an Wolkers: verfilming van
Fruit is meesterwerk
K(
)EI
JIl
JIS.l
BOTER# J
Hallo, hallo.
>en keven mee
in1000gulden
in onze
ébruari-ronde.
TVmörgm
vanrfar»
...en gisteren i
programma]
Leids boek over
Zeskamp-Sport9
Makarios weer
president Cyprus
ffl
FEBRUARI 1973
3RDAG
Monique v. d. Ven
In een Amersfoortse boekhandel verscheen enige tijd gele den een dame, die informeerde naar "De Turken eruit". Een
boek van Jan Wolkers. Zij had de titel naar haar eigen problemen omgebogen. De boekhandelaar kon haar niet helpen.
De verkoper kreeg ook wel Turkse gastarbeiders binnen, die met hun geringe Nederlandse kennis het adjectief uit de
titel van 'Turks fruit" wel konden plaatsen. Maar ook zij vonden niet wat zij zochten, want het verhaal van Olga en haar
minnaar biedt een heel Nederlandse geschiedenis over een tragische liefde, met veel humor uitgediept tot één van de
beste romans uit onze naoorlogse literatuur.
"Turks fruit" wordt het eerste boek van Wolkers dat is verfilmd. Terwijl de regisseur en technici nog druk bezig
zijn aan de laatste afwerking zochten wij Jan Wolkers op in zijn atelier in het Amsterdamse nieuw-zuid, een grote
ruimte, die beheerst wordt door een immense tropische boom. Wolkers stapt er vitaal in rond met een beletterde trui
of hij juist wegliep van een Amerikaanse campus.
Met de film heeft hij zich niet teveel bemoeid. Hij is enkele malen bij de opnamen gaan kijken, hij heeft zijn instem
ming kunnen betuigen met de keuze van de hoofdrollen. In afwachting van de première verdeelt hij zijn tijd tussen
werk in zijn studio en het volkstuintje, dat hij aan de rand van Amsterdam met zijn vrouw samen beheert.
t aar of twaalf geleden liet
olkers de stofwolken om
«ldhouwwerken in wording-
In die aangebroken hei-
ging hij schrijven. Zijn
pig, "Serpentina's petti-
was bijna meteen goed
n prijs.
een hele reeks romans ge-
lie hem de verdiende faam
bezorgd één van onze
financiers te zijn. Schrij-
eigenlijk een wonderlijk
Je zet donkere tekentjes
papier en die moeten bij
k een zelfde beeld voor
oepen bij de lezer als de
toen hij ze neerschreef,
lat gebeurt nooit precies
>r schrijft met een steun-
le rug al lezend zijn eigen
Jan Wolkers het zelf zegt:
can zijn eigen boom invul-
er heeft wel een boom ter
ing". Nooit zal een roman-
men ervaren hoe een ander
«•stellingen verwerkt. Bijna
it voor Wolkers echter één
heid op. Paul Verhoeven
samenwerking met Gerard
I een film gemaakt naar
fruit", die van 22 maart af
bioscopen te zien zal zijn.
Wolkers' kans om door
>gen te kijken.
e berichten, welke deze filni
snellen, vinden bij hem een
Hg. Hij is één van de heel
die deze nieuwe Neder-
peelfilm hebben gezien. Dat
en via een klein venstertje
mijtafel, als werkkopie. In
zonder muziek,
is enthousiast. „Een mees-
Dat mag wel aan de balk
gekerfd, want het leger van
s, dat romans uit handen
zich na de verfilming boos
lijn minst teleurgesteld af-
blijkt talloos. En Wolkers
.gemakkelijk. Toen hij „Ser-
petticoat" in achthonderd
exemplaren voor het eerst publi
ceerde hoorde 'hij een academiele
raar totzijn leerlingen zeggen:
„Nou is er een schrijver. Die kan Je
zo verfilmen."
Fr is vaak door cineasten aan hem
getrokken, maar hij gaf zijn kinde
ren niet uit handen. „Feest" van
Paul Verhoeven deed hem toegeven.
De regisseur had een bepaalde aan
pak. die hem tot tranen kon ont
roeren. „Puberteit is de grace
liefde. De Jongen zoals die alleen
achter-blijft". Verhoeven durft hij
zijn werk toe te vertrouwen.
Als hij het over de verandering van
boek in film heeft komt hem steeds
weer een schilderij van Breitner
voor ogen, gemaakt naar Rem-
brandts anatomische les van Nico-
laas Tulp. Breitner volstond niet
met een nauwgezette kopiëring,
maar voegde er ook zijn eigen visie
aan toe.
Zo is het ook in de film gegaan,
waarbij de afwisseling in erotiek en
wreedheid, in mystiek en natuurge
beuren met inzicht in beelden is
vertaald.
„Je moet het Juist wel op een af
stand houden. Ik zou het griezelig
vinden als de hoofdpersoon op mij
lijkt. Alhoewel ik me rotschrok, zegt
hij, toen Wirn Zomer als één
van de gagadigden voor de hoof rol
me precies wist te karakterise-
hoe enkele andere figuren uit de
film angstaanjagend veel op hun
voorbeelden lijken. Dat is toeval en
waarschijnlijk ook wel het gevolg
van zijn beeldende manier van be
schrijven, die vanzelf naar een be
paalde spelerskeuze heeft gevoerd.
Voor de schrijver als enige zit er
natuurlijk ook een stuk eigen verle
den in het verfhaal. Maar dat heeft
zich bij het zien van de film niet
opgedrongen, .,'t Is het helemaal en
't is het nergens".
„Turks fruit" berust op een afwij
kend procédé als roman: door de
ogen van de schrijver ziet men
voornamelijk de Jonge vrouw Olga,
voor wie hij een passie heeft opge
vat.
De scenarioschrijvers hebben de
beeldhouwer, die door Rutger Hauer
wordt gespeeld, voor een aanzienlijk
deel moeten Invullen.
De auteur schrijft vanuit zijn eigen
gelijk. Wolkers gelooft echter niet
dat hijzelf helemaal blank is geble
ven. Als hij in een bepaalde situatie
schrijft: „Ik ging onder de douche
staan" is dat ook al een aanwijzing.
Het publiek zal hem zeker vanuit
zijn ervaring daarin projecteren.
Opgelet, hier is de vraag. Hij is hemelsblauw en
J ïergens vies van. Als hij in de keuken verschijnt,
d; tunnen de smoezelige vaatdoekjes wel inpakken haha.
Hij is dol op vette gasfornuizen, maar blijft daarbij
- verschrikkelijk schoon op zichzelf. Hij heeft hetzelfde
t arakter als de beroemde oranje Enka Vloerdoek en lijkt
jj ook wel 'n beetje op de Enka zeem. Nou?
3oe heet deze blauwe ehschoonmaker? Geen idee?
fammerjammer. Tot de volgende keer dan maar weer,
?s ia deze krant. Dagdag.
Weet u't? Dan voor i maart uw antwoord opsturen in
(esloten envelop plus één Enka-verpakkings-merk mèt®.
'recies als hieronder.Merken zonder® tellen niet mee!
'ij uw antwoord ook een Enka slagzinnetje bedenken.
Een deskundige jury honoreert de beste oplossing
■'it ffiet iooo gulden. De overige inzenders/sters ontvangen
V allen een kleurige Enka-sticker. M
Enka Postbus 6o Arnhem.
„Zeskamp-Sport" is de titel van een
boek, dat de uitgeverij Meander in
Leiden op de markt heeft gebracht.
Het boek geeft in veel foto's en
weinig woorden het verloop van het
seizoen 1971-1972 weer van één van
de populairste tv-programma's, die
ons land kent. Het NCRV program
ma blijkt nog elk jaar aan popu
lariteit te winnen zelfs.
Behalve het seizoen-verloog
heeft de uitgever ook het idee ge
had om beschrijvingen en schemati
sche tekeningen in het boek op te
nemen van de spelletjes, die er bij
de verschillende „Zeskampen" zijn
gespeeld.
Het wordt uit het boek niet duide
lijk of het de bedoeling is dat de
koper van het Zeskamp-werk zelf
aan de slag gaat om Zeskamp-sport
te bedrijven. Het is bekend, dat ge
meenten die ooit aan het spel heb
ben deelgenomen nog wel eens
graag buiten de tv om de strijd
met elkaar willen aanbinden.
Wellicht hebben de gemeenten, or
ganisaties of welke grotere groepe
ringen 'dan ook, die nog niet de
kans hebben gekregen op tv hun
kunnen te vertonen, met dit boek
in de hand een kans om zelf een
Zeskamp-circuit op te bouwen.
Het boek kan voor de deelnemers in
het seizoen 1970-1971 een aardig
naslagwerk zijn, maar wat de
doorsnee-kijker er mee aan moet is
vooralsnog niet duidelijk. Wie Zes
kamp-sport wil behouden als tv-
programma, kan het in het boek
bijgevoegde kaartje invullen en zich
opgeven als lid van de NCRV. Dat
kort vijf gulden. Het boek kost
16,90.
NICOSIA (AFPt De Nationale
Democratische Partij, de enige oppo
sitiepartij van de Grieks-Cyprioten,
heeft laten weten geen kandidaat te
stellen voor de presidentsverkiezin
gen van 18 februari. De party meent
dat er geen garanties zijn voor „vrije
uitdrukking van de wil van het volk".
Eerder had het „coördinatie-comité
voor de enosis" (aansluiting bij Grie
kenland) de beweging van generaal
Grivas, al een boycot van de verkie
zingen aangekondigd.
Nu president Makarios (sinds 1960
al president) de enige kandidaat
blijkt, hoeven er geen verkiezingen
gehouden te worden. Hij zal tijdens
een grote manifestatie van zijn aan
hangers een nieuw mandaat van vyf
jaar krijgen.
Bij de vorige verkiezingen kreeg de
kandidaat van de Nationale Demo
cratische Partij slechts vier procent
van de stemmen.
Scène uit "Turks Fruit":
de massale trouwpartij met
Rutger Hauer middenen
Monique v. d. Ven zeer in
formeel tijdens deze plech
tigheid.
„Turks fruit" komt niet zomaar uit
de lu^ht vallen.
Het boek is nu al in tweehonderd
duizend exemplaren verkocht in
ruim drie jaartijd. Het vindt nog
steeds met enkele duizenden exem
plaren per maand aftrek, los van
de invloed van de film.
Wie nu wacht op ene filmeditie met
de foto's uit de film zal moeten
blijven wachten, want Jan Wolkers
wil dat niet en heeft dat ook in het
contract laten zetten. „Turks fruit"
heeft als compleet boek alles in
zich. Foto's, dat moet je geloof ik
niet doen".
Dit werk is wel in verband gebracht
met Segal's „Love story". De Ameri
kaan heeft in 1969, toen „Turks
fruit" Juist uit was, lezingen gehou
den in het zuiden van ons land. HIJ
is een talenwonder. Zou hij soms?
Wolkers heeft zijn twijfels, maar
hij mag zich in elk geval realiseren,
dat zijn werk van wezenlijker bete
kenis is dan het uiterlijke geschie-
denisje van de twee Amerikaanse
studenten.
„Turks fruit" is in het Engels ver
schenen en een Scandinavische edi
tie staat op stapel. Wat Wolkers
het meest intrigeert is dat er ook
een clandestien gedrukte Turkse
editie blijkt te bestaan. Hoe de ver
taling is en wat er eventueel is
weggelaten blijft vooralsnog een
gioot raadsel.
Hij werkt al enige tijd aan een
nieuwe roman, „De walgvogel". Dat
hij van sterk autobiografische erva
ringen uit heeft geschreven, voelt
Wolkers niet als belemmering. „Ik
heb meer pijlen op mijn boog." „Ik
heb zoveel om over te schrijven."
Daar behoort waarschijnlijk ook
een detective bij. Of misschien wel
weer eens een toneelstuk.
Met zijn eerste op theatergebied
had hij een vreemde ervaring. Toen
Kees van Iersel het bij Studio had
ingestudeerd en men er mee in
Maastricht kwam werd „De Babel"
door Jongeren heftig aangevallen en
door de geestelijken verdedigd. „Ik
begreep dat ik goed mis was."
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 EO-Kinderkrant (E.O.)
19.30 Land in zicht, spelprogramma (E.O.)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Nader bekeken (E.O.)
20.35 Koorzang: geestelijke liederen (E.O.)
In de Broederkerk in Kampen zingen het Christelijk
mannenkoor Soli Deo Gloria uit Wapenveld en de
Heerder mannen- en meisjeskoren od.v. Henk IJzer
man: „Zum Credo", „Ster die ik aanschouwe". „Mijn
herder is de Here God", U bid ik aan. o macht der
liefde", „Go down Moses", „The angel rolled the ston
away", Russisch Vesperkoor, „Zijn er veel wegen?" ei
„Glory, glory, hallelujah".
21.05 Waldenzen, het Israël van de Alpen, documentairt-
film, dl. 2 (E.O.)
21.55 Tenslotte (E.O.)
22.00 Het gat van Nederland (VPRO)
23.15 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Baobab/Apebroodboom, natuurfilm (VARA)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Mannix: Vrije Vogel, TV-film (VARA)
21.10 Wij en.... het geluk (VARA)
Cabaretesk programma met Pleuni Touw, Wrieteke van
Dort, El sa Leoni, Luc Lutz, Frans Vorstman, Aart
Staartjes. Fred Florusse, Rob van Reyn en Paul Klare.
21.55 Van Onderen! een aktie aan de basis van de samen
leving (VARA)
22.35 Den Haag vandaag (NOS)
22.45 Journaal (NOS)
22.50 Europese Kampioenschappen kunstrijden te Keulen
(NOS)
Oorspronkelijkheid valt niet na
te bootsen. De Trepper-serie
stipt dat weer eens duidelijk
aan. Leopold Trepper zelf heeft
bij monde van zijn vrouw la
ten weten dat het in de door
de Franse, Duitse en Italiaanse
tv vervaardigde filmserie we
melt van de historische onjuist
heden. En dat zal ook beslist
zo zijn.
Volgens de makers wordt aan
de persoon Trepper echter
niets tekort gedaan. De NOS
zal aan het eind van de zeven
afleveringen (dus nog drie) een
documentaire uitzenden om die
oneffenheden glad te strijken.
De Trepper-serie is voor velen
en ook voor mij, meer een
knap spannende avonturense-
rie, waarin men zich verbijt
over de ongelooflijke stupiditeit
van de underdog, het spioimge-
net van Trepper, en men met
zweet in de handen de Gestapo
per aflevering diohter bij ziet
komen.
Geen Mannix, geen Col umbo,
geen Cade's County, geen en
kele avonturenserie kan een
dergelijke spanning oproepen.
Misschien is de oorzaak daar
van, dat de ondergrond van de
serie niet zo maar een script is,
maar berust op een waar ge
beuren. Die authenticiteit geeft
er een extra spanningselement
aan.
De neo-nazistische elementen
die het echtpaar Trepper be
speurt zitten er wellicht in
Maar duidelijk is dat de Duitse
inbreng in de serie niet is
geweest dat men de Gesta
po slimmer heeft doen voor
komen, dan zy in werkelijk
heid is geweest. In onwetend
heid en verblind door het doel
strooit de Trepper-groep nogal
twistig met sporen.
Als een behoefte moet blijken
uit de respons die er op een
programma komt, dan heeft
Studio Vrij van de KRO alle
reden van bestaan. Men kan
overigens zijn twijfels over het
sydstip van uitzending hebben
Het is te weinig ontspannend en
informatief tegelijk om avond-
iet meer op zijn plaats.
Als vooravondprogramma lijkt
het mij meer op zijn plaats.
Wie van alles op wil steken
iver droogbloemen en planten
zoekt daarvoor echt zijn pro
gramma wel uit. Wie gewoon
*lke week bij de bloemenman
verse bloemen gaan halen, kan
zich nauwelijks amuseren met
een standwerker die de markt
voor droogloemen probeert te
vergroten ten koste van kunst
bloemen.
Het is een typisch groepsgericht
programma doe-het-zelvers en
anderen, die wat om handen
willen hebben). Die groep weet
het programma in de vooravond
ook best te vinden.
INVALLER
VRIJDAG 9 FEBRUARI 1973
Hilv. I. 402 m en FM-kanalen. 7.00
AVRO. 9.20 N.O.S. 9.40 AVRO. 12.00
N.O.S. 13.11 V.A.R.A. 13.25 NOS 17.00
VPRO. 19.00 KRO.
7.00 Nieuws. 7.11 Ochtendgymnastiek..
7.20 (S) Dag met een gaatje, met om
8.00 Nieuws: 8.11 Radiojournaal en
8.30 De groenteman. 9.00 (S) moder
ne en klassieke kamermuziek. 9.20
Wat heeft dat kind? pedagogische
rubriek. 9.35 Waterstanden. 9.40 (S)
Pianorecital. 10.00 Voor de kleuters.
10.10 Arbeidsvitaminen (gr). (11.00
Nieuws: 11.03 Radiojournaal). 11.30
(S) Het Rotterdams Phllharmonisch
Koperensemble. 11.55 Beursberichten.
12.00 informatief programma. 12.30
Uitzending voor de landbouw. 12.40
(S) Licht orkest (gr). 12.50 praatje.
13.00 Nieuws. 13.11 Dingen van de
dag. 13.25 toeristische Informatie uit
binnen- en buitenland. 13.50 een ru
briek over het leven in de taal. 14.00
(S) Muziek uit de Middeleeuwen en
Renaissance. 14.35 muziek en nieuws
van onze zuiderburen. 15.00 (S) re
portages en commentaren uit alle de
len van het land en veel muziek.
(16.00-16.02 Nieuws). 17.00 recht
streeks programma met politieke
analyses, reportages, achtergrondin
formatie en telefonische reaktles,
waarin om 17.30 Aktualiteiten; 17.55
Mededelingen: 18.00 Nieuws: 18.11
Aktualiteiten en om 18.20 uitzending
van D.S.'70. 19.00 (S) Springplank.
19.30 serie gesprekken over kerk en
kerk-zijn in onze tijd. 19.45 De zin
gende kerk. 20.00 (S) verzoekplaten-
programma. 22.00 (S) licht program
ma. 22.25 Overweging. 22.30 Nieuws.
22,40 (S) een sportprogramma met
veel muziek. 23.56 Nieuws.
7.00 Nieuws. 7.02 Het levende woord.
7.07 (S) klassieke muziek (gr). 7.30
Nieuws. 7.41 Echo. 7.50 (S) klassieke
muziek (gr). 8.24 Overweging. 8.30
Nieuws. 8.36 Gymnastiek voor de
huisvrouw. 8.45 Moeder wil is wet.
9.40 Schoolradio. 10.00 (S) klassieke
en moderne muziek, met om 10.30
Nieuws. 11.00 Voor de zieken. 11.65
Mededelingen. 12.00 (S) gevarieerd
programma met om 12.22 WIJ van
het land; 12.26 Mededelingen t.b.v.
land- en tuinbouw; 12.30 Nieuws;
12.41-12.50 Echo en 13.00-13.05 Raden
maar14.00 Schoolradio. 14.30 S)
licht muziekprogramma met om 15.30
Nieuws. 17.00 rubriek over missie en
zending. 17.10 (S) Metropole Orkest.
17.30 Nieuws. 17.32 Echo. 18.00 (S)
Licht orkest met solisten. 18.30
Nieuws. 18.41 Echo. 18.50 Nieuws, fei
ten en achtergronden op sociaal
maatschappelijk terrein. 18.58 Markt
berichten. 19.00 rechtstreeks program
ma met sociaal-kulturele aktualitei
ten en berichten en verder om 19.60
Den Haag vandaag en om 20.00
Nieuws. 20.15 (S) Paust, opera van
Gounod. 23.55 Nieuws.
Ililv. III. 140 en 298 m. en FM-kana
len. 7.00 EO. 11.00 NCRV. 14.00 NOS.
15.00 AVRO. 18.00 NOS. 21.00 VPRO.
7.00 Nieuws. 7.02 Gospelsound. 8.00
Nieuws. 8.02 Tussen thee en koffie.
(9.00 Nieuws). 10.00 Nieuws. 10.03
verzoekplatenprogramma van en voor
zieken. 11.00 Nieuws. 11.03 Popcorn.
12.00 Nieuws. 12.03 Bij Barend. 13 00
Nieuws. 13.03 Internationale hitlij
sten. 14.00 Nieuws. 14.03 Fellx Meur-
ders. 15.00 Nieuwe. 15.03 De Ameri
kaanse hit-parade. 16.00 Nieuws. 16.03
De Engelse hit-parade. 17.00 Nieuws.
17.03 Radiojounraal. 17.06 verzoekpla
tenprogramma. 18.00 Nieuws. 18.02
Joost de Draayer Show. 19.00 Nieuws.
19.02 verzoekplaten. 20.00 Nieuws.
20.02 Dr. Wiener's Meat Show. 21.00
Nieuws. 21.02 gevarieerd muziekpro
gramma. (22.00, 23.00 en 24.00 Nieuws
en aktualiteiten; 22.55 Mededelingen).
00.55-01.00 Nieuws.
book Coup d"Europe 1972 (K( Entre
Nous: Jan Brusse lee6t voor. N08:
20.00 (K) Journ. 20.21 (K) De Moun-
tlesshow. 21.10 (K) Voor de Vuist weg.
22.25 (K) Ontdek Ie plekje NOS: 22.40
(K) Uit de Kunst. 23.10 (K) Journ.
23.15-23.50 (K) Europese kampioen
schappen kunstrijden te Keulen.
