Traangas bij
macaber slot
van gijzeling
tT
We zijn voor
7 blok gezet
Zesentwintig uur
angst
n gezin Smits
Prof. Jahn stopt
ENSDAG 31 JANUARI 1973
BINNENLAND
,r is dan toch een einde gekomen aan de lange en slopende uren waarin twee jonge-
ïnen Nederland in angstige spanning wisten te houden. Drie traangasgranaten en de
)fte van nog meer en nog sterker spul waren de middelen waarmee de Haagse po-
de overvallers op de knieën wist te krij gen. Deil en Den Haag kunnen verlicht adem
n: Daan Denie en Jantje Brouwers zitten achter slot en grendel in het Bossche
tiebureau. Aan Neerlands meest spectaculaire gijzeling is een dramatisch einde ge-
raalf uur in de middag. Juist als
waterig zonnetje probeert iets
iranderen aan de sombere sfeer
belegerde boerderij
|jt luitenant P. Vellinga van de
lolitie met slecht nieuws: "De
Ld verslechtert."
•olitie doet een psychologische
twee pantserwagens van de
Hjke landmacht weer naar de
veehouder Smits te diri-
over twaalf. Advocaat
mevrouw Denie, de laat-
de zenuwen, arriveren bij
oerdery. Mevrouw Denie gaat
binnen. Tien minuten later
veer de voordeur uit.
haar zoon en Jan Brou-
ien instorting nabij is, on-
indelt zij met mr. Schipper, die
achter een boom staat.
twee. Mr. Schipper keert
lig bij de commandopost, 500 me-
verderop bij de boerderij van de
jiilie Van der Veen. Hij vertelt lui-
jaait Vellinga dat de bankrovers
fn dat de pantserwagens worden
luggetrokken en de politiefcroepen
[dwijnen.
i>e advocaat gaat terug naar de
iegerde boerderij om liet negatieve
fwoord van de politie over te bren-
1 aan mevrouw Denie.
ïet spel van eisen en tegen-eisen
rrint weer. De rovers eisen nu
flere gijzelaars, een snelle wagen
twee uur voorsprong. Ook deze
wordt afgewezen.
fewart voor drie. Moeder Denie
|nt terug bij de commandopost. Ze
•slaJ
huilt. "Het gaat slecht", is het enige
wat ze wil zeggen.
Drie uur. Generaal W. de Gast van
de rijkspolitie snelt weg richting
Deil-dorp.
Tien over drie. Mevrouw Smits
wordt vrijgelaten. Voor een half urn
tje maar, als ze niet terugkomt wor
den echtgenoot en dochter doodge
schoten. Ze arriveert per politiebusje
bij buurman Van der Veen. Dochter
Ida (16) werpt zich huilend in haar
Luitenant Vellinga kondigt aan dat
hij "voorzichtig optimistisch" is dat
de gijzeling "voor het vallen van de
duisternis" afgelopen zal zijn. De ro
vers kunnen rekenen op "volledige
vrijgeleide voor onbepaalde duur,
waar ze ook naar toe willen". Voor
waarde is dat ze hun wapens afge
ven en de gijzelaars achterlaten.
Vijf over vier. Mevrouw Smits is
weer gijzelaar. Snikkend onder haar
jas wordt ze teruggereden naar de
boerderij. Vijf minuten later krijgt
dochter Jannie (23) "vrij" van de
bankrovers.
Vijf over half vijf. Een donker
groene BMW drie liter, ter beschik
king gesteld door bandenimporteur
Van der Kleine uit Zijdeveld en
voorzien van een mobilofoon, een
zwarte Mercedes van de Haagse po
litie en een groene Vauxhall, even
eens van de politie, staan gereed. In
deze wagens zullen de overvallers
naar Den Haag ryden.
Op de achterbank van de BMW
zit een scherpschutter van de
Utrechtse politie, zijn karabijn
schietklaar onder een Jas.
Vijf uur. Alleen de Mercedes rijdt
naar de belegerde boerderij. Alle ver
keer in de wijde omgeving wordt
stopgezet.
Kwart voor zes. De bankrovers ko
men naar buiten, de handen omhoog.
Ze laten zich fouilleren, zwaaien
nog even naar de drie doodsbange
leden van het veehouders-gezin en
stappen in. In razendsnelle vaart, de
Haagse recherccheur Syriër aan het
stuur, gaat- het richting Den Haag.
De herenigde familie Smits huilt
van geluk.
Mr. Hustinx, de procureur-generaal
bij het Arnhemse gerechtshof, zegt
later op de persconferentie "achter
af dolgelukkig" met de afloop te zijn.
Zijn verklaring voor het feit dat het
agressieve tweetal met onmiddellijk
in de kraag is gegrepen toen het on
gewapend de boerderij verliet, luidde:
"We hadden een afspraak gemaakt
op basis van wederzijds vertrouwen".
Een vertrouwen dat noodzakelijk was'
buitengewoon gevaarlijk heeft
bankrover een schot door het pla
fond loste om ons te imponeren.
Zes uur. In Den Haag worden de
eerste dranghekken uitgezet. De mot
regen daalt gestaag over het huis
waarts kerende volk. Het kordon dat
wordt gelegd om de afbraakwonink
jes aan de Lange Beestenmarkt baart
weinig opzien. Om kwart over zes
zijn de twee ringen hermetisch geslo
ten. Geen kip kan erin, geen kip kan
eruit.
Zes uur vijftien. Mannen van het
GEB leggen kabels om straks het
pand van de familie Denie in een
baaierd van licht te zetten. Mannen
van de politie beklimmen de daken,
scherpschutters nemen him posities
in. Ziekenwagens en brandweerauto's
staan klaar. De meute fotografen,
verslaggevers, radio- en tv-mensen
worden „het is in uw eigen belang
en voor uw eigen veiligheid" op
grote afstand gehouden.
Twee minuten over half zeven. Po.
litieman Syriër draait de zwarte Mer
cedes het troosteloze straatje in, waar
het inmiddels hard is gaan regenen,
Op de achterbank, aan weerszijden
van moeder Denie, zitten beide over
vallers. Erg onder de indruk lijken ze
niet. Daantje zwaait zelfs vrolijk naar
de fotografen.
Kwart voor zeven. Een kleiner
broertje van Daan Denie wil argeloos
het kordon doorbreken. Hlij wordt
uitvoerig gefouilleerd en mag door
lopen naar huis.
Zeven uur. Een rustpauze van een
uur valt in. Zestig minuten waarin
de beide mannen „tot zichzelf mogen
komen". De wurgende affaire nadert
zijn dramatisch hoogtepunt.
Acht uur precies. Een politieman
sommeert de bankrovers naar buiten
te komen. Achter elkaar, met de han
den omhoog. Er gebeurt niets. De
Mobiele Eenheid zet zich schrap,
wachtend op de dingen die komen
gaan.
Acht uur zeven. De eerste traan
gasgranaat knalt door de ruiten. Bin
nen begint een vrouw angstig te hui
len. Door de geluidsinstallatie van
een politiewagen roept een metalen
stem: „Geeft u over. Kom eruit, of
er wordt meer gas gegooid. Dit was
nog maar een voorproefje, we zullen
niet schromen om nog meer te ge
bruiken."
Acht uur vijftien. De bewoners van
het pand zetten de kinderen voor het
raam van de tweede verdieping.
De kinderen huilen luid, him ma
caber geluid sterft weg in de knallen
van nog twee granaten. Schijnwer
pers zetten het pandje in een helder
licht.
Acht uur achttien. De blinde man
komt als eerste naar buiten schuife
len. Direct daarna volgen de vrou
wen met de luid en angstig huilende
kinderen. Zij verdwijnen direct naar
het politiebureau.
Acht uur twintig. Met de handen
hoog boven him hoofd komen Daan
Denie, Jan Brouwers en het zestien
jarig broertje Aad van Daan naar
buiten. Rechercheurs springen toe,
zetten de mannen tegen een muur en
fouilleren hen van onder tot boven.
Dan komt de overvalwagen, waarin
zij worden afgevoerd. De nacht bren
gen zij door op het politiebureau aan
het Burgemeester De Monchyplein
en de volgende morgen gaan ze op
transport naar Den Bosch.
Bij de foto's:
Rechts hoven: macaber beeld nit
de Lange Beestenmarkt in Den
Haag. Het eerste traangasschot is
gevallen en de kolenkit wordt te
ruggegooid (links naast de auto).
Een karabijn-ploeg van de Mobiele
Eenheid houdt de woning onder
schot.
Links onder: Boer Smits die zes
entwintig uur lang als gijzelaar
werd gebruikt met zijn gezin door
de bankrovers.
Midden onder: weggedoken in
haar jas zoekt de vrouw van de
boer een weg naar de gereed
staande auto die haar naar een
dokter bracht.
Door
Henk Ruigrok en
Jaap Vissering
Foto's
Henk van
Westering
Omstreeks kwart voor zes kwam
de drie leden van het gezin
lits een eind aan de gijzeling, die
m ruim 26 uur had geduurd. Met
handen omhoog kwamen Jan
>uwer en Daan Denie de voordeur
de boerderij uit.
Zij lieten zich fouilleren door een
specteur van de Haagse politie en
ipten toen, samen met- mevrouw
enie, advocaat mr. N. A. M. Schip-
en de Haagse rechercheur-
>ofdagent Syriër in een gereed-
aande zwarte Mercedes van de
aagse politie.
De Mercedes nam aanvankelijk een
idere route dan gepland was waar
door grote opschudding ontstond
omdat men meende dat het tweetal
plotseling het plan om naar Den
Haag te gaan had gewijzigd. Later
bleek dat deze vrees ongegrond was.
In de woning van het dolgelukkige
gezin Smits troffen politiemensen vier
geladen pistolen, twee handgranaten
en een grote voorraad munitie aan.
In de auto die zij maandagmiddag in
de steek lieten werden, zoals eerder
gemeld, twee mitrailleurs en een
grote hoeveelheid munitie aangetrof-
fen.Onmiddellijk nadat de bankrovers
de boerderij hadden verlaten gingen
de huisarts van de familie Smits en
twee psychiaters naar binnen om
het gezin op zijn gemak te stelen.
Vader Piet (56), echtgenote Gerrie
(56) en de getrouwde dochter Jan
nie (23) maken het redelijk.
De procureur-generaal bij het ge
rechtshof in Arnhem, mr. J. P. Hus
tinx, vertelde gisteravond op een
persconferentie in het gemeentehuis
van Deil dat hij voortdurend in con
tact had gestaan met minister Van
Agt van Justitie over he* te voeren
beleid.Minister Van Agt hield op
zijn beurt regelmatig voeling met 't
kabinet.
Ook waren bij de onderhandelin
gen met de bankrovers twee psychia
ters betrokken die alle voorstellen
en tegenvoorstellen beoordeelden op
de risico's.
De onderhandelaars hielden er re
kening mee dat Jan Brouwer en
Daan Denie onder invloed van drugs
zouden kunnen verkeren.
Mr. Hustinx vertelde dat de con
tacten met de bankrovers vaak
„spannend en zeer gevaarlijk" wa
ren geweest. Grote bewondering had
de procureur generaal voor de be
middelingsacties van de advocaat
van Daan Denie, mr. Schippers.
Mr. Hustinx: .Wat deze man in
zijn eentje heeft verricht is met geen
pen te beschrijven. „Zijn bemidde
ling heeft de doorslag gegeven voor
de goede afloop".
De politie van België en Duitsland
hadden hun medewerking reeds toe
gezegd voor het geval dat de bank
rovers zouden hebben besloten uit te
vijken naar het buitenland.
Haagse politie
"De Haagse politie is voor het
blok gezet, we konden gewoon
geen enkele kant uit. U kimt
rustig van ons aannemen dat wij
besilist niet zo happig waren op
deze moeilijke en gevaarlijke
klu6. We waren er niet gelukkig
meer maar handelden slechts in
opdracht".
Dit waren de woorden van
commissaris Bontje van de
Haagse politie gisteravond aan
het einde van de 28 slopende
uren die voorafgingen aan de
dramatische ontknoping op de
Lange Beestenmarkt.
De Haagse politie was aan
handen en voeten gebonden door
de afspraken die de twee over
vallers hadden weten af te
dwingen. Al veel eerder eerst
in Dedl en later op de Lange
Beestenmarkt hadden zich
momenten voorgedaan waarop
men tot arrestatie had kunnen
overgaan. Maar de Haagse po
litie heeft deze afspraak niet
willen schenden.
Dat het uiteindelijke ultima
tum - vrijaf tot middernacht om
op verhaal te komen en daarna
vrijwillige overgave toch met
vier uur is bekort hebben Daan
Denie en Jan Brouwers aan
zichzelf te danken.
Toen de zwarte Mercedes stil
hield voor het pand aan de
Lange Beestenmarkt met op
de achterbank Daan, Jan en in
het midden de moeder van Daan
bevonden zich in de woning
zeven man van de recherche die
eerder 's middags het huisje van
onder tot boven hadden uitge-
kamt op zoek naar wapens.
VLEESMESSEN
De rechercheurs waren in een
zoals de politie het noemt
geanimeerd gesprek gewikkeld
met de blinde man van moeder
Denie, de heer De Jong.
"Ik was vier minuten binnen
toen beide mannen zwaaiend
met vleesmessen de kamer bin
nen stormden. Eén van hen
sloeg het dertig centimeter lange
mes in de lambizering en prikte
daarna he»t mes in mijn zij, roe
pend dat er eerst twee politie
mannen zouden sterven eer ze
zich over gaven, aldus hoofd
inspecteur Hasselman. Ook de
16-jarige Aatje Denie had een
dolk in zijn hand".
Hasselman: "Ik stond voor
een dilemma, wat moest ik doen?
Aan de ene kant moest ik de
mannen wegens bedreiging in
rekenen, maar aan de andere
kant had ik rekening te houden
met gemaakte afspraken. Op
grond van die gemaakte af
spraak vrijaf tot midder
nacht en op grond van de
labiele gesteldheid van de hele
familie, heb ik toen besloten weg
te gaan."
Nog even dreigde er nieuwe
moeilijkheden toen de heer Has
selman bovenaan de trap werd
beetgegrepen, omhoog werd ge
trokken en opnieuw het mes op
de borst kreeg.
GEEN UITSTEL
Met het oog op de opgelaaide
agressieve houding werd be
sloten de twee niet langer te
ontzien. Om ongeveer 8 uur
werd aan de heer De Jong tele
fonisch meegedeeld dat men de
twee geen langer uitstel zou toe
staan. Het gevaarlijke duo zou
nog vijf minuten krijgen.
"Dan gaan jullie zeker traan
gas gebruiken?" vroeg de 55-
jarige stiefvader.
Toen er bevestigend werd ge
antwoord, zei De Jong: "Ik
steek het huis in brand, alle
verantwoording voor de kinde
ren en het huis zijn dan voor
jullie".
Vrijwel precies om acht uur
formeerde zich een groep kara-
bijnschutters rond de woning.
Om zeven over acht na diverse
malen geroepen te hebben dat
men zich beter kon overgeven,
schoot een politieman met zijn
karabijn de eerste traangasgra
naat via het raam op de eerste
verdieping naar binnen. Het
schot wordt gevolgd door ge
schreeuw en gehuil, maar de po
litie zou later melden dat men
vrij optimistisch reageerde".
KOLENKIT
Het eerste schot werd vrijwel
direct beantwoord met naar bui
ten vliegende kolenkit, asbak
ken en vazen.
Nogmaals schalde de geluids
installatie "Geef u over. Kom
achter elkaar naar buiten".
Men reageerde niet. Nog twee
traangasgranaten knalden het
rokende pand binnen, ondanks
de vier kleine kinderen die de
familie als afweermiddel voor
de ramen had geposteerd.
Onmiddellijk hierna kwamen
de familieleden naar buiten. De
huilende en schreeuwende rij
werd gesloten door de beide
overvallers die met de handen
omhoog naar buiten schuifelden.
Aan een zenuwtoestand van
28 martelende uren was een
eind gekomen.
LEIDEN Prof. dr. K. E. O.
Jahn, die als buitengewoon hoog
leraar in de Turkse en Nieuw-Per-
zische taal- en letterkunde sinds
1953 aan de Leidse universiteit ver
bonden is geweest, is met ingang
van 1 februari eervol ontslag ver
leend.
Prof. Jahn werd in 1906 in Tsje-
cho-Slowakije geboren. Hij kwam na
de tweede wereldoorlog als assistent
bij de sectie algemene taalweten
schappen van de Utrechtse univer
siteit. Hij werd daar toegelaten tot
het privaatdocentschap in Turkse
en Slavische talen. In 1951 volgde
zijn benoeming tot wetenschappelijk
ambtenaar en in 1953 zijn benoeming
tot hoogleraar.
De heer R. A. van de Poll, notaris
te Rotterdam, is benoemd tot bui
tengewoon lector in het notarieel
recht.
