VOLSMAN: 'IK MOET WACHTEN'
zen
lot
—219
Reinder Zwolsmans gegoochel met miljoenen loopt langzaam ten einde. Het
omvangrijke imperium dat hij er tien Jaar geleden mee had opgebouwd is
verschrompeld, na veel geruzie met ritsen commissarissen en topfunctiona
rissen rumoerig ineengestort. Zijn EMS, eens door argeloze aandeelhouders
bejubeld, is een rijk van lege paleizen geworden. De uitverkoop van onroe
rend goed is in volle gang. Dat doet de EMS, ik niet, meent Zwolsman, die
zich doordat hij zo met het bedrijf wordt vereenzelvigd, de gebeten hond
voelt. De uitbundige vreugde waarmee hij als ij del man zijn succes in zaken
begeleidde is ingeruild voor ergenis. Ergenis over zaken die volgens hem de
neergang van zijn rijk hebben veroorzaakt. Zwolsman heeft nooit veel vrien
den gehad. En naarmate het aantal zaken dat de EMS bezat verminderde
nam het aantal "vijanden" van Zwolsman toe: hij heeft zich bij het verde
digen van zijn wankelende rijk teruggetrokken in een egelstelling en irri
teert menigeen mateloos. Op deze pagina een portret van de mens Zwols
man. De neergang van zijn imperium is duidelijk omschreven in het Jaar
verslag van de EMS:
In het Jaar 1971 waren de navolgende horecabedrijven in exploitatie:
(met vermelding van het aantal bedden ultimo 1971)
Scheveningen: Kurhaus Hotel annex restaurants (271) (inmiddels gesloten)
Wamdeihoofd (in 1972 verpacht)
Grand Hotel (410) (inmiddels gesloten)
Palace Café (inmiddels verpacht)
Noordwijk: Grand Hotel Huls ter Duin (346)
(exploitatie inmiddels beëindigd; onroerend goed was reeds
verkocht)
Palace Hotel (170)
Rembrandt Hotel (160) (exploitatie eind 1971 gestaakt; on
roerend goed inmiddels verkocht)
Grand Hotel Britannia (70)
Badmotel Westbapelle (280) (exploitatie en onroerend goed
inmiddels verkocht)
's-Gravenihage: Restaurant Boschlust (exploitatie eind 1971 gestaakt)
Rotterdam: Holbein Restaurant (exploitatie begin 1972 gestaakt)
Restaurant Bellevue
Arnhem: Restaurant Corner House (exploitatie inmiddels gestaakt)
Alsmede de volgende zalen:
Amsterdam: Carré (exploitatie voor rekening van Gemeente Amsterdam)
Scheveningen: Circustheater
Kurzaa! (inmiddels gesloten)
Paviljoentheater (inmiddels gesloten)
•s-Gravenhage:Tentoonstellingsgebouw Houtrust
Hokij Kunstijsbaan
R Indien de tapes van een bandrecorder in
disch als bewijs werden geaccepteerd, zou volgens
(60) de kwestie-Scheveningen tussen hem en de
1 uit de wereld zijn.
anilr talloze, van jaren her én zeer recente. Telefoon
vergaderingen in zijn werkkamer worden door-
op een van de drie aanwezige taperecorders ge-
ïet is zijn grote leed dat het geen brieven zijn.
;ven met een eerlijke handtekening eronder,
i Riji t hij er nog voorlopig mee om voor eigen genoegen
1720djn bezoekers fragmenten te laten horen van de
pereld die Den Haag is èn van de randgemeenten,
et wèl om Rijswijks burgervader Archibald Bo
te horen zeggen: „Ach Rein, doe nou toch niets
eerst met Marijnen lullen
sman officieel teruggetrokken uit de dagelijkse
gen van de EMS viert er een kleine na-kater mee
iliep bij het sluitingsuur van het Kurhaus.
s op het ganzebord in de put en een ander zal de
moeten werpen om mij eruit te halen. Ik kan geen
en. Ik moet wachten."
)US1
i Lei
>E
fsprs
lang we kunnen. Ondanks het feit
dat de balans de pensioenbetaling
bij overname niet vermeldde. Het
nden metluid ge- oude bestuur moet in feite die pen
ile doorbreken be- sioenen nog betalen; wij hebben de
de grote klap. Zijn betaling onverplicht voortgezet".
em weer moet ha- ..En dan verbitterd. „Ik heb privé
.uze cirkel, die door kapitalen in de zaak gestopt en
gemeente Den haag verloren. Toen alle commissarissen
en bankiers hun aandelen verkoch-
gemeente begin ten was het voor mij makkelijk ge-
want je hebt ze noeg dat ook te doen. Ik ben geble
te Rust en Vreugd,
Zwolsman, te mid-
stille bossen, waar
;n. D
od-
ATE
erieé mg", zegt hij ruste- ven en ik heb gevochten voor de
-r' kleine aandeelhouders, maar tegen
de gemeente is niet te knokken".
Waarde
Een dergelijke uitlating betekent
nog niet dat Zwolsman zich over
geeft. Integendeel. Hij zoekt ver
twijfeld naar een oplossing om de
zaak te redden en zelfs als hij die
niet zal vinden dan nog zal hij
„niet de hele zaak verkopen voor
een appel en een ei. Ik wil de
hoogst mogelijke waarde, dan kan
ik tenminste nog iets voor de aan
deelhouders doen".
Rein Zwolsman weet wat geld is.
Hij heeft de waarde ervan en het
gemak om het te hebben althans
in zekere mate als een pijnlijk
gemis ervaren tijdens zijn HBS-tiJd
toen hij als enige niet-welgestelde
Jongen tussen de rijkeluis zoontjes
zat. „Ik had een flets met van die
blokken aan de trappers, omdat het
zadel voor mij te hoog stond. Hij
was van een oudere broer. Ik
schaamde me rot. Iedere dag ging
ik vier keer drie kwartier lopen om
dan niet te hoeven. Elke dag kwam
ik dan vier maal langs een fietsen
maker waar van die prachtige glan
zende rijwielen stonden".
Ook zijn kweekschooltijd behoorde
niet tot zijn prettigste Jeugdher
inneringen. „Ik ben toen als verte
genwoordiger toffees gaan verkopen
in zijn werkkamer.
rk mè eenmaal is, dan
mere gemeenten je
en vinden de ban-
ling niet meer kre-
op
besluit genomen om
i Haag maar te ver-
ekent dat straks, bul-
&us, ook het Palace-
verkocht zullen wor-
lot geldt de pier, de
erkent Circustheater en
oral
an is een getergd
ara isvan ^aalt. Zijn doem
lens in hem de EMS
:ent dat niet de EMS
sloot; nee, dat deed
tégen hem. Hij boet
iüjke IJdelheid.
Ik kom graag op de
lat geef ik toe. Spre
ad Maar ik doe het
het aan kan Alleen
maakt wel onder-
iurt dat niet altijd
"Als de tapes van een bandrecorder in Nederland juridisch als bewijs zouden worden geaccep
teerd, zou de "kwestie Scheveningen" snel uit de wereld zijn."
man
azerd maar wel vin-
de EMS ons in ons
'ten staan. Ik ben er
man die 35 Jaar
had gewerkt vertel
den ons niet door om mijn studie aan het conservato
rium te kunnen betalen. In die tijd
had ik wel een fiets, daar bond ik
de toffees achterop en trachtte zo
veertig. Wat komt er kopers te krijgen. Bij warm weer
'an onze pensioenen? was het één grote, onsmakelijke
nooit voor hoeven te troep".
uderen in leder geval Zijn eigen kinderen vijf, geboren
staat nu mooi op tussen '41 en '52 hebben een
prettiger Jeugd gehad. Hoewel de
h zullen betalen zo- naam van hun vader ook hen ach
tervolgt. Rein heft zijn handen in
een gebaar van machteloosheid,
wanneer dit onderwerp ter sprake
komt. „Ze hebben er nog steeds last
van". Toch is de verstandhouding
wel goed. Zoon Paul komt regel
recht van de wintersport laat in de
nacht naar zijn vader toe om nog
even te kunnen praten. Een andere
zoon werkt bij een dochtermaat
schappij van de EMS. „Ik hoop
tenminste dat hij er blijft", mom
pelt Rein. Nadenkend; „Ik heb
mijn gezin veel te kort gedaan door
mijn werk.
Toch is hij niet ongelukkig. „Nog
elke dag ben ik blij met het leven.
Ik ben geen gelijkmatig mens. Op
sommige momenten kan ik tegen
een heleboel dingen ingaan, maar
elke dag ben ik gelukkig dat ik be
sta..."
Op en neer wandelend in zijn ka
mer mijmert Zwolsman: „Je kan
niet permanent blijven piekeren,
dat is onmogelijk. Mijn ontspanning
is mijn zang. Ik ga nog vijf Jaar
v optreden en zolang ik daar niets
voor vraag, willen ze me allemaal
wel hebben".
Hij zingt in kerkkoren, neemt les
en men heeft hem gevraagd binnen
niet al te lange tijd eens een plaat
te maken. Op een van zijn vele ta
pes heeft hij een duet met Caroline
van Hemert staan. Het was een
van de weinige keren dat zijn band
aanstond en er eens iets leuks op
kwam.
Als Zwolsman zingt, is hij een an
der mens. Ook om aan te horen-
Zijn binnensmonds spreken groeit
uit tot goed gearticuleerd, zuiver
gezang met weinig vibratie. Het ls
geen stem van een zestiger.
Zwolsman laconiek: „Ik heb hem
dan ook nooit echt gebruikt..."
Rein Zwolsman is voor sommige
mensen een aartsvijand, voor an
dere een soort „godfather" geweest.
Jarenlang heeft hij aanhang gehad
om der wille van de macht. Dat
schept eenzaamheid. „Ik weet één
ding; dat ik al die Jaren overstelpt
ben met vragen over belangrijke en
onbelangrijke dingen. Als ik kon
helpen heb ik dat gedaan. Vaak
heb ik wel gedacht: Zou er nu niet
eens een vent bij me komen, niet
om de „heb" maar die mij interes
sant vindt? Je moet zo op Je qui-
vive zijn! Het merendeel bleek toch
opgeblazen kikkers. Zelf heb ik het
altijd verdomd leuk gevonden om
anderen te helpen. De meesten zag
je nadien nooit meer terug..." Na
denkend: „Ik kan goed alleen zijn,
maar mijn aard vraagt om gezel
schap. De beste vrienden die ik heb
hij telt in gedachten... vier of
vijf ken ik al uit de oorlogstijd".
Zijn personeel is in te delen in een
categorie die zeer snel weer vertrekt
en anderen die blijven. Zwolsman is
een impulsief en beslist geen ge
makkelijk mens om mee te werken.
De mensen die goed met hem op
kunnen schieten, zijn gewend ge
raakt aan zijn soms onverwachte
explosies. De ene keer schiet hij
uit om, naar hij zelf zegt: mensen
„los" te maken, ze te dwingen hun
mening te zeggen; een andere maal
is het zijn irritatie over het geza
nik over details. Daar kan hij niet
tegen. Hij weet van zichzelf dat hij
geen tacticus is en geeft ruiterlijk
toe dat ook daaraan een deel te
wijten kan zijn van zijn verpeste
verstandhouding met de gemeente.
Gemeente
In het twee dagen durende gesprek
komt hij er steeds op terug Soms
zichzelf verwijtend: „Mijn grootste
zwakheid is. dat ik niet echt hard
kan zijn. Ik heb me te veel verdiept
in de persoonlijke moeilijkheden
van mijn tegenstanders". Soms ook
schiet hij fel uit: „Er zijn voor mij
nog drie belangrijke dingen, name
lijk de opbrengst van de aandelen,
het afkomen van de borgtochten en
garanties en een revanche op deze
rotstreken..."
De publieke opinie schetst hij als:
„Een ondernemer is een vent die
rotstreken uithaalt. Volgens mij kan
Je echter ook eerlijk Je geld verdie
nen. Het voordeel van de gemeente
is dat zij anoniem opereert „in het
belang van de stad". Men neemt
aan dat daar geen persoonlijke be
langen bij meespelen. Dat geloof lk
ook wel. De publieke opinie conclu
deert verder dat ik dan dus een
woekeraar moet zijn..."
Stilte.
En dan wanhopig „Maar de
raad nam nog niet eens de tijd om
mijn stukken te lezen!"
Terug naar het Kurhaus.
Veel mensen gaat het gezicht van
Scheveningen zeer ter harte. In een
vragenuurtje voor de KRO krijgt
Zwolsman telefonisch talloze vragen
te beantwoorden. Op de band heeft
hij het programma opgenomen. Een
mevrouw uit Rijswijk vraagt hem.
„Er bestaat een maquette van de
plannen van het Kurhaus. Ik be
grijp niet dat zich zo onwetend
houdt..."
Zwolsman: „Ik weet dat er een ma
quette bestaat, maar ik heb hem
ook nooit gezien..."
Erover doorpratend vertelt hij: „De
wijziging erfpacht voor het Kur
il ajis kwam maar niet af. Daardoor
heb ik de geld lening voor de reno
vatie van het Kurhaus afgezegd. Ik
kreeg geen basis om op te werken.
Daarop heb ik getracht kopers voor
Scheveningen aan te trekken, maar
de gemeente Den Haag zei: „Sorry,
maar wij zijn al aan het onderhan
delen met EMS". „Ik moet werken
met het feit dat al onze plannen
door de gemeente bewust zijn ge
torpedeerd. Het uitstel van de ver
koop en het tegenhouden van mijn
plannen met Scheve ingen heeft
mij al miljoenen gekost en werd
het onmogelijk om Palace, Grand
Hotel, de winkelgalerij, het Kurhaus
te moderniseren. Hij weet dat de
Hollandse Beton Groep als kandi
daatkoper de hoogste ogen gooit bij
een eventuele verkoop. Maar thans
is het een litanie zonder eind.
waarop hij dagelijks een kapitaal
inteert door de niet-rendabele leeg
staande panden, die wél bewaakt
moeten worden. Grimmig: „Het is
een uitputtingsslag geworden. Van
Ommen Kloeke heeft al verklaard
dat de gemeente de langste adem
zal hebben".
Zwolsman is echter niet van plan
zich over te geven.
Doorgaan
„Als zakenman hóór Je wel van
dergelijke catastrofes. Dan denk Je:
zo iets overkomt me niet. Op zo'n
onwezenlijk moment realiseer Je Je:
„Je moet doorgaan en niet weglo
pen of in paniek raken". Willekeu
rige Hagenaars bellen hem thuis op
met goedgemeende suggesties voor
het Kurhaus. Een mevrouw vraagt
hem of er geen universeel klooster
van kan worden gemaakt. Het is
een lang gesprek. Zwolsman blijkt
zeer bijbelvast, maar roept op zeker
ogenblik toch ietwat ongeduldig dat
hij het principe van „de vogelen
des velds" huldigt en niet al te ver
vooruit wil leven. Hij belooft nog
terug te bellen en zegt als hij de
telefoon neerlegt dat het op zich
in een bepaalde gedachtengang
nog niet eens zo'n gek Idee is.
Soms zakt hij midden in het ge
sprek in een diepe, maar korte
slaap. „Ik slaap weinig in mijn
bed", verontschuldigt hij zich.
„Doorgaans ga ik met werken door
tot ik op de plaats in slaap val.
Dat kan overal zijn. Ik blijf door
piekeren..."
Een van zijn piekerplannen is, dat
hij zich volgend Jaar kandidaat wil
stellen voor de Haagse gemeente
raad, dan zal ik wel eens aantonen
hoeveel geld er verspild wordt.
Zwolsman stemt KVP „omdat 'k
katholiek ben" maar heeft ook wel
eens een voorkeurstem op Haya van
Someren Downer uitgebracht. „Dat
was nog in de tijd van Toxopeus.
Die hoorde dat ik een nogal forse
bijdrage voor het verkiezingsfonds
van de KVP had gegeven. Hij vroeg
me toen of ik in het vervolg niet
wilde omdraaien: stemmen op de
KVP en storten voor de VVD..."
Bulten wintert het oog Van zeilen
komt voorlopig niets. In zijn kano
voor het huis in Wassenaar liggen
twee peddels in een kano volledig
ingevroren In een diepe laag Ijs.
Zo voelt hij zich ook.
