Aantal niet-identieke
tweelingen daalt
KRYPTOGRAM
x
LX
GROOTMEESTER PACH-
HAN ALS TIENTALSPELER
200 JAAR THEATER OP
ZWEEDSE POSTZEGELS
KNAPPE OVERWINNING
VAN PIET ROOZENBURG
'WIE VAN DE DRIE'
Kom er ACHT-er
X
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
v
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
x
x
X
X
X
X
X
X
x
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
TERDAG 27 JANUARI 1973
In vele landen daalt het aantal
niet-identieke tweelingen dat gebo
ren wordt. Er is nog geen verkla
ring voor dit verschijnsel, maar het
is niet uitgesloten dat het samen
hangt met de aanwezigheid van
vreemde stoffen in het voedsel. Dr.
William James, van het Londense
University College, heeft de terug
gang van het aantal tweelingen in
Bij onze fotokwis in het oudejaarsnummer van ons dagblad,
stelden wij ons al de vraag, of een lezer inderdaad de krant wel
zo grondig leest. De twijfelaars hebben gelijk gekregen, want bij
de oplossingen was niemand die minder dan zes fouten had ge
maakt.
Een dergelijke hoge score fouten (de grote massa had er tien
of meer) heeft de redactie ertoe genoopt om voor het prijzengeld
175,groot) een andere bestemming te vinden. Een eerst-
prijswinnaar met zes fouten leek ons niet in het kader te passen
van een kwis die we destijds al „slechts een aardigheidje" noem
den. Derhalve zullen we het geldbedrag van 175,storten op
de rekening van het Koningin Wilhelmina Fonds t.b.v. de kan
kerbestrijding. We nemen aan, dat niemand van de inzenders
tegen dit doel bezwaar zal maken.
Hier is de goede oplossing: lc, 2b, 3c, 4x, 5c, 6x, 7b, 8a, 9a, 10c,
11c, 12a, 13a, 14b, 15c, 16b ,17b, 18b, 19c, 20c, 21c, 22b.
De redactie
2
3
y
7
9
O
'5
'S
<3
iè
K)
20
'J2
is
is
20
V
HORIZONTAAL
1. boven de wind zitten met mu
ziek, 4. als eerst Ans 't gezien heeft,
gaat hij voorbij, 8. het oog van de
beer is een mooie versiering, 9. een
knal, maat, en toen vloog hij, 11.
nagemaakte handvatsels, 14. een
heel klein stukje van uw hoofd vel
len, 15. de vrouw met de trui aan
zie ik dagelijks, 16. als het er schoon
is op dit gebied, 18. zet u tweemaal
vijfhonderd aan een dier in het wa
ter? 21. Frans sprekende vogels in
een bootje, 24. de arts liefkozen en
keren, 26. een stukje uitgeven, 26.
kom 'n zekere te hulp en omkleed
hem hiermee, 27. zijn van boter en
staan in de krant.
Vertikaal
1. o, Jij maakt ma groter, 't Is toch
familie, 2. vacantieganger in de land
bouw, 3. en onder de wol. C, in het
circus, 5. wat een strop, S, pak het
daarmee op, 6. het begint te tanen
en vangt de geluiden op, 7. leg twee
vogels aan een klok, S, en tevoren
waarlangs de berichten gaan. 10.
verdwijn en A haalt het Turks hoofd,
12. dun in de lucht en niet erg
vruchtbaar, 13. toeristische trek
pleister in het zuiden en omgeving
en niet leeg nu, 17. ontgroend naar
de natuur met een vlug dier, 19. het
meisje is een keurige, meisje, 20.
haar van no. 10, 22. voedsel in het
hok leggen met koren 23. strijkin
strument.
16 landen onderzocht: in het „Jour
nal of Biocial Science" veronderstelt
hij dat het misschien iets te maken
zou kunnen hebben met resten pes
ticiden of hormonen in het mense
lijk voedsel.
Het aantal niet-identieke tweelin
gen schijnt tegen het eind van de
jaren vijftig te zijn gaan dalen: het
is sindsdien met een derde vermin
derd. De daling is het duidelijkst in
Schotland, maar is ook merkbaar in
de rest van Groot-Brittannië en in
Denemarken, Australië, België. Ne
derland, Italië. Nieuw-Zeeland,
Zweden en Zwitserland. Minder op
vallend is de daling in Portugal,
Spanje en Japan.
Alleen in de Verenigde Staten is
het aantal niet-identieke tweeling
geboorten bijna gelijk gebleven; er
is daar. aldus James, wel een zekere
daling, en zelfs al sinds de Jaren
dertig, maar in een veel kalmer
tempo.
De onbekende oorzaak van deze da
ling van het aantal niet-identieke
tweelingen schijnt geen invloed te
hebben op het aantal identieke
tweelingen. Identieke tweelingen,
ook wel eeneiige genoemd, worden
geboren als een reeds bevrucht ei
zich in de baarmoeder zich spon
taan in tweeën deelt, waarbij er
twee in alle opzichten gelijke indi
viduen ontstaan (dus b.v. nooit een
gemengde tweeling). Niet-identieke
tweelingen worden geboren als de
eierstokken bij de ovulatie twee eie
ren tegelijk uitstoten die allebei in
de baarmoeder bevrucht worden.
Bij twee zo verschillende ontstaans-
Door
Nigel Hawkes
wijzen is het heel goed denkbaar
dat een of ander proces wèl invloed
heeft op de ene ontstaanswijze, en
niet op de andere. Onderzoeker Ja
mes wijst op het vreemde ver
schijnsel, dat de daling van het
aantal niet-identieke tweelingen
plotseling op hetzelfde moment in
zoveel verschillende landen ingezet
is.
Bij omstreeks één procent van de
bevallingen komt nu een tweeling
ter wereld. Er worden tweemaal zo
veel niet-identieke tweelingen gebo
ren als identieke: die verhouding
was 15 Jaar geleden nog drie tegen
één. Zo'n duidelijke verandering in
zo'n korte tijd is bepaald ongewoon.
Het is echter buitengewoon moeilijk
om de oorzaak van zoiets te achter
halen. „Het zou aan pesticiden kun
nen liggen of aan hormonen, maar
ik moet eerlijk zeggen dat we er
voorlopig alleen maar naar kunnen
raden", zegt James.
Als de schuld bij groei-bevorderende
hormonen ligt, dan is het moeilijk
te verklaren, waarom de Verenigde
Staten niet dezelfde neiging verto
nen als de andere landen. Een hor
moon zoals diethylstilboestrol, dat
gebruikt wordt om de groei van vee
aan te wakkeren, is pas in augustus
van vorig Jaar verboden in de V.S.;
dat verbod kan dus geen invloed op
het verschil gehad hebben.
Van veranderd gebruik van voorbe
hoedmiddelen, inclusief de pil, is
moeilijk aan te nemen dat het zul
ke snelle veranderingen zou veroor
zaken. want daar is het tempo
waarin dat gebruik zich wijzigt over
de hele bevolking beschouwd, te
traag voor. En resten van pesticiden
in het voedsel variëren van land tot
land, zodat ook daarvan moeilijk
aan te nemen is dat zij met deze
snelle vermindering van het aantal
niet-identieke tweelingen veroor
zaakt hebben.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
De eerste prijs van tien gulden
werd gewonnen door A. J. van de
Weterink, Anna van Burenlaan 10,
Oegstgeest. De tweede prijs (f. 7.50)
ging naar J. v. d. Hoonaard. Daniel
Noteboomstraat 15, Noordwijk aan
Zee. De 'twee) prijzen van vijf gul
den werden gewonnen door mevr. M.
J. Kapteyn—ArentskastHoofdstraat
328B, Sassenheim en door G. C. van
Tongeren. Van Speykstraat 8A. Lei
den. De prijzen worden de winnaars
toegestuurd.
Kom er achter
UBBJOOA 3(dOq '8
:afaora jqoiMaB L
y ui suiBufiA 9
dureneojB q
£quq puora
'.uappTui Ban* g
:puoq joo z
JfrwpiW» «I I
Leidsche Vereniging van schuur in Leiden bijeen voor de
:tzegelverzamelaars komt dinsdag Jaarvergadering. De volgende "nor-
het Logegebouw aan de Steen- male" maandelijkse bijeenkomst is
op dinsdag 20 februari, J. Spijker
houdt dan de tweede jurerings-
proef. De leden kunnen hiervoor ka
vels inleveren.
San Marino Oude munten van
San Marino zijn afgebeeld op een
serie van acht zegels. De volgende
afbeeldingen zijn gebruikt: 5 lire,
een koperen 5 c-stuk uit 1864; 10
lire, een koperen 10 c-stuk uit 1935;
15 lire, een zilveren 1 lire uit 1906;
20 lire. een zilveren 5 lire uit 1889;
25 lire, een zilveren 5 lire uit 1937;
lire, een zilveren 10 lire uit 1932;
55 lire, een zilveren 20 lire (1938);
220 lire, een gouden 20 lire uit 1925.
De oplaag is 950.000 series.
IJsland De IJslandse PTT
De zegels die in Zweden
werden uitgageven ter
tweede eeuwfeest van het
Koninklijk Theater.
heeft twee weldadigheidszegels van
respectievelijk 7 en 1 en 9 en 1
kroon uitgegeven. Afgebeeld zijn
meeuwen bij het water.
Zwitserland De Zwitserse kin
derzegels van dit Jaar hebben ro
zen als motief. Afgebeeld zijn: 10 en
10 rappen Mc. Gredy's Sunset, 20
en 10 rappen Mtracle; 30 en 10
rappen Papa Meilland, 40 en 20
rappen, Madame Dimitriu.
Zweden De postadministratie
van Zweden heeft het programma
van dit jaar bekend gemaakt. Men
is begonnen met de (hierbij afge
beelde) zegels ter gelegenheid van
het 200-Jarig bestaan van het Ko
ninklijk Theater. Bo-Ruben Hed-
wall tekende het ontwerp van de
zegel van 75 öre, dat zijn oorsprong
vond in de opera "Tintomara" van
Lars Johan Werle. Het thema van
de zegel van 1 kroon is gevonden in
"Orpheus en Eurydice". naar een
schilderij van Pehr Hilleström. Over
de postbussen-zegels schreven wij
vorige week reeds. Op 2 maart komt
een boekje zegels uit met toeristi
sche motieven. Het zal zijn ge
wijd aan Dalecarlia. Er zijn vijf
verschillende motleven, één ervan
toont de start van de Vasa Ski Ra
ce in Salen. De waarden van alle
door Czeslaw Slania ontworpen ze
gels is 65 öre. De nieuwe zegel van
75 öre met het portret van de ko
ning komt tezelfdertijd in boekjes-
vorm uit.
Ter gelegenheid van het 75-Jarig
jubileum van het Zweedse Verbond
van Vakverenigingen worden op 26
april twee zegels uitgegeven. De
waarden ervan zijn 75 öre en 1.40
kroon. Op 26 april komt er een se
rie van vier zegels uit (5, 10, 50 en
55 öre) met motieven van Oskar
Bergman, Heinz Gutschmidt en
Reinhold Ljunggren. Verder staan
er nog bijzondere uitgaven te wach
ten op 24 mei, 26 Juni, oktober en
november.
PIETER TAFFIJN.
Ludek Pachman
Dame-eindspelen behoren tot de
moeilijkste cyclus van het eindspel!
In de meeste gevallen beschikt de
"minderheidsparty" over eeuwig
schaak. De nu ontstane positie is
dan ook niet eenvoudig. Wit beschikt
over de manoeuvre De8t, Kh7, De4t,
g6, De7t enz.
29. Dclxb2f 30. Kf2-gl Db2-alt?
Vermoedelijk de foutzet. Zwart die
2 pluspionnen heeft, kon op winst
spelen met de volgende variant: 30.
Db6t31. Kg2 Dc7! 32. De8t
Kh7 33. De4t g6 en hoewel het nog
zeer moeilijk is, moet zwart op den
duur winnen. Zwart zal later dame-
ruil forceren. Er volgde nog: 31. Kgl-
h2 Dal-f6 32. De6-c8i Kh8-h7 33.
Dc8xb7 Df6-f2t 34. Kh2-h3 Df2-e2
35. Db7-c6. Remise gegeven.
Paohman bevond zich, tijdens het
thans aan de gang zijnde Hoogoven
toernooi, onder de toeschouwers. Hij
schudde voortdurend vele handen
met spelers en officials, waaronder
de president van de FIDE, prof.
Euwe. De vrede is gelukkig getekend!
BISHOP
ruilmanoeuvre 4. 34-29, 23x34 5. 40x20
15x24 6. 28-22 enzovoorts. 4. 31-27
8-13 5. 34-30 14-20 6. 30-25 10-14 7.
40-34. Op 7. 39-34 volgt natuurlijk
niet 7. 24-30 8. 35x24 19x39 9.
'28x8 39x28 10. 32x23 18x29 wegens 11.
38-32 2x13 12. 27-22 17x28 13. 32x34
met gelyk spel. 7. 24-29 8. 33x24
20x40 9. 45x34 15-20 10. 34-40 20-24
11. 39-33 2-8 12. 44-39 5-10 13. 49-44
17-22 14. 28x17 11x31 15. 36x27 23-29!
Met deze Ghestem-doorstoot ver
schaft zwart zich goede kansen voor
al nu schijf 49 reeds is opgespeeld.
16. 44-40 18-23 17. 50-45. Deze zet
heeft geen haast. Schijf 29 wordt
voorlopig toch niet geruild. Het voor
deel van het laten hangen van schijf
45 is, dat eventuele combinatoire
voortzettingen ingeleid met 25-20 en
35-30 na het opspelen van schijf 39
zwart geen doorbraak naar dam op
leveren. 17. 13-18 18. 46-41 9-13
19. 33-28 4-9. Men lette vooral op het
niet opspelen van schijf 10. Immers
na een zet als 10-15 kan wit met
27-21 16x27: 32x21 23x32; 37x28 en
de dreiging 28-23 de zwarte stand
danig aantasten. 20. 39-33 7-11 21.
41-36 10-15. Moet nu wel daar op 21.
11-17 wit een winnende damzet
de korte vleugel dan wel erg zwak is.
De partij ging verder met: 27. 37-31,
21-26, 28. 43-39, 26x37. 29. 42x31, 11-
17. 30. 48-42, 18-22. 31. 27x18, 13x22.
32. 31-27, 22x31. 33. 36x27, 8-13. 34.
42-37, 17-21. 35. 27-22, 21-26. 36. 40-34,
29x40. 37. 45x34. 16-21. Wit moet of
feren. Het beste lijkt 38. 37-31, 26x37.
39. 32x41, 23x43. 40. 39x48 doch na
bijv. 403-8, 41. 34-29, 6-11. 42.
29x20, 15x24. 43. 48-43, 8-12! verliest
44. 33-39 door 12-17! 38. 34-29, 23x43.
39. 38x49 en met de volgende combi
natie liet Roozenburg zijn opponent
een kansloos eindspel: 39
14-20! 40. 25x23. 21-27! 41. 30x8, 27x
27 42. 8-2, 27-32! 43. 28-22. 32x41,
waarna't duidelijk was, dat de witte
schjfop22. nooit zou promoveren
doch de zwarte op 26. daarentegen wel
üT verdere verloop was nog 44. 2-7, 41-
47. 45. 22-17, 17-24. 46. 7-34, 9-13. 47.
49-43, 3-8. 48. 43-39, 24-20. 49. 34-45,
20-3. 50. 39-33, 13-19. 51. 45-7, 19-24.
52. 7-34, 8-12. 53. 34x7, 3x21. 54. 7-16,
21-3. 55. 33-28, 26-31. 56. 16-43, 31-37.
57. 28-23, 3-25. 58. 43-49. 24-29. 59.
23x34, 25x48. 60. 49-38, 37-41 en zwart
wint.
a VARKEVISSER
de Eerste-klasse B van de huidige KNSB-competitie zagen
in de wedstrijd VHS 1 LSG 1 de uitgeweken Tsjechische
ootmeester Ludek Pachman aan het eerste bord verschijnen
gen de internationale meester Dick van Geet. Vermoedelijk
ram Pachman voor de eerste maal uit in een competitiewed-
rijd. Daarvoor had hij in het z.g. "Open Kampioenschap van
inden" geen best resultaat behaald. Hij verloor zelfs van Eley
24 zetten!
zijn overwinning van het
heeft Ton Sij brands
bewezen de titel van wereld-
n volkomen waard te zijn.
Weliswaar bedroeg zijn voorsprong
naaste concurrent Andreiko
chts één punt, doch een score van
uit 11 in een zo'n zwaar toernooi
er niet om. Bedenkt men dan
dat zijn remisepartijen tegen
ozenburg en Mostovoye in 99 van
100 gevallen doorslaan naar winst
dat hij in de laatste ronde re-
se schoof om zeker te zijn van de
idoverwinning, dan moeten zijn
nsen in de komende match om de
reldtitel hoog worden aangeslagen,
ïoozenburg, aanvankelijk uitge-
ügd voor de tweede groep doch
nwege het terugtrekken van enkele
issische deelnemers alsnog in de
troep ingezet, reikte tot een vierde
lats. Een knappe overwinning be-
alde hij op de zich altijd stug ver-
Ügende Amerikaan Carlos Smith.
32-28, 20-24 2. 37-32 18-23 3. 41-37
•18. In deze bekende klassieke ope-
ig laat zwart het voor de hand
Jende 312-18 na vanwege de
kan nemen door 22. 40-34 29x40 23.
35x44 24x35 24. 25-20 14x25 25. 33-29
23x34 26. 28-22 17x28 27. 32x5! 22.
47-41 11-17 23. 37-31 17-21 24. 31-26
1-7 25. 26x17 12x21 26. 41-37 7-11.
Zie diagram.
1 2 3 4 5
Na de centrumdoorstoot beheerst
zwart nu ook het spel aan de rand,
waardoor het voor wit erg moeilijk
is een bevredigend speelplan te be
denken. Het beste lijkt nog 27. 40-34,
29x40, 28. 45x34 om dan met 34-29
wat speelruimte te creëren, alhoewel
(14. Tf3? Lg4!).
11f7-f5 12. e4xf5 Lc8xf5 13.
Pc3-e4 Le7-g5!
Lokt f2-f4 uit. Na een algehele
likwidatie ontstaat een steling waar
in zwart niets meer te vrezen heeft.
Zie aldus: 14. f4 exf4 15. Pxf4 Pxf4
16. Lxf4 Lxf4 17. Txf4 Lxe4 18. Txf8t
Dxf8 19. Lxe4 Pg5 20. Lg2 Te8 enz.
Alle andere voortzettingen, zoals 14.
Pg5: of 14. Lg5: vallen in het voor
deel van zwart uit.
14. c4-o5 Lg5xcl 15. Talxcl Ph7-g5
16. Ddl-e2 Tf8-f7 17. Tcl-c3 Pg5xe4
18. Lg2xe4 De7-g5 19. c5xd6 c7xd6
(Zie diagram)
abcdefgh
Stelling na 19c7xd6
Na een interessant openingsspel is
thans het ogenblik gekomen om de
kaarten op tafel te leggen. Wit's
enige nadeed is de "isolani" op d5,
wat bij een eventueel dame- of to
ren-eindspel een "zorgenkind" kan
worden
20. Tfl-cl Pg6-f4 21. Pd3xf4 e5xf4
22. De2-d3 I4xg3 23. h2xg3 Ta8-f8
24. Tc3-c2?
Tjanu ging 24. Lxf5 niet we
gens 24Txf5 enz. Beter dan de
gekozen zet was 24. Tcl-c2 enz.
24Lf5xe4 25. Dd3xe4 Tf7xf2!
26. De4-e6t Kg8-h8 27. Tc2xf2
Dgöxclt 28. Kgl-g2 Tf8xf2t 29.
Kg2xf2
Set lukte de Tsjech niet zijn partij
winst te voeren. In de slot-fase
idtljnd Van Geet zelfs overtuigend
er- :er. zoals u thans by het naspelen
It zien.
d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 Pb8-c6
Een typische Van Geet-zet! In
enkel systeem wordt deze zet
dergebracht. Het biedt het voor-
el dat wit nu aangewezen is op
spelbehandeling die hem waar-
lijniyk niet ligt. Speelbaar is ook
b6 (een vervroegd soort Da-
i-Indisoh), wat in de praktijk
eneens sporadisch voorkomt. Er
b.v. kunnen volgen: 3. f3! d5! 4.
15 Pxd55. e 4 met iets beter'" spel
wit.
Pgl-f3 d7-d6 4. Pbl-c3 e7-e5 5.
•d5
)e enige mogebjkheid om positie-
te bereiken. Na ruil op e5,
door dameruil, heeft zwart
in handen, zoals een
partyen uit de praktyk heeft
ngetoond.
Pc6-e7 6. e2-e4 Pe7-g6 7. g2-g3
men de centrumpionnen
eft vastgelegd vormt de ontwik
van de koningsloper meestal
probleem! Daar hy op e2
weinig effect sorteert (vanwege
der zwarte paarden),
Pachman hem te fianchet-
Lf8-e7 8. Lfl-g2 0-0 9. 0-0
10. Pf3-el
moet iets doen tegen de
handen zynde zwarte koningsaan-
(Ph7 en f5), zodat hy geen tyd
voor een actie op de dame-
t.w. b2-b4 in combinatie met
Pf6-h7 11. Pel-d3
11. f4!? exf4 12. gxf4 f5! staat
opeens minder goed. Ook de va-i.
11. f4 exf4 12. Lxf4 Pxf4 13.
Lg5 biedt wit geen enkele kans.
