HA. DIE PATIENT! EDISCHE DRUKKNOPFABRIEK PAG 15 MAART 1973 UFC HOLM Zweden beleeft de zachtste winter sinds 150 jaar. Toch me steenkoud worden toen ik het 25 kilometer ten zuidwesten van |ge hoofdstad Stockholm gelegen gigantische computerziekenhuis naderde. ^^.en over dit modernste ziekenhuis ter wereld hoorde, had Prevel bezorgd. Het moest zoiets als een .medische drukknop- [ta, een lopende bandcomplex dat wordt bestuurd door elektro- fllagbreinen die verbonden zijn met de databank in het 10 kilometer m van Stockholm gelegen Daniderys-ziekenlhuis. Hier staan de "miljoen inwoners van Stockholm geregistreerd, met vermelding roep en (indien voorradig) medisohe geschiedenis, illingen had ik gekregen toen ik vernam dat in Huddinge een Kids leger" van vierhonderd door computerimpulsen bestuurde t transport verzorgt van bedden, maaltijden, medicijnen, schone iras. Robotkarretjes die zich op rails door het ziekenhuis voortbe- die zonder menselijke hulp gebruik maken van de lift om zich acht verdiepingen van de diverse gebouwen te verplaatsen. Door igangen liggen in totaal 7,5 kilometer rails. ielijkheid biedt zo mogelijk een nog science-fictionaChtiger aan- töinge. beschikt over een tweede eveneens door de computer gediri- Biisportsysteem. Over een door het hele ziekenhuis lopende {band verrichten vierkanten aluminum trommels zelfstandig de bodschappen. De trommels „weten" bij kruisingen of ze links dan af moeten slaan, „weten" of ze naar boven of naar benedien stoppen precies op de afdeling waar ze moeten laden of lossen, bouwkosten van Huddinge is al twee jaar een politieke rel aan die voorlopig nog wel zal voortduren. In maart vorig jaar ging de eugel officieel open. Kort voordat de eerste patiënt ceremonieel de tte marmeren hal ter grootte van een voetbalveld werd bin- eden, maakten de autoriteiten kostencijfers bekend die de pers deden roepen en een fikse ruzie teweegbrachten tussen de ver- t fracties in de distrietsraad van Stockholm. 1967 de bouw begon werden de kosten geraamd op 475 miljoen n 1970 waren ze al gestegen tot 680 miljoen en in februari 1972 definitief eindcijfer" van 850 miljoen voorspeld. Maar talrijke >n verwachten dat de kosten, tegen de tijd dat het ziékenhuis klaar is. wel tot boven het miljard zullen zijn opgelopen. Intussen T itooiing al van 1977 naai- 1980 verschoven. Een speciale commissie et de kostenontwikkeling van het project. op omvang, inrichting en functie van het ziekenhuis is niet bedoeld als „totaal opleidingscentrum" dat studenten een breed ervaring op gespecialiseerde terreinen biedt, en moet tevens het Identekort in Stockholm helpen opheffen. ieten complex zal als het in 1980 (of later) helemaal klaar id man personeel (onder wie 350 artsen), duizend mdisohe en 1500 patiënten bevatten. Poliklinisch zullen er dan nog da- patiënten behandeld kunnen worden. blad Expressen noemde het het vorig jaar „een schandaal dat n het ziekenhuis meer is bepaald door opleidingsoverwegdngen eisen betreffende het welzijn van de patiënt. Niemand heeft zich of het niet eenvoudiger of humaner zou zijn de mdische studen- iden over verscheidene kleinere ziekenhuizen in plaats van zieken als levend lesmateriaal opeen te pakken", deus Gunnar Hjerne, in de distrietsraad belast met financiën zijn twijfels uit „Ik heb Huddinge nooit zo gemogen", zo vertelde ten. „Misschien doen kleinere ziekenhuizen het beter en sdhep- beter klimaat waar het personeel tijd heeft om met de patiënten want ziekte heeft voor een psychische achtergrond", dat laatste ook bij de medische staf van Huddinge niet geheel is, heeft het computerziekenhuis voor vijf miljoen gulden aan i over de 3500 kamers verdeeld. Om het allemaal wat aange- patiënt, personeel en bezoeker te maken. Naast de hoofdingang kleurrijk aluminiumreliëf met de woorden ,,Ha, die patiënt 1" Kijkje in de transport-afdeling, waar vierhonderd robotkarretjes het werk doen. Dit is het hoofdstation waar de lorries voor het doen van boodschappen door het hele ziekenhuis worden uitgestuurd. Kees Haak irpleegster die mij door de reeds in gebruik genomen ige-vleugel rondleidt, heet Corrin Lundberg. Ze is aller- rmbolisch voor wat men zegt dat Zweedse vrouwen zijn, is vriendelijk en dat is goud waard in deze kille, irreële, omgeving. Na twee uur dolen door dit Kafka-achtige 'ervalt mij de vrees dat alles wat ik zie niet echt bestaat, nidden in een nachtmerrie zit. lange droom, die evenwel voor wat de Zweden betreft, werkelijkheid is. Ik kom er achter door Corrin zachtjes rm te knijpen. „Sorry", zeg ik in m'n beste Zweeds, „ik et doen, want ik was bang dat ook jij deel uitmaakte van nder perfect werkend technisch systeem dat hier de boel ontrole heeft. Ik vreesde even dat je een robot was." antwoordt Corrin met haar liefste stem, „maar wat je niet zo vreemd. Er zijn hier tallozen gillend weggelopen, U(|| idie er niet tegen konden. Mijn 18-jarige dochter bijvoor- cjflijeter §een voet meer, zo geschrokken is ze van haar eerste )urei naking met Huddinge.' inderdaad om te 70fi/)b. Om bang van te worden. for tegelijkertijd verbazingwek- ap. Het dwingt bewondering boezemt afgrijzend in. Be- Dg voor wat hier technisch 2218 bereikt, afgrijzen voor de 235 evolge verregaande „ont- king" van eerste plaats mag verwach- bestuurde karretjes zich even ge luidloos als onheilspellend voortbe weegt. Een pracht van een locatie voor een lugubere James Bond film! Monteurs Als Corrin me de „technische af de- huis waaiwan ling" laat zien, een glazen kamer twee in witte dokters jassen het een humane, vriendelij- gestoken service-monteurs de posi- ademt. ties alle 400 robotkarretjes in ui b icht te komen, ichispou dat kunstwerk op de leping. Een kolossaal ei, wel cultuurgeharde men- het oog houden meer hebben die Huddinge kritiekloos niet te doen zie ik James Bond mensen die al een handle overhalen of een bij het zien en ondergaan knop indrukken waardoor z'n direc- reel technische glamour. Ik te tegenstander tussen een muur en zo'n griezelig onbemand karretje wordt verpletterd. Dit is inderdaad wakker liggen bij de ge- pure science-fiction! dagelijks kans lopen „Gaat dit nu altijd goed, voeren die wagentjes hun opdrachten nu nooit eens verkeerd uit?", vraag ik Corrin min of meer wanhopig? ooghoogte een paar kijk- Gelukkig: 't Gaat wel eens fout, hoewel, de laatste maanden verloopt zo'n ei", denkt de argeloze het transportproces bijkans vlekke loos. Corrin: „Toen we begonnen, gebeurde het nog wel eens dat de it gestoken rondleadster. Ik vuile was in een steriele operatie- 6t erop en zie hoe de gaatjes kamer terecht kwam en dat de euze-ei uitzicht bieden op een maaltijden voor de patiënten in het Ik embryo dat ergens mid- washok werden gekieperd, maar die P sterk water staat. Overal el- perikelen zijn nu voorbij". Hier: in het Huddinge-sjukhus, waar de techniek zo superieur is Interessant ervaren, maar dat de mens (de patiënt) op de deze onwezenlijke zieken- tweede plaats dreigt te komen. Mis teer, doet het voor mij de schien is dat niet zo, maar de in- bt. druk dat het wèl zo is, is al erg ge- naar de ziekenhuistoekomst noeg. betreft. Ik deel de angst Corrin Lundberg analyseert de ver- Hud- warring die zich van mij heeft we in meester gemaakt. Ze voert me de tod niet de zelfde kant zul- lift in, op naar als ik het goed JBaan. „Dat we voor deze onthouden heb de vierde verdie ping. Hier is aan de patiënt gedacht. Er zijn winkeltjes waarvoor Hollandse winkelcentra zich allesbehalve zou den schamen, er os een restaurant benden Zweden hoop van harte dat 1 errie gespaard mogen blij- ik als Corrin mil een Sunt in één van de trans- waar dat onder- leger van door de computer waar bezoekers, lopende patiënten, verpleegsters en artsen „zonder on derscheid des persoons" de maaltijd gebruiken. Corrin: „De architecten van Hud dinge koesteren de hoop dat arts, patiënt, bezoeker en verpleegster el kaar hier ook werkelijk zouden ont moeten, maar in de praktijk komt daar niets van terecht. Het blijven onvermengbare groepjes waar Je niet tussen komt". Kunstwerken En dan de kunstwerken op de di verse verdiepingen, de plastieken, sculpturen etc. die het absurde ge heel wat zouden moeten opvrolij ken. Wat waar is moet gezegd wor den: de Zweedse moderne kunst staat op hoog peil en dat is ook in dit ziekenhuiscomplex te zien. Bekend is voorts dat de Scandina- viërs, de Zweden in het bijzonder, met kleuren weten om te springen. Dat is al te constateren tijdens een vluchtige sightseeing in Stockholm. Het straatbeeld komt er allesbehal ve grijs over. Helrode, donkerblauwe en aluminiumkleurige kantoorkolos sen, modern van architectuur, ste ken wonderwel mooi af tegen het klassieke geel van talrijke goed ge conserveerde gebouwen van vroeger. Ook het kleurgebruik binnenin veel Stockholmse kantoor- en utiliteits bouwwerken getuigt vaak van fan tasie en durf. Huddinge maakt daarop geen uitzondering. Integen deel: wie een representatieve indruk wil krijgen van wat de Zweden he- dentendage onder het functioneel gebruik van kleuren verstaan, kan volstaan met een bezoek aan het Huddinge-sjukhus. Maar of al die mooie kleuren en kunstwerken voldoende zijn om dit lopende band-ziekenhuis leefbaar te maken is op zijn minst twijfelachtig. Bijna had ik „Jammer" gezegd. Terug naar de centrale entree-hal, naar dat „voetbalveld", die marme ren grasmat die eerder aan de en tree van een schouwburg dan aan die van een ziekenhuis doet denken. Rechts naast de receptie staat een muur van zo lijkt het op 't eer ste gezicht postbussen. Heeft ie dere patiënt zijn eigen brievenbus? Nee hoor. Het is de automatische wegwijzer van Huddinge Elke zrie- kenhuisafdeling van operatieka mer tot röntgenologie, van verloska- Een van de vijfenvijftig met de databank in Dan- derys verbonden "termi nals" in het Huddvnge-zie- kenhuis. Zij vormen het medische geheugen van 1,5 miljoen Stockholmers, boe ken patiënten voor opna me, houden de wachtlijst voor poliklinische afspra ken zo kort -mogelijkdoen het werk van honderden secretaressen. mer tot restaurant heeft een ei gen „postbus" met eigen drukknop- Je. Wie vreemd is in Huddinge drukt op het knopje van de afde ling waar hij naar toe wü en de automaat levert hem binnen twee seconden een papiertje met daarop een gedrukte routebeschrijving. Voorbeeld: .Röntgenologie" neem de roltrappen naar de derde verdie ping, stap daar over in de lift naar de vijfde verdieping, sla op de vijfde rechts af, loop door tot het einde van de gang, loop door de glazen deur, tot kamer 536, da tis de zesde kamer aan uw rechterhand". De discussie over deze automatische wegwijzer is karakteristiek voor de discussie die in Zweden over Hud dinge aan de gang is. De eerste maanden na de officiële opening van dit modernste ziekenhuis ter wereld werd de automaat niet ge bruikt, uit angst de bezoekers kop schuw te maken nog voor ze goed en wel binnen waren. Later heeft men het apparaat toch maar in be drijf genomen, al was het maar omdat de aanschaf zo duur was ge weest. Privacy Veel belangrijker is de discussie die wordt gevoerd over de vraag of de privacy van de 1,5 miljoen Stock holmers die via de databank in het Danderys-ziekenhuis medisch gere gistreerd staan wel voldoende is ge waarborgd. Het is voor de artsen in Huddinge natuurlijk prachtig dat ze maar op een knop hoeven te druk ken om de hele medische geschiede-, nis van een patiënt op een van de vijfenvijftig tv-schermen in dit computerziekenhuis voorgeschoteld te krijgen, maar is dit systeem wel voldoende beveiligd tegen verkeerd gebruik? Door een simpele druk op de knop laat Corrin me zien waar de Zweedse premier Olaf Palme alle maal aan is geopereerd of niet geo pereerd. Prachtig, maar wat gaat mij dat aan, is het niet aan meneer Palme om te oordelen of hij mij zijn medische hebben en houen ja dan nee wil vertellen? Toegeven, er zijn tal van ingebouw de veiligheidsmaatregelen, zoals een maandelijks wisselende code. zodat belangrijke medische gegevens van Stockholmers niet in verkeerde handen kunnen vallen. Maar het veiligheidssysteem blijkt niet water dicht te zijn. De discussie over deze belangrijke za ken wordt tot nu toe gevoerd over de hoofden van het handjevol pa tiënten dat in die ene in gebruik genomen vleugel verblijft. Eén van hen, een lopend patiënt, kwam ik in de lift tegen. „Ik zoek m'n bed", zei hij. Ik durfde niet te vragen hoe lang hij al aan het zoeken was. De au tomatische bewegwijzering in Hud dinge ten spijt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1973 | | pagina 15