erug naar
De zwarte arena
indringend relaas
van VS-militair
„Erna Omnibus"
0E VERKEERD VOOROORDELEN WEL KUNNEN ZIJN
Voor filmers
en fotografen
Vuilnisroos
iNDBOEK OVER DE MAFIA
ERT UW VADER": NIEUW
STAP,
DRAF,
GALOP
Canterbury: absurd
IDAG 10 FEBRUARI 1973
m (y aloude
omantiek
orgart is, evenals J. M. A. oude onopgemerkte dingen afspelen. lijkheid door. fietsende langs de we<
O Ja, ik had wel zin om een studie gen van Nederland. Helaas heeft de
rf een debutant en de vuil-
een roos of een andere ro-
die op een vuilnishoop ge-
deze vuilnisbelt te maken. Al
les wat hier kon leven was zalig;
dit was het toekomstige leefmilieu, ontroerend aan dit kleine boek? La-
ii-avontuur is inderdaad de de uiteindelijke waarheid omtrent het ten we het maar ronduit zeggen. Het
de ik-figuur door de wa- wezen der dingen en de tendens van jn wezen toch een moderne vorm
Iders van Noordholland bo- deze tijd". Uit deze regels blijkt wel van terugkeer tot de aloude
met 'n bootje dat niet uit-
ir zeewaardigheid. Deze Ne-
Odysseus vertrekt uit een
ap^mse gracht met iets dat hij
als volgt: „een stalen sloep
houten opbouw die wat hoog
evallen". Het geheel moet zit. Typisch een mens die behoort pelijke bestel, (heel reëel en heel mo
lt tuitelig geweest zijn. Hij tot die groep bewusten die vanwege dern. B. Borgart is geen dromer van
vaartuig geërfd kan Je wel hun houding wel in conflict moeten een verloren verleden. Hij is eerder dan ook met vrij grote letters:
an de oorspronkelijke eige- komen met de welvaarders. Want iemand die met de overtuiging van "schrijver van De Peetvader Niet
filosoof genaamd, die „we- niet waar, hoe onschuldiger^ Je pjo- de hedendaagse kritiekmens probeert
i 0p wat voor manier er nog wat te uwb
redden valt. Een voorstander van ve- dat mafiaverhaal een enorme be-
getarisme, de fiets als algemeen ver- kendheid gekregen. Het lijkt ons niet
raerie" in het huis van be- beert te leven des te verdachter ben 0p wa^ Voor manier er nog wat te door de hoog bekroonde film heeft
erecht is gekomen. Als een je. En dat ervaart hij uit en terna. -• - - - mofia"orhoai hP.
zijn huisje beweegt „ik" zich Hij mag zijn bootje nergens neerleg-
rfend met een plank en la- gen zonder vergunning. Hij mag niet voermiddel, optimisme. Maar on-
II ld met een
bij nacht het IJ over en zijn. De politie verdenkt hem er al taalgebruik dat duidelilk van hem en vader' had m de eerste plaats een
en plassen aan de over- gauw van dat hij wat op zijn gewe- van nu iS( kan je toch wel een spectaculair onderwerp bij de kop.
Daar hij geen cent aan ten heeft, dat hij zich schuil houdt, jjjn zien van Eichendorff over Van Bovendien dartelden daarin n der
ft, eet hij het brood dat dat hij drugs gebruikt, dat hij een der Leeuw en misschien ook een tikje mate &root aantal personen in rond
landloper is en dat hij pluimvee Nescio naar een hernieuwde opvat- dat het Puzo een rijke gelegenheid
steelt .Dit vanwege het aan boord ^ing van wat men romantiek pleegt bood tot machtig avontuur, scherpe
aanwezige kipje. Enige dagen een- noemen. Lang niet gek voor een tegenstellingen, enorme verscheiden-
foofr voor aas bestemd had of
bij een boer wat hem
en een levende kip oplevert-
Pikjemeniet wordt zijn va-
Welgemoed boomt hij ver-
gah toe zijn fluit bespelend eh
deugend in de stilte en in
roeid en leeft. Al ploeteren-
hij op een plas waar in
netflsbelt ligt. „Met een lekke- van de burgers te verdwijnen. Het civilisatie, om zo te zeggen. Een mo
llis water in mijn hand be- merkwaardige is dat deze dieren met derne Thoreau?
iet eiland en zijn makabere fluitspel naderbij te lokken zijn. Een
wetenswaardighedenhet was 'n
feit dat de eigenaar van die onge
lukkige dieren op het idee brengt,
dat onze schipper er op uit is een
van die beesten te jatten.
Helaas vergaat het schip van de
zwerver bij een razend onweer en.
als hij nat en berooid op de wal
staat, wie verschijnt daar? Calypso
zelf in de gestalte van een piepjong
meisje met een racefiets. Zij redt hem
radijs van het einde der twintigste van de fysieke ondergang en met
eeuw en een gebied waar zich oer- haar brengt hij dagen van grote lief-
de schipper niet behoort tot de vluch- mantiek. De romantiek van de bezit- "De zwarte Arena", geschreven sprake is. De peetvader en de zijnen
ters in de droom maar tot hen uit loosheid, van de pure verliefdheid, door Mario Puzo, vertaald door Joh. bewogen zich voornamelijk aan de
willen zoeken wat er aan bovengemel- het terug tot de natuur voor zover van Wijk en verschenen bij Ad. M. verkeerde kant van de scheidslijn, in
de toestand nog te doen zou zijn.
Hij is vegetariër rookt niet en drinkt
geen alcohol. Hij hecht niet aan be- Van de het hedendaagse maatschap-
C. Stok Zuid-Hollandsche Uitgevers- de "Zwarte Arena" laat Puzo zijn
worven met zijn "Peetvader". Op de menleving. Maar de grens tussen
omslag van zijn nieuwste boek staat goed en kwaad blijkt ook hier weer
uiterst vaag te zijn.
fuikstok, uiterst door sloten varen die ..van het rijk" danks de kijk op de toestand en het
ben voor zijn principes. Terugge- gaat in zijn volgende werk dat
keerd bij zijn belt ziet hij daar de
varkens
maar
„Woodcraft" zal heten. Voor wie het
niet betoverd zijn niet weet; Woodcraft is de kunst je-
gemest worden, zelf in de bossen op de been te hou-
heid en grote afwisseling.
"De zwarte arena" heeft minder
facetten. Toch is het ook een in
dringend verhaal van een jonge Ame
rikaanse militair, die terug uit de
oorlog in zijn vaderland niet meer
CLARA EGGINK.
nen weigeren aan
LEI is vader", geschreven door rige reportage gemaakt, zeer open- geleden onder de traditie van vrijwel
harig, bijzonder boeiend en erg totaal zwijgen". En waar blijft dan
knap geschreven met een enorme de vrijheid van een onbevangen be-
hoeveelheid fascinerende informatie nadering van de beschikbare gege-
onderwerp in Amerika. Zo sohijnsel-mafia
mafia terecht aangeduid, intrigerend soort handboek.
ele tse, vertaald door J. P. M.
49 Uk en verschenen bij uit-
Gottmer in Haarlem.
en een diepgaande kijk achter de
eest besproken en minst be- mafiaschermen. Voor de in het ver
een
Maar
icaat van naar schatting voor hen, die er wel kennis van
Izend man, behorend tot 24 willen nemen zonder er een studie
lijke „families" verspreid van te willen maken, is het een wat
steden in geheel Amerika, moeilijker te verteren brok. Het is
n onderlinge vetes vele bloe- koel zakelijk benaderd. Wetenschap
pen hebben achter gelaten, pelijk gezien wellicht veel waarde-
omvangrijke literatuur, die voller, maar als Talese zijn schat aan
erschijnsel is gewijd, is weer gegevens gebruikt had zoals Mario
werk toegevoegd door Clay Puzo ze in een „Peetvader" opstapeü-
lij heeft het van een wat de, hij zou ongetwijfeld een veel gro-
Kunt benaderd. Zo'n zeven ter bereik hebben gehaald. Nu be
is hij als het ware met een hoeft men dat niet te betreuren. Door
ntilie
de waarden, waaraan veel waarde
wordt gehecht, maar die griezelig
voos blijken te zijn. Een vergelijking
met De Peetvader gaat slechts in
zoverre op, dat Puzo ook hier weer
blijk geeft van een ontroerende
openhartigheid. Maar verder is de
geaardheid van dit werk zo anders,
de sfeer zo verschillend, dat er van
„Erna Omnibus", geschreven door lijkbare omstandigheden in den
Betsy van der Plaats, verschenen bij vreemde te boven. Niet te zwaar. Niet
Deltos Elsevier (f. 13,90). te moeilijk. Gemakkelijk begrijpelijk
en eenvoudig verstaanbaar voor jon-
De Amsterdamse uitgeversmaat- gere jeugd. Maar ook weer niet té
opgetrokken, heeft zich met op zijpaden te laten leiden ^mippij heeft in dit boekwerk drie eenvoudig, niet té gemakkelijk. Wel-
„Stap, draf, galop" paardrijden
in woord en beeld door Albert Brandl,
ML -vertaald door E. C. Commandeur-
en op een eiland een enor- op al dat vuil om in de kookpotten den zonder de hulpmiddelen van de kan aarden. Hij keert terug naar Demesmaeker, verschenen bij N.V..
- - - de Duitse chaos en zijn vriendin, mtgeversmaatschappü Kosmos in
Het gaat allemaal wat beter, maar Amsterdam (f 14.50).
echte diepgang kan z'n belangstelling
toch niet krijgen. Nog erger wordt Al meermalen hebben wij betoogd,
zijn ontreddering als zijn vriendin dat het paardrijden hard op weg is
ernstig ziek wordt en de Amerika- 'n volkssport te worden. Vele tiendui-
H. Freytag, Hoe werk ik in de
donkere kamer
Ed Tietjens, Geluid bij smal
film
Piet van der Ham, Doe méér
met uw filmcamera
Dr. Otto Croy, Hoe fotografeer
ik van dichtbij
uitgaven in de "Camerareeks",
van Foton, Wageningen.
Foton heeft nu al meer dan
tien titels in de „camera" -
reeks" uitgebracht. Allemaal pa
perbacks, waaruit de amateurs
over diverse ^onderwerpen vrij
veel kan leren. In „Hoe werk
ik in de donkere kamer" wordt
bewezen, dat de douchecel of de
keuken heel goed kan worden
gebruikt als donkere kamer. Na
een hoofdstuk, gewijd aan enige
theoretische grondlagen worden
onderwerpen aan de orde ge
steld als de inrichting en uitrus
ting van de donkere kamer, ne
gatief-ontwikkeling. correcties
aan en bescherming van nega
tieven, afdrukken, vergroten en
hoe fouten te voorkomen. Erg
voorkomend is het laatste hoofd
stuk (Je) te wijden aan het ver
wijderen van vlekken Ieder
een die wel eens in de donkere
kamer heeft gewerkt weet dat
de ontwikkelaar vroeg of laat
toch een keer op Je kleren te
recht komt. En dan precies op de
dag dat Je het goede pak niet
hebt verwisseld voorwerkkle-
ding. In het boekje wordt op
eenvoudige wijze uit de doeken
gedaan hoe die fout weer te her
stellen is. Een echte geluidsfilm
maken, dat is een wens die bij
vele amateurs filmers heeft.
In „Geluid bij smalfilm" wordt
verteld hoe dat moet. Daarbij
heeft auteur Tietjens ernaar ge
streefd ook te denken aan de
mensen die slechts over eenvou
dige apparatuur beschikken.
Ook filmers die wel beschik
ken over projector en bandre
corder, maar niet over de mo
gelijkheid om de een met de an
niet afgeschrikt. Ook zij kun
nen zeer aanvaardbare result a
ten bereiken. Maar al lezend ir
dit boekje worden diverse ande
re technieken geintroceera
waarmee het beter gaat En als
iedereen net zo is als ik zal men
niet rusten voor het moment dat
ook die betere technieken kun
nen worden toegepast
Velen hebben wel een filmca
mera, maar komen nooit verder
dan een film vol te schieten in
de vakantie en die dan af te
draaien. Voor die categorie fil
mers is het boekje van Piet van
der Ham „Doe meer met uw ca
mera". Gemaakt voor de mensen
die een gevoel van teleurstelling
niet kunnen onderdrukken
ze hun film <pjet op het scherm
zien. Ze ervaren dat ze wel een
reeks mooie opnamen hebben
gemaakt maar nog lang geen
goedlopende film. Van der Ham
legt eerst in simpele bewoor
dingen uit wat er allemaal mo
gelijk is en waaraan Je beslist
moet denken. Daarna gaat hij
er toe over om te vertellen hoe
je nu een film maakt, eerst met
de camera, later met sob""-, en
wat voor soort films je allemaal
kunt maken completeert het
werkje.
De dichtbijfotografie lokt veel
amateurs aan. Vaak komt het
er echter toch niet van. omdat
men denkt dat er allerlei dure
dingen voor nodig zijn. Dat valt
eigenlijk allemaal best mee en
Croy weet onderhoudend te ver
tellen over het gebied van nabij-,
macro- en microfotografie. Als
voorgerecht is er een voorzichtig
gedoceerde hoeveelheid theorie,
gevolgd door hoe die theorie in de
wordt uitgelegd dat Je kan af
drukken zonder negatief en zit
er een woordenlijstje bij. Tabel
len over samenhang en scherp
tediepte sluiten het boekje af.
PIETER TAFFIJN.
Duitse vrouw zenden van jong tot oud vinden er op
velerlei manieren vreugde in. Maar
of men graag springt of aan dres-
Puzo heeft niet gezocht naar liefheid suur de voorkeur geeft, óf men liever
en romantiek. Hij slijpt geen scher
pe kantjes weg. Hij wil een beeld
geven van ontwrichting, menselijke aan crosses en vossejachten, hoe dan
ook voor men zover is zal men eerst
de grondbeginselen der ruitersport
in de diepgaande twijfel aan p^er de moeten hebben. Zich
thuis moeten gaan voelen op dat be
wegende stuk leven onder zich. Door
van houding, zit en hul
pen kunnen komen tot 'n eenheid van
mens en dier. Want pas dan kan
men de grootste vreugde aan deze
heerlijke ontspannende sport bele
ven. Zo'n beheersing vraagt inspan-
een In het verlengde liggen geen ning. Dat blijkt ook weer duidelijk
uit het bijzonder instructieve boek
Erna-verhalen bij elkaar geplaatst:
geduld htm vertrouwen kun- terwille van de verkoopbaarheid
heeft met Journa- heeft Talese zich natuurlijk dui-
Vaardigheid gebruik kunnen delijker en daardoor gedegener kun-
ran hun drang naar vertel- nen concentreren op zijn onderwerp, verhalen" Ze draaien" niet geheel en
hun zoeken naar een uitlaat- Bovendien maakte zijn vertrouwens- ai om dat ene meisje. Ze draaien ook
zovele jaren tot zwijgen te positie een romantisering vrijwel on- Qm haar ouders. En haar broers. Het
»emd. Maar Gay Talese heeft mogelijk. Hij zelf zelf: „Iedereen is de familie, die de avonturen be-
nalistieke afkomst in dit 350 zei dingen, die voor anderen bestemd leeft. Het is de familieband, die tel-
n tellende werk niet kunnen waren. Ik werd een communicatie kens weer meespreekt. De familie nooit zijn vooraanstaande plaats zal ermee te beginnen,
oen. Hij heeft een uitvoe- middel in een familie, die lang had komt alle moeilijkheden onder verge- verliezen.
van Albert Brandl, dat dezer
verschenen. Ook uit de gestaag groei
ende stroom van boeken over deze
sport blijkt steeds weer de toene
mende populariteit. Maar het werk
van Brandl valt desondanks op.
Omdat het op rustig, zakelijke en
uitermate gemakkelijk begrijpelijke
wijze de beginnende ruiter en ama
zone voert langs de lange weg, die
men heeft af te leggen van de eerste
rijles tot het predicaat „gevorderde".
Op zeer knappe wijze zijn de op- en
aanmerkingen geïllustreerd. Meest
al wordt volstaan met min of meer
licht kunnen we hier de verklaring
Erna in Frankrijk, op ski's en in vinden van de voortdurende Jeugd primitieve tekeningen, maar in vele
Noorwegen. Drie nog steeds frisse van deze verhalen. Vernieuwingen gevallen heeft Brandl zijn instructie
en gewijzigde verhoudingen hebben kunnen verduidelijken met foto's hoe
zij glad doorstaan. Ook vandaag de het wel, maar ook hoe het niet moet.
dag kunnen zij de jeugd nog boeien Het maakt dit werkje erg aantrek-
en amuseren. In "n genre het kelijk voor iedereen, die net aan
meisjesboek -, dat waarschijnlijk paardrijden is begonnen of overweegt
KOOS POST
„Canterbury", geschreven door Jean
Ray, vertaald door Clem Schouwe
naars en uitgegeven door Banana
Press N.V., Kapellen, België.
Velen dwepen met de surrealisti
sche verhalen van de Frans-schrij
vende Gentenaar Jean Ray, die in
1964 in zijn geboorteplaats is overle
den. Men geniet van de absurde hal
lucinaties, die hij b.v. in Canterbury
onder woorden heeft kunnen bren
gen. Natuurlijk gebruikt een schrij
ver bij surrealisme de woorden even
wonderlijk en persoonlijk als een
schilder zijn penseel. Hij geeft een
individuele expressie van een indivi
duele emotie. Bij Ray is dat gru
welijk, luguber, spookachtig, maar
voor alles ongrijpbaar. De vraag of
een geraffineerde charlatan of een
onpeilbare grootheid aan het werk is
geweest is niet zo eenvoudig te be
antwoorden. Maar het is zonder twij
fel uniek. Men zal het zelden, zo al
niet nooit meer tegenkomen. Ray
heeft een grandioos expressievermo
gen en als zodanig staat hij op een
niveau, dat de uitbundige lof van ve
ilen begrijpelijk maakt. Maar als
men ons vraagt of we het mooi vin
den, dan moeten we toch ontkennend
antwoorden. In zijn genre waar
schijnlijk een meester, maar het gen
re ligt ons niet.
K.P.
A. Biesheuvel. In de Boven-
ilenhoff. Amsterdam
lelijk is het wel als Je
•genblik de naam Biesheu-
t boek ziet staan, dan grijp
*ar ofschoon Je er natuur -
honderd procent zeker van
i dat Barend geen boeken
Dit grijpen is dus een ob~
want niet overdachte en
&chte reactie op een woord,
ln dit geval. Met het boek
ld overweeg Je dan even of
T niet beter een pseudo-
d kunnen kiezen vanwege
ciatie. Je zou er een ave-
soort reclame in kunnen
kwaad wilde. Maar weg
«i dergelijke geniepige
&8en. ai heet Je Biesheu-
*bt het recht op Je eigen
Ie ministers ten spijt. Als ik
het zo zie zou het me niet verwon
deren als Jacob Maarten Arend nog
bekend is als Barend vergeven en
vergeten is. Zo is het ook nog wel
eens een keer
Er zat me nog wat dwars. Op de
achterkant van de omslag beveelt
niemand minder dan Karei van het
Reve de inhoud van het boek met
gloedvolle bewoordingen aan en ook
aanbevelingen van bekende per
soonlijkheden maken me achter
dochtig. Wie dus beschrijft mijn ver
rassing toen ik na bovenbeschreven
weifelingen en huiveringen tot de
ontdekking kwam dat ik werkelijk
met zeer voortreffelijk wek te doen
had.
Meesterlijk is een afgezaagd woord
maar het moet toch nog maar eens
gebruikt worden, want deze verha
len zijn zowel wat het kaliber als
wat de soort betreft, uitzonderlijk in
de Nederlandse literatuur. Vooral de
soort. De gemiddelde Nederlandse
prozaïst heeft een soort magische
cirkel om zich heen die hij gewoon
lijk niet doorbreken kan. Die cirkel
wordt gevormd door een drang de
wereld zoal niet te verbeteren dan
toch te verklaren. Hij schrijft van
uit het eigen, heel persoonlijk erva
rene. Hij heeft Jeugdtrauma's of een
hinderend geweten, sexmoeilijkhe-
den of huwelijksellende. Er zijn din
gen die hij via de pen wil afzweren,
zoals het geloof uit zijn kindertijd,
zijn ouders die het hem allemaal
hebben aangedaan of de maatschap
pij die hem niet aanvaarden wil
zoals hij is. Bij al deze thema's is
hijzelf het centrum het middelpunt
van die magische cirkel. Daar is
toch weinig op tegen, zal men zeg
gen. Dat is het ook niet. behalve dan
dat het als Je schrijft beter is zelf
niet meer aan die cirkel vast te zit
ten. Want wie niet loskomt van het
eigen ik als probleem zal nooit een
creatuur scheppen waarvan de na
velstreng is doorgeknipt, een crea
tuur dat geen ego van zijn maker is.
En omdat deze toestand bij de Ne
derlandse schrijvers zo zelden voor
komt en J. M. A. Biesheuvel blijk
geeft dit stadium bij uitstek bereikt
te hebben en daarbij ook schrijf-
technisoh een niveau weet te berei
ken, dat boven de gewone verhalen-
vertellerij uitgaat, daarom wil ik de
ze verhalen toch maar meesterlijk
men.
Nog opmerkelijker is het grootste
deel van deze verhalen, ondanks dat
op zichzelf staan, de indruk maken
"echt gebeurd" te zijn. Het vertel
len van iets dat echt gebeurd is.
levert op zijn hoogst een verslag op
Die indruk van die andere echtheid
krijgt men niet alleen bij de verha
len die op een realiteit gebaseerd
zouden kunnen zijn maar ook bij de
duidelijk op fantasie berustende. Een
goed voorbeeld van de laatste soort
is "Brommer op Zee". Isaac, een
scheepsjongen ziet op een nacht dat
hij alleen aan dek is, een man op
een brommer over zee aankomen. Op
zijn vraag hoe dat mogelijk is zegt
de man: "Dat is een kwestie van
oefenen. Ik ben begonnen met een
speld plat op 't watei te leggen. Als
Je dat heel voorzichtig doet, blijft
hij drijven. Op de lange duur nam
ik steeds zwaardere voorwerpen, t
Was mij natuurlijk om mijn brom
mer te doen en tenslotte reed ik
mijn eerste schamele rondjes op
de stadsvijver. Nu rijd ik over de he
le wereld". De man zet uiteindelijk,
na gegeten en verteld te hebben,
zijn tocht voort, een droeve en een
zame Isaac achterlatend.
Nu heeft Biesheuvel, volgens de be
richten voor de mast gevaren. DaS
hebben met hem ter zelf der tijd na
tuurlijk honderden gedaan. Maai
over hem alleen is de geest vaar
dig geworden met als resultaat zul
ke unieke geschiedenissen als het ti
telverhaal "In de Bovenkooi" "Port
Churchil' of 'Storm op Zee'. Het
zelfde geldt voor de arbeid ge
naamd 'classificeren' wie niet
weet wat dat is zal het na het lezen
van "Tank Cleaning" zijn leven lang
nooit meer vergeten. Zo zullen ook
tallozen op reis hun bril verloren
hebben of iets anders essentieels
Maar niemand heeft tot nog toe uit
zo'n ongelukje zoiets fantastisch als
'Oculare Biesheuvel' kunnen publice
ren. Een van de treffendste geschie
denissen vind ik "De Beo waarin
de wanhopige denker Jacob: "Jacob
gingen niet alleen slechts gemeen
telijke of nationale belangen ter har
te. Hij ging gebukt onder het leed
van de hele wereld. Zowel in het
dierenrijk als bij de mensen in een
kroeg de Jonge zandstraler met zijn
beo ontmoet op weg naar Afrika,
om met opoffering van zijn spaar
geld die vogel weer in zijD natuurlij
ke staat terug te brengen. Enfin, zo
zou ik kunnen doorgaan met het aan
prijzen van deze verhalen en dan
nog niet raken aan het wonder van
dit even erudiete als olijke even dar
tele als diepzinnige ever fantasti
sche als nuchtere proza
CLARA EGGINK
