t
leidse spaarbank
2 dagen
Brussel
)ollar devalueert niet
Krappe winst
voor Liam Cosgrave
•ordeel over Allendes socialistische experiment
ORGEN VERGADERT EUROPESE TOP
Israëlisch toerisme
is ernstig getroffen
Diamanten verdwenen
in vogelvlucht in vogelvlucht
7% rente op spaardeposito's
voor 3, 4 of 5 jaar vast
naar keuze van de soaarder.
'AARTPag MAART 1973
amerverkiezingen in Chili van buitengewoon groot belang
ADVERTENTIE
IAGO - Allende is in november
esident geworden, vooral dank-
feit, dat de huidige oppositie,
Shrlsten-democraten en de
i Nationale Partij, geen ver-
front konden vormen. Dat
l zrilj ditoaal wel gedaan en
indien van Altarude zetten al-
aJlles om de marxistische pre
en diens Unidad Popular
eenheid) een nederlaag toe te
iaat echter ditoaal niet om
residentschap, maar om ver
ing van de Kamer en de helft
|e Senaat. In Chili, en trou-
tn geheel Noord- en Zuid-Ame-
pljn verkiezingen waarbij het
doen is om presidentschap,
ïil van secundair belang.
echter wordt beslist over het
»-Allende en de Chilenen zijn
dat goed bewust. De verkie-
brijd was zo heftig dat er bij
es enkele doden zijn gevallen.
Allende bezit nu al de meerderheid
in Kamer en Senaat en wanneer de
verenigde oppositie erin zou slagen
tweederde van de zetels te bezetten
zou zij alle maatregelen van Allen
de kunnen blokkeren en de presi
dent zelfs tot aftreden dwingen.
Wanneer de linkse Unidad Popular
echter 40 procent of meer van de
stemmen behaalt kan zij van een
overwinning spreken en wordt de
„weg naar het socialisme" voortge
zet.
De coalitie van Allende bestaat uit
een aantal linkse partijen en groe
pering en waarvan de op Moskou
gerichte communisten zeker niet het
meest aan de linkerkant staan. Al
lende heeft zijn land al een eind
het pad van het socialisme opge
voerd: de lonen van de laagstbe
taalden zijn aanzienlijk opgevoerd,
de inkomens genivelleerd, terwijl de
werkeloosheid is gedaald van 6 tot
3.5 procent. Voor de armen, die
vaak in ellendige verblijven moesten
wonen, zijn nieuwe huizen gebouwd,
die voor de bewoners betaalbaar
zijn.
Kopermijnen
Van het grootgrondbezit is een
groot gedeelte onteigend, waarbij
pressiegroepen vaak verder gingen
dan de regering wilde. Banken en
talrijke industrieën zijn genationali
seerd. Bovenal eohter is dit geschied
met de kopermijnen. Chili's voor
naamste rijkdom. Deze mijnen wa
gen in Noordamerikaanse handen.
Allende heeft echter de tactische
fout gemaakt om zelfs maar niet
over schadevergoeding aan die vroe
gere eigenaars te willen praten om
dat, zo zei hij. die door de Jaren
ehen buitensporige winsten hadden
gemaakt die naar die Verenigde
dat weigerde Chili verdere hulp te
verlenen. Handels- en krexüetover-
eenkomsten die Allende wist af te
Sluiten met communistische landen
wogen hier niet voldoende tegenop.
Bovendien daalde de prijs van ko
per op de wereldmarkt.
De (inflatie in Chili steeg tot een
hoogte waarbij, die in Nederland
slechts kinderspel is. De reserves
aan buitenlandse valuta in 1970 nog
450 miljoen dollar, daalden tot het
nulpunt en de betalingsbalans
kwam in een crisissituatie te verke
ren. Stakingen teisterden het land,
ook onder de bevoorrechte arbei
ders, als die in de kopermijnen.
De stakingsgolf in oktober jl. was
fataal: de reservevoorraden aan le
vensmiddelen slonken weg en nieu
we zijn nauwelijks aangelegd. Voor
de winkels kan men lange rijen
huisvrouwen, zien, in de hoop het
nodigste voor niet al te onbetaalba
re prijzen te kunnen komen. De
stakingsgolf veroorzaakte bovendien
dat zaan graan het was in oktober
lente in dit land op het zuidelijk
halfrond niet werd aangevoerd.
De oogst zal daardoor dit Jaar mi
niem van omvang zijn.
In die meeste Latijns-Amerikaanse
landen maken militairen in derge
lijke crisissituaties de dienst uieo het
buurland Argentinië is daarvan wel
haast het tklassieke voorbeeld-
Voorzorg
In Chili is dat echter dn strijd met
de traditie en de mogelijkheid van
een militaire staatsgreep is en blijft
miniem. Wel heeft Allende uit voor
zong mia de stakingsgolf van enkele
maanden celeden enkele militairen
in zijn kabinet opgenomen.
Allende ziet zijn regime als een ex
periment. Hij weet zich verzekerd
van de sympathie van talrijke
limksgeoriënteerden in het buitenland
en hij vraagt zijn landgenoten hem
tijd te gunnen.
De armen, die door Allende uit hun
ellende zijn verheven zullen Unidad
Popular ongetwijfeld blijven steu
nen, ook als zij beseffen dat de
slechte toestand van Chili's econo
mie hieraan afbreuk doet.
Maar de groepen van de bevolking
die zich niet hecht met de linker
zijde verbonden voelen, zullen Al
lende waarschijnlijk niet steunen.
Een duidelijke zege van Allende ligt
niet in de lijn der verwachtingen
en zou de feitelijke situatie ook niet
onmiddellijk verbeteren. Maar een
evidente zege van Allende's tegen
standers die variëren van ultra
rechts tot gematigd links zou ook
geen directe oplossing brengen.
Niettemin is het oordeel over Allen
de's socialistisoh-e experiment van
het hoogste bela.g, niet alleen voor
Chili, maar ook voor het toekijken
de buitenland.
Uitgaan, winkelen, eten en
drinken in het Parijs van
België.
Volledig verzorgd, dus incl.
hotel, maaltijd en reis:
fC7
I J station.
Alle informatie in de brochure
„Toeren met NS" op de
stations.
voordelig uit met NS
r
STERDAM/BONN/WASHINGTON (ANP, AP)
dollar zal niet devalueren. De Amerikaanse president
tlaarde gisteren op een persconferentie dat ,,de dollar
nog niet zo gek doet". Daarbij zei Nixon er ter verdui-
iking bij ,,de toestand van de Amerikaanse economie
Ie mate van inflatie in de Verenigde Staten in aanmer-
genomen".
I negen lidstaten van de Europese Gemeenschap zijn in koorts
ige besprekingen gewikkeld, die morgen in Brussel zullen wor-
\voortgezet. De Nederlandsche Bank zal maandagmorgen om
Iveer negen uur beslissen of de wisselmarkt al dan niet opengaat.
goedkopere uitvoer uit de V.S. naar
Europa zou ertoe kunnen leiden
dat Amerika heen kwam over zijn
grote tekorten op de betalings- en
de handelsbalans, welke voor een
voornaam deel schuldig zijn aan de
monetaire woelingen op de hele we
reld.
Maar de EG-valuta's zouden alleen
maar gezamenlijk kunnen gaan z^ve-
ven als de koers van pond en lire
worden verankerd en een vaste
waarde krijgen ten aanzien van de
andere Europese muntsoorten. In
kringen rond de Britse premier
Heath, die donderdag en vrijdag
Bonn heeft bezocht, is men van oor
deel dat dit een „ideale oplossing"
zou zijn maar of Groot Brittannië
ertoe kan overgaan om het pond weer
een vaste koers te geven, of zijn
economische positie dit zou toelaten,
is nog geenszins zeker.
pn zei, dat de Verenigde Staten
ar zullen blijven streven het
jndere landen eens te worden
dat deze zwevend was gemaakt in
1969 en 1971. De krachtige reputatie
van het Duitse geld zou bevestigen
ieen internationaal monetair koersveranderingen naar boven toe
dat flexibel genoeg
llen op de dollar en andere
jenheden te pareren. „Wij zul-
I huidige val van de dollar over-
verzekerde de president van
(ministers van Financiën van
landen van de EG zullen
in Brussel vergaderen over
inetaire crisis. Men komt, onder
terschap van de Belgische mi-
i Willy de Clerq, bijeen in het
Kwartier van de Europese mi-
raad, om vier uur.
|ven
wil de nieuwste monetaire
over enkele dagen wordt
it, gaan oplossen. West-Duits-
ij ut a<>n te dringen op het
naar boven toe. van de va-
i de EG ten aanzien van de
nse dollar.
^redenen hiertoe zijn, aldus
mers te Bonn, dat: Was-
heeft doen uitkomen niet
te zijn de dollar opnieuw
a devalueren,
t naar boven zwevend maken
i revaluatie van de markt ten
i de dollar de Duitse uit-
i landen als de V.S. duurder
laken en elders minder concur-
monetaire ingreep van een
de EG alleen de voorge-
monetaire eenheid der ge-
jchap in gevaar zou brengen
tot die eenheid wordt al
door het zweven van het
pond en de Italiaanse lire, en
revaluatie van de mark na-
te trekken," waardoor specula
tie in dollars tot bedragen in de mil
jarden lopend worden aangemoedigd.
Als alle EG-valuta's gingen stij
gen, dan blijven zij onderling gelijk
en «ou ook worden voorkomen dat
het ene lid meer winst uit de han
del kon halen dan een ander, zelfs
als de uitvoer van de EG als een ge
heel in de V.S. minder concurrerend
zou worden.
Niet alleen
West-Duitsland, dat het zwaarst
te verduren heeft gehad van de spe
culaties die de wisselkoersmarkten
dwongen tot sluiten, zou daarom niet
alleen de verantwoordelijkheid op
zich willen nemen voor een oplossing
van !het probleem. Verdere nadeel
voor de voorgenomen monetaire unie
zou kunnen worden voorkomen, en
(Van onze correspondent)
JERUZALEM De directeur-ge
neraal van het ministerie van Toe
risme Hanoch Givton heft in een ra
dio-interview gisteravond gezegd,
dat het neerschieten van het Lybi-
söhe vliegtuig ernstige gevolgen heelt
voor het Israëlische toerisme. Givton
zei dat er geen abrupte daling is in
het aantal toeristen dat Israël be
zoekt, maar dat de gevolgen op lan
gere termijn merkbaar zullen zijn.
Hij zei, dat veel congressen die in
Israël zouden plaatsvinden zijn gean-
nulleerd. Ook verwachtte hij annule
ringen van groepsreizen. Givbon ont
hulde verder, dat het toerisme in Is
raël zwaar getroffen is door terreur-
TOKIO (AP) De politie in To
kio heeft gisteren bekend gemaakt
dat een deel van een lading diaman
ten die per vliegtuig uit België aan
kwam is verdwenen. Donderdagavond
kwam het toestel te Tokio aan zon
der een deel der kostbare lading.
Uit een metalen kist, die plaats
bood aan 10 houten kistjes, elk be
vattend 1.000 tot 1.500 karaat diamant
waren drie houten kistjes verdwenen
De waarde van de inhoud der kistjes
bedraagd ongeveer 22.000 dollar. De
metalen kist was opengebroken
klaarblijkelijk met het mes van
Duitse makelij dat in de buurt ervan
werd gevonden. In de grote doos
vond men een portefeuille met daar
in twee Thailaudse bankbiljetten.
Het vliegtuig, een machine van de
Sabena, vluchtnummer 351, was
woensdag naar Tokio gevlogen, via
Athene, Bombay, Bangkok en Ma
nilla. De politie gelooft, dat de edel
stenen zijn gestolen, nadat dema-
chine te Tokio was aangekomen. In
terpol is gwaarschuwd.
acties die het vorig jaar hebben
plaatsgevonden. Tot eind mei was er
,en aanzienlijke stijging in de stroom
toeristen die Israël bezoekt, maar
deze stroom werd abrupt afgebroken
door het bloedbad in Lod op 30 mei,
en kreeg vervolgens nauwelijks tijd
om zich te herstellen door de moord
op de Israëlische sportlieden in
Münohen.
Artsimowitsj
overleden
MOSKOU (TASS) De Sowjet-
russische academicus Lew Artsimo
witsj, een bekend natuurkundige, ia
op 1 maart op 64-Jarige leeftijd in
Moskou overleden.
Artsimowitsj heeft zich hoofdzake
lijk gewijd aan vraagstukken van
atoom- en kernfysica. Hij heeft een
aantal experimenten uitgevoerd bij
het onderzoek naar snelle elektronen
en heeft ook belangrijk werk ver
richt op het gebied van elektronen-
optiek.
Ook heeft hij onderzoek verricht aan
plasma van hoge temperatuur, in
verband met het zoeken naar be
heerste kernfusie.
Liam Cosgrave wordt ge
lukgewenst door zijn doch
ter Mary.
|elijk met de Fransen gaan mor-
Dk de Chilenen naar de stembus,
aeenhalf miljoen kiezers zullen
beslissen over de samenstelling
Je Kamer van Afgevaardigden
leden) en tevens de helft van
jftig eerste-kamerleden kiezen,
p staan de partijen tegenover
r: na twee Jaar marxistisch be-
van president Salvador Allende
3 kortweg Allende wil de
jitie van christen-democraten en
partij proberen diens min-
gering het veld te laten
Aan argumenten ontbreekt
Want Allende's bewind heeft
i niet het succes gebracht
i voorstanders in Chili en daar-
i verwachtten. Het ergste
kbarende inflatie van 160%,
>evig wereldrecord. Verder is er
i tekort aan levensmiddelen
rijst, olie, suiker, boter en
Grote rijen kopers-in-spe staan
5 voor de winkels, waar weer
iets is aangekomen. Niet alleen
wensmiddelen is er gebrek, het_
geldt voor sigaretten, bier, wijn,
i tal van andere artikelen,
Dat deze schaarste voor-
vrouwelijke kiezers en dus op
Ift van het totaal drukt, ver-
I Allende's kans op een verkie-
vanzelfsprekend niet. Om
t erger te maken dan het al is
|hy dan ook besloten nog niet
jhtsoenering over te gaan, al zou
de gegeven omstandigheden
ittige maatregel zijn. Wie zoekt
J de oorzaken van de tekorten,
op allerlei instanties en bevol-
>epen: de regering is schuldig
starre bureaucratie, fabri-
i dooi rechtstreekse leveranties
aan de zwarte markt, arbeiders van
genationaliseerde bedrijven blijven op
dit punt niet achter, winkeliers ten
slotte maken van de schaarste ge
bruik door de prijzen te verhogen.
Maai' deze keten van factoren is in
laatste instantie het gevolg van de
overheddspolitiek, die even idealistisch
als onbekwaam is. Op zijn manier
streeft Allende naar eerlijker verde
ling van inkomen en naar verminde
ring van de armoede. Maar zijn schie
lijke nationalisering van bedrijven
heeft de produktie doen dalen, terwijl
de vraag naar goederen tegelijkertijd
aanzienlijk is gestegen. De arbeiders
lonen zijn. namelijk met 50% ver
hoogd, waardoor een run op de win
kels ontstond. En die werd nog ver
groot door de werkverschaffing voor
200.000 werklozen, hetgeen tot gevolg
had, dat de koopkracht van een mil
joen Chilenen aanzienlijk omhoog
ging. Op zichzelf lofwaardige sociale
beslissingen. Maar de produktie heeft
die gestegen koopkracht niet kunnen
opvangen en toen ook nog de over
heidsuitgaven belangrijk begonnen te
stijgen, rees de inflatie de pot uit zo
als nergens ter wereld. De oppositie
partijen hebben reeds aangekondigd
dat zij zeker vier jaar nodig zullen
hebben om de financieel-economische
schade op te ruimen, die het bewind-
Allende in twee Jaar heeft aangericht.
Die oppositie richtte zich in haar
propaganda van de afgelopen weken
in het bijzonder tot de huisvrouwen,
omdat die de kwalijke gevolgen van
een onvoorzichtige hervormingspoli
tiek dagelijks aan den lijve onder
vinden.
Het vastlopen van Chili's econo
mische machinerie heeft tot gevolg
gehad, dat het land voor veel meer
dan een miljard aan buitenlandse
levensmiddelen heeft moeten invoe
ren. En dat betekende weer een
enorme hap uit de deviezenvoorraad,
die nu vrijwel tot nul is gedaald.
Voorheen zorgden de kopermijnen
voor tachtig procent van de buiten
landse valuta, maar sinds Allende
heeft gemeend die Amerikaanse mij
nen zonder vergoeding te moeten
nationaliseren is de produktie steik
afgenomen. Tal van leidende mijn-
deskundigen zonder uitzondering
Chilenen hebben de benen geno
men, omdat zü het onder "natio
naal beheer" niet meer zagen zitten.
Behalve die kopermijnen is er nog
meer genationaliseerd: een derde
van de industrie en veertig procent
van de grond. Dit alles, gecombi
neerd met de verkieziiugs emotie van
de afgelopen weken, heeft tot tal
van botsingen geleid. Daarbij vielen
verscheidene doden en tegen de hon
derd gewonden. Om de orde nog zo
veel mogelijk in de hand te houden
werden vijfhonderd arrestaties ver
richt, hetgeen de massale ontevre
denheid eerder vermeerderd dan ver
minderd heeft. Het ongenoegen on
der de Chileense bevolking weegt
niet op tegen de voldoening over
verminderde werkloosheid, verbete
ring van sociale maatregelen, bestrij
ding van analfabetisme en vooruit
gang op het terrein van de gezond
heidszorg. Hoe prijzenswaardig Al
lende's pogingen tot een evenwich
tiger verdeling van inkomen zijn, de
prijs blijkt te hoog. En daarmee heeft
hij oud-president Eduardo Frei Mon-
talva (Frei) een krachtig wapen in
handen gegeven om zich te roeren
aan de spits van de christendemo
cratische en nationalistische oppo
sitie. Frei is kandidaat voor een se
naatszetel en heeft kennelijk mede
het oog gericht op de presidentsver
kiezingen van 1976. Volgens hem
heeft Allende het land naar een
catastrofe geleid, "zoals er in de Chi
leense gesohiedenis nog nimmer is
voorgekomen". Vermoedelijk is Al
lende het slachtoffer van linkse pro
paganda, die hem dwong tot haas
tige stappen "op de weg naar het
socialisme". Daardoor moest de scha
duw van Fildel Castro's débacle op
Cuba zo snel mogelijk worden weg
gevaagd. Een succes in Chili had
ook de lardbouwcatastrofe in de
Sowjet-Unie enigermate kunnen
doen vergeten. Maar Allende's haast
en zijn "hakken met de botte bijl"
riepen een enorm verzet op. Nu
wordt zijn falen verontschuldigd met
de mededeling, dat hij ten val ge
bracht is door het "offensief" van
zijn tegenstanders. Het zou eerlijker
zijn als men sprak over "tegen-of
fensief", omdat de actie is uitgegaan
van de "Unidad Popular", Allende's
party. In oktober van het vorig jaar
leidde die tot een reeks stakingen,
toen artsen, technici, studenten, ban
ken en vervoer er het bijltje bij neer
legden uit protest tegen de nationa
liseringsplannen. Tal van arrestaties
van "opstandige" elementen en ten
slotte de (neutrale) steun van de
legerautoriteiten hebben die onlus
ten binnen de perken kunnen hou
den. Maar daarmede is de tegen
stand tegen Allende's politiek niet
verdwenen. Die zal zich waarschijn
lijk weerspiegelen in de uitslag van
de verkiezingen van morgen. Rl.
DUBLIN (Reuter/DPA) Volgens
de gisteravond bekendgemaakte
einduitslag Van de parlementsver
kiezingen in Ierland heeft de nieuwe
regeringscoalitie van Fine Gael en
Labour 73 van de 144 zetels behaald.
De tot nu toe regerende Fianna
Fail van premier Jack Lynch ver
wierf 69 zetels en die Onafhankelij-
ken kregen er twee.
Met deze uitslag komt aan de ge
durende 16 Jaar ononderbroken een-
partij-regering van de Fianna Fail
een einde. De toekomstige Ierse mi
nister-president, Liam Cosgrave, is
inmiddels met de voorbereidingen
voor de vorming van een nieuwe re
gering begonnen.
Cosgrave staat bekend als een
man die het gezag tot elke prijs wil
handhaven. Hij moet niets van de
IRA hebben. Toen Lynch enige
maanden geleden bij het parlement
wetsvoorstellen i nddende die een
strenger optreden tegen de terroris
ten beoogden, stond Cosgrave. in te
genstelling tot de meeste leden van
zijn Fine Gael, achter de premier.
Er gingen toen geruchten dat hijals
partijleider zou aftreden. De twee
bomaanslagen in Dublin vlak voor
de definitieve stemming in het par
lement over de omstreden wetsvoor
stellen, versterkten eohter de positie
van Cosgrave.
De Jurist Liam Cosgrave is van
1954 tot 1957 minister van Buiten
landse Zaken van de Ierse republiek
geweest. Hij was ook leider van de
eerste delegatie van zijn land naar
de volkerenorganisatie. In tegenstel
ling tot het merendeel van zijn land
genoten is hij erg gesloten en nuch
ter. De Londense Guardian schreef
gisteren dat Cosgrave buiten zijn
land vrijwel onbekend is en in de
Ierse Republiek doorgaat voor een
van de vervelendste politici. Cosgra
ve is sinds 1965 leider van de Fine
Gael
Conservatief
Cosgrave ia minstens even conser
vatief als Jack Lynch. De opvattin
gen van zijn Pine Gael op econo
misch en sociaal gebied zijn vrijwel
gelijk aan die van de Fianna Fail van
Lynoh. Hoe de Labourpartij, de co
alitiepartner van Fine Gael, over de
te voeren politiek op deze terreinen
denkt, is niet bekend. De Labourpar
tij heeft haar grootste aanhang on
der de industriearbeiders in de ste
den.
De verkiezingsuitslag moet voor
Londen wel een teleurstelling rijn.
Omdat in verband met de situatie
in Noord-Ierland een nauwe samen
werking tussen Dublin en Londen
noodzakelijk is, hadden de Britse re
geringsleiders graag een duidelijke
overwinning gzien van de partij
van Lynch of de oppositie. De krap
pe overwinning van de oppositie en
het gebrek aan politieke stabiliteit
in de Ierse Republiek zullen die sa
menwerking moeilijk maken. Maar
er blijft één troost over. De radicale
republikeinen en de aanhangers van
de müitante vleugel van de IRA heb
ben een verpletterende nederlaag
geleden bij de verkiezingen. Z4J heb
ben nergens kans gezien het aantal
stemmen op zich te verenigen dat no
dig is voor ook maar één padements-
ADVERTENTLE
