ette
traks
jaren van porno-industrie
voorbij
Nederland
11 werpt zich in de armen van de reclame
Nieuwe
Lach
vies commissie gelijk aan stellingen jonge onderzoeker
tjdie over oprichting selectieve adressenbank
ij Het Beste maakt geen beste reclame
Brillen nog steeds op h
4
4 Bjes fris loopt hij bedachtzaam langs de wanden waarlangs de pockets braaf om-
tienmr. Tom Schalken, de jonge wetenschappelijke onderzoeker die de porno-
iar de universiteit bracht. Onlangs promoveerde Schalken aan de Vrije Univer-
j Amsterdam op het proefschrift „Pornografie en strafrecht", een als een bijbel zo
jj icht over een geheimzinnig stukje samenleving.
n werd het ontwerp-ad-
van een Haagse com-
ruim twee jaar op de
Jiften en zwoele plaatjes
het opmerkelijke is dat
fen identiek zijn aan
van het eenzame se voorbeelden zijn zeer bevredi-
Door
Ary Jassies
an Schalken.
adviescommissie zede-
feving zaïl adviseren om
van pornografie vrij te
fbaiar alleen moeten de
minderjarigen en het
aanprijzen blijven: de
de handelaar bovendien geen be
hoefte meer om deze lectuur in de
etalages aan te prijzen".
Spotten
Maar dat geruststellende toekomst
beeldje kan straks ook Nederlands
deel zijn. „Het valt te verwachten
dat het justitiële apparaat, netzo-
min als in Denemarken, ndtet met
zich zal laten sportten wat diie ver
spreiding betreft", zegt de door
sex-leotuur eerder verveelde dan ge-
passioneerde Schalken, „in Neder-
merken we op. Onze gastheer steekt lan)d worden nu ruim 1 miljoen
gend.
Kaas
Maar het valt toch niet aan te ne
men dat de van pornografie uitge
sloten Jeugd zich zo gemakkelijk de
A k steeds minder merken we op. Onze gastheer steekt
i onlangs «jj» ISHSf
'i - - - het hoofd. ,J>at is Juist de moeilijk-
rno-opvaWngen aan het
H r van zijn proefschrift
toeval natuurlijk die
sten. De pornografiewet-
ert nog zo ongeveer uit
:e jaren van het kuis-
Tegenwoordig is in re-
zedelijkheid alleen
seksblaadjes per maand verspreid.
Ik vind het zelf ook niet leuk dat,
held", zegt hij. „Ook ik heb mijn wanneer ik bij een kiosk een krant
ils die ook in de sex-
van Scandinavië gepre-
grote twijfels over de effectueer-
baarheid van deze beperkende bepa
ling. Maar ik geloof ook dat het
wenselijk is om haar te nemen.
Voor een aantal ouders zou het
moeilijk te rijmen zijn met hun ze-
voor de DersoonJitke deBJke opgingen pornografie
ook rT3! helemaal ™»rden vrtjgege-
ven".
„Maar", zo vervolgt hij, „deze be
perkingen zie ik m het kader van
een overgangswet. Het is niet on
waarschijnlijk dat de binnen zes
jaar deze beperkingen in hun ge
heel kunnen verdwijnen. Ten gevol
ge van de vrijgave van de porno
grafie zou immers een ongecompli
ceerd klimaat kunnen ontstaan
waarin men steeds minder moeite
heeft elkaar te shockeren".
mij geen onprettige
we het eens zijn ter-
[afhankelijk van elkaar
>en. Maar het heeft me
Het is de algemene
Schalken. De Jonge
4 kijkt ons bezorgd aan.
koop. ik me eerst over twee meter
blote borsten moet buigen".
Wanneer de gebeurtenissen in het
Deense porno-bedrijf Nederlands
voorbeeld zijn en mr. Tom Schal
ken is daar heilig van overtuigd
dan zijn de vette Jaren van de va
derlandse sex-Industrie straks on
herroepelijk voorbij. Schalken kan
de officiële cijfers laten zien die hij
pas deze week ontving: in het Jaar
1968, waarin in Denemarken de
pornografie werd vrijgegeven, wer
den daar 1.200.000 blaadjes geprodu
ceerd; één Jaar later waren het er
nog maar 116.000.
„De handelaren, die nog bestaan,
klagen steen en been", zegt Tom
Schalken, „80 procent is bovendien
maar prematuur Tom Schalken maakte voor zijn al export-materiaal naar die landen
er geen officieel ad- in de boekhandel belande script
'ik geen definitief oordeel over de relatie pornograf ie- justitie
de onontkoombare pelgrimage naar meer",
commissie voor de vrije seks-markt van Zweden en
Denemarken. Wat Nederland te
wachten staat is daar al enkele Ja-
met een strenge zedelijkheidswetge
ving. De Denen zelf lusten het niet
49ldus
p laten ons aan de hand
Schal
ken de volgende zin enkele malen Sex-films
langzaam achter elkaar op: „De
vraag neemt doogewoon vanzelf af.
eren naar zijn speciali- ren praktijk. „Bemoedigende voor-
beperde verhaaltjes, de
I van foto's en him bei-
onder het Nederlandse
Het verboden vruchten-effect, zeg
gen we. „Natuurlijk", antwoord Tom
Schalken, „velen kopen porno om-
aidus Schalken, „vooral dat het verboden is, een soort
Denemarken heeft ons geleerd
nieuwsgierigheid wat er dan wel in
pornografie niet bij uitstek een cri- moet staan. Dat is straks voorbij,
minaliteit verhogende factor is". Het ware kenmerk van de porno-
inheid in het zo door Hij spreekt met warmte over de grafie is immers zijn monotone ka-
':eur gekenmerkte ver- straatbeelden die Kopenhagen en rakter. Pornografie is allemaal het-
Stockholm bieden sedert de porno- zelfde, een enorme fantasieloosheid,
grafie vrij is gegeven en het aan-
etaleren uit den bozi
vragen we. „Zeker",
halken, „als het inder-
het in de prak-
hstitie veel gemakkelijker
ftiitde hoeft niet meer te
inhoud. Ze kan dus
\it schenken aan de wij-
De buitenland-
Als je er regelmatig kennis van
neemt onderga Je een gevoel van
Omdat ze de essentie van zijn op-
de pornografie vrij kan kopen heeft vattingen vertolkt zegt Tom Schal-
De pornografie bestrijdt zichzelf op
het moment dat ze wordt vrijgege
ven.
Deze Jonge onderzoeker die zo koel
tjes over de prikkelende lectuur aan
het woord is, lijkt zelf het levende
bewijs voor de stelling dat weinig
in het leven zo vervelend is als
pornografie. „Ik heb helemaal niet
zoveel pornografie gezien of gele
zen". zegt hij bijna verontschuldi
gend, „maar dat bewijst weer mijn
stelling. Als Je drie filmpjes hebt
gezien weet je ook hoe de vierde zal
zijn".
We merken op ondanks al zijn stel
lingen die indruk te hebben dat ve
len naar sex-films en sex-winkéltjes
blijven terugkeren zander dat er
van het opwindende overtreden van
verboden sprake is. „Dat klopt",
zegt Schalken, „het bewijst dat bij
veel mensen nog enorme seksuele
tekorten bestaan. Maar dat zou een
onderwerp voor een onderzoek van
een seksuoloog moeten zijn: waar
om er in onze samenleving sprake
is van een zekere seksuele verarming.
Ik begin er niet aan.
Ik zou het niet leuk vinden als ik
mijn hele leven bekend zou blijven
staan als pornografie-deskundige".
Daar drinken we een glaasje fris
op. Schalken zegt te geloven dat
99
99
het naakt dat straks op de papder -
marklt overblijft „artistieker en
minder aanstootgevend" zal zijn.
Maar blijft het lezen van pornogra
fie ook dan niet een frustrerende
bezigheid, zo kunnen we nog infor
meren wie de helden van de por
no-bedden hun werk ziet afleveren
moet de moed immers als een klein
kind in de schoenen zinken.
„Ja" .antwoordt die specialist, „het
is het enige nadeed dat er aan de
pornografie kleeft. Een vrouw die
negen maal bevredigd wordt, dat is
ontmoedigend. Een aantal lezers zal
er inderdaad onlustgevoelens aan
overhouden. Maar arme mensen ra
ken ook gefrustreerd door de dure
consumptiegoederen die ze op de te
levisie zien. DSie verbied je toch ook
daarom niet".
Na zo'n 40 jaar trouwe dienst
kreeg De Lach (1924-1972) on
langs 'n verguld praalgraf aan
geboden in boekvorm: „Een fas
cinerende selectie" uit de frivo
le jaargangen van dit blad, bij
eengesprokkeld door Leonard de
Vries voor de Skarabee-reeks in
oude tijdschriften. Precies een
week geleden werd dit werk met
lichtelijk melancholieke pen in
onze krant gerecenseerd.
Wie dacht dat daarmee ons al
ler Lach definitief was verstomd
heeft het grondig mis. Op de
markt is een paar dagen gele
den verschenen nummertje 1
van jaargang 1 van ..De Nieu
we Lach", een luchtig weekblad
voor het hele gezin", zoals het
zelf zegt. De Lach is dood. lang
leve De (nieuwe) Lach.
De redactionele leiding van het
blad berust bij een vrouw: Jo-
landa de Jong. Een plezierige
ontwikkeling, want op het ter
rein van „luchtige" of sekslek-
tuur was de vrouw tot dusver
veel meer 'n lijdend dan leidend
personage.
Wie het blad inkijkt, merkt dat
het in een aantal opzichten
toch wel aansluit op de laatste
formule die de ten gronde ge-
gane Lach hanteerde. Zo is de
pagina moppen er weer bij
er is ook een aardige
overdruk van grappen in De
Lach anno 1924. Verder is in
derdaad gepoogd het blad toe
gankelijk te maken voor heel
het gezin: een romantisch ver
haal (voor moe), strip; <kn-
deren), een (zeer matig) inter
view met André van Duin. een
(niet bijster boe end geschr -
ven) reportage over vissen tus
sen de ijsbergen enz. En dan
natuurlijk de seks Voor pa
Het is wel duidelijk dat in het
kader van „luchtig weekblad
voor het hele gezin" die seks
aan de heel rustige kant moet
blijven.
Géén adembenemende toestan
den, waarbij pa het zweet op
zijn snor krijgt, opgroeiende zo
nen en dochters tot broeiende
gedachten geraken en moeder
de vrouw de schrik van haar
leven oploopt. Al die catego
rieën in het oog te houden en
naar behoren te bedienen lijkt
mij een opdracht die te verge
lijken is met in het duister lo
pen over een evenwichtsbalk.
In dit eerste nummer is het
mooi gelukt. Persoonlijk spreekt
me die ingehouden seks ook wel
aan, want ik ben sneller ge
boeid door één duizelingwekkend
décolleté dan door tien blote da
mes in halsbrekende standen.
Blijft de vraag of De Nieuwe
Lach levensvatbaar is. Ik vrees
dat de één het blad toch al
weer te ver vindt staan om in
het huiselijk verkeer te laten
circuleren (want binnen vier
muren zijn wij Nederlanders nog
tamelijk preuts) en dat het de
ainder weer lang niet ver ge
noeg gaat. En daarmee lijkt De
Nieuwe Lach, naar ik vrees,
hetzelfde lot beschoren als De
Lach, die een jaar geleden ver
dween.
R. D. PAAUW
studeert op het ogenblik
cheid tot de oprichting
zogenaamde "selectieve
ik". Hierin worden per
aken op basis van vrij-
opgenomen, met vermei-
e gebieden, waarvoor zij
ig tonen.
irincipe de bedoeling dat
2 ontvanger op een pons-
aanstrepen aan welk
medrukwerk hij wel en
folders hij geen behoefte
gegevens, die de PTT in
Kokke
5,-)tersysteem gaan verwer-
dan verkocht aan het
Q, dat op die manier se-
dus goedkoper reclame
ander wervingsmateriaal
j .ien. De commerciële ac-
ui de posterijen zijn ge-
de volledige vrijwillige
'erleent kan het systeem
meer het overgrote deel
olking daaraan zijn me-
'erleent kan het susteem
larmee een ein**° aan de
vervuiling", aan de mas-
'Iheden reclamepost, die
vrijwel dag aan dag op
ploft?
nu niet meteen het ge-
zegt drs. H. de Jonge,
iur Posterijen van de
een mag gebruik maken
dienstenpakket van de
-ik. zegt de heer Den
het nieuwe plan niet
k Vervanging van de onge-
van het
p- „Het is niet onze taak
baken wat er wel en niet
mag worden verstuurd. De kern van
het idee is dat de posterijen het de
moeite waard vinden en hun poten
tiële klanten te vergroten".
De heer de Jonge wdl nog wel wat
gedachten kwijt over de verspilling
van drukwerk. „Als communicatie
bedrijf willen wij nagaan, hoe Je
zoveel mogelijk welkome informa
tie op de minst storende manier
kunt overbrengen. Ik wil niet ont
kennen, dat Je hiermee in een zeker
spanningsveld zit, Je raakt tenslotte
de privacy van de mensen".
"Maar door het simpele feit dart, ie
mand een naamplaatje op zijn deur
heeft en een brievenbus, laat hij
zien dat hij contact wil hebben met
de buitenwereld. Ik geef toe dat
men aan de andere kant, naast de
televisie en de krant, ook met de
post onwelkome informatie over de
drempel kan krijgen".
„De ontvanger van poststukken",
aldus de PTT-directeur, „kan echter
duidelijk laten blijken, waneer hem
iets niiet welkom is. Hij kaai het
wegwerpen zonder er zelfs maar een
blik in te slaan, het poststuk weige
ren of het aan de afzender terug
sturen".
De ervaring van de heer Helling
man, hoofd Marketing en Verkoop
Pos* van de PTT, die eveneens bij
het gesprek in het gebouw van de
Centrale Directie aan de Haagse
Kantenaerkade aanwezig was, is dat
drie tot twaalf procent van de ont
vangers rechtstreeks antwoordt op
geadresseerd reclamedrukwerk. „Er
zijn bovendien nog allerlei variaties
tussen ongezien weggooien en ant
woorden".
De PTT-folder „Postreclame" ver
meldt dan ook optimistisch: „Het
verhaal dat de ontvanger geen prijs
stelt op postreclame kunnen we op
grond van de opgedane ervaringen
met een gerust hart verwijzen naar
..ur winstat.
;it mee te doen a„
-t in het vervolg slechts voor een jaar te woro^
plaats van voor vijf jaar, zoals tot nu toe het geval is.
„De uitgeversmaatschappij The Reader-a Digest In Amsterdam
brengt reclame op een manier, die zowel door de gekozen vorm als
Eu°?? bewoordlnfic<>. verwarrend en misleidend Is. IDer-
ïhiuT vartrouwen In da reclame In het algemeen go-
SL
DrV c2emvÏÏr*h^ïi T Handhaving van de Nederland-
f vo°' het Reclamewezen. Er waren bij de commissie klach-
°>3?r rocIwn*tamPagne, dio de ultgevecsmnaU
unRcadir^Sigol 0p het Het Beste
V4
E""6 belangstelling vr
*4^^ederIandso
Fabeltjesland".
De plannen voor de selectieve
adressenbank" verkeren overigens
nog in een ontwikkelingsstadium.
Intern is de PTT nog bezig de ver
schillende aspecten te bestuderen.
Zo is er bijvoorbeeld het probleem
van het recent houden van het
adressenmateriaal, waarvoor geput
wordt uit de bestaande bestanden
van de Postgiro, de Rijkspostspaar
bank, de Telefoondienst en de
Dienst Omroepbijdragen.
Voor adreswijzigingen kan al be
schikt worden over de „Adres-muta-
tiedienst van de PTT, een instelling
geboren uit de noodzaak om de ver
schillende adressen-bestaaiden van
de PTT up-to-date te houden.
Via enquêtes zal nog worden uitge
zocht op hoeveel belangstellingsge-
bieden de adressenbank zich moet
richten. Er is namelijk een tamelijk
groot gamma van potentiële klan
ten, met name in de recreatieve
sector.
In totaal hebben de posterijen vorig
jaar 416 miljoen stuks reclamedruk
werk verzonden. Bijna acht pro
cent van het toaal aantal binnen
landse poststukken. Dat komt dus
neer op ruim 104 drukwerken per
gezin of alleenstaande. Voor 1974
verwacht de PTT een totaal van
465 miljoen stuks reclamefolders.
Over het eventueel te verwachten
succes van de selectieve adressen-
bank durft de heer Den Jonge nog
geen voorspelling te doen. „Dat
hangt er vanaf hoe het bedrijfsleven
zijn reclamebudgetten gaat gebrui
ken. Direct mailing is daarvan
slechts één mogelijkheid. Wel staat
het vast dat het versturen van re
clamedrukwerk voor de PTT een
interessant verkeersobject is gewor
den". Vragen over opbrengst- en
winstcijfers van dit interessante ob
ject kregen echter geen antwoord.
Inmiddels heeft de PTT met het
zogenaamde „Antwoordnummer"
sinds dit systeem de „Antwoord-
maohtiging" zo'n drie jaar geleden
heeft vervangen, plezierige ervarin
gen opgedaan. Per Jaar worden er
nu zo'n twintig miljoen kaarten en
brieven per Antwoordnummer ver
zonden. Het aantal machtiginghou
ders functioneert tussen de twintig
en-vijfentwintig duizend. Hoewel in
het begin nog wel eens een overbo
dig postzegel werd bijgeplakt, is het
gebruik van het Antwoordnummer
nu wel zodanig ingeburgerd, dat dit
nog zelden voorkomt.
„In Amerika", aldus de heer Hel
lingman, „bestaat wel een tendens
bij sommige bedrijven, om bewust
geen gebruik te maken van het
Antwoordnummer. Uit statusoverwe-
gingen. Zij vinden hun produkt dan
zo hoogwaardig, dat de geïnteres
seerde klant best port kan betalen"
Overigens moeten de bezitters van
een Antwoordnummer in Nederland
naast de port ook nog vijf cent ad
ministratiekosten per brief betalen.
De PTT is de reclamebureaus niet
alleen behulpzaam door middel van
de postbezorging, de overheidsdienst
schroomt zelfs niet om commerciële
reclame binnen de muren van het
eens zo onbesmette postkantoor bin
nen te halen.
De heer De Jonge: „We streven er
naar om de postkantoren een leven
diger beeld te geven. We passen ons
langzaam aan, zonder dat het ka
rakter echter al te snel wordt aan
getast. De laatste ontwikkeling op
dit gebied is de projectie van recla
media's op de muren van een hon
derdtal postkantoren in de Rand
stad".
Ook zijn proeven gedaan met achter
grondmuziek, die by het publiek o.er
het algemeen goed zyn aangeslagen.
Welke natuuriyk niet worden toegela.
ten zijn diensten, die rechtstreeks
concurrend zijn, zoals bijvoorbeeld
van de banken.
„We willen met het postkantoor ei
genlijk de kant op van een alge
meen dienstencentrum. Het kantoor
moet een maatschappelijke functie
gaan vervullen, omdat er over het
algemeen toch al veel publiek komt".
Vandaar dat de PTT ook diensten,
die niet rechtstreeks op PTT-gebied
liggen wil toelaten.
De heer De Jonge: „We willen ook
gaan samenwerken met gemeentese
cretarieën. Op sommige pos.kan o en
worden nu al paspoorten, visaktm
en uittreksels uit het geboortexve -
ter afgegeven. In Friesland word n
zelfs al treinkaartjes aan oepaal'
PTT-loketten verkocht. Het komt
erop neer dat we de contactmoge
lijkheden tussen de overheid en het
publiek willen bevorderen. Dan kan
bijvoorbeeld ook door het beschik
baar stellen van overheidsvoorlich
tingsmateriaal en -folders op de
postkantoren. De 2500 vestigingen
van de PTT (over vijf Jaar zijn dat
er 2.900) kunnen hierin een uitste
kende rol spelen".
