Is oud
worden
feest of
drama
Wat-
Waar
Ook
65-plusser
moet
zich
organi
seren
J-ERDAG 17 FEBRUARI 1973
LEIDEN
weken geleden vroegen we onze lezers, die de 65-Jarige leeftijd na-
of die hem nog maar net voorbij waren, ons op te bellen of te schrij
ve wilden een pagina gaan wijden aan het onderwerp „oud worden".
het ook „Jong blijven" noemen, want we kregen de meest uiteenlo-
reacties. Van mensen die het heerlijk vonden om nou eindelijk eens
m gemak van het leven te genieten, tot mensen die met enige wee
achterom keken en ouderen die hopeloos in de put zaten. We nodig-
al deze mensen uit om een een middag te komen praeen over him
Ideeën over het oud worden. Een groot aantal van hen gaf aan de
Uging gehoor.
euw-Minerva kwam een vijftiental ouderen bij elkaar en ln de geani-
je discussie die daar plaats had werden veel zinnige dingen naar voren
gebracht. Het is vrijwel onmogelijk om de hele discussie hier op papier te
zetten, daarom moeten we ons beperken tot een aantal uitlatingen die we
zoveel mogelijk naar onderwerp hebben geschikt.
Hoewel niemand daarom vroeg leek het ons duidelijker om de hele discussie
naamloos te houden. De citaten zijn dus van verschillende mensen afkom
stig.
Uit de discussie bleek, dat het grootste knelpunt de financiën was. Over dit
onderwerp werd maar liefst een uur gepraat. Andere onderwerpen die ter
sprake kwamen waren: overgangsfase tussen wel werken en niet werken,
het vrij-zijn, bejaairdenverenigingen, hobby's, voorzieningen die er voor be
jaarden in Leiden zijn en het probleem: de man houdt op met werken, hoe
vindt zijn vrouw dat.
De mensen die reageerden op het verzoek in de krant zijn uiteraard wel de
mensen geweest die durfden opbellen of schrijven. De deelnemers aan de
discussie moeten dus niet representatief voor de bevolking van boven de
65 worden geacht Of, zoals een van de discussievoerders opmerkte: „Er
zijn 1.300.000 bejaarden in Nederland en de enige overeenkomst die ze ver
tonen is hun leeftijd".
Bij twee van hen zijn we later nog eens apart op bezoek gegaan om u ook
een persoonlijk verhaal te kunnen laten horen. Verder hebben we voor deze
pagina nog een zeer onvolledige lijst aangelegd van adressen waar bejaar
den voor allerlei zaken kunnen aankloppen. Voor verdere adressen verwijzen
we naar de sociale gids van Leiden, die voor f 4,50 op bureau Voorlichting
van het Leidse Stadhuis te koop is.
woensdag 24 januari scharen de mensen die samen wil-
n praten over oud-worden" zich om de tafel. In het he
men wat voorzichtig in zijn uitlatingen. Een beetje
t eemd en onwennig wordt er naar de dreigende micro-
gekeken die alles opneemt wat je zegt en dat dan al-
Ski de krant komt". Maar als iemand begint te pra-
n enkele problemen van 65-plussers aansnijdt is het
«broken. Het lijkt dan alsof iedereen beseft hoe belang-
Jhet is dat er gepraat wordt over de vele addertjes in het
die bij het ouder-worden hun koppen opsteken. Want
een ding is men het eens: bejaarden komen veel te
incien
je 65 wordt, krijg Je geestelijk
pdonder. Iedereen heeft name-
'*-n waardegevoel. En als Je 65
krijg Je het gevoel afgedankt
tden. Al heb Je veertig of vijftig
gewerkt, dan wordt Je flnan-
- gestraft".
moet Je voorbereiden op het
•worden", zegt een ander. „Een
zoeken bijvoorbeeld zodat Je
(55 wordt niet in een hoekje
Bitten
voet verzet. Wat
financiële nadeel betreft: het ls
irUjk minder dan Je salaris,
moet tevreden zijn",
zijn mensen die him hele leven
irkt hebben en als zij nu AOW
at ngen of bijstand, hoeven zy
)ni schuldgevoelens te hebben. Ik
a het een normale zaak dat het
een feest is. Hij moet niet min-
hebben, maar eerder meer, als
liWnzittenden
brand
glas
inbraak
ongevallen
rechtsbijstand
reis
storm
wettelijke aansprakelijkheid voor
particulieren
ziekte KING
ziektekosten
om zéker te zijn1.
N"
Overdevest
beloning wat hij voor de gemeen
schap heeft gedaan".
„Het belangrijkste dat de bejaarden
treft is de inflatie", meent iemand
die zich echt heeft verdiept in het
probleem. „De prijzen gaan omhoog,
de lonen gaan omhoog. Nou hoor ik
u zeggen, maar de aow gaat toch ook
omhoog. Ik zal een voorbeeldi geven:
Ik woonde vroeger naast een wet
houder van Lelden. Mijn inkomen
was f. 5.500,- en de wethouder had
f. 32.000,-. Op een gegeven moment
werd de aow opgetrokken met 6,5%.
De wethouder kreeg er f. 2.000,- bij
en ik f300,-".
Een verbolgen spaarder:
„We hebben ons leven hard ge
werkt, en gedaan wat de staat ons
voorhield. Leg wat opzij, voor Je oude
dag, verstandig en handig. De zilve
ren guldiens die we met hard werken
hebben verdiend, zijn blikken gewor
den .Weet Je wat er in me omgaat
als ik hoor dat ze voor een voetbal
ler een miljoen betalen of op oude-
leven voor die mensen de laatste paar
Jaarenacht voor 20 miljoen de lucht
inschieten?"
De bejaarde die tevredenheid pre
dikte kreeg daarop heel wat reacties:
„Meneer hier heeft het gehad over
tevredenheid. Dat is nou Juist waar
het om gaat. Door tevredenheid is
Juist elke vooruitgang ln het sociale
leven geremd". Zijn antwoord): „Te
vredenheid betekent niet dat Je niet
mag 6treven naar meer. Maar wat
wordt Je er wijzer van als we met
een nijdig gezicht rondlopen. Er zijn
een heleboel onrechtvaardige dingen.
Maar ik heb kinderen en het is toch
veel fijner als die blij zijn dat ik een
dagje kom, dan dat ze zeggen daar
heb Je die zuurpruim weer".
Lang niet voor alle bejaarden
moet iets wordien georganiseerd,
iemand zei: „We zijn toch geen har
lekijns omdat we 65 zyn. Ze denken
maar dat ze aan de touwtjes kunnen
trekken. Je moet Je zelfstandigheid
zo lang mogelijk bewaren. Ik vind
het ellendig als bejaarden als pa
tiënten worden behandeld; ze denken
zeker dat we niet goed in het hoofd
zyn. Ik ben tegen dat gediwongen ka
rakter bij veel verenigingen: „voor
uit, Jij moet gaan sjoelbakken of
kaarten". Laten ze die mensen vrij
laten. Ze denken dat we een pro
bleem zijn".
Wat is nu het fynste, of het naarste
van bejaard-worden?
„Het fijnste is dat Je vrij bent, dat
Je een vrije keuze hebt om Je dag in
te delen. Voor mij was het niet
moeilijk, die overgang naar niet meer
werken. Ik kan al mijn vrije tijd
nu besteden aan algemeen werk; so
ciaal werk. verenigingswerk. Heerlijk,
Je bent niet meer verplicht om om
zeven uur op te staan en om acht
uur in de trein".
„Het fijnste is dat je uit Je raam
kijkit en kunt zeggen: „laat de boeren
maar dorsen, ik hoef niét meer". Ik
heb wel behoefte om halve dagen te
werken. Er is zoveel dat Je kunt doen,
in Jeugdwerk of voetbalvereniging".
Be j aarde npaspoort
Het bejaardenpaspoort was een
vurige wens van alle bejaarden.
„Er is in veel steeden een bejaar
denpaspoort. In Groningen, Utrecht,
Rotterdam en Amsterdam. Maar niet
in Leiden. Daarmee kunnen de men
sen naar musea, naar culturele ma
nifestaties tegen een verlaagd tarief.
En buiten de spitsuren tegen de halve
prijs in de bus stappen. Ik vind het
een discriminatie en een schande
voor Leiden dat dit hier nog niet
ADVERTENTIE
verzekeringsmaatschappij
"iHM« féam-i tri. 010-30084^/
de televisie en op de schoor-
staan drie vrijwel identieke
etten van zijn overleden vrouw.
i erg mooie vrouw", zegt hij bij-
er" tón het eind van het gesprek.
Mj na verschillende kopjes thee
en sigaretten begint te vertellen over
haar dood. Voor deze veel te vroeg
oude man, hij is nog geen 65 Jaar,
is het oud worden begonnen bij
haar dood, nu een Jaar geleden. "Ik
had het me zo anders voorgesteld",
zegt hij teneergeslagen. "We zouden
uit dit grote huis trekken en in een
klein huisje samen onze oude dag
doorbrengen. We waren er eigenlijk
al zo'n beetje aan begonnen. Ik ben
longpatiënt en was al vrijwel opge
houden met werken. We maakten
samen reizen, ik fotografeerde veel,
dat was m'n grote hobby. Ik ben
blij dat we het toen al hebben ge
daan. Die dingen zijn nu definitief
voorbij voorbij. Ik zit hier thuis, de
kinderen komen hier niet meer. Ik
zit verschrikkelijk in de put. Ik heb
nergens zin in. Niet in m'n hobby's.
Ik wil graag in een bejaardencen
trum, met een eigen huisje en toch
verzorging. Maar ik krijg het niet
voor elkaar.
's Morgens blijf ik in bed liggen,
daar voel ik me heerlijk. Dan heb
ik geen last van m'n longen, de
rest van de dag zit ik hier. Ik ga
soms langs bij de bejaardencentra
om te vragen of ik daar kan wor
den geplaatst. Dat is al erg inspan
nend voor me. Verder doe ik niets.
Ik ben geen zin meer in fotografe
ren. Ik heb nog driehonderd dia's
uit Israël, een reis die we vorig Jaar
maakten. Ik heb geen zin om ze
uit te werken. Ik zit maar en er
komt nooit iemand".
Hard werken
"Ik heb altijd een garagebedrijf
gehad. Rijschool, verhuur, repare
ren. En ik heb m'n leven een beetje
te hard gewerkt. Ik heb het altijd
met plezier gedaan hoor, maar een
Jaar of zeven geleden zegt de dokter:
"Jongen, Je moet eens wat rustiger
aan doen". Het is allemaal heel ge
leidelijk gegaan. Ik heb bepaalde
dingen losgelaten. De rijschool heb
ik het langste aangehouden omdat
dat het gemakkelijkste was. Maar op
het laatst gingen de zenuwen een
grote rol spelen. Ik ben er tenslot
te helemaal mee gestopt en dat gaf
een grote verlichting. Daarna heb
ik, op het maar een plat te zeggen,
op z'n boerefluitjes wat aangekloojd.
Dingen gedaan waar ik nooit aan
toe was gekomen. In huis dingen
opgeknapt. Reizen gemaakt met m'n
vrouw. Gefotografeerd.
En plotseling wordt ze ziek. Ze
overlijdt. Het was een vrouw, die
al gauw wat had en toen ik met
haar trouwde, vroeg m'n familie
waarom ik dat deed. Maar Je houd
nou eenmaal van iemand en Je
trouwt ermee. Ik heb altijd gedacht,
Ik hctd van
m'n kinderen
meer verwacht
op een dag is het wel waar, dan is
ze echt ziek. En dat gebeurde ook.
Nou Ja, alles met elkaar zit ik nou
wel goed ln 't schip.
Ik zie mezelf op de puinhopen zit
ten. M'n ene zoon, daar kom ik nog
wie eens, die andere zie ik bijna
nooit meer. M'n dochter, die is met
een man getrouwd die ik niet ken,
ze komt nooit.
Tegen m'n zoon zeg ik vaak, kom
jij nou eens bij mij kijken. Steek Je
hoofd eens om de deur. Maar ze
doen het niet, hoewel ik daar altijd
welkom ben. Maar dat is geloof lk
een algemene kwaal. Bij moeder ko
men ze wel, bij vader niet".
Onverantwoordelijk
Dat fotograferen is helemaal
dichtgeklapt. Ik heb nog foto's ge
maakt van het graf van m'n vrouw,
maar verder heb lk er geen zin in.
Ik zit echt bij de pakken neer. Ik
dwing mezelf wel, om de rotzooi op
te ruimen, dat moet wel anders ver
pauper Je. Ik denk vaak aan een be
jaardenflat, maar lk zie me daar al
zitten als een Jong broekie tussen al
die mensen van tachtig. Ik wil wel
in een centrum, maar ik moet
m'n vrijheid houden.
Die mensen van tachtig voelen
zich vaak erg goed. Ik voel me naar
en ziek en zelfs de dokter vind het
onverantwoordelijk dat ik hier
blijf zitten in m'n eentje".
"Toch geloof ik, alhoewel het nog
allemaal erg donker is, dat er voor
uitgang is. Ik heb een hoop meege
maakt. Ik heb van m'n leven niet
gehuild, dat hoorde bij ons niet
thuis. Maar toen m'n vrouw stierf,
toen heb ik gehuild. Ik ben 22 kilo
afgevallen hier, zie m'n broek maar
eens. Ik heb hem zelf ingenomen.
Maar ik merk, dat ik er nu met Jou
over kan praten. Dat zou ik een
paar maanden geleden niet gekund
hebben.
Het verenigingsleven trekt me
niet. Nog niet. Ik ben gisteren voor
het eerst naar een sociëteit voor al
leenstaanden, weduwen en weduw
naars geweest. Maar Ja, lk zat daar
als enige man tussen allemaal da
mes. En die praten toch over heel
andere dingen dan mannen. Voor
ik over die sociëteit opbelde naar de
secretaris van die vereniging. Nou,
ik kan Je wel zeggen dat ik tien keer
om de telefoon heb gelopen voor ik
durfde.
Bejaardenpaspoort. Is in Lei
den nog niet ingevoerd. We blij
ven hopen. Bestaat'wel ln Den
Haag en Amsterdam. Mensen
van 65 Jaar en ouder <en in Den
Haag ook hun echtgenotes)
kunnen het paspoort aaniTagen
voor openbaar vervoer. Kunnen
ze voor halve prij6 met bus en
tram mee. Daarnaast kunnen ze
bioscopen, schouwburgen, con
certen exi. bezoeken tegen gere
duceerde prijzen. In Haarlem al
leen op de tijden dat het rustig
is, ln Den Haag altyd. Prijs van
de paspoorten, drie of vier gul
den.
Bejaardenzorg: Een blik in de
uitmuntende sociale gids van
Lelden (verkrijgbaar op bureau
Voorlichting, Stadhuis) leert
ons, dat Leiden vol zit met in
stantdes die zich met alle facet
ten van de bejaardenzorg bezig
houden. De meeste instanties
zijn erop gericht thuiswonende
bejaarden zolang mogelijk in
staat te stellen zich daar te
handhaven. Er wordt (vaak op
vrijwillige, gratis basis) hulp ge
boden in de huishouding, men
kan er terecht voor een praatje,
er zijn sociëteiten, er worden
maaltijden bezorgd, men kan
ook ln een dienstencentrum
gaan eten. Informatie over deze
dienstencentra: Noordelndsplein
2B, tel. 40483.
Een juweeltje van een dienst
verleningscentrum heeft Oegst-
geest, met vrijwel voor alles een
afdeling. Van belastingadviezen
tot zwemlessen en conversatie
lessen moderne talen. Zorgt ook
voor alarmhuistelefoons naar
buren, ln geval van ziekte. Voor
informatie: tel. 52568. Hulsves-
tdng is altijd een moeilijke zaak.
Velen weten niet tot wie zij zich
moeten u-enden. Er zijn dan ook
vele bejaardencentra. Er ls een
adviescommissie bejaardentehui
zen Leiden van de GG en GD,
Roodenburgerstraat IA, tel.
20645, spreekuur van half negen
tot tden uur. Een soort ooördi-
nerend lichaam. Verder is er de
stichting Leidse hofjes, die de
hofjes steeds meer voor bejaar
den wil reserveren. Secretaris:
R. J. Spruit, Schaohtenhof 13
(Middelstegracht). Voor me
dische en sociale hulpverlening
kan men zich tot de GG en GD
wenden, tel. 20645. Wie behoefte
heeft aan huishoudelijke hulp
kan terecht bij de Stichting Ge
zinsverzorging Lelden, Antho-
nius Clubhuis, telefoon 49441.
Verder is er nog een .actie 65
voor 65". Postbus 38, die tegen
gereduoeerde prijzen vakantie
huisjes verhuurt aan bejaarden.
Alleen in september.
We willen u verder nog even
de adressen van de bejaarden
bonden geven, want, als er te
korten of problemen zijn die
worden veroorzaakt door de
structuur van de maatschappij
zullen die op gezamenlijke basis
moeten worden aangepakt. De
bejaarden moeten voor hun
eigen rechten opkomen.
Algemene bond van bejaarden,
mevrouw E. J. Franke—Van Ga
len, S taaiwijkstraat 15;
Katholieke bond van bejaarden
en gepensioneerden, secretaris P.
Godljn, Montgomerystraat 8, tel.
30324;
Nederlandse Bond van Gepen
sioneerden, afdeling Leiden,
voorzitter D. Voortman, Mel-
-blor Treublaan 13, tel. 23995.
Ik heb op het ogenblik zo het
gevoel dat ik alleen wordt gelaten.
Ik krijg eten van tafeltje dek jè en
die mensen zijn vreselijk aardig.
Maar ik had van m'n kinderen meer
verwacht. Dat ze me zouden helpen.
Maar zelfs bij het overlijden van
m'n vrouw ben ik erg ln ze teleur
gesteld. Het schijnt de hedendaag
se tijd te zijn. Ik weet het niet,
maar zoals het nu gaat heb ik het
helemaal niet naar m'n zin".
RONNY VINK
bejaardentehuis ls voor veel
ren een afschrikwekkend oord,
plaats waar ze de afdankertjes
de maatschappij opbergen tot
tijd fis"Laat mij maar
n'n eigen huisje hoor, ik red me-
ffel." Zo'n bejaardentehuis valt
oe, alleen al als ik het woord
,w or. Voor mij heeft het de zelfde
'penis als rijwielstalling, wat Je
nriette
winder hoeven
meer nodig hebt berg Je op."
reacties van mensen, die zo
>d de 65 zijn en bij wie de familie
voorzichtig polst of ze zioh niet
een bejaardenflatje of verzor-
ïtehuis zouden laten inschrijven,
betekent niet dat ze nu maar
'eer naar dat verzorgingstehuis
tot llatje toe moeten maar dat ze
lijst komen te staan. Sommi-
:n hebben zes Jaar op een
ïnflatje moeten wachten en
*®s Jaar kan er heel wat gebeu-
Maar zelfs met die wetenschap
willen velen er niet van horen. Een
bezorgde huisarts, die met een 76-
Jarige patient eens heel voorzichtig
sprak over Inschrijven, kreeg te ho
ren dat hij "daarvoor maar een ouwe
vent moest zoeken".
Plezier
Toch woont mevrouw De Cler-De
Bruin (81) al tien Jaar met veel ple
zier in het Leidse bejaardentehuis
"Rijn en Vliet". Ze heeft op de vijf
de verdieping een gezellige kamer -
met keukentje en douche - die uit
kijkt op de kinderspeelplaats, een
stukje van Leiden en zover de steeds
groeiende huizenzee het toelaat de
Katwijkse duinen. "Ik zou het altijd
iemand aanraden," zegt de vrouw,
die tien Jaar lang deel uitmaakte van
de PvdA-fractie in de Leidse raad.
"Je bent hier helemaal vrij. Nie
mand komt Je vertellen hoe laat Je
op moet staan of hoe laat het licht
uit moet. Ik hou bijvoorbeeld erg
veel van lezen in bed, dan wordt het
wel eens erg laat en dan slaap ik 's
mojgens ook lang uit. Omdat we
voor ons eigen ontbijt en onze
avondboterham zorgen kan dat heel
goed. Hier ln huis is alleen de warme
maaltijd gezamenlijk en dat vind ik
dan ook gezellig.
Voor mij is bejaard worden helemaal
geen probleem geweest en ook het
omschakelen van bejaarden woning
naar bejaardentehuis niet. Het is ge
woon vanzelf gegaan."
Bond
Ze is dan ook een heel actief vrouw
tje. Toen ze 65 werd heeft ze niet ge
zegd, zo nu ben ik bejaard, ik mag
me nergens meer mee bemoeien,
nee, ze is lid gebleven van „de par
tij" zoals ze zelf steeds zegt. Ze be
zoekt regelmatig vergaderingen en
doet daar haar woordje. Ze zorgt
dat ze -„bij blijft" op politiek en so
ciaal gebied en volgt alle actualitei
ten rubrieken die op het tv-scherm
verschijnen. "Kijk dan doen de mees
ten hier nu niet, ze kijken alleen
maar naar Peyton Place en derge
lijke dingen." Kortom ze is dezelfde
activiste gebleven als in haar Jonge
Jaren toen zij met de "Proletarische
Vrouw" op stap ging en dingen als
"Lelijke rooie, ga Je kousen stop
pen" naar haar hoofd kreeg. Ze pro
beert haar huisgenoten op te wekken
lid te worden van een bejaarden-
bond, deel te nemen aan activitei
ten.
„Er zijn mensen die maar steeds
klagen, de ene klacht over de ande
re Daar schiet Je toch niets mee op.
Doe er iets aan als het Je niet be
valt. Wordt lid van een bejaarden-
bond, organiseer Je. Alleen doe Je ln
deze maatschappij zo weinig, als Je
het samen probeert lukt het mis
schien, dat geldt voor de Jongeren
maar ook voor de bejaarden".
Funest
Misschien zijn er mensen die nu
zeggen Ja, die merouw heeft ge
makkelijk praten. Die heeft natuur
lijk een goede gezondheid en ze zal
ook wel een goed pensioen hebben.
„Over mijn gezondheid heb ik ge
lukkig niet te klagen", vindt me
vrouw de Cler". Daar doe ik ook wat
asn. Ik snoep niet. eet heel matig,
ik hou me slank. Veel vrouwen zit
ten en snoepen veel te veel. Ze wor
den te dik en vallen. Op onze leef
tijd is dat funest".
Wat het pensioen betreft, ze heeft
geen royaal inkomen. Haar man
was bij de Nederlandse Spoorwegen
en werd voor zijn 65ste afgekeurd,
liet pensioen wat ze toen kregen was
te klein om van rond te komen, zo
dat zij er bij moest gaan werken.
Als weduwe van een N.S. beambte
heeft ze nu een klein pensioen. Haar
kamer in „Rijn en Vliet" alleen al
f 780,- per maand kost. Ook bij haar
moet de „bijstand" er aan te pas
komen. Dat betreurt ze: „Ik vind het
een schandaal dat mensen, ik niet
alleen hoor, die hun hele leven hard
hebben gewerkt nu niet voldoende
pensioen of A.O.W. krijgen om daar
van te kunnen rondkomen. Daarom
ga ik ook gemakkelijk mar Sociale
Zaken. Het is geen gunst dat ze Je
helpen, het is een recht".
Mevrouw De Cler heeft zelf nog
ii:aar weinig financiële beslommerin
gen. Ze krijgt f109,- zakgeld in de
maand, de rest regelt Sociale Zaken.
,lk heb een girorekening genomen,
zegt ze, omdat ik niet zoals de men
sen hier in de rij wil staan bij de
directie aan het eind van de maand.
Je moet weten, als het geld binnen
ls, roept iemand op de gang „De Zil
vervloot is aan," dan moet iedereen
zün geld gaan afhalen. Dat vind ik
wet vernederend. Zelfs toen ik nog
geen girorekening had wachtte ik tot
ze het kwamen brengen".
Vakantie
Een bedrag van f 109,- is nu niet
bepaald een kapitaal om bokkespron-
gen van te maken. Toch speelt ze
het klaar om daarvan te sparen om
met vakantie te gaan, want reizen
ls haar grote liefde.
„Ik vind het heerlijk, ik ga liever
met vakantie dan dat ik een nieuwe
lurk koop".
De mensen hier in huis zeggen
vaak „meid hoe durf Je". Wat is er
nu voor durven aan. Een ongeluk
kun Je overal krijgen. Veel mensen
z.en het plezier van een uitstapje
niet meer. Daarom moet de bejaar
de ncommissie die we hier hebben op
gericht ook zo trekken om ledereen
mee te krijgen. Vaak zeggen ze, lk
blijf wel thuis hoor, voor mij hoeft
het niet Nou mij mogen ze Iedere
dag komen halen, bij wijze van spre
ken dan.
