuld is
met Allards waarnemingen van
Anna's houdingen, reacties, gebaren,
zijn eigen zelfbedwang niet te ver
geten dan zal iedereen wel begrij
pen dat er van de paringsstadia tus
sen deze beide lieden niets verhuld
blijft. Het zonderlinge is nu dat dit
hele procédé ook als procédé be
schreven wordt. Het wordt zoiets als
een beschrijving van hoe Je met
veel moeite Je motor aan de praat
krijgt. Over verliefdheid, genegen
heid of welk tot voor kort toch
met geen woord gerept met dit paar
dat zich buiten brood en spelen
niets voor kan stellen blijkbaar. Ja
toch. één gevoel komt eraan te pas
en dat is dankbaarheid van de zij
de van Anna. Maar ook die dank
baarheid neemt een zonderlinge
vorm aan. Overwegende dat haar
Jongere zusje Tanja nog steeds bij
pa en moe in Vlaardingen zit en in
de omgeving waarin zij verkeert wel
nooit een behoorlijke sexopvoeding
zal krijgen, komt zij op de gedach
te dat Tanja naar Amsterdam moet
komen ten einde te kunnen profite
ren van de lessen van meester Al
lard. Na een bezoek van Anna met
Allard aan het ouderlijk binnen
huisje mag Tanja komen logeren
bij haar zuster en de al van tevo
ren gesmede plannen voor twee en
voor drie worden bij dat samenzijn
uitgevoerd.
Helaas heeft Tanje geen toestem
ming voor een werkelijk lang ver
blijf. Zodoende kan zij niet ten vol
le deelnemen aan Allards ditmaal
gratis gegeven cursus. Na haar ver
trek komen Allard en Anna echter in
een lang gesprek tot de conclusie,
dat Tanja ten eerste nog te onrijp is
om te snappen waar het bij dat hoog
tepunt eigenlijk om gaat en ten
tweede dat zij een bedriegster is, die
niet voor de pret gekomen is maar
om Allard voor zichzelf in de wacht
te slepen. Na deze overwegingen ver
scheurt Anna Tanja's portretten, en
het verhaal houdt op.
Het klinkt werkelijk ongelooflijk
maar er wordt in deze hele roman
nagenoeg over niets anders gespro
ken dan over diverse onderdelen
van het menselijk lichaam en dan
nog alleen in verband met de paring.
Voor man noch vrouw bestaat er
iets waar zij ook maar een spoor
van belangstelling voor hebben bui
ten de sex. Het gevolg is dan ook dat
de hele historie een uitermate leven
loze indruk maakt. En dat terwijl
die zich bezig houdt met een onder
werp waarvan iedereen zegt dat het
het belangrijkste van het menselijk
bestaan is. Maar Allard en Anna zijn
ook nauwelijks mensen. Het lijken
eerder een paar robots geconstrueerd
voor sexhandelingen.
Toch ontkom Je niet aan de in
druk dat het allemaal doodernstig be
doeld is, zodat de gedachte aan por
no ook weer niet in Je opkomt. Ga
je je dus afvragen waarom een boek
als dit geschreven is dan kun Je al
leen maar tot de conclusie komen
dat het de bedoeling van de auteur
is geweest nu eens een duidelijke,
overduidelijke handleiding te schrij
ven voor mannen die met vrouwen
naar bed gaan als tegenprestatie
voor levensonderhoud en tevens een
handleiding voor vrouwen om hen te
vertellen wat ze in bed van een man
moeten eisen. Er staat verder geen
woord kwaad in zomin als in alle an
dere handleidingen voor welk doel
dan ook. maar vervelend is het wel.
CLARA EGG INK
